Nieuwe Sc
hiedamscl
Courant
Kabinet verwacht voldoende
instemming van Kamer
inzake woningbeleid
Algemeen regeringsbeleid
was niet in geding
Amerika verbreekt zijn
betrekkingen met Cuba
rr
n
Walen
vragen
in een federaal
Rollen omgekeerd: Wallonië
gebukt onder Vlaams juk
zelfbestuur
België
Noord Vietnamese troepen
in LAOS geland
1
ie
Kennedy werd tevoren van dit
besluit op de hoogte gesteld
Nog steeds meningsverschil
tussen V.S. en bondgenoten
PROFESSOR DE QUAY VERKLAART:
m
Nu ook motie in Waalse Economische Raad
I Kamer verwerpt
socialistische
motie
Aantal subsidie-
woningen
verhoogd
WOENSDAG 4 JANUARI 1961
ALS DE KERSTBOMEN STAAN,
„DE GRENS IS BEREIKT"
Koningin Juliana
in Oostenrijk
Buien en opklaringen
Het weer in Europa
....VALLEN DE KABINETTEN" w» k,„>
WASHINGTON BEVESTIGT GERUCHTEN
Minister Van Aartsenï
Nota van wijziging op
grond motie-
Andriessen
m
10 pagina's
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG, 4 januari. De minister-president, prof. dr. J. E.
de Quay, heeft hedenmiddag in de Tweede Kamer uiteengezet, om
welke reden het kabinet gemeend heeft zijn ontslagaanvrage aan de
Koningin te moeten intrekken. Prof. De Quay zei letterlijk:
Het woningbeleid
(Vervolg op pagina 9)
IÉSm
rzriitt
-
(Van onze Brusselse correspondent)
BRUSSEL, 4 jan. Hoewel aller aandacht gisteren was toe
gespitst op het debat in de Kamer van Volksvertegenwoordigers
debat dat in een opmerkelijk kalmer sfeer is verlopen was het
markantste feit op het Belgische politieke toneel toch de verbazend
snelle opmars van de federalistische gedachte in Wallonië. Niet al
leen de Waalse vakbondleiders eisten op massameetings de wijzi
ging van de huidige unitaire staatsstructuur, ook de invloedrijke
Conseil Economique Wallon bracht het probleem aan de orde. Het
meeste stof deed echter de motie opwaaien, waarin de Waalse socia
listische kamerfractie zich gistermiddag voor het federalisme uit-
1 sprak: „De socialistische kamerleden, vertegenwoordigers van de
j meerderheid van het Waalse volk, zijn van oordeel dat het huidige
i economische beleid van de regering op scherpe wijze het probleem
van de staatsstructuur doet drijven."
Terwijl de bereden Rijkswacht
dinsdag in Brussel een Charge uit
voerde op de demonstranten bra
ken enige honderden meters ver
der de stakers het plaveisel op
om zo aan .ammunitie" te komen
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG, 4 jan. Minis
ter Van Aartsen heeft het voor
stel van de motie-Andriessen
fKVP) tot verhoging van het
aantal gesubsidieerde woningen
voor 1961 met 2.500 overgeno
men in een nota van wijziging op
zijn begroting. De minister
spreekt in zijn toelichting met
geen woord over de kabinetscri
sis, die het gevolg was van de
aanvaarding van de motie-Van
Eibergen (A.R.) in de Tweede
Kamer. Hij herinnert er slechts
aan, dat hij tijdens de behande
ling van de begroting had mee
gedeeld, dat hij met de gedachte
van de motie-Andriessen kon in
stemmen.
HET MEEWE DAGBIAD
..Ik ben u erkentelijk, dat u mij in de
gelegenheid stelt uiteen te zetten, waar
om het kabinet heeft gemeend zijn ont.
slagaanvrage te moeten intrekken.
Op 22 december 1960 heeft de minister
J'an Volkshuisvesting en Bouwnijverheid
bij de behandeling van de motie-Van
Eibergen in deze Kamer de volgende
Verklaring afgelegd:
Indien de motie van de heer Van
Eibergen c.s. wordt aangenomen, ben ik
biet bereid deze motie uit te voeren en
ik zal haar dus naast mij neerleggen.
