De honderd dagen van Roosevelt
Toen de geldwisselaars gevlucht waren
van hun hoge zetels in de tempel
DE PARABEL VAN DE
LEGE SCHRIJFTAFEL
Op het spoor yan de waarheid
De bedrukte Kerk van OEGANDA ai;
R
De negentig dagen van
president Kennedy
Het tweesnijdend zwaard
van het paternalisme
A
HET BEGIN VAN DE NEW DEAL
Een tweede
Columbus
r;oSi»°i,>v°.r«Tïa.Eï,syioS ïT'rr1?'In het bi?dom Kampa,a kunnen
Waar heimwee
gestalte kreeg
Echt, maar ongevaarlijk
iüillll
Met Jeeves door dik en
dun
ZATERDAG 31 DECEMBER 1960
de Democraat
Het was zaterdag 4 maart
1933. In een open auto
reden twee mannen in
zwarte winterjassen door de stra
ten van Washington. Zij hielden
allebei een hoge hoed in de hand,
en zij hadden een plaid over de
knieën. Zij waren op weg naar
het Kapitool, het gebouw waar
het Congres vergadert. Er ston
den veel mensen langs de weg.
Voor de Amerikaanse hoofdstad
was dit een groots evenement.
De Republikeinse president Her-
bert Hoover stond op het punt
de regering over te dragen aan J van 1929.
de Democraat Franklin D. Roose
velt. In de auto probeerde Roose
velt een gesprek te voeren met
zijn medepassagier. Maar Hoover
bleef strak voor zich uitkijken,
en hij hulde zich in een ijzig stil
zwijgen. Hij was kennelijk somber
gestemd. Terwijl Roosevelt nu en
dan met zijn hoed naar het pu
bliek wuifde, reageerde Hoover
met geen enkel gebaar op het
gejuich van de mensen. Hoover
had zich niet over de nederlaag
heen kunnen zetten, die hij bij de
presidentsverkiezingen had gele
den. Hij was gegriefd door het
gebrek aan vertrouwen van het
Amerikaanse electoraat.
Men had nu kennelijk alle hoop
gevestigd op F.D.R. De Democra
tische president zou het land
moeten redden uit de crisis, die
gevolgd was op de beurskrach
Q ost-Afrika, december Twee voorbeelden
zijn misschien al voldoende om duidelijk te
maken, dat ook het eigen leven van de Kerk
in Oeganda wordt getekend door spanningen
Zijn motto: een
„New Frontier"
3c crl^
m'mm
Toen Roosevelt, even later zijn in
augurele rede hield, luisterden de se
natoren en afgevaardigden ademloos
woorden. En in het hele la-nd
miljoenen mensen aan hun radio
toestel om te horen wat de nieuwe pre
gnant zou zeggen. Het Amerikaanse
volk werd met teleurgesteld, want de
oud-gouverneur van New York hield
oen indrukwekkende 'speech. Hij had
kennelijk grootse plannen.
„Het enige wat wij te vrezen heb
ben," zo sprak hij, „is de vrees zelf,
de naamloze, onredelijke en ongemo
tiveerde angst, die verlammend werkt
op de noodzakelijke inspanning om
onze terugtocht in een opmars te ver
anderen De nieuwe president gaf
u levendige schildering van de kri
tieke toestand waarin Amerika ge
taakt was, en hij legde een bijzonder
accent op de financiële crisis ,,De
geldwisselaars", aldus Roosevelt,
>.z\jn gevlucht van hun hoge zetels in
de tempel van onze beschaving." Hij
waarschuwde echter voor een te ma
terialistische visie op de Amerikaan-
se problemen. ,,Het geluk is niet lou-
- ter te vinden in het bezit van geld
Men vindt het in de vreugde over de
Prestatie, m de voldoening over crea-
rirnfW - Röosevelt besloot zijn
inf„ 0 met een aansporing tot grote
"'spanningen. „This nation asks for
action, and action now". Hij kondigde
aan, dat hij drastische maatregelen
zou nemen.
P®, Amerikaanse kiezers die hun stem
op I.D.R. hadden uitgebracht, koester
den grote verwachtingen van deze man.
