De mooie kleindochters
van Mina Kruseman als
onverborgen verleidsters
Amerikaanse Miss is het
grote voorbeeld van de Missen-rage
KWESTIES, ALLEMAAL KWESTIES
Een d
lorp, dat zich zei
f ontd
lekt
■A\ as ik maar Miss",
denkt mevrouw
Dommee is niet in de
beerput geduwd
Boeiende historie van
de Jezuïetenorde
0, had Mina Kruseman het
mogen beleven! Had zij nog
mogen aanschouwen hoe na
°nderd jaar fanfaronnerende
vfouwenemancipatie, suffraget-
!es en Pankhurstgirls thans haar
eindochters naar de geest de
yereld met een betoverende glim-
Ah aan heur voetjes spreiden.
A gaan getooid met de titel van
piss, fee of koningin. Zij zijn ach-
(t borduurwerkje en keukenge
rei vandaan gesleept en overal
Aar iets te doen is, zetelen zij
ÖP de troon aller aandacht. Als
Gastvrouwen vertegenwoordigen
N kapitaalkrachtige belangen-
Gfoepen, als ambassadrices rei-
A zij de wereld door en als dic
tators schikken zfj alles naar hun
'eVe hand. Bewonder ze en pas
fJP hun nylons, dan zal hun hand
Acht blijken. Hun heerschappij
ls ooit begonnen toen een goud-
Geringd manspersoon een riant
I Alamebureau kwam binnenstui
pen. Zonder de aangeboden si-
Gaar af te wachten, gromde hij:
';tk mot een stunt." Dan zijn die
jan de reclame niet zo dat ze be-
angstellend informeren: „Waar-
0lh mot dat nou zo nodig?" Neen,
je vragen wat hij te verkopen
aeeft. IJzersterke potloodslijpers,
jjat weet u toch! „Mooi", zeggen
A van de reclame, „dan krijgt
II een Miss Punt." Miss Punt be
loog sindsdien eenieder tot het
aanschaffen van de ijzersterke
potloodslijpers. Zij maakte de fa-
Aek machtig, veroverde export
markten en liet het aan de heren
Miter haar bevallige rug over de
adviezen op te stapelen. Vele Mis-
zijn met hun naaldhakjes in
Pat voetspoor van Miss Punt ge
dipt. De tempel van de groot
machtige Mereurius is gaandeweg
Uitgebreid en de Missen zijn er
de pijiers, de kariatiden van ge
worden.
Wat is er toch aan de hand met Wester-
haar? Dat is de vraag, die een goed
deel van ons lieve vaderland zich in
deze dagen heeft gesteld. De tunnelplannen
van Amsterdam, de politiesalarissen en zelfs
de escapade van Khroesjtsjev in de States
zijn een tikje op de achtergrond geraakt ten
faveure van Westerhaar. Dit was al zo vóór
iemand wist waar Westerhaar eigenlijk ligt.
Want in Westerhaar was een dominee in de
beerput geduwd en dat ietwat onwelrieken
de feit was wel van die aard dat het op een
gegeven moment meer aandacht trok dan
een vergadering van de Assemblée. En Ne
derland praatte er dus over. Ten onrechte,
want er is in Westerhaar in het geheel geen
dominee tijdelijk bedreigd, laat staan in een
precaire situatie gebracht als boven om
schreven. De dominee heeft wel eens in Wes
terhaar naar een brand staan kijken en bij
die gelegenheid een onberaden stap achter
waarts gedaan, zodat hij ongelukkigerwijs in
een mestvaalt terecht kwam. Maar niemand
heeft hem er in geduwd, integendeel, de om
standers hebben hem geholpen. Dat zegt
iedereen en dat zegt ook de dominee zelve.
MERCURIUS EN ZIJN VELE MISSEN
geen plaats. De Miss Rheingold-verkie-
zing kost elk jaar vele tienmiljoenen dol
lars. Zp is opgezet met een reklame-
technisch raffinement zonder weerga.
