De cineast OTTO VAN
NEIJENHOFF jubileert
Frater Radulfus Hermus
Pionier van het bijzonder
onderwijs op Curagao
Uitnodiging
Duitse Zionistenleider
getuigt tegen Eichmann
^4^
Amerika's Suez-avontuur
w
D
I
In zijn jeugd op avontuur met zelf-
geknutseld fototoestelletje
^rlenauer
Khroesjtsjev
Automobiles Citroen
Synagoge in Miinchen „weggevaagd"
PIATINUM.
mt METHYL
NEDERLANDS AVANT-GARDIST
V B
WOENSDAG 26 APRIL 1961
PAGINA 11
Van de 65 jaar, dat er in ons
land films worden gemaakt,
heeft Otto van Neijenhoff er
40 in het vak meegelopen. Meegelo
pen is eigenlijk het woord niet, want
P|j heeft zich een eigen, zelfstandige
Plaats bevochten in het woelige, ris
kante, maar voor de daarvoor ge-
v°eligen onweerstaanbaar fascine-
fende bedrijf. Hij is er van jongsaf
'n opgegroeid en vergroeid met het
^hone ambacht. Daarvan getuigen
e montagetafels en apparaten in
?1Jn woonhuis, waarvan de verdere
ln-richting goede smaak, zin voor
°fde en gevoel voor het schone ver-
raadt.
Eigen bedrijf
Geluidsfilm
II
Zout in plaats van
fluor in drinkwater?
ïfjll
In de ondergrondse
DE JONGSTE CITROEN
Binnenkort begin van
luchtvaartoverleg
Begrafenis
Kennedy geeft Victor
Riesel regeringspost
Vijfdaagse werkweek
in Deventer
door
STEWART ALSOP
hi;
Als 23-jarige jongeling is „Otje", zoals
tiki
P 'n het vaderlandse filmwereldje al
et, zal blijven heten, begonnen op het
"eetenkantoor van zijn vader in Am-
bo1rdarn' beweeglijke, op avontuur
eiuste en zelfstandige natuur verdroeg
gebonden en fantasieloze regelmaat
j ®t. Met 2ljn zilveren bestek, wat kle-
f™8' leeftocht en een zelf-geknutseld
^«-toestelletje vluchtte hij in zijn zeil
actie naar Den Haag, bereid om alles
spu te pakken, wat het lot hem in de
6pb°ot zou werpen. Hij werd hulpje bij
®t> fotograaf. Dit werk bracht hem in
n?h meubelfabriek, waar hij de film-
!;'°nier Willy Mullens ontmoette, die er
voorbereidingen trof voor het maken
öan een bedrijfsfilm. Toen deed Otto
ja, beslissende stap in zijn leven. In
en i Werd hij krullejongen bij Mullens
0 leerde het vak, dat toen nauwelijks
vak mocht heten, letterlijk van de
af, met veel opoffering, door-
hngsvermogen en toewijding, echter
Ion- noemenswaardige geldelijke be-
bi L.8* HÜ groeide mee met de tech-
cin en artistieke ontwikkeling van de
Zoïematograaf, waaruit de filmkunst
u geboren worden.
f In 1925 maakte hij zich vrij en sticht-
j,j een eigen bedrijf in de Haagse Mar-
'"straat, waar in een stormachtige
^roduktiviteit bijna 200 documentaires
opdrachtfilms van de montageta-
1® kwamen.
