JA
MICHELIN X
V. Elenbaas zoekt verstaanbare taal
Tuinier met meer plezier i
S3f!
I
RUSSISCHE FILM MET
NOSTALGIEKE SFEER
H
Westduits aanbod aan de
Verenigde Staten
Kan een band
brandstofbesparing
geven?
volg
Betalingen belopen een bedrag
van bijna een miljard dollar
Grote kunst moet de mensen lastig vallen
fed":
Gemeentesecretaris
van Mill geschorst
„De dame met het hondje
Filmpremières
Deze week
in Nederland
Noors vrachtschip
in moeilijkheden
A
vb
WOENSDAG 8 FEBRUARI 1961
PAGINA 5
'ófi LiMa
Verborgen kracht
Vijfde arrestatie na
diefstallen op „Regina
Amsterdam, 7 febr. Gistermiddag
P.
Rstoor W. v. Lammeren
overleden
Gereedschap
Benodigd gereedschap
Verhouding met burge
meester laat te wensen
over
lf-feriJER:zwAAGDIJK, 7 febr. Gis-
is in de pastorie van Wester-
?yerlM Jk Pastoor W. van Lammeren
J ian, n'. werd geboren te Mijdrecht
J93Ó 1906, priester gewijd i4 juni
Inboedel woning
Socrates-directeur
wordt geveild
110.000 Amsterdammers
hebben vrije zaterdag
sp»
't helpt en.... - 't is lekker
Pastoor Th. Boonekamp
overleden
i 4 Y ifc
"ï- i—
Advertentie
deopetaüe
•£-
(Van onze kunstredactie)
^OTTERDAM, 8 febr- Volgende week zaterdag ontvangen de
Rotterdamse auteur Alfred Kossmann en zijn stadgenoot V. Elenbaas
Amsterdam de prijzen van de Stichting Kunstenaarsverzet 1942-1945.
Rot is niet zo verwonderlijk dat juist zij zijn uitverkoren voor deze
°®dcrscheiding. Oorlog, geestelijk verzet, de dood zijn elementen die
beider werk, zij het in zeer uiteenlopende vorm, herhaaldelijk voor-
Romen. In zijn laatste bundel essays, getiteld „De rijmende dood",
Sthrijft Kossmann o.m.: „ik weet dat zonder de dood dit leven niet zou
*'jn, dat de vergankelijkheid zijn rijkdom bepaalt en dat ik moet prijzen
^at i kvrees en lefhebben wat ik haat". Uitgaande van de belangrijk
heid van de dood in zijn afbakening van het leven, controleert hij als
het ware of de dood van een aantal grote auteurs als Gottfried Keiler,
Reinrich von Klcist, Nikolaas Lenau, Stefan Zweig en Willem Kloos
°vereenkomt met hetgeen zij hierover tijdens hun leven hadden gezegd.
G is een thematische overeenkomst met het werk van Elenbaas voor
Mie de dood nog veel sterker hèt grote motief is geweest voor zijn
hieest persoonlijke werk. Het is aan Elenbaas, een wat vereenzaamde
tl»ssen de Rotterdamse kunstbroeders, dat wij dit artikel willen wijden,
°mdat hij in zijn werk zo'n geheel eigen richting is ingeslagen en
ltl zijn opvattingen ovei kunst en gemeenschap ideeën bezit die vele
hioderne kunstenaars als pure orthodoxie in de oren moeten klinken.
Verstaanbare taal
nElk ding wordt geheeld; er wordt
ftlet in abstracto gesproken, maar in
®en taal. Het gaat er mij om het ge
ïnde voorwerp tot taal te maken van
gevoel dat belangrijk is zoals de
d'°od, het geslagen zijn, het afwachten,
toch volhouden Door mijn werk
fb°et de ander de dood als onontkoom
baar voorkomen Daarvoor ook is lees
baarheid noodzakelijk, het gesprek van
~Unstenaar en gemeenschap", zo luidt
e beginselverklaring die wij van hem
aP te kenen.