Zij zit zo uitgekiend en ingewikkeld
in elkaar als een draaiboek voor de ont
wikkeling van een maanraket. Het
„draaiboek", het procédé van de cam
pagne, is te koop, is tegen betaling van
een enorm bedrag te gebruiken voor
een zelfde stunt in een ander land.
Maar welk land is zo groot en rijk dat
een grote en rijke firma er een groot
en rijk Rheingold-resultaat mee be
haalt?
HENK SUE?..
Zes Rheingoldmeisjes arriveren in Europa om het Amerikaanse paviljoen van de Expo op te luisteren.
tende blik van de veekoopman be
hept is. Maar beheert niet bovenal de
vrouw de portemonnaie? moet niet
de vrouw tot kopen en geld uitgeven
verleid worden?"
De heren van de reklame bestegen
enthousiast een van hun stokpaarden.
..Inderdaad wordt 85 percent van het
inkomen door de vrouw besteed. Dus
mikken wjj op de vrouw. Maar die zien
juist aanbiddend op naar hun fraai toe
geruste sexegenoten Want bij hen leeft
juist de droom: was ik maar Miss,
stapte ik maar zo duur uitgedost en
gratievol voor het forum, was ik maar
zo bewonderenswaardig. Begrijpt u niet
waarom er altijd zulke fraaie dames
op modefoto's prijken?"
De Missen zijn er dus voor de dames,
de kariatiden in het grote bestel zijn
niet anders dan de godinnen van de
huisvrouwenmythologie. De Missen-ra
ge is een onderonsje van 's werelds
grootste theekrans.
,,De Missen-rage is over het hoogte
punt heen", onderbreken de heren van
de reklame. Het manspersoon dat nu
een stunt komt vragen, krijgt iets an
ders voorgesteld. Een Miss kost handen
vol geld. gewoon niet te begroten met
die verkiezingen, het overwinningsfeest,
de japonnen, drankjes en muziekjes.
Er moet dan een jury van de befaamde
„bekende persoonlijkheden" gevormd
worden, persoonlijkheden die bekend
genoeg zijn om een fors honorarium te
bedingen. En dan nog komt hier de
commerciële Miss in de krant als de
Miss van ..een" likeurstokerij of „een"
limonadefabrikant. Je kan dan nog een
feest beleggen in Amsterdam en in
Scheveningen, dan heb je het gehad.
Tel je dan je winst, dan zul je die
schromelijk missen.
Men heeft zich een beetje verkeken
op de stralende Miss Rheingold in een
groot en rijk land. foor nog een Miss
van zo'n kaliber is er in hetzelfde land
Het voortreffelijke boek van James
Brodnck S.J. getiteld „The Ori-
gm ot the Jesuits" is zoeven
verschenen als „A Doubledav Image
Book een iets duurdere pocket dus.
-rt 1S/~> daarom z° te loven omdat
„Ihe Origin een van de boeiendste
boeken is van de geleerde Jezuïet en
zelden is hij meer geïnspireerd ge
weest dan bp het verhalen van de
stichting van zijn geliefde Orde.
biodrick heeft geest' en humor en e-
wapend met een grote dosis ironie, te
vens beschikkende over een uiterma,
te fijne pen. ontwierp hij een reeks
boeiende portretten van Ignatius' eer
ste gezellen, terwij] hij de Stichter
juist door zijn eminente kwaliteiten
kon belichten op een wijze die we'
maar zelden aantreffen: met eerbied
maar toch met een kritische blik' met
humor maar tevens met vroomheid-
met allure als geschiedschrijver en dé
beeldende kracht van een romancier
Het is verbazend hoe talentvol'
Brodrick zijn bronnen en dat zijn
de allerlaatste, daar heeft zijn speur
zin wel voor gezorgd weet te ver
werken. Zijn grote eruditie en formi
dabele kennis heeft hij kunnen onder
schikken aan zijn wijde schrijvershui:
en verteltalent, zodat het boek tegelijk
amusant, stichtend, verrijkend, boeiend
en spannend is. Dit is zonder twijfel
een juweel van kennis en geleerdheid,
dat wij een ieder die meer wil weten
over de Orde en haar leden van hane
kunnen aanbevelen. En aan iemand die
er alles van wil weten, eveneens. Wan
neer wordt het vertaald?