v Buiten deze zakelijke bedrijvigheid
orn Van Neijenhoff toch ook nog de tijd
„fn zich aan vrije experimenten te wa-
j n waardoor hij in gezelschap der Ne-
jj^rlandse avant-gardisten als Ivens,
Stroband, Laan en Franken ge-
,®akti
e. Voor een dadaïstische film be-
l''0rn de athletische filmer eens met een
°odzware camera de Haagse Toren
)5n de buitenzijde teneinde liggend in de
ïfans onder de ooievaar, een opname
y hiaken. Een misgreep bij het afdalen
2SU in een catastrofe zijn geëindigd, als
K,ln stevige broekriem niet achter een
'Jnhaak was geschoven,
omj de rustige sfeer van zijn studio
.-.''dekte hij het procédé van de teken-
dUïb en maakte hij met Frans ter Gast
n® silhouettenfiim „De moord van
Jaamsdonk". Intussen stond hij dag en
aa®ut klaar om voor het Fox-journaal
tuele gebeurtenisen na te jagen.
al?e komst van de geluidsfilm legde
rêp activiteiten plotseling lam. Er wa-
tp geen middelen om het bedrijf uit
r^usten met de kostbare geluidsappa-
atuur. Van Neijenhoff sloot zijn zaak
r,i trok er op uit om de nieuwe tech-
n;®* van onderaf te leren. Als lampe-
assistent, geluidsman en camera-
s an heeft hij gewerkt in Engelse, Fran-
(»..on Duitse studio's. Voor de Emelka
^■jUnchener Lichtspielkunst) mocht hij
K8 eerste geluidsfilm maken: „Das
der Traame."
fijferug in Nederland, vervaardigde hij
va?s' die zijn naam in de historie der
za"orlandse filmkunst vestigden: „De
W „De Trekschuit", deze laatste
vf-hien met Mannus Franken.
Vr.» rken die over de gehele wereld
j -spreid werden en waardering oogst-
zijn: „Bezige handen" en „Het Rijks-
dra Um"- Voorts leverde hij zijn btf-
fi]?§e als cameraman aan de jubileum-
<.-.rh „Veertig jaren" van Edmond Gré-
■t -
Otto van Neijenhoff koos zelf deze foto
ter illustratie. Een knipoog tegen het
leven en de muze, die hem zoveel goeds
schonken en waarvan hij nog veel
verwacht.
nazi's. Seyss Inquart liet hem bij zich
komen en poogde hem met klem van
argumenten en financieel sterk aan
lokkelijke voorstellen over te halen,
propagandafilms voor zijn kliek te ma
ken. Otto's verontwaardigde en besliste
weigering had tot gevolg, dat hem zpn
apparatuur werd ontnomen. Zo ontmoet
Nederlandse® Ond«gro^d!e°e Bewc^inl op zyn"eigen wijze"fiïms" heeft gemaakt
mot oon volponde camera en een ge-1 Hij is een filmfenomeen apart.
van Volksherstel de geheime opdracht
om beelden van de bezetting te verza
melen, waarbij ondergetekende hem be
hulpzaam is geweest. Daaruit resulteer
de „Samen op weg", de film, die in
de stijl van Frank Capra's oorlogsdo
cumentaires een indrukwekkend beeld
van de bezettingstijd opriep.
Voor de derde maal startte Van Neij
enhoff met niets zijn filmcarrière. Een
reeks utiliteitsprodukten verliet zijn
woonhuis-laboratorium. We noemen: „Wij
buiten", een toeristische film ter bevor
dering van het natuurgenot in eigen
land, „Harmonie van een gemeen
schap", waarin rondom de Tilburgse
Harmonie ook de harmonische constel
latie der burgergemeenschap wordt be
zongen.
Onze vinger glijdt langs de lijst van
300 films, in veertig jaar rusteloze vlijt
ontstaan: „The grey wall" voor Phi
lips over Radar, films voor de Caltex
en het Rode Kruis. Onderaan prijkt
één van zijn jongste produkten: „Los
de vang", in opdracht van O., K. en W.
gemaakt over de Nederlandse molen.
Maar de lijst is nog niet compleet,
want een hele reeks plannen wacht op
verwezenlijking. Eén der eerste is een
film over Limburg en daarna komen
wellicht ook de overige provincies aan
de beurt.