«laar de werkelijkheid zou hun stoutste
aromen overtreffen. Wat Roosevelt in
ue eerste maanden van zijn eerste
ambtsperiode presteerde, was zonder
Precedent in de geschiedenis van Ame-
Men beeft de omwenteling die hij
teweeg bracht wel betiteld als een re
volutie. Er was een nieuw tijdperk be-
Stafe8n *n C'e bistolae van 4e Verenigde
- AaP deze bewogen dagen vindt men
£b boeiende beschrijving in het boek
ilfbe Coming of the New Deal" door
Pr°f. Arthur M. Schlesinger jr. Het
L®rk, dat onlangs bij Heinemann in
jonden is verschenen, is het tweede
yeel van een serie over ,,The Age of
Roosevelt". (Het eerste deel ,,The Cri-
R's,°- the Old Order", över het voor-
i£e j van 4e New Deal, is indertijd jok
deze krant besproken).
.Schlesinger geeft een dramatisch
>®eid van Roosevelts eerste werkdag.
Yb vertelt het verhaal zoals hij het on
geveer uit de mond van zijn hoofdper
soon heeft opgetekend.
Al vroeg in de ochtend had de pre
sident (die sinds jaren gedeeltelijk
verlamd was) zich in een rolstoel naar
zi)b werkkamer in het Witte Huis la
ten rijden. Hij wist, dat er heel hard
gewerkt zou moeten worden. Maar
toen hij in de presidentiële zetel zat,
ontdekte hij dat de schrijftafel hele
maal leeg was, en er zat niets in de
iaden. Hij kon zelfs geen potlood of
schrijfpapier vinden. Hij zocht naar
een belknop op het bureau, om con
tact te leggen met de buitenwereld.
Maar er was niets. Zo zat hij daar een
ogenblik stil in die holle grote kamer.
Het centrum van alle activiteit was
afgesneden van de natie, en dat in
eze kritieke tijd Weldra kwam Roo
sevelt tot bezinning. Hij slaakte een
*reet van ongeduld, en onmiddellijk
snelde er een secretaresse toe. F.D R
k°n aan de slag.
dpSTTm,se mensen die dit verhaal van
president hoorden, beschouwden het
als een vorm van zelfspot over zijn li
chamelijke hulpeloosheid. Maar voor
Roosevelt zelf was het een parabel die
de nationale onmacht symboliseerde.
De toestand was werkelijk erbarme
lijk. Het nationale inkomen was
nog niet half zo groot als vier
jaar tevoren. Bijna dertien miljoen
Amerikanen ongeveer éénvierde van
alle arbeidskrachten waren zonder
werk. De huisvesting en voeding van
al die werklozen lieten zeer veel te wen
sen over. En één dag te voren, enkele
uren voor de inauguratie, hadden alle
banken in Amerika hun deuren gesloten.
Het gevaar voor een gewelddadige op
stand van de misdeelden was niet denk
beeldig. De nood was tot het uiterste ge
stegen.
Roosevelt beschouwde het als zijn
eerste en voornaamste taak het
bankstelsel te redden. Binnen enkele
uren had hij twee proclamaties uitge
vaardigd, die hij al enige tijd te voren
had opgesteld. In de eerste boodschap
werd een speciale zitting van het Con
gres uitgeschreven, en in de tweede
werd bepaald, dat de banken voorlopig
dicht zouden, blijven, terwijl de goud-
z$t? Tlmster van Financiën,
William Woodin, en andere financieel-
economische experts werkte de presi
dent gedurende enige dagen dag en
nacht aan een oplossing voor de geld-
crisis. Roosevelt had de banken kun
nen nationaliseren, als hij dat gewild
had. Het Congres zou zelfs een zo
radicale maatregel geaccepteerd heb
ben. Maar de president besloot het be
staande stelsel te handhaven en al
leen enige noodmaatregelen te ne
men. De bankiers of „geldwisselaars"
die in de inaugurele rede het voor
werp waren geweest van Roosevelts
spot haalden verlicht adem. Op woens
dagavond 8 maart hadden Roosevelt
en zijn „Secretary of the Treasury"
een wetsontwerp gereed. Een journa-
I voor het presidentschap uitgeroepen,
J „to a new deal for the American peop
le". Een nieuwe verdeling van het na
tionale inkomen en de nationale wel
vaart was het grote doel van Roose-
velts beleid.