J.W.H.
25ste heidekoningin van Ede, heel romantisch met De kaaskoningin, die evenals de kaas ook van goed eigen-
herfstig struweel omkranst. schappen hlijk geeft.
een langgerekt, lintvormig veendorp
AAT WESTERHAAR BETIJEN
kende Miss Rheingold, want zij was
Amerika's eigen lieveling. Ze prees
het Rheingold-bier aan door overal
innemende gezichten te trekken, in
natura of van een kleurige beeltenis.
Miss Tulip, die grote reizen maakt voor het „bloembollenwezen".
K]i
De mensheid moet iets van een vee
koopman in zich hebben. Wij gaan keu
rend de markt rond, zoeken onze favo
riete koe, kijken onder en boven hoe die
op de poten staat, schatten het gewicht
van het vlees, nadat wij tevreden ge
constateerd hebben dal het op de goede
plaatsen zit. Deze primitieve eigen
schap zal wel ten grondslag liggen aan
het barbarisme van de schoonheidswed
strijden, die omstreeks de eeuwwisseling
voor het eerst in Amerika werden ge
houden. Met het oog van een veekoop
man speurde men tussen de tiendui
zenden ingezonden foto's naar de fa
voriete. Het werd gauw een echte markt
en men trok de prijskoeien naar theater
en bioscoop. Margaretba Frey, Pola
Negri, Greta Garbo, Mistinguett" „met
de mooiste benen te;- wereld", hun jon
gere zusters als Gina Lollobrigida,
Sophia Loren, Anita Ekberg en vele
anderen, ze droegen hun badpak van
goudlamé (zo heet dat toch?) nog om
de leden. De jaarmarkt werd week
markt en zo menigvuldig waren de na
tionale Missen, de Benelux-Missen,
Europa-Missen, Oriënt-Missen, Miami
Beach-Missen, World-Missen en Univer-
se-Missen. dat men ze ander emplooi
moest aanbieden.
Toen bleek dat Mina Kruseman niet
voor niets haar luidruchtig bestaan had
geleid. De dames waren broodnodig
om tournees voor modehuizen te ma
ken, fotomodel te spelen, auto te rijden
in een concours d'élégance. De onver-
borgen verleiders waren ontdekt. Dat
ving m ons land heel voorzichtigjes
aan, voor de oorlog, met een mar
garine-meisje. Ze heeft nu pukkeltjes.
En in diezelfde tijd, als onze zegslie
den het zich goed herinneren, presen-
teerde^ de V.V.V. van Ede met een
„Komt dat zien. komt dat zien!" een
heidekoningin, Caliuna, met: herfstig
struweel omkranst.
Vergeef ons als wij wat schutteren
met de chronologische volgorde, maar
zeker is dat de fee in een auto, die
later als Tante Hannie van de televi
sie nog veel goed kon doen, er ook
vroeg bij was. Toen ongeveer zal ook
het manspersoon met de gouden rin
gen om de vingers ziin stunt opge
ëist hebben. Al die mensen van de
reklame hadden net studieus in Ame
rika rondgekeken en zich vergaapt
aan de daverende festiviteiten om de
Miss Rheingold-verkiezing. Iedereen
De jaarlijkse verkiezing van Miss
Rheingold brengt het vrouwelijk schoon
honderdduizendvoudig in het geweer.
Het stuurt treinvrachten met foto's en
levensbeschrijvingen naar het centrale
bureau. In tal van steden wordt een
reeks geselecteerde meisjes op het po
dium geroepen om voor publiek en jury
heen en weer te drentelen en een praat
je af te steken. Zo zijn er nog verschil
lende fijnere zeven en uiteindelijk blij
ven er zes meisjes op de been, door
een commissie van bekende figuren aan
alie kanten bekeken en beschouwd en
uitgehoord. In een miljoenenoplage ver
schijnen van deze meisjes de kleurenfo-
lo's en namen op affiches, showkaarten,
advertenties en vooral op de stembussen
die in tal van winkels worden opge
steld. Heel Amerika wordt dan voor de
stembus uitgenodigd, het komt door
gaans in een overdonderende massa op.
