in
4teer dan zeventig miljoen Amerikanen
hebben de vier T.V.-debatten gevolgd
Spanningen in de federatie
van Rhodesië en Nyasaland
heg
I
v*;
I
V'
EEN QUIZ VOOR KENNEDY EN NIXON
NA HET RAPPORT-MONCKTON
Sterke blanke minderheid tracht
emonie te behouden
Einde van het tijdperk van
de „campaign train''
l^ldaat
Zuid-Rhodesië
bij Zuid-Afrika
Ts in ambassade
ZATERDAG 5 NOVEMBER 1960
PAGINA II
°°it te voren is het Amerikaan-
Se electoraat zo intensief ge-
^OojTpfronteerd met zijn kandidaten
V6t,. het presidentschap als in dit
twle^bgsjaar. - De moderne tech
tW heeft een grote rol gespeeld in
NiJCo Verkiezingsstrijd. Vice-president
vij 11 en senator Kennedy zijn per
Veftt- het heIe land a^Sereisd. Het
S°Uwde verkiezingsbeeld van de
V^öaat die van het achterbalkon
Sjw een treinwagon de kiezers toe-
tijjj ^ht, behoort tot het verleden. Het
%i .k van de „campaign train" is
afgesloten. De deelnemers
4',
ai
Clyde Sanger is een jong jour
nalist, die thans als speciaal
verslaggever van „The
Guardian" de spanningen be
schrijft, die in de Federatie van
Rhodesië en Nyasaland weer
zichtbaar zijn geworden na de
publikatie van het rapport-Monck-
ton. Hij meldt de arrestatie van
Nezzario Marondera, voormalig
propagandasecretaris van de Na
tionale Democratische Partij en
hij geeft een beeld van de wijze,
waarop thans detachementen van
de Rhodesia Africa Rifles, onder
leiding van blanke officieren en
met brenguns en Sterlinggeweren
bewapend, patrouilleren over de
smalle paden tussen de woningen
in de Afrikaanse wijken van Sa
lisbury. De jonge „Territorials"
lopen er wat mismoedig bij. Maar
wat hun optreden ook mag kosten
en wat zij ook allemaal bij zich
hebben, zij zijn niet uitgerust, zo
schrijft hij, met de beproefde pas
munt der verbroedering, zuurtjes
en kauwgom. De Federatie van
Rhodesië en Nyasaland is zeven
jaar geleden tegen de protesten
van een groot deel van de neger
bevolking in tot stand gekomen. -
,_£h
e"at.
ür Kennedy en vice-president Nixon hebben in totaal vier tv.-debatten geho uden. Hier ziet men hen in het eerste debat, dat op 26 september in een studio in
Chicago werd gehouden. Kennedy (links) is aan het woord, terwijl Nixon (rechts op het podiumtoeluistert.
dominerende
eievisie s
peelt
Vi lace naar het Witte Huis be"
tt,elen zich tegenwoordig' van een
f'r vervoermiddel om in de korte
periode tussen de partijconventies en
de verkiezingsdag het uitgestrekte
Amerikaanse continent in alle rich
tingen te doorkruisen. Een andere
twintigste eeuwse uitvinding heeft
echter de verkiezingsstrijd van 1960
gedomineerd. De televisie heeft een
nieuw element gebracht in de cam
pagnes van de beide gegadigden
voor het presidentschap. Het was niet
de eerste keer dat presidentiële kan
didaten in T.V.-uitzendingen optra
den. Maar nooit te voren is in een
verkiezingsjaar van de T-V. zo'n druk
gebruik gemaakt. Men heeft de mo
gelijkheden van dit middel om de
publieke opinie te beïnvloeden ten
volle-uitgebuit.
eerst zijn er dit jaar T.V.-
A'aton georganiseerd tussen de kan-
rt ^crilE Meer dan zeventig miljoen
iP v ,'gn hebben in hun huiskamer
lNy discussies gevolgd tussen K.en-
:">ben Nixon. Al deze televisiekijkers
•Ah „„_een unieke kans gekregen om
'eis Êen
oordeel te vormen over de
»,,6ahej!!annen Het T.V. -optreden Va.,
pi ,en Nixon is ongetwijfeld van
hg ,"vloed geweest op de opinievor-
g var> de giezers.