„Roosevelt is een ontdekkingsreizi
ger", zo schreef Winston Churchill
indertijd, „een ontdekkingsreiziger die
zich ingescheept heeft voor een tocht
even onzeker als die van Columbus.
Zjjn onderneming zou wel eens net
zo belangrijk kunnen zijn, als de ont
dekking van de Nieuwe Wereld." En
een vooraanstaand Amerikaans gene
raal heeft later gezegd, dat Amerika
m maart 1933 nog heel wat gemak
kelijker een dictator had kunnen krij
gen, dan Duitsland Hitier kreeg. Zo
diep was het vertrouwen in de de
mocratie geschokt. Het Amerikaan
se volk was bereid ieder regerings
stelsel en iedere regeerder tf accep
teren, als er maar iets aan de cri
sis gedaan werd. Het kreeg een pre
sident die met krachtige hand, maar
met democratische middelen, het ge
vaar wist te keren.
a**
list vroeg Wiiham'w'oodin*of*hij"kïaar I j HS,e het volk, 4it waardeerde bleek bij
was met zijn wet zijn bill'Yes Congresverkiezingen van 1934, maar
it's finished antwoordde Woodin met 7°°. blJ presidentsverkiezingen van
11936, toen F.D.R. de Republikein Alfred
Landon versloeg met 27 tegen 16 miljoen
stemmen.
wrange humor: „My name is Bill
and I'm finished too".
De volgende dag kwam 's middags
om twaalf uur het Congres bijeen. Het
debat in het Huis van Afgevaardigden
werd beperkt tot veertig minuten, maar
reeds voor die tijd verstreken was, werd
er geroepen om een stemming. Die avond
om naif acht was de wet op het bank
stelsel, zowel door het Huis ais door
cle Senaat, aangenomen, en een uur
later zette de president zijn handteke
ning onder het stuk. De banken konden
weer open. In dit zelfde tempo werden
in de volgende weken nog een hele reeks
andere wetten ingediend en goedgekeurd,
die alle ten doel hadden de sociaal-eco
nomische crisis te overwinnen. Op de
„Emergency Banking Act" volgde, op
20 maart, de „Economy Act". In april
besloot men de goudstandaard los te la
ten, in mei werd een fonds van drie
miljard dollar gevormd voor steun aan
werklozen, en in de zeilde maand kwam
er een project voor werkverschaffing
ge^nZJtocolTf maa" "33. F.D.R. zei later van deze sombere rit:
Protocol
HANS BRONKHORST wlTTTelkair fnli^mens^lmas de^anZle^Tn^Z maar..niet ™e?. °"2e handen op de knieën blijven 'zitten"^
langs ae weg negeerden. Dus be gon ik met mijn hoge hoed terug te wuiven naar het publiek.J
De nieuwe regeringsbureaus kwamen
ais paddestoelen uit de grond. Tot de
meest spectaculaire nieuwe projecten
benoorden wel: het plan voor hulpverle
mng aan ue boeren; de organisatie en tegenstellingen. Het eerste voorbeeld betreft
net dai van de rivier de Tennessee. katnolieke Europeanen, zij het uiteraard met in-
moest niet alleen overstrorr üngen voor-1 Sn rkïngen, een door
komen, maar het orgaan had vooral e erkend gemengd huwelijk sluiten. De
ten doei goedkope elektriciteit te ver- Oegandezen, de negerbevolking van het bisdom
,kunnen dat nief' Voor hen worden geen uitzon!
de laatste dag van de speciale zitting deringen gemaakt. Als zij geen katholieke levens
van net Congres/kon Roosevelt met vol- partner kiezen, kunnen zii <*een wettlV kprkpliilr
doenmg op net resultaat van al die ac- w KerKeilJK
tiviteit terug zien. in honderd dagen wa- nuweiijK aangaan. Het tweede voorbeeld houdt
ren vijftien belangrijke noodwetten aan- verband met het doopsel. Daarvoor vraagt de
SWfi tfendgrota<i'edevoerfn- PriesteL!" "^nale gevallen een klein stipendium,
gen gehouden, had hij tweemaal per Gewoonlijk 2.5 shilling (f 1.25)Gaat het echter
Sitk AeJie5s.,,ontYansen. en had hij tal- om een onecht kind, dan wordt het bedrag tot
3.5 shilling (f 1.75) verhoogd.
