Heimwee naar de goede oude tijd
poly-kfj
bij Fokkelman
V'
Rusland komt -nader tot
het Westen
Belastingverlaging
op sigaretten
-e rot
Achtervolging
in Putte
Heimwee
„Betere schoor'
IJzeren Gordijn
spleet vaneen
Douane rijdt boter-
smokkelaar klem
iBlBilll
--
z
<3
h
h
a
b
s
s
d
1<
li
VRIJDAG 30 DECEMBER 1960
Tussen de Eerste en de Tweede Wereldoorlog is
er in ons land een boek verschenen, getiteld
„Nieuwe mensen in Moskou". De communisti
sche schrijver verkondigde er in, dat daar aan de
rivier de Moskwa een nieuw soort mens aan het
ontstaan was, de communistische, gelouterd en
gestaald in de Leninistische opvatting van het
Marxisme, gevormd in de nieuwe technische
cultuurgemeenschap van de Sovjet-Unie, die alle
handen met het verleden verbroken had. Zijn
nieuwe mensen waren niet met de geest van
het kapitalisme besmet, nimmer op gemeen gewin
uit en bereid, alles en desnoods ook zichzelf aan
het heil der communistische samenleving op te
offeren, in ieder geval zich er geheel aan te
wijden, met een verheerlijkte blik op een heer
lijke toekomst, waarin het arbeidersparadijs van
droom tot werkelijkheid zou worden. Het valt te
hegrijnen, dat vele communisten stellig in deze
nieuwe mens geloofden. Onder de leuze „gods
dienst is opium voor het volk", waren de kerken
gesloten en de Kerk kon aldus haar, volgens hun
opvaltingen verderfelijke invloed op de geesten
der mensen niet meer uitoefenen. Met alle
burgerlijke vooroordelen was voorts afgerekend.
De nieuwe mensen in Moskou en natuurlijk ook
die daarbuiten, hadden het belastende, tsaristi
sche verleden totaal van zich afgeworpen. De
technische vooruitgang zou hun denken en doen
beheersen, zelfs geheel in beslag nemen. Weten,
seliap en techniek zouden de levensopvatting en
ook de levenswijze van de sovjet-mens bepalen.
Dit alles was in belangrijke mate theorie van
lieden, die niet geheel ten onrechte een somber
verleden wilden goedmaken. Maar ze vergaten,
dat ook de mensen in Sovjet-Rusland. mensen
zijn, met deugden en gebreken en dezelfde ver
langens als de mensen overal in de wereld, met
als eerste ideaal een huiselijk, gezellig leven na
een dag van hard werken, naar eigen bezit en
eigen mogelijkheden, om hun eigen toekomst en
die hunner kinderen te bepalen. Voordat de
theoretici het in de gaten hadden, consolideerde
zich het verzet tegen hun alle menselijke
factoren verwaarlozende hervormingen.
OBSERVATOR
55/45
HERENPANTALONS
Hef nieuwe, pompeuze gebouw
van het ministerie van buiten,
landse zaken te Moskou staat
temidden van oude, houten hui
zen, de typisch Russische „isba,s,\
waarin reeds de mensen van
Dostojefski en Tsjechov woonden.
„maatkleding" voor uw woning
woninginrichting
In de bioscopen draaien slechts
partij-propagandistische films die
sovjethelden verheerlijkenEen
straatbeeld in Moskou.
Pijldiensten naar ZUID-AFRIKA (2 per week) per
UW PREFERENTIE - ONZE REFERENTIE
Inlichtingen en boekingen bij uw passagebureau ot ALITAUA, Uidsefllgtn 7, Amjlefdflffl-C? Iel. 24.99.37/38.
ROTTERDAM:
it.
2
t
e
y
8
n
w
8
o
u
n
v
A
woi
gas
hel'
wei
en
goe
de
ken
kor
hal
In
vie:
kle
nnd
me
dat
7."
Ma
gek
als
Wie
E
De
geb
de
een
Het
ma,
drie
gez
ze
van
in
ruii
\1
O
gen
Ben
voe
Ze
huil
Paa
voo
den
ster
zou
litif
opg
van
SOVJETMENSEN worden weer mensen
richt over raketbases in Siberië, tegen
Rood China gericht, past in het zich wij
zigende beeld der wereldverhoudingen
Khroetsjefs reis naar de Verenigde
Staten was een symptoom van een toe
naderingspoging, welke zopas weer be
vestigd is door de waarderende woorden,
door mir. K. aan het adres van de nieuwe
Amerikaanse president, Kennedy, ge
sproken.