De meisjes, gelukkig uitgevallen studen
ten vaak, aangetrokken door een be
loofd sprookje van goud en roem, wach
ten in ondraaglijke spanning op de uit
slag van het publiek. Het publiek staat
trappelend van ongeduld gereed om zijn
lieveling in te halen en te vertroetelen.
Rheingold telt intussen de miljoenen
stembriefjes, terwijl het kans ziet het
steeds dorstiger wordende Amerika te
laven. Als dan Miss Rheingold uit de
bus komt, staat heel het land op zijn
kop, kranten, radio en televisie incluis.
Een jaar lang lacht het lieve kind van
ontelbare foto's in ontelbare winkels en
van advertenties. Ze is persoonlijk aan
wezig bij grote gebeurtenissen, in rekla-
me-optochten, op speciale bijeenkom
sten. omringd door schitterender staat
sie dan de Zonnekoning ooit had kunnen
bedenken. Inmiddels start op cle gewone
wijze de verkiezing van Miss Rheingold
voor het volgende jaar. Het Miss-je. een
jaar lang goed betaald en gekleed en
overladen met geschenken van tome
loos losgebroken zakenlieden, trouwt na
zo'n jaar met een welgesteld heer. Zo
is het tot nog toe ten minste steeds ge
gaan.
Zo'n Miss, daar kan iedere naar
succes hunkerende zakenman nachten
van wakker liggen. Wat een stunt!
Wat een publiciteit! Wat een verkobp!
De limonadefabrikant, de sigaretten-
magnaat, de regenkledingindustrie de
bloembollenkwekers, de textielkoniiigen
in Nederland wilden zo'n Miss. De re-
klamebureaus en de publiciteitchefs
hebben ze braafjes opgezocht in de man-
nequinscholen of in het namenlijstje
van modellen bij fotografen. Ze hebben
verkiezingen georganiseerd, wedstrij
den gehouden of brutaalweg een pien
tere plaatselijke schone gesjanghaaid.
Ze konden vanwege de welluidend
heid niet allijd Miss heten, want, zeg
nou zelf, Miss Mossel, Miss Druif of
Miss Kers werken literair gezien niet
prikkelend op de smaakpapillen. Zij wer
den dus Mosselkoningin, Druiven prin
ses en Kersenkoningin. Ze gingen op
feesten rond, vergezeld van hofdames,
en stopten kinderen, mannen en oude
dametjes de aanbevolen lekkernijen i.n
de mond. Ze ontvingen naast de burge
meester of de voorzitter van de over
koepelende veilingvereniging de hoge
gasten. Weldoende gingen zij rond in
ziekenhuizen. Er kwamen foto's in de
kranten. Miss Bril keek een avond lang
glazig door een vrolijk opgesmukt tele
visiescherm. Miss Regen slapte, drui
pend doch manmoedig door flinke plens
buien. De henen van de textiel en van
de bloembollen stuurden hun Missen
door de wereld. Reklamebureaus zor
gen wel voor hun entrées. Het lieftal
lig tonen van de vaderlandse confec
tie of het gul uitdelen van Miss Tulip's
veelbelovende bloembollen trok altijd
wel publiek. Het was zaak een bijde
hante schoonheid er voor te kiezen, want
de heren van de reklame slaagden er
geregeld in een officiële ontvangst of
een televisie-interview te organiseren
Wij dachten de heren van de rekla
me een intelligente, psychologisch
doorwrochte vraag te stellen. „Laten
wjj wel wezen," zeiden wij, „het over
al naarstig pralen met vrouwelijk
sehoon, is toch slechts om de man te
begoochelen, de man die met de schat-
Hoe komen die praatjes dan in de wereld? Tja,
hoe komen praatjes over het algemeen in de wereld?