*•1 T i CU JUUU Il-U IfcU-
rpke belangrijke beslissingen genomen.
oosevelts „Honderd Dagen" wa
ren het begin van zijn New Deal,
een term die hij reeds gebruikt
had op de Democratische conventie in
Chicago van 1932. „I pledge you, I
export aan banden zou worden gelegd. 1 pledge myself" zo had de kandidaat
Als Dwight D. Eisen- Frontier". Zoals in de vo- een drievoudig program-
hower op 20 janua--' grens van ma lanceren. Er zou een
ri zijn ambt over- J ontwikkelde Amerika krachtig verdedigingsstel-
draagt aan John F Ken- ëeleidelijk m westelijke sel moeten worden opge-
nedy, zullen vele oudere rlchtlnS verlegd werd, zo bouwd. De Amerikanen
Amerikanen terug den- moetcn de Amerikanen zouden, met hun bondge-
ken aan die dag in 1933 °ok 4un horizon ver- noten, een programma
toen een andere RepublD breden. Zij moeten hun moeten opstellen vooreco-
kemse president moest bllk verruimen, en hun nomische hulp aan on-
plaats maken voor een verantwoordelijkheid voor derontwikkelde gebieden,
en tenslotte zou de nog
Democraat. Gelukkeg
koestert Eisenhower niet
zulke persoonlijke grieven
tegen Kennedy, als inder
tijd Hoover tegen Roose
velt. De situatie in 1961
is ook wel heel verschil
lend van die in 1933.
Moest de nieuwe presi
dent achtentwintig jaar
geleden het accent leggen
op het binnenlands eco
nomisch herstel, nu zal
de nieuwe bewoner van
het Witte Huis zijn groot-
de veiligheid en de wel
vaart van de vrije wereld
beseffen.
ring
iefhebbers van onvervalste Engel-
"Aj se humor kunnen aan dit Prisma-
boek (het Spectrum, Utrecht) hun
6 ^t ophalen. De schrijver is P- G. Wo-
nWiouse; de vertaler, die verdlenste-
K* Werk heeft gedaan: A. J- Richel.
titel duidt reeds de hoofdpersoon
dp 4e onvergelijkelijke butler Jeeves,
W held uit zovele andere boeken van
tt "ehouse, de meest onberispelijke en
\VpUJvste van alle onberispelijke en trou-
§p„ cutlers uit bet oude Engeland. De
VD.st van het verhaal is door en 4oor
«„Jdriaans. Men moet, dunkt ons, wel
tp ®?7-ins daarmee vertrouwd zijn om dit
dop ale soort humor te kunnen waar-
hip.en- Jonge lezers zullen er mogelijk
l°eh goed weg mee weten, al blijft er
Qrn altij4 nog genoeg kolderieks over
tijr, 2'ch mee te amuseren ook in deze
SaD, H®t verhaal navertellen of kort
5Wst6nvatten heeft al heel weinig zin,
Het i 0:m4at het zelf geen zin heeft,
te fl s de schrijver alleen om het spel
Ui- r?en, en wie dit boek zo leest, zal
ti-.. -*■ beleven.
oosevelt heeft in de
eerste honderd da
gen van zijn rege-
Jï aandach. moeten wij-
den aan de versterking Vuy neeit, m een ver- afdoet aan het mnnrfaat
van de nationale defensie. ^eptemberTr8 Va„ dat het Amerikaanse volk
lat hif d?efLLTAezej?d hem heeft gegeven. Hij
bestaande armoede in
sommige delen van de
V.S. moeten worden be
streden.
Het Republikeins ge
zinde weekblad „Time"
heeft een paar weken
geleden geschreven, dat
Kennedy zijn aangekon
digde „negentigdaagse"
zal moete" opgeven, om
dat hij slech' met een
uiterst geringe meerder
heid is gekozen. Maar Ken- J
nedy heeft verklaard, dat
Men moet bij de beoordeling van de
ze voorbeelden voorzichtig zijn. Zij zijn
niet het resultaat van bedilzucht, van
schoolmeesterachtige vroomheid of van
een misselijk superioriteitsgevoel. Wie
dat denkt, doet een grote groep hardwer
kende mannen, die werkelijk voor de
kerk hun leven veil hebben, diep on
recht. Men moet zelfs het tegendeel
durven stellen. Deze maatregelen zijn
ontsproten aan een oprechte bewogen
heid. Zjj zijn ingevoerd en worden ge
handhaafd omdat zij het heil van de
Kerk (en dat is het heil van de men
sen) van Oeganda beogen en het enige
wat men zich dus mag afvragen is, of
ztj in de stormachtige ontwikkelings-
faze, die wij nu beleven, nog aange
past genoemd mogen worden.