Van Neijenhoff mag dan één der oud
ste, zo niet de oudste Nederlandse fil
mer zijn, hij heeft nog een levenstaak
voor zich. Zijn optimisme en geestdrift,
zijn nuchter gevoel voor de betrekke
lijkheid der dingen, maar bovenal zijn
grenzenloze liefde voor het schone am
bacht en gedegen vakkennis stellen hem
in staat, gewoon door te gaan en
zich nauwelijks te bezinnen op het vele
goede dat achter hem ligt. Daarvan
maakt ook de sympathie, die hij bij zijn
collega's en relaties heeft gewekt, een
aanzienlijk deel uit. Derhalve zal op
28 april, als de jubilaris wordt gehul
digd, wel niemand uit het bedrijf wil
len ontbreken.
Otto van Neijenhoff is als filmer een
voorbeeld voor de jonge generatie, een
man, die zijn eigen weg heeft gebaand,
zijn eigen carrière heeft bevochten eh
Advertentie
DOETINCHEM, 26 april Fluoride
ring van drinkwater ter bestrijding van
tandbederf is niet perse nodig. Hetzelf
de doel kan beter en voordeliger wor
den bereikt door toevoeging van zout.
Dit heeft de heer Holthuis, lid van
gedeputeerde staten van Gelderland
medegedeeld op de algemene vergade
ring van de waterleidingmaatschap
pij „Oostelijk Gelderland", die giste
ren in Doetinchem is gehouden.
met een geleende camera en een ge-
leende naam: Mac de Lange. Mac had
PIET VAN DER HAM
Frater Radulfus Hermus, wiens over
lijden op 91-jarlge leeftijd wij reeds
hebben vermeld, is de pionier ge
worden van het bijzonder onderwijs
op Curasao. Zeer veel heeft hij voor dit
onderwijs gedaan en als nu de Neder
landse Antillen bezaaid zijn met katho
lieke scholen dan is dit te danken aan
zijn groot organisatievermogen en aan
zijn pionierswerk.
In 1890 vertrok frater Radulfus op 21-
jarige leeftijd naar Curagao. In 1886
waren er de eerste dri fraters aange
komen. Hij werd er leraar aan het pas
opgeichte „Colegio Santo Tomés" Hij
haalde achtereenvolgens de acten
Spaans, Engel-, wiskunde en boekhou
den. In 1908 benoemde mgr. Van Baars
h"m tot inspecteur van het katholiek on.
derwijs. Zo werd frater Radulfus de
bouwheer van het bijzonder Onderwijs
op Curacao. Alles moest van de grond
worden opgebouwd en met gebrekkige
middelen. Subsidie kende men in die tijd
nog niet.
Wat het meest opviel in het werk
van frater Radulfus was, dat hij altijd
streefde naar het bereikbare en zich
niet liet va..gen door levensvreemd
idealisme. Hij kende nimmer rust: hij
wilde steeds verder en hoger. Een
tweede kenmerk was: frater Radulfus
wilde zijn tijd bijhouden. Hij is nooit
versteend, hing niet aan het oude en
nam het nieUwe op als iets vanzelf'
sprekends.
Ook in letterlijke z|n heeft frater Ra
dulfus veel gebouwd. Vooral a durende
de eerste veertig jaar, toen architecten
Npj en de in volle vrijheid ontstane
opperlandse speelfilm „Jonge harten"
tih|g regie van Josephson en Van der
Of?? Tweede Wereldoorlog betekende
yvnieuw een vernietigende slag voor
VAa Neijenhoff's filmloopbaan. Vlak
■haai 1949 had hij nog een filmpje ge-
het t: „Gods huizen branden", over
Verbranden der synagogen door de
h^OSKOU. 26 april (DPA) In de
'f bondskanselier Adenauer,
(Advertentie)
Hartverwarmend is de vriendschap,
prompt en unaniem, waarmee de
wereldpers zojuist de nieuwste Citroên-
creatie heeft ontvangen bij haar
presentatie in de hoofdsteden van Europa.