''Ni'?' de beide deelnemers aap
hip joatten in hun woordenstrijd wei
de TMr e'kaar onder deden, hebben
Ecu --uitzendingen waarschijnlijk
h®(iv VOoral in het voordeel van Ken-
®en -^hWerkt. Zij hebben de senator
hati(m, 'berende gelegenheid gebeden
bekendheid te krijgen.
?achn» X hati buiten zijn slaat, Mas-
nofe eps. al eerder van zich laten
h„i de senaat speelt hij al jaren
[EchoIangrijke rol, en de Democra
at Emnventie van 1956 had hem in
P'aatüt ,icht van de publiciteit ge-
°t irobJNij werd toen immers bijna
voor het vice-presi-
egin aP gekozen). Maar vóór het
b|g-®chap
tagn' van de huidige verkiezingscam-
Vrvr. genoot hii nop- i]
biet zoveel nationale bekend-
s Nixon. Nixon is immers al
jaar vice-president,
Orte genoot hij "nog in de verste
*Eseimacht jaar vice-president, en
Jdortnovver heeft hem in die periode
Nüoj. Urend naar voren geschoven.
vap AAe voren is een vice-president
KT r'ka in binnen- en buitenland
T-V.rt?vma geworden. Nixon had de
?®véei ®tten nie'. nodig om zich aan
steii„ m°gelijk Amerikanen voor te
niaar met Kennedy was het
gesteld
Resi^ghfdy is er jn $eze debatten in
hlytjgd een einde te muken aan een
i"°D zr».", P? mythe dat hij te onerva-
strijd voor een tweede ambtstermijn,
geen T.V.-debat met Rockefeller moe
ten aangaan, omdat een dergelijke ont
moeting alleen maar in zijn nadeel zou
kunnen zijn. Kennedy zou, na vier jaar
presidentschap, geen nationale publici
teit meer nodig hebben, maar Rocke
feller zou die publiciteit waarschijnlijk
best kunnen gebruiken. Bovendien zou
Kennedy, ais zittend president, door de
Republikeinse kandidaat al te gemak
kelijk in het defensief gedrongen kun
nen worden»
Maar de correspondent in Washington
van de New York Times, Arthur Krock,
is van mening dat het Amerikaanse
publiek in alle toekomstige presiden
tiële verkiezingscampagnes T.V.-de
batten tussen de beide kandidaten zal
blijven eisen, en dat zelfs een kandidaat
die president is, en het nog eens vier
jaar wil blijven, niet zal kunnen weige
ren zijn opponent voor de T.V. te
woord te slaan. Krock pleit echter
voor een andere methode dan de nu
gebruikte. In de vier T.V.-debatten die
nu gehouden zijn, werden Nixon en
Kennedy iedere keer geconfronteerd
met een groep van vier verslaggevers.
Een vijfde verslaggever trad op als
moderator", d.w.z. als de man die er
op moest toezien dat de deelnemers aan
de discussie zich strikt hielden aan de
afgesproken regels. De verslaggevers
stelden beurtelings vragen aan de beide
kandidaten, die per vraag twee en een
halve minuut kregen voor een ant
woord Er werd nauwlettend op toege
zien dat Kennedy en Nixon m totaal
precies even lang aan het woord wa
ren Als Kennedy op een vraag had ge
antwoord. kreeg Nixon de gelegenheid
commentaar op lit antwoord te leveren.
en omgekeerd. Deze methode had het
nadeel dat sommige vragen over wer
kelijk belangrijke onderwerpen niet
grondig genoeg behandeld werden, ter-
Wijl enkele minder gelukkige vragen te
veel aandacht kregen. De correspon
dent van de New York Times stelt nu
voor, dat een volgende keer de kandi
daten elkaar ondervragen, en dat zij
te voren afspreken welke onderwerpen
zjj zullen behandelen. Krock herinnert
aan een beroemde verkiezingscampag
ne van meer dan honderd jaar geleden.
In 1868 hielden Lincoln en Douglas
heftige en vruchtbare debatten. Zjj vie
len elkaar rechtstreeks aan, inplaats
van te antwoorden op vragen van an
deren.
n de Amerikaanse ambassade in
Den Haag zijn, in de loop van de
vorige maand, volledige films ver
toond van alle vier T.V.-debatten tussen
Nixon en Kennedy. Zo kon men zich
aan deze zijde van de Atlantische Oce
aan een oordeel vormen over deze won
derlijke ontmoetingen. Wat. is de alge-
mene indruk die men van de verto
ningen krijgt? De debatten hadden iets
van een qui?, maar ook van een boks
wedstrijd. Het waren wedstrijden die
nu en dan een hoogst spannend verloop
hadden. De kandidaten deden hun
uiterste best de tegenstander knock-out
te slaan, maar tot een werkelijke gees
telijke knock-out is het in geen van de
vier matches gekomen. Wel werden er
herhaaldelijk rake klappen gegeven.