De „afrikanisering"
van de Kerk in
Oeganda verloopt
traag. Slechts hier
en daar een enkel
symptoom. In Kisu-
bi b.v. hangen in
de klokketoren
tam-tams, kilome.
ters ver te horen.
programma van Roosevelt dagen van zijn bewind als i zich door de hacb
is bekend geworden als een beslissende periode verkiezingsuitslag met
de „New Deal". Kennedy zou beschouwen. In die Wlerh°U?T een
spreekt van e -i „New negentig dagen zou hij ren bewind te voe-
?ersTe°eperslln1eZntie dagen na de, inaugratie, gaf Roosevelt al zijn
eerste persconieienhe. Gedurende zijn twaalfjarig bewind placht hii de pers
tweemaal per week te woord te staan. De president was over het algemeen zeer
BeveonX h n' J1 Hoover hadden zij nooit zoveel medewerking
gekregen. Roosevelt begreep, dat, hij de pers nodig had om. zijn denkbeelden
kenbaar te maken aan het Amerikaanse volk.
aarmee raakt men aan een voor
Oeganda tragisch probleem. Ik
wil proberen er iets van te ver
klaren, hoewel ik geloof, dat men tot
hier moet reizen om een vermoeden te
krijgen van de imponderabilia, die eraan
mhaerent zijn. Kijk, wie in Nederland
schrijft of spreekt over de missionering,
spreekt of schrijft over afrikanisering,
over de adaptatie van de theologie, over
liturgische hervormingen en de 'land
eigen bijdrage van de Kerk van Afrika
Met die bagage gaat men op reis.
De eerste ontdekking, die men dan
doet, is dat in Oeganda het heimwee
zich een Kerk gebouwd heeft. Men moet
dat goed begrppen. Ik bedoel niet het
heimwee in de sentimenteel Duitse zin
missionarissen, die daaraan lijden,
worden binnen een jaar singulier ik
bedoel het heimwee als herinnering De
Kerk van Oeganda is tamelijk oud'. Ze
is gevestigd en uitgebreid door de ne-
gentiende-eeuwse missionaris, althans
wat zijn scholing betreft. Hij heeft hier
gewerkt en sommigen werken er nog on
der omstandigheden, die zelfs in de
klassieke missieliteratuur niet overdre
ven worden voorgesteld. De praktische
kennis van de etnologische en antropolo
gische wetenschap was akelig beperkt
en in die situatie heeft hij land en
volk het beste gegeven van wat hij had.
Vele gebruiken en gewoonten, waarvan
wij eerst nu langzamerhand de wezen
lijke zin beginnen te ontdekken, moeten
hem immers volslagen heidens en on
aanvaardbaar hebben geleken en wat
moest hij daar anders tegenover stel
len dan de Kerk de Nederlandse,
T ranse of Italiaanse Kerk van zijn
herinnering?
Zo verklaar ik tenminste, dat ik hier
tot in de smerigste bush-kerkjes die aan
doenlijk ouderwetse Marialiedjes hoor
helfan' rt i, lku alS jon«en meegegalmd
heb in de kerk van het „Heilige Zand"
f® Amersfoort. Zo verklaar ik ook de
kerke bouw. Ga naar Goeloe. En of ge
de kathedraa1 neemt of de kleinste bui-
tenstatie, ze hebben allemaal iets van
or fa lift Santa Maria Maggiore
de. Sint Jan van Lateranen. De Ve-
rona-fathers, die hier missioneren heb-
ben Oegan4a hun Kerk, de Kerk van
Italië gegeven. Ze zingen Italiaans, zij
bidden Italiaans en het is nog elke
dag spaghetti en macaroni. In Nsam-
bya is het Nederland. Iedere kerk ver
raadt het dorp van de broeder-bouw
meester en in de Kerstnacht hebben
kleine Oegandese jongens tot verrukking
van clerus en volk een repertoire afge
werkt dat de K.R.O. geen schade zou
berokkenen.