Het zal ons verheugen u, die belang
stelt in auto-nieuws van grote betekenis,
deelgenoot te mogen maken van dit
internationale erithousiasme over de
Daartoe zullen wij deze „vriend en
onbekende" graag aan u
voorstellen, in de Citroën-showroom,
Stadionplein 26-30, Amsterdam.
Wanneer een bezoek overdag u
niet schikt, bent u (t/m 2 mei) ook
's avonds tot 10 uur vriendelijk
welkom bij de bijzondere
gebeurtenis die „ami 6" heet.
(ztfndag gesloten)
van
k.,i,
Jj Ke.de Westduitse ambassadeur in
^"skou maandag aan de Sovjet-
Khroesjtsjev heeft overhan
gt, heeft Adenauer zijn voldoening
S^sproken over de bereidheid der
'Ir, I nir om nog meer Duitsers te
V?" Repatriëren. Adenauer heeft nu
(.^gesteld een commissie van des-
fpnt,»gen in te stellen om zich bij deze
tf. 9:"r'ëring voordoende problemen op
'°ssen.
$ti?cn 2iin brief wees Adenauer op het
bsto„ n dar Westduitse regering naar
On;.e betrekkingen met, de Sovjet-
cOfL' terwij] zij reeds jarenlang een
Vo^fluente en nadrukkelijke politiek
v8n ^ie gericht is op het bereiken
aijp 'internationale ontspanning met
Walgende middelen. Adenauer
lijkp aarde het als een gemeenschappe-
tlls~. tuak en vernlirhtine te Zien de
tlo
;g taak en verplichting te zien de
>b u de Sovjet-Unie en Duitsland
jlufi u ouvjtfi-uxiitr t;ii
'b pes,aande problemen op te lossen
kehof.l §eest, waarbij rekening wordt
grond i" de algemeen erkende
a>r,u,.a8en der volkerengemeenschap
"ier
V,
Sehnf.1 geest
°i
?0r',K<le met de rechtmatige belangen
e'de landen.
liern l?01 merkte Adenauer op, dat het
Sovipjh februari jongstleden door de
blor'al~?rndassadeur overhandigde me-
ih-ohip lrn een groot aantal ernstige
tf-gcrihner' opwerpt, die niet alleen de
dip IT1R der bondsrepubliek, doch ook
jsrv-l an de Verenigde Staten, Enge-
hoom en Frankrijk aangaan. Adenauer
^oora op d't memorandum te ant-
*ai -,K zodra het vereiste overleg
nfiwwiciten.
JERUZALEM, 26 april (Rtr, UPI)
Tijdens de gistermiddag gehouden zit
ting van het proces tegen Adolf Eich-
maitu heeft dr. Benno Cohen (in het
Duits: Cohn), voor de oorlog advocaat
in Berlijn en voorzitter van de organi
satie van Zionisten aldaar, een triest
beeld geschetst van de even verrader
lijke als brute bejegeningen, welke de
Joden zich door de nazi's moesten la
ten welgevallen.
Cohen vertelde van zijn eerste ont
moeting met Eichmann, in Berlijn in
1937, ligdens een Joodse afscheidsbij
eenkomst voor een rabbijn. Eichmann
was toen in burger gekleed. „Hü
schreeuwde mij toe, dat ik verantwoor
delijk was voor de orde of wanorde bij
deze bijeenkomst", aldus Cohen. Toen
Eichmann het gebouw, waar de bijeen
komst werd gehouden, wilde binnen
gaan, had hij een stomp in de maag van
enige Joden gekregen.