Elenbaas heeft zijn leerlingen aan de
Rotterdamse Academie waar hij nu
ÏLlim 15 maanden inleiding op de deco-
ratieve en monumentale kunsten do-
eeert, even in de steek gelaten. In een
Rustig hoekje van het imposante ge
bouw spreekt hij verder over zijn werk,
edachtzaam, schuchter ,maar tegelijk
Wet de persoonlijke, weloverwogen,
a°or-gedachte formuleringen die hem
een goed leraar maken. Hij vindt het
■.heerlijk" deze jongens en meisjes op
e kunnen leiden, ook al zijn die
man van het dodenschip ,als Charon
op de Styx. In de leegheid die vervuld
Is van een geheimzinnige gespannen
heid tekenen zich de ogenschijnlijke
weke figuren af die op zichzelf zijn
teruggevallen. Ze zijn op reis naar iets
anders, zijn steeds onderweg.
Toch heeft dit poëtische niets van
een krachteloosheid. In het werk van
Elenbaas treedt duidelijk een versobe
ring op in kleuren die de intensiteit
ten goede is gekomen. We zagen van
hem een litho die net van de pers kwam
waarin een donkergroen overheerste
met daarin figuren getekend. Steeds
meer ook treedt er bij Elenbaas een
positief element naar voren. Opstan
ding en bevrijding verbreken soms die
geslotenheid van ondergang, van her
innering aan een zwarte nacht, kortom
van het verleden. De spanningen in zijn
werk zijn wat verholen en vereisen een
nauwkeurige bestudering. Maar dan
komt men plotseling tegenover een dui
delijke bedoeling te staan waartoe de
hierboven gegeven schets een sleutel
ls. Zijn schriele figuren, immaterieel
en schimmig, richten zich meestal op,
zijn zelden gebogen en zijn zo een uiting
van een levensgevoel dat allesbehalve
eng of bekrompen is, maar eerder het
gehalte heeft waaraan bezielde kunst
te herkennen is.
Elenbaas werd in 19i2 in Rotterdam
geboren. Hij woont nu aan de Katen-
drechtse Rechthuislaan, waar hij een
prachtig uitzicht heeft over de Maas.
Vóór 1940 heeft hij veel gezworven. Na
de oorlog is hij zoals hij het zelf noemt,
„opnieuw gestart". Sinds 1948 is hij
zich op de lithografie gaan toeleggen
waarin hij thans een van onze belang
rijkste figuren is. Overal in het land
detau
GEREEDSCHAP
heggeschaar]
graskanten-
steker
vaste gazon
sproeier
hak
'j cultivator]
schoffel
mestvork
platte tanden)
verplant
schopje
water
diefje
vork
(ronde tanden]
snoeimes
\grcshaak
gieter
grasmaaier
straalpijp
kan men ook monumentaal werk in de
vorm van wanddecoraties terugvinden.
Van recente datum zijn een wand van
het P.T.T.-kantoor in Eindhoven, van
een de Gruyterwinkel in het hart van
Roermond waarnaast ook het nieuwe
Rotterdamse R.V.S.-kantoor aan de
Willemskade een muurversiering zal
krijgen die door Elenbaas gemaakt is.
Het scherm van het nieuwe Corso
theater is eveneens naar zijn ontwerp
vervaardigd In deze naar buiten ge
richte wandversieringen laat hij vooral
het direct verstaanbare naar voren
komen, „het verhaal", maar in een
vorm die toch weer typisch Elenbaas ls.
Het is verheugend dat juist een Rot
terdamse beeldende kunstenaar en een
Rotterdams auteur op 18 februari be
kroond zullen worden. Het is een be
wijs dat het Maasstedelijke culturele
leven niet zo bloedarm is als wel eens
gedacht wordt.
zijn
'intig lesuren een vermoeiende bezig
Wij stelt zijn eisen hoog. „Grote kunst
Ri°et de mensen lastig vallen, maar in
,etl taal die drager van mijn gevoe-
«ns is". Telkens komt hij er op terug,
de verwantschap van taal en teken,
P beeldende kunst en het woord, beide
&kens die de communicatie met de om-
ogende wereld tot stand brengen.