Dit is overigens hoge politiek. Laten
we ons hier bepalen tot om zo te zeg
gen de dingen van alle dag, die inmid
dels beter dan enige politieke be
schouwing ons duidelijk maken, welk
een machtige verandering zich aan
het voltrekken is. Hierin zit wellicht een
hoopgevend perspectief voor de toe
komst. De kolos Sovjet-Rusland, die het
ontzaggelijke wegens zijn enorme be
volking landhongerige Rode China met
eeh zekere angst gadeslaat, staat dich
ter bij ons, dan we denken of uit dc re
devoeringen van Mr* K s.c. zouden kun
nen concluderen.
De Sovjet-mens blijkt minder „nieuw"
dan voorspeld werd en wordt als het wa
re weer geestelijk in de Europese ge
meenschap opgenomen. De machtheb
bers in het Kremlin hebben blijkbaar
reeds lang hun streven opgegeven om de
Russische massa van de rest van de we
reld af te zonderen. Het IJzeren Gordijn
werkte trouwens allang niet goed meer.
De Sovjet-Russische toeristen zagen een
in menig opzicht betere wereld dan ze
ook maar vermoed hadden en het con
tact der Sovjet-burgers met het immer
stijgend aantal vreemdelingen in hun ei
gen land had eveneens zijn uitwerking.
Die vreemdelingen genieten een veel
grotere bewegingsvrijheid dan voorheen.
Wij voor ons persoonlijk hebben het nog
meegemaakt, dat men bij een bezoek
aan Moskou zijn pas reeds aan het sta
tion moest afgeven. Zonder pas uitgaan
was gevaarlijk. Men bezocht de voor
naamste bezienswaardigheden in groeps
verband. Zonder speciaal verlof naar een
andere stad reizen, hiervan was geen
sprake. Russisch geld mocht men niet
I bij zich hebben. Het dragen van uitzon
derlijke kledij, als b. v. plus fóurs, werd
sterk afgeraden, het bezoek aan het eni-
ge, pas geopende café Moskwa ontra-
den ,de beruchte gevangenis, de Loebjan-
ka, mocht niet gefotografeerd worden en
elke gemaakte foto moest in Moskou
ontwikkeld worden en werd dan natuur
lijk gecensureerd. Dat was in 1936. Con
tact met de burgerij was uiterst moei-
lijk. Wij hadden heimelijk dollars mee-
i genomen en er bleek een zwarte markt
voor te zijn, via de Engels sprekende ho
telportier
Tegenwoordig kan men zonder spe
ciale toestemming dagenlang in de Sov
jet Unie reizen. Laten we nu eens na
gaan, wat zo'n reiziger over zijn erva
ringen vertelt..Hij constateert ten eerste
I da» de mensen in de trein veel toe-
schietelijker zijn dan gewoonlijk, zelfs
meer. dan wanneer ze thuis zijn. De Rus
sen reizen graag, wellicht juist, omdat
ze zich vrijer voelen, tussen totaal on
bekenden, die evenals zij er eens uit
zijn. Rusland is groot en men reist da
gen achtereen in dezelfde trein. Er
wordt in de betrekkelijk kleine comparti
menten gezellig over alles en nog wat ge
praat. Men kaart en drinkt en gaat vaak
naar de restauratiewagen. Daar koopt
men de kelners om, teneinde tot diep
in de nacht thee te kunnen blijven dria-
ken In de trein wordt de gemiddelde
Rus niet gehinderd door een zeker min
derwaardigheidscomplex tegenover de
man uit het westen. Hij weet nu wel.
dat zijn huis veel bescheidener is inge
richt dan het gemiddelde Europese of
Amerikaanse en dat het ook erg klein
is. Meubelen, tapijten en gordijnen doen
armoedig aan. Hij schaamt zich een
beetje en dit is, aldus onze reiziger, be
slist een kleinburgerlijke mentaliteit voor
een communist. In de trein is de Rus
overigens opeens geen communist meer.
Hij gooit alle partijdoctrines van zich
af, maakt geen propaganda en wil alles
over het westen te weten komen. Wan
neer het ijs gebroken is, spreekt hij er
zijn voldoening ove,r uit, dat geen volks
commissaris of een mannetje van het Po
litburo hem meer kwalijk neemt, dat hij
trots is op eigen bezit en dit probeert uit
te breiden Oe na-oorlogse Rus is alles
behalve een klassebewuste revolutionair.