Cohen vertelde verder hoe in 1938
een grote synagoge in München was
„verdwenen" en door een autopar
keerplaats was vervangen, nadat Hit-
WASHINGTON, 25 april (UPI) De
Nederlandse ambassadeur te Washin-
ton dr. J. H. van Roijcn, heeft het
Amerikaanse ministerie van Buiten
landse Zaken gisteren meegedeeld, dal
Nederland het aanbod tot heropening
van de luchtvaartonderhandelingen aan
vaardt. Vermoedelijk zal in de tweede
week van mei de eerste bespreking ge
houden worden.
Ier had gezegd de synagoge nooit
meer te willen zien.
Eichmann zat voortdurend aanteke
ningen te maken, toen Cohen vertelde
over de „aanmoediging" van Joodse
emigratie door dr. Hjalmar Schacht, de
vroegere minister van financiën onder
het nazi-bewind, en enige hoge nazi
functionarissen.
Voordat Cohen in maart 1239 uit
Duitsland vertrok, was hij tezamen met
ander Joodse leiders bij het hoofdkwar
tier der Gestapo in Berlijn ontboden,
waar zij door Eichmann met opsluiting
in een concentratiekamp werden be
dreigd. Eichmann stelde hen verant
woordelijk voor een in een Joods blad
in Parijs verschenen artikel, waarin
hij „de bloedhond Eichmann, de nieu
we vijand van het Jodendom" werd ge
noemd.
Later deelde Eichmann de Joodse lei
ders mee, dat de autoriteiten voorne
mens waren in Berlijn een centraal bu
reau voor de Joodse emigratie te stich
ten. Deze Joodse leiders werden verant
woordelijk gesteld voor het zenden van
de Joden naar dit bureau, en wel be
paalde quota die de Gestapo zou opge
ven. De leiders antwoordden wei voot
massa-emigratie te zijn, doch niet op
de manier als de Gestapo wilde. Eich
mann zei hun de volgende morgen te
rug te komen om te zeggen of zjj be
reid waren met het zenden van Joden
naar dit bureau samen te werken. De j „f„,
volgende morgen werd, na koortsach- Adolj Eichmann werd gisteren tijdens
tig overleg dat de gehele nacht had ge- het vroces door de fotograaf in deze
duurd, een bevestigend antwoord op peinzende houding aangetroffen.
Eichmanns vraag bij de Gestapo af
geleverd. hen de indruk te hebben dat een offi-
„Wii hadden geen keus. Wij wisten dat ci®r, die een superieur van Eichmann
de oorlog voor de deur stond. Het sys- scheen te zijn, tijdens het onderhoud had
teem was praktisch", aldus Cohen. geprobeerd Eichmann wat in toom te
Op vragen van de verdediger zei Co- houden en te kalmeren. 1
nog zeldzaam waren op de Antillen. Het
St.-Thomas-college en verschillende oude
fraters- en zustersscholen dragen nog de
stempel van zijn persoonlijke bouwstijl.
In 1916 werd hij gekozen tot algemene
overste. Gedurende vier jaar leidde hij
de congregatie. Maar zijn hart lag nog
altijd in de Antillen en in 1920 keerde hij
er terug. Als missie-overste bestuurde
hij toen 26 jaar lang het missiegebied
van Aruba, Curagao en Bonaire. Onder
zijn stuwing en leiding kwam het mach
tige complex van het instituut „Scher-
penheuvel" voor voogdijkinderen tot
stand, waaraan hij met evenveel energie
en trots werkte als zijn broer mgr. Her.
mus aan het doofstommeninstituut te St-
Michielsgestel.
Frater Rodulfus was een rijkbegaafd
en sympathiek man en had een brede
belangstelling. Op hoeveel verschillende
gebieden werd hij niet geraadpleegd.
Door zijn talrijke relaties in binnen- en
buitenland kon hij helpen en hij hielp
graag, wat hem telkens nieuwe vrienden
bezo. ede.