"Men kan niet straffeloos de leesbaar-
eid onderbreken zoals men niet zon-
meer maar een zin uit zijn verband
~an Echten. De samenleving is een
caliteit. Ik moest laatst een prent
"•aken voor iemand in Amerika. Ik had
e 'titel er niet bij opgegeven. Toen de
opdrachtgever mij in een brief zijn
liel noemde, bleek deze dezelfde te zijn
ls ik mij gedacht had. Op zo'n moment
s voor mij de „taal" gelukt.
Wat bij Elenbaas' werk direct op-
valt.
is zijn klassieke, mythologische
illu'OO X W IVv J S.SJ
o°orstelUng in langgerekte figuren met
^Senloze hoofden die soms een huive-
'hStvekkende leegheid suggereren om-
at die tegelijk ook een verbinding met
krn verleden en toekomst tot stand
ehgen als een paragnost, een veer-
litio recherchegroep van de Rijkspo-
arr te.water in Amsterdam een vijfde
stalT e verricbt in de zaak van de 3ief-
lans^11 etl vernielingen op het Neder-
havSe Passagiersschip Regina, dat in de
den, Van de hoofdstad gemeerd ligt. Tij-
PotïinS11 werkzaamheden is de 24-jarige
gek Indiende P. O. uit Amsterdam aan-
ant0 uden. Hij wordt ervan verdacht de
bach. armee de 4 3°ngelui die in de
dag.' van zaterdag op zondag op heter-
te heiï.erden betrapt ter beschikking
P gesteld. De pompbediende
tig6 in dezelfde garage als de 15-ja-
av0nin- J- de J„ die de auto zaterdag-
verd n bestuurde. Tevens wordt hij ervan
Ui v.cnl de goederen, die de vier jonge-
^illP„ Plan waren te stelen, te hebben
:ör?. kopen.
derj.Fjddels heeft de politic bij het on-
daW in de woningen van de vier van-
schaD een hoeveelheid gestolen gereed-
"Hegid|n aangetroffen, afkomstig van de
Goed en schoon gereelschap maakt u bet
werk gemakkelijk: een blanke spade spit lichter
dan een verroest stuk ijzer en met een scherpe
snoeischaar worden gladde wonden gemaakt.
Gereedschap van goede kwaliteit is bij aanschaf
wat duurder, maar u bewijst er uzelf een dienst
mee. Als het gereedschap moet na het gebruik
goed schoon worden gespoeld, drooggewreven
en worden ingevet. Ook tijdens het werk moet
het gereedschap zo weg worden gezet dat er
geen ongelukken met u.en met het gereed
schap kunnen gebeuren. Losse onderdelen
worden, direct gerepareerd of vervangen, dan
ls alles voor gebruik gereed, als u het nodig
hebt.
Een spade met stevig, iets gebogen blad. dat
aan het huis is geklonken. Steel met handvat
van essenhout. Voor lichte gronden een groot
blad, voor zware gronden een kleiner model.
Een schoffel met scherp stalen blad van 12-15
cm. aan de lange steel een schuin handvat. Tus
sen de vaste planten e.d. gebruiken we het
smallemodel, of een zg. schrepel, waarvan het
blad loodrecht op de ca. 1 m lange steel staat.
Een hark, uit één stuk gesmeed met 8-10 rech
te tanden, dus niet te zwaar of breed model.
VEGHEL, 7 febr. De raad van "de
gemeente Mill en St. Hubert heeft gis
teravond besloten de gemeentesecretaris
te schorsen. Dit besluit wordt gezien ais
een gevolg van de sterke rivaliteit tussen
de burgemeester en de gemeentesecreta
ris van deze gemeente. Het is in Miil
een publiek geheim, dat de verhouding
tussen de beide gemeentefunctionarissen
te wensen overlaat. Deze situatie dateert
van de benoeming van de huidige bur
gemeester, de heer G. H. M. Hofmans,
in 1958. De gemeentesecretaris drs. J. P.
van de Geijn is reeds twaalf jaar ge
meentesecretaris. Beiden hebben vroeger
als jonge ambtenaren tegelijkertijd een
vrijwel gelijke functie bekleed op de ge
meentesecretarie van Groesbeek.