Thuis wil hij een ordentelijk burger-
mansbestaan leiden Dit geldt ook voor
de arbeider. Ideologie en politiek dringen
zijn huiskamer niet binnen.
In verband hiermee maakte onze rei
ziger de volgende rake opmerking:
evenals i„ alle, autoritair geregeerde
landen probeert ook in de Sovjet-Unie
het gezin het pjdvéleven af te schermen,
het te maken tot een klein reservaat
voor een leven naar eigen inzichten.
En., ofschoon de twintig jaren Sta
linisme, waarin alles uit het volk gehaald
werd, wat er uit te halen viel, zowel uit
de spieren als uit de geesten, de oorlog
en de hongerperioden daarna ogenschijn
lijk de herinnering aan het tsaristi
sche verleden uitgewist lijken te hebben
valt er een zeker heimwee naar te con
stateren. Men zoekt weer naar contact
met het westen, hetwelk in 1917 door de
bolsjewistische revolutie opeens geweld
dadig en bloedig verbroken werd. In de
ze moderne tijd, terwijl er in Sovjet Rus
land inderdaad indrukwekkende presta
ties op wetenschappelijk en technisch ge
bied geleverd worden men hoopt, als
eerste aardebewoners de maan te zul
len betreden probeert elke Rus, die
het maar enigszins kan doen, er een
salon op na te houden, ingericht volgens
de burgerlijke opvattingen van de ja
ren omstreeks 1910 Als men zon
dags thuis is vaak is deze een ge
wone werkdag wordt er bij voorkeur
thuis van genoten. Er buiten, ook in de
schouwburgen en bioscopen, wordt men
altijd weer met de politiek en de com
munistische ideologie geconfronteerd, die
overigens nogal enkele veranderingen on
dergaan heeft, naar de ouderen weten.
Ze spreken met een zekere weemoed van
„die goede, oude tijd
Het ideaal van alle Russische ouders
is, hun kinderen in een z.g. betere
school" opgenomen te zien, hetgeen
lang niet altijd van hun rapporten af
hangt. Dan kunnen die kinderen met de
kinderen van de „hogere standen" om
gaan, met die van doktoren, directeuren,
officieren enz, In een wijk voor de „be
tere stand" te wonen is een ander ideaal
en het houden van een dienstbode is
daarbij inbegrepen. De kinderen worden
tot goed leren aangezet, omdat slechts
met een diploma weer een ander ide
aal bereikt kan worden: studeren aan
een universiteit. Zijn ze daar geslaagd,
dan staan alle functies van betekenis
voor hen open. Handenarbeid wordt in
Sovjet-Rusland min of meer als minder
waardig beschouwd.
Intussen verdienen bekwame arbei
ders in de mijnen of fabrieken, wier
werk praktisch met dat van een inge
nieur of technicus gelijk staat, dank zij
een bijzondere begaafdheid, vaak even
veel als deze functionarissen en soms
evenveel als een directeur. Dan halen ze
een jaarlijks inkomen van 40.000 tot
50.000 roebel peT jaar. Dit is vooral bij
arbeiders in de atoomprojecten het ge
val. Het, gemiddelde inkomen van een ar
beider bedraagt tussen twee haakjes van
600 tot 1200 roebel per maand. De minst
betaalden ontvangen gemiddeld 400
tot 500. Deze lonen gelden ook voor kan
toor- en ander personeel. Men kan, ge
zien de Russische verhoudingen en de
prijzen der eerste levensbehoeften, de
roebel op een halve gulden en iets meer
stellen, hoewel die vergelijking enigs-
zing mank gaat.
Tegenover deze arbeiderslonen staat
intussen dat de prijzen der levens
middelen naar verhouding hoog zijn.
Een arbeidersgezin van Vier personen
moet voor zijn levensonderhoud een be
drag van ongeveer 1500 roebel opbrengen
waaruit noodzakelijkerwijze volgt, dat ook
de vrouw moet werken, wil men de eind
jes aan elkander knopen, want een liter
melk kost twee roebel, een pond witte
brood twee en een halve roebel, een kilo
boter veertien roebel. Niemand klaagt
echter, want enkele jaren geleden betaal
de men het dubbele voor veel slechtere
kwaliteiten.