Oezien het feit, dat deze motie mede is
ingediend door mijn politieke geestver
wanten, moet ik daaraan toevoegen, dat
aanneming van deze motie tengevolge
2-al hebben, dat ik mijn portefeuille ter
beschikking zal moeten stellen. Zelfs in
dien de motie zou worden verworpen,
doch een belangrijke meerderheid van
de Antirevolutionaire fractie vóór de
motie zou stemmen, zou het mij politiek
onmogelijk zijn, de verantwoordelijkheid
verder te dragen.
Ik voeg hieraan toe, dat hetgeen ik
met betrekking tot mijn eigen verant
woordelijkheid heb gezegd, mede geldt
voor de andere Antirevolutionaire be
windslieden.
Tot zover, zo vervolgde minister De
Quay, citeerde ik de minister van Volks
huisvesting en Bouwnijverheid. Ant
woordende op daarna door de geachte
afgevaardigden de heren Andriessen en
Oud gestelde vragen, heb ik verklaard
dat, wanneer de door de minister van
Volkshuisvesting en Bouwnijverheid ge
stelde situatie zou intreden, daarmede de
grondslag aan dit kabinet zou zijn ont
vallen en dat dit met zich zou brengen
en ik zeide dit na overleg in het kabinet
dat alle bewindslieden dan hun porte
feuilles ter beschikking zouden stellen.
Zoals ik u bij schrijven van 23 dec. 1960
mededeelde, hebben de ministers van
Volkshuisvesting en Bouwnijverheid en
van Financiën, alsmede de staatssecreta
ris van Sociale Zaken en Volksgezond
heid in de aanneming van de motie-Van
Eibergen aanleiding gevonden Hare Ma
jesteit de Koningin te verzoeken aan hen
ontslag te verlenen uit hun ambt en heb
ben de overige ministers en staatssecre
tarissen op grond hiervan Hare Majes
teit verzocht hun eveneens ontslag uit
hup ambt te verlenen.
Deze ontslagaanvragen in beraad hou
dende, heeft Hare Majesteit de Koningin
op 27 december 1960 aan prof. mr. W. F.
de Gaay Fortman verzocht als informa
teur od te treden en haar rapport uit te
brengen over de mogelijkheden om tot
een spoedige oplossing van de kabinets
crisis te geraken met handhaving van
dezelfde politieke samenstelling als die
van het huidige kabinet.
Hare Majesteit de Koningin heeft de
resultaten van het door de informateur
Ingestelde onderzoek, zoals ik u reeds In
mijn brief d.d. 3 januari 1961 mededeelde
ter kennis gebracht van hst kabinet. Deze
resultaten hebben ook het kabinet de
overtuiging gegeven, dat de gronden, die
geleid hebben tot de zojuist vermelde
ontslagaanvragen, zijn vervallen en dat
met name voor het kabinetsbeleid inzake
de woningbouw voldoende instemming in
deze kamer zal worden verkregen. Deze
overtuiging heeft het gehele kabinet ertoe
geleid op zijn ontslagaanvrage terug te
komen. Het kabinet heeft daardoor willen
tonen, dat het bereid is zijnerzijds een
constructieve bijdrage tot oplossing van
de kabinetscrisis te geven.
Ik zou zou thans, mijnheer de voorzit
ter. willen overgaan tot een uiteenzetting
WENEN, 4 jan. (Reuter, AFP) Ko
ningin Juliana is gisterenmiddag in Oos
tenrijk aangekomen voor een korte va
kantie in het wintersportoord Lech.
De koningin, die van Ziirich pér trein
reisde, werd op het station van het
Oostenrijkse dorp Langen begroet door
de gouverneur van het district Bludenz,
dr. Laengle, die haar een boeket bloe
men aanbood. Van Langen zette de
koningin de reis per auto voort naar
Lech am Arlberg, waar zich prins Bern-
hard en de prinsessen Irene en Marijke
bevinden voor een skivakantie.