gandees echter een kind. Zijn eigen cul- De situatie is echter buitengewoon
tuur deed hem in die nieuwe wereld doorzichtig
volkomen' telöorlöpen en daarmee staat
men aan de wieg van het paternalisme
die neerbuigende zorg van de goedwil
lende missionaris, die zijn zwarte ka
tholieken langzaam maar zeker inleidt
tot een nieuw Europees-christelijk le
ven. Uit die zorg, uit die verklaarbare,
maar onjuiste vermenging van Kerk
en cultuur moet men maatregelen ver
klaren als die in de aanvang van dit
artikel genoemd. Ze bieden meer be
scherming dan het Sacrament vraagt
of gedoogt.
et tweede gevolg betreft de inland
se clerus. Hij werd geheel ge
schoold in de westerse gedachten-
wereld van het seminarie. Misschien
zou hem dat althans gedeeltelijk onbe
roerd hebben gelaten, als niet ook de
praktische verschillen zo gronde
loos diep waren. Het Westen met zijn
techniek, zijn vaardigheid, zijn arbeids-
lust en comfort moest wel de waarheid
vertolken en. zo komt het, dat op dit
ogenblik nu de aandrang om in de
kerk van Oeganda eigen Oegandese
waarden tot gelding te brengen, steeds
groter wordt juist de landeigen clerus
conservatief is. Hij is zich het Europese
overwicht zo wel bewust geworden, dat
hij een teruggrijpen op eigen cultuur
afwijst. Hij ervaart die als inferieur en
daarbij reikt het paternalisme tot zijn
rootste diepte. Het besmet zelfs de
legandezen en het biedt oude, in de
„bush" vergrijsde missionarissen een
welkom argument tegen alle nieuwlich
ters. Geen liturgie-vernieuwing, geen
eigen taal en geen tam-tam, want „Ze
willen het immers zelf niet."
Het zal de Afrikaanse clerus moeten
duidelijk gemaakt worden, dat een eigen
Kerk alleen op eigen waarden kan stoe
len.
Dit alles verklaart natuurlijk nog niet,
waarom de Europese priesters in Oegan
da nog altijd ver in de meerderheid
niet het roer hebben omgegooid. En
toch is ook dat begrijpelijk. De Kerk-
vestiging is voor Oeganda een zegen
geweest. Ze heeft grote, ook sociaal
maatschappelijke vooruitgang teweeg
gebracht en daarbij is het paterna
lisme, die verhouding van meester en
leerling, vaak van groot belang ge
weest. Op vele terreinen is dat mis-
ilf--
k heb in een vorig artikel al ge
wezen op alle dreigingen van bui
ten. Ik heb gewezen op de grote
politieke spanningen, op een onbeschrij
felijk groeiend materialisme, op inter
nationale druk en economische depres
sie. Daar komt nog iets bij. De kerken
van Oeganda worden vanouds geken
merkt door felle politieke tegenstellin
gen. Het katholicisme werd e# gebracht
door Fransen en dus was katholiek
identiek met Frans. Het protestantis
me was Engels en dus was een pro
testant Engels georiënteerd. Die tegen
stellingen zijn al dadelijk zo scherp ge
bleken, dat Rome het noodzakelijk oor
deelde om naast de missionerende
Franse Witte Paters, Engelse Mill-Hill
Fathers te laten komen. Een katholiek
kon ook Engels zijn. Desalniettemin i
de controverse gebleven. De protestant1
se en de katholieke Kerk zijn tot o
de dag van vandaag eikaars gezwore -
vijanden. Er mag dan aan de top be:j
grip groeiend zijn er is één voor
beeld van een gezamenlijke herderlH
ke brief in het gewone leven zniE
de moeilijkheden evident Dit heeft d'
Kerk voorzichtig gemaakt als het e-
om ging uitspraken te doen, die praki
tische maatschappelijke consequentie i
hadden. Dit heeft hun ervan weerhoud
den tijdig de katholieken wakker te mal
ken, en dat heeft op dit ogenblik tod
gevolg dat in de verwarrende strij'
om de eigen vrijheid van Oeganda oil
Boeganda de stem van de katholiekeij
weinig of niet wordt gehoord. Aan d-II
andere kant heeft de felle tegenstellinjl
tussen katholieken en protestanten -
met hevige en directe repercussies voo:
het onderwijs de aandacht van de gel
lovigen scherp verplaatst naar buiten
kerkelijke terreinen. Het aantal werke
lijk praktiserenden Christenen is bijzon
der gering en in die baaierd van felle erl'
schier onoplosbare tegenstellingen bid
de Kerk van Oeganda uit onge I
schokt paternalisme geboren om uit
redding. Men mag daarbij niet wan-l
hopen. Op de laatste bisschopsver-l
gadering van 23 november j.l. heef
het episcopaat besloten om naar het
voorbeeld van Tanganjika en op aan-l
drang van de apostolische delegaat -
een „Uganda Catholic Welfare Orga
nization" op te bouwen, die de brain
trust moet worden voor komende ont
wikkelingen. Dit principe-besluit is bij!