Duidelijk bleek, dat beide kandida
ten uitermate geschoold waren in de
kunst van het debatteren. Wederzijds
probeerden zij de tegenstander in
diens eigen woorden te vangen. Geen
ogenblik zaten zij om een antwoord
verlegen, en vooral Kennedy gaf in
zijn uiteenzettingen blijk van een bui
tengewoon grote parate kennis. De
Democratische kandidaat placht zijn
beweringen te staven met reeksen cij
fers en data, terwijl zijn Republikein
se tegenspeler zijn kracht meer zocht
in min of meer filosofische beschou
wingen. De kandidaten, die niet op
de vragen voorbereid waren, en die
hun commentaren dus geheel moes
ten improviseren, formuleerden hun
verklaringen uitstekend, en men kon
hen slechts hoogst zelden op een ver
spreking betrappen. Het waren ra-
zond kiiappe staaltjes van welspre
kendheid. en het was moeilijk vast te
stellen wie van de twee nu het. best
zijn woordje wist te doen Vooral
Nixon echter ging zich nog ai eens
te buiten aan demagogische uitwei
dingen. Hij gaf enkele malen tirades
weg die de toets van de serieuze
kritiek niet konden doorstaan, al deed
hij het zo handig, dat de oppervlak
kige of argeloze toehoorder toch on
der de indruk moest komen van zijn
krasse beweringen. Kennedy irriteer
de wel eens door onnodige herhalin
gen. Hinderlijk was ook dat de kan
didaten elkaar te vaak beschuldigden
van het verdraaien van eikaars be
weringen.
De debatten hebben ongetwijfeld be
langstelling gewekt voor binnenlandse
en buitenlandse Amerikaanse politieke
vraagstukken waar vele Amerikanen
zich "tevoren niet of nauwelijks in ver
diept hadden. De toeschouwer kon zich
echter wel eens afvragen of dit soort
quiz nu wel geheel in overeenstemming
is met de waardigheid van het ambt
waarnaar door Kennedy en Nixon ge
dongen werd. En in hoeverre hebben
de twee kandidaten hun geschiktheid
voor het Amerikaanse presidentschap
bewezen met hun optreden in deze de
batten? Het is goed als een president
van Amerika een grote feitelijke kennis
heeft van de talrijke problemen waar
mee hjj geconfronteerd kan worden.
Het is prachtig als hij zjjn gedachten
snél onder woorden kan brengén, en als
hij de techniek van het debatteren be
heerst. Het kan hem ook te pas komen
als hij pijnlijke vragen slim weet te
ontwijken, of als hij het antwoord op
zulke vragen zo'n draai w,eet te geven,
dat de tegenstander op zij.i beurj in het
nauw wordt gebracht. Kennedy en
Nixon hebben zich doen kennen als
snel-reagerende dynamische sprekers
die niet voor één' gat gevangen zijn.
Maar de president van Amerika moet
voor alles een werkelijk wijs man zijn,
en of de twee kandidaten aan dit aller
belangrijkste kriterium voldoen is in
de T.V.-debatten nauwelijks gebleken.
Oudere staatslieden als een Truman,
een Eisenhower of een Stevenson zou
den wellicht niet zo vlug met hun ant
woorden zijn geweest, zij hadden wel
licht niet zoveel feitelijke bijzonderhe
den genoemd, en zij hadden misschien
minder behendigheid getoond in het
1 in de hoek drijven van de tegen
stander. Maar zijn dat essentiële te
kortkomingen voor een president of
Over enkele weken komen in Londen
vertegenwoordigers bijeen van de re
geringen der drie deelgebieden (Noord
en Zuid-Rhodesië en Nyassaland)van
de federale regering en van het Ver
enigd Koninkrijk. Zij zullen de balans
opmaken van zeven jaren federatie en
zij zullen zich tevens beraden over
wijzigingen, die wellicht in de consti
tutie van de federatie moeten worden
aangebracht.