De tegenstelling burgemeester—secre
taris werd vorige week verscherpt, toen
de burgemeester de gemeentesecretaris
van zijn kamer verwijderde. In Mill de
den nog diezelfde dag geruchten over een
handgemeen tussen burgemeester en se
cretaris de ronde. Bij het kabinet van de
commissaris der koningin was men zeer
spoedig van het gebeurde op de hoogte.
Burgemeester Hofmans en secretaris
Van Geijn werden naar 's-Hertogenbosch
ontboden. De commissaris der koningin
heeft hen gehoord.
Tijdens de raadsvergadering van gis
teravond was de secretaris niet aanwezig.
In de raad werd de schorsing van de
secretaris gekwalificeerd als „een maat
regel van orde, die geen oordeel inhoudt
over het conflict".
Een gras- of bladhark, is wel makkelijk maar
niet nooodzakelijk- Een vork (met 5 ronde of
ovale tanden) voor het verwerken van mest,
onkruid e.d. Op zware grond is een vork met
vier platte tanden te gebruiken bij het spitten-
Een schaar om de heg en de graskanten te
knippen, voor het laatste is de schaar bij de
steel omgebogen. Een snoeischaar van staal of
aluminium, voor alle snoeiwerkjes, er moet
op een goede sluiting om verwondingen van de
handen te voorkomen. Een gieter van 5 of
10 liter met afneembare broes. Een tuinslang
van plastic of rubber (half duims) met een zg.
waterdiefje en een straalpijp of een gazon
sproeier. Van de laatste zijn zeer veel modellen
in de handel, hoe eenvoudiger de constructie
echter hoe beter. Een goed model is de niet
draaiende, doch verstelbare sproeier, op een
holle buis van ongeveer 1 meter lengte, die we
vast in de grond kunnen zetten. Een gras
maaier met een mesbreedte van 25-40 cm. af
hankelijk van de grootte van het gazon- De
draaiende delen lopen op bronzen of op kogel
lagers, ondermes en maaihoogte zijn verstel
baar. Voor een groot gazon is een robust model
met zware wielen aan te bevelen. Hoe meer
messen (4-6) er in het maaironsel zitten, hoe
gladder het gazon wordt gemaaid- Een plant-
schopje van staal voor het planten van
bollen, eenjarigen en vaste planten.
De echte tuinman kan zijn gereedschap nog
uitbreiden met een kruiwagen cultivator of
hak graskantensteker, snoeimes of pootlijn.
(Advertentie)
Een litho van Elenbaas die zijn thema
duidelijk weergeeft: schimmige figuren
die onderweg zijn naar een onbekende
bestemming
i Was kapelaan te Westerblokker,
m2eA Delft (H. Sacrament), Haar-
lftr..Tr\rrr-.-t i u rv"LT A cf_
5?S) T».
si„J Was Pastoor te Wester-Zwaag-
Jozef), en 's-Gravenhage (H. Ag-
sirJ )^as Pastoor te
nds 4 december 1954.
AMSTERDAM, 7 febr. De inboedel
van de woning van de failliet verklaarde
president-directeur van de N.V. Socrates
Nic. den B. zal van 14 tot en met 16 fe
bruari a.s. in het openbaar worden ge
veild. De veiling wordt gehouden in het
veilinggebouw „Odeon" te Amsterdam op
verzoek van mr. M. J. C. M. Kappeyne
van de Coppello, de curator in het per
soonlijke faillissement van de gedetineer
de Socrates-directeur.
De catalogus voor deze driedaagse vei
ling vermeldt 1200 nummers, hoofdzake
lijk goederen uit de villa van Den B„
aan de Prins Hendriklaan. Op deze pe
riodieke „Odeon"-veiling worden ook
goederen uit andere faillissementen (van
niet bij Socrates betrokkenen) geveild.
AMSTERDAM, 7 febr. Uit een glo
baal onderzoek, dat het gemeenschap
pelijk bureau voor de statistiek te Am
sterdam heeft ingesteld, is komen vast
te staan, dat thans ongeveer 110.000 werk
nemers in de hoofdstad een of meer
vrije zaterdagen per maand hebben. Dat
is ongeveer 35 procent van de gehele
werkzame bevolking,
De meeste vrije zaterdagers komen
voor in de sector van de industrie, waar
69 percent van de werknemers, onge
veer 80.000 een of meer vrije zaterda.
gen hebben. Bij het winkelpersoneel
zijn dat ongeveer 5000 werknemers (17
procent) en bij de overige bedrijven
(havens, transport, horeca enz.) onge
veer 25.000 werknemers (13 procent).