zonder belangrijk. Maar men maijl
zich de moeilijkheden niet ontveinzen
De Kerk van Oeganda betaalt vooi]j
haar fouten, maar men begrijpt
wel, dat er zonder fouten geen missio-l
narissen en dan ook geen Kerk geweest
zou zijn op een ogenblik, dat alle
krachten tegen haar samenspannen. Dé
politieke situatie is duister, de roep
om vrjjheid verwarrend, en het ont
breken van een evenwichtige katholieke
voormannen pijnlijk.
an deze situatie Is de Kerk mede
schuldig. Ze heeft gezwegen, om
dat zjj geen voedsel wilde geven
aan de godsdiensttwisten. Ze heeft
zich consequent onthouden van iedere
politieke inmenging, en daardoor zelfs I
vergeten eigen mensen te activeren om
op eigen verantwoordelijkheid hun rol
in het openbare leven mee te spelen en
zij is er tot dusver niet in geslaagd
haar paternalisme duidelijk en voor
iedereen zichtbaar te overwinnen.
Zij streeft in die richting. De inspan
ning ls onmiskenbaar. Maar de situatie
is moeilijk, verwarrend en ondoorzich-
tig. Zij vraagt mannen met grote moed
en een diepe doordringende visie. Daar
om herhaal ik, dat de Kerk van Oegan
da meer dan het geld al zal zij dat
voor grote projecten nodig blijven heb
ben een gebed behoeft om kracht
en wijsheid. Want, de wind steekt op...
ALBERT WELLING I
Deze houding dit in zijn tijd wel
licht noodzakelijke teruggrijpen
naar zijn eigen cultuur heeft
nog andere gevolgen. Op de eerste plaats
voor de missionaris zelf. Zijn bekerings
werk is een enorm succes geweest. De
Kerk van Oeganda doet procentsgewijs
niets onder voor die van Nederland en
dit moet hem het bewijs geleken hebben
voor de stelling, dat kerkvestiging iden
tiek is met algemene cultuuroverdracht
Wie bekeerd werd, bekeerde zich ook'
tot Europa. Op dat terrein was de Oe-
schien zelfs nog zo. Oeganda kan van
Europa nog veel leren. Alle missiona-
rissen zijn daartoe bereid, maar in ge
heel Afrika is plotseling een nieuwe
stroming met geweld doorgebroken Er
groeit een groot, vastberaden gevoel
vooi eigen waarde ook daar, waar
er geen enkele basis voor is jn
deze plotselinge niet te, stuiten stroom
heeft de kerk in Oegaiida verrast Ze
is niet zo jong en dus niet zo flexibel
als b.v. die van Tanganjika en men
aarzelt nu het er om gaat nieuwe we
gen in te slaan, om aan nieuwe noden
het hoofd te bieden. Die aarzeling is
niet enkel een gevolg van paternalis
me. Ook in Oeganda is een jonge clerus,
die bereid is te vechten met alle wa
penen, die de omstandigheden vereisen.
veel belangstellln Lnr Wanootjes bewonderen. Een klein meisje oogstte
L 2 n i i ft- een levens9rote, echte Afrikaanse python aan te
men zetten. De belangstelling groeide nog toen bleek, dat het dier niets deed
en dat je hem zomaar aan mocht raken.