Londen en Salisbury zijn het vorig
jaar eens geworden over de instelling
van een commissie, die aan de consti
tutionele conferentie in december en
kele pre-adviezen zou moeten uitbren
gen, Woensdag 12 oktober j.l. heeft de
ze commissie, die onder voorzitter
schap stond van Lord Monckton, haar
rapport gepubliceerd. Er staan enkele
conclusies in, die vele blanken in de
Centraal-Afrikaanse federatie van woe
de doen briesen en de meest in het
oog lopende is wel deze, dat aan de
samenstellende delen van de federatie
het recht van afscheiding zou moeten
worden toegekend.
De achtergronden van het rappor*-
Monekton èn van de woede van de
blanken kan men op overigens
volsfrekt niet gemakkelijke wijze
vinden in eén boek, dat eveneens ge
schreven is door devgerder genoem
de Clyde Sanger: „Central African
Emergency" (Heinemann, London).
an alle argumenten, die door de
oorstanders van de federatie
naar voren zijn gebracht en
argumenten behoeven in deze gevallen
niet he'zelfde te zijn als motieven
is er één, dat steeds met enige zal
ving is voorgedragen. Dat was de ge
dachte van ..partnership".
In 1953 zag men aan de ene kant
de Mau-Mau-lerreur in Kenya en aan
de andere kant de „apartheid" in de
Nixon geeft een negerjongetje een hand tijdens een verkiezingstocht door de
zuidelijke staat Tennessee.
!ahd''°tU 2|)n "m de hoogste post in het
Eipvijf bekleden. Hij heeft in zijn
„tök a^"ontrnoetingen met Nixon
v kek .Gvon VE,n o°n indrukwekken-
dv van zaken. Door met Ken-
ïe>rsehi?rri€'n op het T.V.-sch-erm te
bdiulc ®n beeft de vice-president de
V caPW('kt. dat hü Ie Democrati-
ÜFbouu.a'idaat als zijn gelijke bc-
f'bds i.?,e e vice-president is al
'°Pfj.„i', Uari 1953 een van Amerika's
S^anaü?0* Kennedy is de laatste
ba11ÉiT1vooral ook door do T.V.
Jsiirin "i' bet
en e-ekomen
er
,°P het niveau van de top-
en Nixon is hem bil
dus eigenlijk behulp-
geweest.
de
eelt
New
York Herald Tribune
Jo),n cl?1 politieke commentator
*o„'n de „V??by zich afgevraagd, wal
Zon gehpi,:.„ ozlngscampagne van 1904
vaa zijr, uren als Kennedy president
k<v tl voorbeeld de gouverneur
wXPrk. Rockefeller. Ropubii-
sehan M-'^aat voor het presi-
Kennedy zou dan, in zijn
Konnedu oD het verkiezingspad. Hij icordt enthousiast
vrouwelijke supporters..
begroet door enkele
een kandidaat voor het presidentschap?
Nixon bezondigde zich nog al eens aan
nadrukkelijke beweringen waarin hij
eigenlijk niets zei. Kennedy sprak zo
vlug. dat hij wel eens meer feiten en
beweringen op elkaar stapelde dan
zelfs de snelst denkende toehoorder kon
verwerken. Het was soms net alsof hij
al zijn feitenkennis en al zijn opinies
over een bepaald onderwerp inééns
kwijt moest.. Het was wel een.s wat
te veel van het goede. In zijn streven
de indruk te maken van een goed-inge-
licht en ervaren man schoot hij soms
over zijn doel heen.
ooral in de eerste debatten maakte
Kennedy een minder gespannen
indruk dan Nixon, wiens sporadi
sche glimlachjes erg geforceerd uit-
vlelen. Later was de vice-president ken
nelijk veel meer op zijn gemak.cn zijn
optreden Was toen ook sympathieker.
Nixon was over het algemeen venijni
ger in zyn aanvallen, dan zijn rivaal.
Nixon sprak ook op een meer emotio
nele toon dan de koele Kennedy. Maar
die ogenschijnlijke bewogenheid van
Nixon was waarschijnlijk vooral bere
kend op een zeker massa-psychologisch
effect. De twee kandidaten zijn bikkel
harde mannon, die bepaald niet aan
overgevoeligheid lijden. Zij zijn gestaald
in de harde leerschool van de Ameri
kaanse politiek. In hun vroegere ver
kiezingscampagnes voor Congreszelels
hebben zij een geduchte training gehad.