DE BILT, 4 jan. De kern van het
depressiegebied, dat de laatste dagen
het weer in ons land beheerst, beweegt
zich nog langzaam in oostelijke richting,
maar wordt tevens minder diep. Van de
oceaan nadert een rug van hogedruk de
Britse eilanden. Tussen deze rug en de
de-pressie op de Noordzee staat een
krachtige noord-westelijke luchtstro
ming, die zich geleidelijk over ons land
uitbreidt. Hierin komen naast opkla
ringen ook buien voor. Morgen, later op
de dag zal de buiigheid afnemen in ver
band met het naderbij komen van de
rug van hogedruk uit het westen. In
de temperatuur komt niet veel veran
dering.
Morgen, zon: 8.48-16.43; maan: 20.35-10.24.
max. min neersl.
WASHINGTON, 4 jan. (AFP, Rtr.,
DPI). De Verenigde Staten hebben
vanmorgen vroeg besloten hun diplo
matieke en consulaire betrekkingen
met Cuba te verbreken. Twee oorlogs
schepen zullen de staf van de Ameri
kaanse ambassade in Havanna vandaag
nog repatriëren. „Hetgeen ons land uit
het oogpunt van zelfrespect kan ver
dragen, heeft een grens en die grens
iR nu bereikt", verklaarde president
Eisenhower, die dit besluit veertien da
gen voordat hij aftreedt als president
heeft genomen. De president nam zijn
beslissing daags nadat premier F.del
Castro van Cuba had gezegd, dat de
Amerikaanse ambassadestaf m Havan
na diende te worden teruggebracht tot
elf nan, omdat de Cubaanse amb s-
sadestaf in Washington ook maar en
man omvat. „Dit weloverwogen optre
den van Castro is de laatste van een
serie speldeprikken, ongegronde be
schuldigingen en laster", aldus Eisen
hower.
Fidel Castro beweerde gisteren in een
van zjjn beruchte „telethons" toespra
ken voor de televisie die urenlang du
ren dat liefst driehonderd Amerika
nen aan de ambassade van de V.S. in
Havanna waren verbonden, een getal
dat de Amerikanen zelf „verschrikke
lijk overdreven'' noemden. Castro kon
digde aan, dat er maar elf „Yankees"
in Havanna zouden mogen blijven en
dat de overigen „die er alleen maar
zijn om te spioneren" achtenveertig
uur de tijd hadden om het land te ver
laten. „Willen ze allemaal gaan, dan
kunnen ze gaan!", zo riep de gebaar
de premier vervolgens uit. De claque
van zijn auditorium riep daarop in koor:
„Laten ze maar gaan!"
Eisenhower zei, dat Castro's eis om
de Amerikaanse ambassadestaf terug te
brengen tot elf man alleen maar bedoeld
kon zijn om normale diplomatieke be
trekkingen onmogelijk te maken. De
perschef van het Witte Huis, James
Hagerty, weigerde antwoord te geven
op de vraag of de V.S. van plan zijn
vast te houden aan hun grote militaire
basis Guatanamo op Cuba. Joseph Reap,
de perschef van het departement van
defensie, zei echter, dat de V.S. door
een speciaal verdrag recht hebben op
deze basis en daarom zeker niet uit
Guantanamo zullen vertrekken.
In Eisenhowers verklaring wordt ook
nog gezegd, dat de vriendschap van
het Amerikaanse volk voor het volk van
Cuba niet heeft geleden, ook al zijn de
diplomatieke betrekkingen nu verbro
ken. Eisenhower sprak de hoop uit, dat
het Cubaanse volk in de nabije toe
komst zal worden bevrijd van het juk
van de dictator, waaronder het nu moet
leven.
Een woordvoerder van president
elect Kennedy deelde mee, dat de toe
komstige president tevoren van Eisen
howers besluit op de hoogte was ge
steld door Dean Rusk, de toekomsti
ge minister van buitenlandse zaken,
die reeds een bureau heeft ingericht
op net State Department. De woord
voerder zei, dat Cennedy geen com-
mentaar kon leveren op het besluit.
Adlai Stevenson, de toekomstige per
manente vertegenwoordiger van de
V.S. bij de Verenigde Naties, zei: „Ik
betreur het, dat onze betrekkingen
met Cuba dusdanig zijn verslechterd,
dat de Cubanen ons hebben gedwon
gen dit besluit te nemen."
In Washington neemt men aan, dat
landen als Argentinië, Panama en Ura-
guay het Amerikaanse voorbeeld spoe
dig zullen volgen en eveneens hun di
plomatieke betrekkingen met Cuba zul
len verbreken.