Al weet de gemiddelde Sovjet Rus te
genwoordig wel, dat hij het niet zo
best heeft, tegenover de mensen in de
kapitalistische landen, hij hoopt op de
toekomst, hij zag gedurende de laat
ste jaren belangrijke verbeteringen en
is er daarom verre van, om nu maar
het communisme van zich af te wer
pen. Maar zo dit een tiental jaren gele
den nog zijn leven vulde, of geacht werd
dit te vullen, hij heeft thans andere wen
sen. Nog steeds komt het voor, dat een
gezien van vier personen in één kamer
woont. Kort geleden heeft de regering
een eind gemaakt aan de hand over
hand toenemende particuliere woning
bouw, welke ze aanvankelijk bevorder
de, teneinde binnen vijftien jaar de wo
ningnood op te heffen. Maar de parti
culiere bouwondernemers gingen te ver
naar haar zin. Overal in Sovjet Rusland
bloeien heden ten dage kleine, parti
culiere ondernemingen die kunnen blij
ven voortbestaan, omdat in tal van ge
vallen de wet hiertoe de mogelijkheid
openlaat. En ook, waar de overheid io
staat is, het te verbieden, treedt het par
ticuliere initiatief op. In Moskou en
omgeving b.v. wemelt het van parti
culiere kleermakers, die handen te kort
komen. Niemand heeft er principiële
bezwaren tegen, zich door hen te laten
kleden en, zoals de overheid zegt. te 13-
ten uitkleden.. Tal van staatsonderne
mingen besteden voorts werken uit. aaI1
particuliere ondernemingen, tot de col
lectieve boerderijen toe.
In het interessante artikel „Over de
uitputting der ideologieën (in de krant
van woensdag), werd er op hoger ni
veau de aandacht op gevestigd, dat ideo
logieën als het Marxisme niet meer i°
staat zijn, de mensen te bezielen. Nuch
tere feiten, zoals we ze hier weergeven,
vormen er een duidelijke illustratie van.
Ook de jeugd in Sovjet Rusland leeft
niet meer in de ban van het communis
me. Vele intellectuele jongeren vluchten
in de wetenschap, de techniek en de_ cul
tuur, om zich daaraan geheel te wijden,
metverwaarlozing van de communisti
sche doelstellingen en de communis4'"
sche ideologie.
Me„ zou dus kunnen zeggen, dat Ij1
Sovjet. Rusland een geestelijke crisis 's
militair zou verzwakken, is niet waar
schijnlijk en misschien ook niet wenselü1'
gezien de opkomst der Aziatische e"
Afrikaanse massa's maar heel belang
rijk is toch wel, dat de Sovjet-mens weef
een gewoon mens wordt en aldus ons eP
heel de Westerse wereld nader komt.
vooral geestelijk er naar toe groeit.
Kreukherstellend, wasbaar, krim
pen niet, plooihoudend. Onberis
pelijke afwerking met twee achter
zakken, optilon-ritssluiting enz.
Normaal 39.50, maar één dag be
taalt U voor deze prachtige pan
talons in de nieuwste multicolors
de halve prijs,
dus
Geen telefonische of schriftelijke orders.
Nu onder Khroetsjef het IJzeren Gor
dijn stukje voor stukje wordt openge
trokken en reizigers, die de Sovjet Unie
bezoeken, meer vrijheid genieten om
zich overal te bewegen en met Russen
te spreken, beginnen de reisverhalen
steeds interessanter te worden. Het na
lezen van hetgeen in de buitenlandse
pers geschreven wordt door ervaren
journalisten en publicisten, wier werk
- - .hen over de hele wereld voert en die
luikend moest worden toegestaan, ten- dus vergelijkingen kunnen maken en die
vaak ook het Rusland van vijfentwintig
jaar of langer geleden gekend hebben
dus ook te di enaanzien bepaalde
We hebben het hier in het kort en wat
simplistisch uiteengezet. Het zou ons
tevens te ver voeren, om na te gaan,
in welke vormen dit verzet zich manifes
teerde. We behoeven hier slechts aan
de acties tegen de koelaks te herinneren
om te weten, dat niet alleen deze geze
ten boeren, maar ook de moejiks zich
steeds minder om de eisen van de po
litieke commissarissen gingen bekomme
ren en steeds minder van hun oogsten
aan de staat leverden. Vreselijke ver
volgingen waren het resultaat, doch op
den duur bleek het, dat z%owaar ook
in de kolchozen, de collectieve boerde
rijen, een beetje persoonlijk bezit oog-
einde de mensen hart voor hun werk te
doen behouden.