Niemand kan dat ooit precies achterhalen. Hoe
komt het, dat Westerhaar ineens in brede lagen
der bevolking over de tong gaat? Ik zal een poging
doen om dat althans enigszins te verklaren.
Maar eerst moet u welen waar Westerhaar ligt.
Welnu, Westerhaar is een soort buurtschap, onder
deel van de gemeente Vriezenveen, die ten noorden
van Almelo is gesitueerd. Het is een langgerekt,
lintvormig veendorp; een gewezen veendorp dan.
want sinds het veen óp is. werken de mannelijke
inwoners het geheel omvat 3500 zielen in
industriesteden in de omtrek. In Almelo, Hengelo
en Enschede dus. Westerhaar heeft vanouds een
gemengde bevolking, want jaren geleden kwamen
er nogal wat Drentenaren af/.akken om er het veen
te graven. Men kan dus moeilijk spreken van een
karakteristieke, ..streekgebonden" bevolking. Maar
oen tikje stug \olkje is het natuurlijk wel. Zoals
dat in andere delen van het goede Nederland overi
gens ook wel bestaat.
Wat echter is cr in Westerhaar nu gebeurd,
dat het ineens in het nieuws moest komen, méér
dan Amsterdam of zelfs New York? Welnu, de
directe aanleiding daartoe was een vrij eemoudige.
Daar werd in Westerhaar door een van de in
woners een jongetje, Harm Bos geheten, geslagen.
En Harm Bos hoeft niet geweien en zal waar
schijnlijk nooit weten, wat hij met zijn vrij passieve
rol in het gehele „drama" heeft ontketend. Want
uit het incident groeide een rechtszaak. De poli
tierechter in Almelo kreeg de man voor zich, die
Harm had geslagen en \eroordeelde hem tot een
boete van 10. Daarmee had de zaak afgelopen
moeten zijn.1 En zij was waarschijnlijk ook afge
lopen geweest als niet tijdens het geding een
is dat niet liefelijk?
rapport ter sprake was gekomen. Een soort socio
logisch rapport over Westerhaar opgesteld door
een ambtenaar van de Prostestants-Christelijke
Reclassering. Een rapport, waarvan de conclusie
moest zijn, dat er in Westerhaar griezelige din
gen" gebeurden. En sommige mensen gaan met
hun gedachten dan onmiddellijk in de richting van
een op Chicago afgestemde „onderwereld" Van
daar die opspraak.
Maar de gedeeltelijke openbaarmaking van dat
rapport had Ook zijn weerslag in Westerhaar zelve.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiimimiiiimmiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiBt
t ui ii mum mi in in in mi in i in in nu minimum Dim hui ui ui ii in in minimi]! ii n
Westerhaar begon zich te bezinnen op ziqhzelf, wat
een even gezonde als gevaarlijke bezigheid kan
wezen. Westerhaar begon zich cxik te verantwoorden
ten opzichte van de buitenwereld. En dat is in ieder
geval riskant.
Zoals overtuigend bleek, want nu kwamen in
Westerhaar allerlei sluimerende kwesties los, kwes
ties van ongerept plaatselijk belang, die tot dan toe
ook plaatselijk waren behandeld maar die waar
achtig nog wel eens nationale betekenis z'otidën
kunnen krijgen. Schreef niet de gehele Nederlandse
pers over Westerhaar? Wat gebeurde er eigenlijk
in Westerhaar? Was dat jongetje terecht geslagen
of ten onrechte? Liep dat knaapje op een „publieke
weg" of op een „eigen weg", waarop de eventuele
eigenaar terecht het bordje „verboden toegang"
had geplaatst? Was die slaande immigranten-inwo
ner getreiterd door de lieve jeugd of niet? Had
men in Westerhaar iets tegen „import" of niet?