Station Weer
temp. t
gisteren
Den Eieldei
regenbui
6
Ypenburg
sneeuw
6
Vlissingen
regenbui
6
Lelde
regenbui
7
De Bilt
regenbui
6
Twente
regen
7
Eindhoven
regen
7
Z -Limburg
regen
7
Stockholm
licht bew.
3
Oslo
geh. bew.
3
Kopenhagen
half bew.
5
Londen
geh. bew.
6
Amsterdam
regen
6
Brussel
regenbui
6
Luxemburg
regen
6
Parijs
onbew.
7
Berlijn
geh. bew.
6
Fran Kf oH
zw. bew.
8
München
sneeuw
5
Zün cn
licht bew.
5
Wenen
half bew.
6
Innsbruck
regen
6
Rome
regen
9
Madrid
onbew.
9
24 uur
2
4
3
3
1
7
3
3
5
4
2
3
6
3
3
3
8
10
0
6
6
6
WASHINGTON, 4 jan. (Rtr-, U-P.I.) -
Russische vliegtuigen hebben aanzien
lijke aantallen Noordvtetnamese para
chutisten boven Laos neergelaten. Dit
heeft het Amerikaanse ministerie van
buitenlandse zaken gisteravond meeg-
deeld. De woordvoerder verklaarde,
dat het onbetwistbaar vaststaand js,
dat voorts sinds 15 december Russische
en Noordvietnamese communisten een
luchtbrug op grote schaal hebben on
derhouden voor het overbrengen van
oorlogsmateriaal ten behoeve van de
communistische Pathet Lao-strijd-
krachten in Laos.
De Amerikaanse regering schijnt in
middels te zijn teruggekomen van haar
aanvankelijke afkeer tegen het op
nieuw instellen van een internationale
controlecommissie voor Laos. De rege
ringswoordvoerder, die mededelingen
deed over de landing van Noordviet
namese parachutisten, zei ook. dat het
Amerikaanse standpunt inzake de her
instelling van de internationale contro
lecommissie afhangt van de houding,
welke de regering van prins Boen Oem
in Laos daartegenover aanneemt. De
Amerikaanse regering heeft tot dusver
geen officieel bericht ontvangen dat de
regering van Laos thans vrede zou
hebben met een nieuwe controlecom
missie. Een woordvoerder van de Brit
se regering noemde het „voorbarig'
dat de regering van Laos een compro
mis-voorstel inzake de controlecommis
sie gedaan zou hebben.
Het is dus voorshands niet zeker,
of de kwestie-Laos op het politieke
vlak opgelost kan worden. Zoals ij
kend wil ook de Sovjet-Unie een nieu
we internationale controlecommissie
voor Laos, terwijl Frankrijk en En
geland daarvan evenmin afkerig zijn.
Gewoonlijk betrouwbare kringen in
Washington meenden gisteren dat het
State Department het Britse minis
terie van buitenlandse zaken heeft
meegedeeld, dat de Verenigde Staten
onder bepaalde voorwaarden ook een
nieuwe controlecommissie willen.
Behalve de instemming van de rege
ring-Boen Oem wil Washington ook
aldus de betrouwbare kringen dal
communistisch China afziet van zijn eis,
dat de regering van de neutraiistische
prins Soevanna Phoema, die door de
koning van Laos is afgezet, erkend
wordt ais de enig wettige. De Sovjet-
Unie zou minder strak aan een terug
keer van prins Soevanna Phoema vast
houden.
VIENTIANE Koning Savang Va-
thana van Laos heeft gisteren print
Boen Oem, die sinds 12 december bij
koninklijke besluiten regeert, officieel
geïnstalleerr tijdens een parlements-
zitting De koning deelde mee, dat hij
hoopte, dat de democratische constitu
tie van het land kan blijven voortbe
staan. Premier Boen Oem noemde de
situatie in zijn land „ernstig". Er werd
ook gisteren weer in Laos hevig ge
streden, vooral om de stad Xieng
Choeang, die slechts 160 kilometer
ten noordoosten van de regeringszetel
Vientiane en 130 kilorheter ten zuid
oosten van de koninklijke residentie
L,oeang Prabang gelegen is. Een com
munistische zege in de strijd om Xieng
Choeang zou een bedreiging vormen
voor het aangrenzend» Thailand »h
voor Zuid-Vietnam.