Het is jammer, dat do kandidaten
zich door de vragenstellers hebben
laten verleiden tot een onfortuinlijke
discussie over de verdediging van'de
Chinese Nationalistische eilandjes
Quemoy en Matsoe. Aan dit punt
werd in de debatten ai te veel aan
dacht besteed. Ook de woordenwisse
lingen over Cuba boden niet a'Ul«
een verheffend schouwspel, terwijl de
objectieve waarnemer evenmin ge
sticht werd door de tamelijk vruchte
loze strjjd over de vraag of het presti
ge var> Ameriki. groot of helemaal
niet groot is.
Maar wie, in of buiten Amerika, de
T.V.-debatten gevolgd heeft, is In de
o-elegenheid gGWGPst uronlang d6 kan-
didaten nauwlettend gade te slaan. De
T.V -kjjker heeft zich vertrouwd kunnen
maken met hun manier van optreden.
De gelaatsexpressies en de stembui-
gincen van Kennedy en Nixon hebben
iets onthuld van hun temperament.
Voor de buitenlander is de vice-
president gemakkelijker te verstaan
dan de senator, niet alleen omdat de
laatstgenoemde zo rad spreekt, maar
ook omdat diens Iers Boston-accent
de niet-Amerikaan wel eens voor
raadsels plaatst. Blijkens een opmer
king in Time hebben overigens ook
Amerikanen wel eens moeite met
Kennedy's uitspraak).
Het volgen van de T.V.-debatten was
een fascinerende bezigheid. En de Ne
derlanders die de films van deze de
batten in de Amerikaanse ambassade
te Den Haag hebben kunnen zien, zul
len er nog lang met dankbaarheid aan
terug denken. Nooit te voren heeft men
in ons land een verkiezingscampagne
in Amerika zo intensief kunnen mee
maken.
HANS BRONKHORST
SIR ROY WELENSKY
Unie van Zuid-Afrika. Was er nu geen
vorm te bedenken, waarin zwart en
blank in broederlijke harmonie zouden
kunnen werken aan de ontwikkeling
van het Afrikaanse continent? De con
ceptie van een federatie tussen Noord
en Zuid-Rhodesië en Nyasaland, geba
seerd op „partnership", zou die vorm
moeten zijn.
Nu was de positie van de negers in
de drie gebieden niet dezelfde. Zuid-
Rhodesië werd aan het eind van de
vorige eeuw onder blank bestuur ge
bracht door de „Pioneers" van Cecil
iiiiiiiiiiiiiiimiiiimiiimiiiiiiiiiiiiimiiiMiiiHiiiimiiiiHiiiiii
iiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimmiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiliiiiiiiiliillll
Rhodes. De Britse regering is enkele
malen gevraagd Zuid-Rhodesië onder
haar protectie te nemen, maar zij zag
op tegen de financiële consequenties
daarvan. Vandaar, dat Zuid-Rhodesië
drieëndertig jaar lang is bestuurd door
de British South Africa Company van
Rhodes. Het werd een regelrechte ko
lonie en in 1923, toen het gebied for
meel werd toegevoegd aan Zijner Brit
se Majesteits „Dominions", namen de
kolonisten de regering over. Ten noor
den van de Zambesi liepen de zaken
anders. Noord-Rhodesië en Nyassaland
werden protectoraten onder de Britse
kroon.
In het zuiden zijn de rechten van de
neger al dadelijk sterk beknot, in het
noorden kon hij, dank zij incidenteel
ingrijpen van het „Colonial Office" in
Londen, wat ruimer ademhalen. De
blanken zijn in Zuid-Rhodesië het
sterkst vertegenwoordigd; de nume
rieke verhouding blank-zwart is daar
1-12. In Noord-Rhodesië waar slechts
80.0(H) blanken wonen, ig die verhou
ding 1-80. In Nyasaland wonen min
der blanken dan ex Jöegoslaven in En
geland wonen; daar Is de blank-zwart
verhouding 1-830.