Weineen immers, daar vyonen toch genoeg buiten
mensen in Westerhaar, die iedere dag weeraan met
rust worden gelaten en, sterker nog, geheel zijn
ingeburgerd? Maar de vader van Harm had zich
dan toch maar aangesloten bjj het N.V.V. om via
de bestuurderen van de vakvereniging toegang të
krijgen bil de minister van Justitie teneinde even
tuele revisie van het vonnis te verkrijgen. Asjeblieft,
een kwestie van nationale betekenis.
Op 26 april werd Harm mishandeld, op 11 mei
brandde de kippenschuur van de dader af. De
schade van 60.000 wordt door de verzekering
gedekt. Wat is er in ons Westerhaar toch aan
de hand? Er is bij ons, in Westerhaar, de auto
Yan een passerende zakenman beklad en bekrast,
welke zakenman is dat dan? Zijn naam mag niet
worden genoemd. Het verleden van Westerhaar
is opgehaald. Daar is destijds in de buurt wel
eens een moord gepleegd. Maar nu, in deze dagen,
is er in Westerhaar ook maar niet één agent
gestationeerd. Kwesties, allemaal kwesties.
Daar is de figuur van de dominee. Eenieder weet
dat dominee meegewerkt heeft aan de totstand
koming van het sociologische rapport. Hij heeft ver
trouwelijke mededelingen verschaft aan die Pro
testants-Christelijke Reclasseringsambtenaar. Welk}
precies? Heeft hij iets tegen ons in Westerhaar?
Weet hij iets van ons?
Dominee zijn telefoon is op last van de kerkvoogd!
afgesneden: hij had het budget overschreden. Do
minee had zich op eigen kosten een autootje aan-
geschaft en dat had bi) sommigen wrevel opgewekt,
'ominee noemde sommige kerkeraadsleden bij de
voornaam, anderen niet. Waarom? Dominee wilde
in de kerk ritmisch zingen en dat vonden sommigen
„goddeloos". Was dominee te vooruitstrevend? Was
dominee wel taktisch genoeg? Was hij wel bereid
tot overleg vóór hij een beslissing nam? Kwesties,
allemaal kwesties. En Westerhaar gaat ineens
gebukt onder datgene wat het tot nu toe gewend
was stilzwijgend te verwerken. Want er gebeuren
„griezelige dingen" in Westerhaar. Maar dominee
is niét in de beerput geduwd, dat is het enige
waar eenieder het over ééns is. Hij was na mis
gestapt te zijn in de mestvaalt, geholpen en gerei
nigd door omstanders. „Is dat niet lieflijk?" vroeg
mij een inwoner van Westerhaar. Het is lieflijk.
Nochtans mocht dominee op bevel van de kerk
voogdij zondag j.l. niet op de kansel komen om te
preken Hi) was echter wel in de kerk aanwezig
geweest. En zijn plaatsvervangers hadden heel toe
passelijke en mooie teksten gekozen: „Vergeef hen
die woorden gesproken en misschien geschreven
hebben, die verwarring hebben gebracht" en „Maak
dat wij eikaar de handen kunnen reiken in Uw
Goddelijke verzoening."
En dat had dan iedereen ontroerd. Terecht.
Weet u wat er met Westerhaar aan de hand is?
Westerhaar heeft, onder de druk van de omstan
digheden Harmen Bos, jongen, wat heb je
gedaan? zichzelf ontdekt. Een .jong meisje
voegde mij schamper toe: „Jullie denken zeker,
dat wij hier in Westerhaar achterlijk zijn?"
Weineen. In iedere kleine gemeenschap kent men
zijn typisch inheemse problemen. Niet overal echter
heeft men zijn Harmen Bos en niet altijd worden
„sociologische rapporten" een tikje aan de open
baarheid prijsgegeven. Soms vecht men in dorpen
zijn interne moeilijkheden misschien met wat meer
„gein uit. In westerhaai is men nogal serieus en
daarom lijdt men er ook een beetje onder de on
verwachte algemene'belangstelling. Laat Westerhaar
betijen.
Wij; u en ik, hebben toch altijd nog de Amerikaanse
verkiezingen om over te praten?
HERMAN HOFHUIZEN