In de industrie ging het dezelfde kant
uit. Het gelijke loon voor allen-principe
was reeds spoedig prijsgegeven. Stakha-
nof, de arbeider, die meer kolen delfde
dan welke andere arbeider ook,
werd als een communist bij uitnemend
heid voorgesteld en niet allerlei eerbe
toon en geldpremies geëerd, zodat hij
vele navolgers kreeg. Na de Tweede We
reldoorlog voltrok zich een ontwikkeling
Waarin het Sovjet-Russische staatskapi-
talisme allengs in een soort kleinka-
pitalisme overging. Het IJzeren Gordijn
verhinderde er een juiste kijk op, doch
uit veel kon worden geconcludeerd, dat
de staat zijn greep op de burger, zowel
geestelijk als materieel, steeds losser
moest maken en het individu in Sovjet-
Rusland zijn rechten steeds meer deed
gelden. Het warme menselijke won het
Jran de grauwe ijskoude theorie.
maatstaven kunnen aanleggen, is alles
zins de moeite waard. Men krijgt lang
zaam maar zeker een indruk van de gro
te veranderingen, welke zich er voltrek
ken en waardoor het zolang van de rest
van de wereld afgezonderd gebleven ro
de arbeidersparadijs, dat die rest als een
vijandig, kapitalistisch en achtergebleven
gebied had leren zien. gestadig nader tot
het jaren achtereen verafschuwde en zo
wel gehate als gevreesde westen wordt
gebracht. Dit is een zeer belangrijk
gebeuren hetwelk men ook in het licht
van de jongste wereldgeschiedenis moet
z'en.
Het is nu niet bepaald de eerste maal
dat er gewezen wordt op de tegenstel
ling Moskou-Peking. Het recente be-
Vraag bij ons naar de
speciale Poly-Z catalogus
NIEUWE BINNENWEG 288-294 - TEL. 50046-529B9 - ROTTERDAM
DEN HAAG, 29 dec. - Hoewel op 1 jan.
as de tijdelijke verhoging van omzetbe
lasting op sigaretten vervalt, is het
blijkens een mededeling van de stich
ting sigarettenindustrie niet mogelijk ge
bleken voor die datum een definitief
standpunt te bepalen ten aanzien van de
vraag op welke wijze deze belastingver
laging ten goede moet komen aan indus
trie en tabakshandel.
Hangende het nog verder te voeren
overleg is van de zijde van het minis
terie van Economische Zaken aan de
industrie verzocht per 1 januari 1961
de inkoopprijzen voor de handel te ver
lagen met de tot dusverre door de indus
trie in uitzicht gestelde 12 cent per 1.000
sigaretten.
BERGEN OP ZOOM. 29 dec. De
dorpskom van de grensgemeente Putte
is woensdagmiddag het toneel geweest
va^ een woeste achtervolging tussen de
Belgische douane en een botersmokke-
laar, waarbij cnerzüds rijkelijk van vuur
wapens gebruik werd gemaakt en ander
zijds door het uitstrooien van kraalepo.
ten getracht werd de achtervolger uit
te schakelen In Berendrecht in Belgie
werd de sniokkeIaar kiem gereden en
gearresteerd.
De chauffeur bleek een Puttenaar te
zijn. die een vracht van 750 kg boter in
zijn auto verborgen had Een Belgische
patrouille-auto sommeerde in de omge
ving van Huijbergen de chauffeur van een
een luxe auto om te stoppen. In plaats
daarvan ging de auto er met grate snel
heid vandoor. Eerst door de onoverzich
telijke bospaden van de grensstreek,
daarna dwars door het dorp Putte. De
auto gi'-rd-e hier met snelheden van meer
d!an 120 km door de straten, achtervolgd
door de onophoudelijk schietende douane
auto
Het publiek werd gewaarschuwd door
de politie sirene, ma-ar het geluid had een
ave-rechtse uitwerking, want in plaats
van de mensen van de weg te houden,
werden ze naar het gevaar gelokt. Het
mag een wonder heten, dat bij deze on
beheerste strijd geen ongelukken zijn
veroorzaakt door de woest rijdende auto's
en de rondvliegende kogels.
Hoewel men in Putte ge-e-n medelijden
heeft met de betrapte smokkelaar, heerst
er grote verontwaardiging over het optre
den vap de Belgische douane, die tracht
te d strijd uit te vechten in een volkrijke
en kinderrijke buurt.
Korte Hoogstraat 11 Meent hk« Goudse -
singel Katendr. Lagedijk bk. DorpsWe&
W est Kruiskade 35 (D
LEIDEN: Haarlemmerstraat 25 L