Ouder dan de gedachte van een fe
deratie, zoals die in 1953 werd
gevormd, was het denkbeeld van
de versmelting van de beide Rhodesiën
tot een eenheidsstaat. Sir Godfrey Hug-
gins, de eerste premier van de fede
ratie, was aanvankelijk voor versmel
ting van de beide gebieden (Nyasaland
hoefde er volgens hem niet beslist bij)
op basis van de Zuidrhodesische grond
wet, en wel omdat hij op die manier
Rhodesië onafhankelijk hoopte te houden
van Zuid-Afrika. Het motief, dat Zuid-
Rhodesië op die manier zou profiteren
van de bodemrijkdommen van het noor
den. bestond toen nog niet, want de
gen en offers voor allen. Het tweede
argument voor handhaving van de te-
deratie is van politieke aard: ontbin-
ding zou tevens inbonden de erkenning,
dat er geen hoop is op het voortbestaan
van een veelrassige samenleving op
het Afrikaanse continent en dat de
verschillen van kleur en ras onverzoen
lijk zijn.
Ervan uitgaande, dat het bestaan van
het recht van secessie, verre van de
federatie te verzwakken, haar wellicht
in staat zou stellen te blijven bestaan,
stelt de commissie vast, dat de rege
ring zich bereid moet verklaren ieder
verzoek om afscheiding in overweging
te nemen, over vijf a zeven jaar óf
zodra een gebied zelfregering heeft ge
kregen.
In de Britse pers is sindsdien opge
merkt, dat er maar twee voorbeelden
zijn van federale constituties, die het
recht van afscheiding toekennen aan de
samenstellende delen. In 1947 hebben
de Burmese provincies het recht ge
kregen zich binnen tien jaar af te
scheiden. De republieken van de Sov
jet-Unie bezi'ten het recht van seces
sie ook, zij het natuurlijk uitsluitend
op papier.
De commissie-Monckton meent verder
dat het aantal negers in de federale
Assemblée moet worden uitgebreid.
Hun aantal bedraagt thans 12 op een
totaal van 59; dat zouden moeten wor
den 30 op een to«aal van 60. Verder zou
het parlement niet alleen in de fede
rale hoofdstad Salisbury (Zuid-Rhode
sië) moeten zetelen, maar van tijd tot
tijd ook moeten vergaderen in Loesa-
ka (Noord-Rhodesië) en Zomba (Ny
asaland).
Een ingrijpend advies van de com
missie-Monckton is he* teruggeven
door de federale regering van zeer veel
bevoegdheden aan de samenstellende
delen. Het zijn de bevoegdheden op het
gebied van onderwijs, gezondheidszorg,
landbouw en de meeste financiële rn
belastingbevoegdheden. Tot dusver be
paalde de federale regering de bestem
ming van 27 miljoen pond belasting
geld. Na aanvaarding van het voorstel-
Monckton zou dit bedrag me* 19 mil
joen pond verminderd worden...
Pas nadat de samenstellende delen
deze bevoegdheden hebben teruggege
ven, zou aan de federatie onafhanke
lijkheid binnen het Gemenebest ge
schonken moeten worden.
De blanke kolonisten voelen zich in
het bijzonder getroffen door het ver
wij* van de commissie, dat zij niets
hehben gedaan om de indruk weg te
nemen, dat de „partnership" slechts
een trucje is. De volgende discrimina
toire maatregelen zouden gewijzigd of
opgeheven moeten worden: de passen-
wetten in Zuid-Rhodesië. de discrimi
natie bij het plaatselijk bestuur, de
openbare diensten en de industrie alom
in de federatie en in de derde plaats
de Land Apportionment Act in Zuid-
Rhodesië.
Vooral deze laatste wet, die de
verschillende rassen bepaalde woon
gebieden toewijst, heeft veel kwaad
bloed gezet. De nationalistische lei
ders van de negers beweren, niet ge
heel zonder grond, dat de scheidings-
na de Tweede
bloei
Wereldoorlog tot grote
winning van koper en lood kwam pas
- We |-
Sir Godfrey verklaarde later op vro-
lijke toon to*, een aantal Noord-Rhode-
siërs: „Ik was al een voorstander van
een verenigd Rhodesië, toen jullie geen
cent bezaten. Nu jullie rijk zijn, vind
ik jullie precies zo sympathiek". In
Noord-Rhodesië kwam er begrip voor
deze eenheidspiannen, omdat de blanke
kolonisten er een middel in zagen om te
ontkomen aan de voogdij van het Co
lonial Office in Londen en om te ver
hinderen, dat hun land een „zwarte
staat" werd.