Het was de eerste maal in de Bel
gische parlementaire geschiedenis dat
de Waalse socialistische kamerleden
zich en bloc voor een federale oplos
sing van het Belgische vraagstuk uit
spraken. Ook de BSP-voorzitter Collard
verklaarde in een interview met de
Belgische radio en televisie dat de eco
nomische toestand van Wallonië de
eenheid van België in gevaar heeft ge
bracht.
De Waalse economische raad, een
consultatief lichaam waarin alle po
litieke stromingen vertegenwoordigd
zjjn, stelde Intussen in een verklaring
vast dat de economische, sociale, po
litieke en culturele achteruitgang van
Wallonië de bewustwording van het
Waalse volk in de iiand heeft gewerkt.
Volgens de raad is deze ontwikke
ling het gevolg van de unitaire struc
tuur van de Belgische staat. De Waal
se economische raad -spoort alle politie
ke en vakbondsorganisaties aan zich
op federale grondslag te reorganise
ren en hij roept alle Waalse volksver
tegenwoordigers op om het vraagstuk
van de staatsstructuur aan een on
middellijk onderzoek te onderwerpen.
Afscheiding uiterste wapen
Vergeleken bij de toon van de gis
teren in Wallonië gehouden massabij
eenkomsten, klonken deze moties nog
zeer academisch. Voor 15.000 stakers
verklaarde de secretaris van de Luikse
metaalbewerkers Robert Lambion in de
Luikse voorstad Herstal: „De regering
wil Wallonië economisch wurgen. Wal
lonië weigert te sterven. Het eist zelf
bestuur in een federaal België. Vol
gens Lambion is het federalisme nu
veel belangrijker geworden dan een
mars van de stakers naar de hoofdstad,
alhoewel deze mars volgens hem
dan toch veel eerder zou kunnen wor
den bevolen dan men algemeen ver
wacht.
Lambion verklaarde tenslotte dat
federalisme niet noodzakelijk het ein
de van België behoeft te betekenen,
maar hij gaf duidelijk te verstaan dat
het separatisme wel eens het uiter
ste wapen kon zijn. Wat wij van het
federalisme in de eerste plaats ver-
wachten, aldus Lambion, is dat het
aan Wallonië een socialistische rege
ring schenkt.
In de Waalse gemeente Ivoz-Ramet
verklaarde van zijn kant de ABVV-on
der-voorzitter Renard dat de socialis
ts sch-communistische coalitie, die in
Wallonië 60 pet. van de bevolking ver
tegenwoordigt. „eens en voorgoed het
Vlaamse, kapitalistische en clericals
juk moei afschudden." Ook in Namen,
Charleroi, Bergen en in andere steden
stonden de betogingen in het teken van
het federalisme.
Ol rond deze gedachte een werke
lijke volksbeweging aan het groeien is,
zal uiteraard in de komende weken en
maanden nog moeten blijken. Het is
niet uitgesloten dat de Waalse socialis
tische vakbondsleiders, voor wie het
fiasco van deze politieke staking nu een
zekerheid is geworden, het niet langer
meer bij de massa inslaande thema van
de Eenheidswet op een handige wijze
hebben vervangen door een nationalis
tisch motiet van het „economisch ver
drukte Waalse volk". Het is niet de
eerste maal dat volksleiders op de na
tionalistische trommels beginnen te
slaan om tegenslagen op politiek of
economisch vlak af te sluieren.
Hoe dan ook: het is een gevaarlijk
wapen dat voor de toekomst van Bel
gië verreikende gevolgen kan hebben.
Want in Wallonië is al vaak over fede
ralisme gepraat, maar nog nooit heeft
dat woord bij de Waalse massa's zulk
een danige weerklank gevonden als
thans.