Enige bedrijven, waar alle werkne
mers een of meer vrije zaterdagen per
maand hebben zijn de diamant-industrie
en de textiel-industrie. Van de bouwvak
arbeiders heeft thans 28 procent een of
meer vrije zaterdagen.
eel de nostalgie van het Rus
land rond de eeuwwisseling
dat wij zo goed kennen uit het
werk van Tsjechov en zijn tijdgeno
ten ademt de film „De dame met
het hondje", gebaseerd op een no
velle van deze grootmeester van de
vertelkunst. Wij kennen deze sfeer
van onbestemdheid en neerslachtig
heid vooral uit zijn toneelstukken die
hier zo'n gedetailleerde en navrante
opvoering kregen onder de regie van
Scharof. Eenzelfde sobere en sombe
re tekening treft men aan in deze
film van de hier onbekende Jossif.
Chejfiz een groot talent, dat zijn
verhaal vertelt in nuances van grijs,
uitstekend geëigend voor dit broze
Begeven, dat op de rand van het me
lodrama zou balanceren als de be
heersing van de regisseur met voor
een juiste dosering van het drama
en de menselijke zwakheid zorgde.
Er gebeurt niet veel in deze film
evenmin trouwens als in vrjjweli al hen
werk van Tsjechov. Hij wordt bepaald
door stemmingen, door sfeer nauwge-
7et en met veel gevoel voor het detail
gerealiseerd. De ontmoeting van een
man en vrouw, ieder getrouwd, in*de
badplaats Yalta is de aanloop tot eer,
flirt die spoedig verandert in een gro
te liefde. Het eerste samenzijn word'
gekenmerkt door een heftig zelfverwijt
en een grote schaamte van de zijde
van de vrouw. Zij heeft echter niet de
kracht aan de verhouding een einde te
maken En zo wordt déze voortgezet
met heimelijke ontmoetingen in een
schamele hotelkamer. Beiden vechten
tegen de passie die in hen woedt. Maai
beiden kunnen er niet tegen op. En zo
komt deze liefde onbarmhartig te staan
in het teken van de onereuze verhou
ding die aan alle kanten schade aan
richt, óók aan de karakters van dege
ne die haar bedrijven. Het slot is even
uitzichtloos als het begin. De man en
de vrouw gaan uiteen, voor de zoveel
ste maal, vol melancholie. Zullen ze el
kaar weerzien? Men mag dit wel ver
wachten, want deze zwakke karakters
zullen, geen weerstand kunnen bieden.
De uitzichtloze affaire zal zich voort
slepen. Dit drama kent geen einde.
Dit hachelijke gegeven wordt vrijwel
alleen gespeeld door de man en de
vrouw, twee hier onbekende Russen,
die door hun ingehouden spel en hun
raak getroffen type het verhaal veel
reliëf geven. Chejfiz zorgt voor een
buitengewoon mooi getroffen sfeer, in
het zonnige Yalta, waar de stille da
me met haar hondje een frêle en pre
cieuze verschijning is, in het winterse
Moskou waar de man de huiskamer
ontvlucht en vergeefs gemoedrust
zoekt bij vrienden, en in de schouw
burg van de woonplaats van de vrouw,
waar haar man, die ambtenaar is
een lakei, zegt zij, in ai zijn geringe
onderdanigheid te kijk wordt gezet.
Maar het meest treft wel de uitbar
sting van zelfverwijt bij de vrouw bii
het eerste samenzijn met de man. een
uiting van wanhoop en ook van zelfbe
klag die ontroert.
Het is wel duidelijk dat deze zeer
verzorgd gemaakte film, die een gooi
doet naar het meesterschap, slechts
geschikt is voor volwassenen.
Gr.
„De dame met het hondje", de sfeer van Rusland rond de eeuwwisseling.