De tragedie van de Centraal-Afri
kaanse federatie was, dat zij tot stand
is gekomen onder leiding van twee
mannen Sir Godfrey Huggins en Sir
Roy Welensky, die nog in 1945 vurige
voorstanders waren van versmei'lng
De politiek bewuste negers zijn er
altijd van overtuigd geweest, dat Hug
gins en Welensky de federatie slechts
beschouwden als een overgangsfaze
naar de versmelting, de vorming der
halve van een door blanken gedomi
neerde eenheidsstaat.
De commissie-Monckton is ,*0t de
slotsom gekomen, dat het ver-
zet tegen de federatie onder de
Afrikanen in de noordelijke gebieden
m de algeiopen zeven jaren is aange
groeid tot een pathologische haat De
opeenhoping van bevoegdheden bil de
centrale regering i„ Salisbury heeft
voortdurend voedsel gegeven aan de
achterdocht, dat de hfle federatfe ee£
voorspel is tot de versmelting.
De commissie merkt op, dat zii bij
haar werk is geboycot door de Afri-
kaanse nationalistische partijen in het
noorden en dat vele Afrikanen, voor-
!I 'n,aNyasalan<?.. d°Or intimidatie en
geweld zyn verhinderd naar voren te
komen om getuigenis af 'e leggen.
Op twee na alle van de 25 leden van
de cominissle-Monekton zijn van nie-
mng da< een federale binding tussen
ne drie gebieden maar clan op ba-
sis van onderlinge overeenstemming:
van de toepassing van geweld kan geen
sprake zijn wenselijk is en wel om
de volgende redenen. In economisch op
zicht is de federatie een succes geble
ken; de uitbreiding van de investe-
ringen, de stijging van het nationaal
inkomen, de lonen en de salarissen en
de toeneming van de export zijn feno
menaal geweest. Ontbinding van de fe
deratie zou voor vele bewoners ontbe
ring, armoede en ellende teweeg bren-
DR. HASTINGS BANDA.
lijnen volgens de Land Apportion
ment Act nauwgezet de grondsoor-
tenkaart volgen: bijna overal is de
rijke rode aarde toegewezen aan
blanke kolonisten.
a de publikatie van het rapport-
ckt lm
Moncïcton heeft men zich in
Groot-Brittannië met enige ver
bazing afgevraagd, hoe dergelijke ad
viezen afkomstig kunnen zijn van een
commissie, waarin geen enkele soda
lis* en geen ;nkele liberaal zitting heb
ben, Er zijn wel socialisten en libe
ralen aangezocht, maar zij meenden
destijds, dat zij slechts de taak zouden
krijgen het gedrag van de regering van
Sir Roy Welensky goed te praten.
De reactie van de negers in de fe
deratie is niet erg geestdriftig. De Ma-
lawi-Congrespartij van dr. Hastings
Banda in Nyasaland vindt de voorstel
len van de commissie-Monckton tijd
verspilling. „Wij willen ons- nu afschei
den en niet over vijf jaar", zo heeft
hij gezegd Kenneth Kaunda van de
Verenigde Nationale Onafhankelijkheids-
partij in Noord-Rhodesië denkt er pre-"
cies zo over.
Sir Roy Welensky en de zijnen, die
notabene in de commissie door enkele
medestanders waren vertegenwoordigd,
zien in de voorstellen-Monckton alleen
maar een bewijs van de perfide opzet
van Whitehall om de blanken in Afri
ka te verkopen en te verraden. Zij we
ten nog niet precies, wat zij zullen doen.
Een deel van hen is van plan de fe
deratie in haar huidige vorm desnoods
met geweld van wapenen op te leggen
aan de zwartet meerderheid. Dat zijn
de geestverwanten van hen, die vorig
jaar in Nyasaland zo lichtvaardig de
noodtoestand afkondigden om zodoen
de naar hartelust eens de nationalis
tische negers te treffen. Anderen zou
den er voor voelen te buigen voor de
„wind van de verandering", die thans
volgens het woord van Macmillan over
het Afrikaanse werelddeel blaast. Een
derde mogelijkheid, die thans,door en-
kelen wordt overwogen, is, dat Zuid-
Rhodesie met zijn sterke blanke min
derheid ais eerste gebruik maak* van
de mogelijkheid tot secessie en onder
leiding van Sir Edgar Whitehead met
pak en zak overgaat naar het „Laager"
van de Unie van Zuid-Afrika.
H. J. NEUMAN