Kamerdebat
In de Kamer van volksvertegenwoor
digers werd inmiddels het debat over
de Eenheidswet voortgezet. „De helden
zijn moe", blokletterde gisteren een
Brusselse middagkrant. Het was een
treffende diagnose van de bij zeer vele
socialistische parlementsleden heersen
de gemoedsgesteldheid. De socialis
tische fractie was niet alleen moe, ze
was grondig verdeeld en ze was boven
dien nog bevreesd. De socialistische
BSP was ervan op de hoogte gesteld
dat eerste minister Eyskens een wets
voorstel op zak had waarbij de regering
het parlement zo snel mogelijk om
volmachten zou verzoeken in geval de
oppositie de normale werking van zpn
legislatieve vergadering zou saboteren.
Deze volmachten zouden drie maanden
geldig zijn. De regering zou de be
spreking over het ontwerp van de Een
heidswet opschorten en de voornaamste
bepalingen ervan door middel van
koninklijke besluiten onmiddellijk van
kracht verklaren. De socialisten zijn
voor deze bedreiging gezwicht. Het was
een rustige vergadering waarvan het
enige meldenswaardige feit de verwer
ping was van een socialistische motie,
waarbij de oppositie de intrekking van
de Eenheidswet eist. Maar de demora
lisatie op de socialistische banken had
nog nadere gronden.
In de BSP dreigt meer dan ooit scheu
ring. Het door de Waalse afdelingen
van de ABVV ontketende straatgeweld
heeft nooit de goedkeuring van de
Vlaamse BSP-leiders meegedragen. Om
de schijn van eenheid te redden hebben
zjj overigens met kennelijke tegenzin,
getracht ook in de Vlaamse provincies
de stakingsuitbreiding te doen toene
men. Maar hun poging heeft gefaald.
De Vlaamse socialisten beseffen thans,
dat de staking bij de Vlaamse publieke
opinie veel minder populair is gewor
den dan de Eenheidswet van prof. Eys-
Op de foto's:
Volgens de thans ingediende wijziging
worden het aantal in 1961 te bouwen
woningwetwoningen en het aantal pre
miewoningen beide verhoogd met 1.250
tot 3.375. Het totaal aantal gesubsidi
eerde woningen wordt daarmee gebracht
op 67.500.
De minister is bovendien bereid het
aantal woningwetwoningen, waarvoor
een extra toeslag van 2 gld. per week
zal worden verleend, te verhogen van
5.000 tot 10.000.
De totale extra-lasten voor de schat
kist bij uitvoering van de wijziging wor
den voor het begrotingsjaar 1961 ge
raamd op 27 miljoen gulden.
De agenda van de Kamervergadering
van hedenmiddag vermeldde na de
behandeling 'van de regeringsver
klaring, door de minister-president af
gelegd, als tweede punt het verder af
handelen van de begroting van Volks
huisvesting. De beraadslagingen over
deze begroting zijn op verzoek /an de
regering op 23 december geschorst, toen
de Kamer de motie-Van Eibergen aan
nam.
Het debat over de regeringsverklaring
zal morgenmiddag worden gehouden.
kens. In Vlaanderen zal de socialisti
sche partij daar bij de eerstvolgende
verkiezingen onvermijdelijk de gevolgen
van dragen en de Vlaamse socialis
tische politieke en vakbondleiders ver
langen niets liever dan zo gauw moge
lijk aan de staking een einde te maken.
Eyskens vastberaden
Voor eerste minister Eyskens en de
christelijke volkspartij wordt de kracht
proef intussen een onverhoopt succes.
Uit de geanimeerde gesprekken tussen
arbeiders en employés, die als harin
gen in een ton in de overvolle trein naar
huis reden, hebben wij gisteravond nog
kunnen vaststellen hoe algemeen de be
wondering is voor de vastberadenheid
van de regering. Ook het feit, dat in de
afgelopen week 10.000 ABW-leden naar
het Algemeen Christelijk Vakverbond
zijn overgelopen, bewijst dat de staking
als een boemerang op het hoofd van
de socialisten is terechtgekomen. En
nog in een ander opzicht heeft dit con
flict een onverwacht gevolg: voor de
eerste maal is bij de volksmassa's ten
noorden van de taalgrens zo iets ge
groeid als een collectief Vlaams bewust
zijn. Het christelijke Vlaanderen mag de
socialist Renard dankbaar zün, want
tot de politieke bewustwording van da
Vlamingen heeft deze rode voorman in
de afgelopen veertien dagen in veel ster
kere mate bijgedragen dan 100 jaar
Vlaamse beweging.
JÜ