RED BAND ROOSENDAAL
BONN, 7 febr. (Reuter) West-
Duitsland heeft de Verenigde Staten
diverse betalingen van in totaal on
geveer een miljard dollar aangeboden
»m de V-S- te helpen de moeilijkheden
met de betalingsbalans te overwinnen,
to werd te Bonn gisteren bekend
gemaakt. Een woordvoerder van het
tVestduitse ministerie van economi
sche zaken deelde mee, dat het aanbod
werd voorafgegaan door Westduitse
maatregelen, die ten doel hebben de
druk op de Amerikaanse betalings
balans te doen verdwijnen.
Het contante aanbod houdt in:
1. Onmiddellijke vervroegde terug
betaling van 587 miljoen dollar van de
naoorlogse Westduitse schulden aan
de Verenigde Staten van in totaal 787
miljoen dollar. Daar de schuldovereeu-
komst geljjke behandeling inhoudt van
andere crediteuren, brengt dit met zich
mee, dat gelijktijdig aan Engeland 67
miljoen pond sterling wordt afgelost
en aan Frankrijk 5 miljoen dollar.
2. Onmiddellijke vooruitbetaling van
125 miljoen dollar voor in de Verenigde
Staten geplaatste bestellingen van
wapens.
3. Onmiddellijke vooruitbetaling van
minstens 200 miljoen dollar voor
wapenbestellingen, die in 1961 nog in
de Verenigde Staten gedaan zullen
worden.
HEM EN VENHUIZEN, 7 febr. Te
Hem en Venhuizen is afgelopen nacht
overleden de zeereerwaarde heer Th. N.
M. N, Boonekamp, pastoor aldaar. Hij
werd geboren te Beverwijk op 5 mei 1&2
priester gewijd 15 augustus 1916. Hij was
achtereenvolgens kapelaan te Roelof-
Arendsveen, Amsterdam (H. Willibrordus
buiten de Veste), Den Haag (St. Jozef).
Sinds 1938 was hij pastoor te Hem en Ven
huizenen. Pastoor Boonekamp was gees
telijk adviseur van de Nederlandse r.k.
Bakkerspatroonsbond en officier in de
orde van Oranje Nassau.
4. Betaling van 75 miljoen dollar
aan het Amerikaanse fonds voor ont
wikkelingsleningen, waarmee in eco
nomisch minder ontwikkelde landen
projecten gefinancierd kunnen worden,
die in het contractstadium zjjn ge
komen en waar de Verenigde Staten
achter staan.
5. Verhoging van de Westduitse
jaarlijkse bijdrage aan de infrastruc
tuur van de NAVO van 13,4 procent
tot twintig procent van het totaal, mits
andere landen toestemmen in bepaalde
verhogingen van hun bijdragen. Het
door West-Duitsland meer te betalen
bedrag zou 12 miljoen dollar per jaar
belopen.
De woordvoerder zei, dat de overige
200 miljoen dollar van de uitstaande
schulden in reserve gehouden zullen
worden als equivalent van een rege
ling, die men met de Verenigde Staten
hoopt te bereiken in de kwestie van
voormalige Duitse activa, die in dat
land in beslag werden genomen in
verband met de tweede wereldoorlog.
IJMUIDEN, 7 febr. Het Noors«
vrachtschip „Braga" drijft sinds vanmor
gen in het Kanaal op vrijwel dezelfde
plaats en met dezelfde moeilijkheden als
indertijd de „Flying Enterprise" met kapi
tein Kurt Carlsen. Het schip heeft om
streeks elf uur, in stormweer met wind
kracht acht gemeld, dat het met dertig
graden slagzij rond drijft. De „Braga" be
vond zich toen 25 mijl ten zuiden van
New Haven.
De „Braga", die 1.671 ton meet heeft
dringend om sleepbootassjstentie ge
vraagd. Er dringt water in het schip bin
nen, zodat ook bergingspompen nodig zijn.
De Nederlandse bergingssleepboten ..Ti
tan" en „Friesland" zijn uit IJmuiden ver
trokken De „Titan" kan de Noor in d«
loop van de middag bereiken om de eerst#
assistentie te verkneu.