Ook verschillende regeringen en be
stuurders wisten zijn werk te waarde
ren. In 1924 werd hij ridder in de orde
van Oranje Nassau en in 1936 bevorderd
tot officier. De President van Venezuela
schonk hem de Gouden medaille van on
derwijs in 1938; sinds 1944 mocht hij het
erekruis dragen Pro Ecclesia et Ponti-
fice. In 1946 werd hij benoemd tot ridder
in de Nederlandse Leeuw, bij gelegen
heid van zijn diamanten kloosterfeest.
Hij was toen 1 jaar en nu brak voor
hem de rustperiode aan. Fris van geest
en vol belangstelling voor zijn omgeving
droeg hij de leiding aan jongeren over,
die deze taak met enthousiasme voortzet
ten. Hij vestigde zich in het instituut
..Scherpenheuvel" dat hij geestelijk en
materieel had opgebouwd.Hier mocht hij
nog meemaken dat als bekroning van het
ka" ilieke onderwijs een- katholieke
HBS. het Radulfuscoüege. werd opge
richt dat nu reeds 350 leerlingen telt.
Zijn hoge leeftijd vopderde op deri
duur meer verpleging en zo nam in 1959
Curagao afscheid van „the grand old
man" Men deed dit op buitengewoon
sympathieke wijze en met een vorstelijk
geschenk.
Op „Huize Steenwijk" in Vught leefde
bij rustig maar nog steeds vol belang
stelling voor alles wat in de congregatie
en daar buiten leefde, zoals de nieuwe
vestigingen van fraters in de Congo en
Brazilië. Een kleine val was c'e oorzaak
dat hij bedlegerig werd.
Het eiland Curagao reageerde met
telegrammen van deelname en oprecht
leedwezen op het overlijden van frater
Radulfus.
(Advertentie)
TILBURG, 26 april Op het kerk
hof van het. moederhuis van de Fraters
van Tilburg geschiedde gistermorgen de
begrafenis van frater Radulfus.
Daarbij waren aanwezig de gevolmach
tigde minister van de Antillen de heer
W. F. M. Lampe, de oud-gouverneurs
A. A. M. Struycken en ir. L. A. H. Pe
ters, thans burgemeester van Bergen op
Zoom, de oud-inspecteur van het open
baar onderwijs Gosiinga, vertegenwoor
digers van de Broeders van Dongen en
de Kruisvaarders van Sint Jan, welke
laatsten eveneens in het onderwijs op de
Antillen werkzaam zijn. De heer Lam
pe legde oen grote krans namens de
regering en de bevolking van de Ned.
Antillen. In zijn rede betuigde de gevol
machtigde minister namens de bevol
king van de eilanden in de West zijn
innige deelneming. Hij gaf een overzicht
van het werk van frater Radulfus en
zei, dat zijn naam vereeuwigd was ln
het Frater Radulfus College op Cura
gao.
HET HOOF»
IN DE WOLKEN
Kom, dat is een beetje overdreven. Maar trots zijn
we wel. Want nog steeds komen opgetogen hrieven binnen
van automobilisten die óók Caltex Platinum N ontdekten.
En al zijn zij dan „in de wolken", toch blijven ze met beidé
benen op de grond. Want hët zijn praktische voordelen die
Platinum N biedt: groter rendement, meer kracht, meer
bescherming, groter zuinigheid.
F. J. Piening, chef-monteur, Molenstreek 37, Veendam:
„Vroeger bereikte ik met mijn wagen vrij gauw de z.g. pingel-
grens, en moest ik dus het snel optrekken vermijden. Daar ik
uit hoofde van mijn beroep graag elke verbetering in benzine
onderzoek, heb ik dat ook na de toevoeging van Methyl aan
Caltex Platinum benzine weer gedaan, en wel onder abnormaal
zware omstandigheden. Het resultaat? Een geheel pingelvrije
en dus krachtiger motor, wat tevens moet resulteren in lager
benzineverbruik."
P. A. Reynders, Nieuwe Bosscheweg 20, Tilburg:
„Hierbij bericht ik u dat ik in mijn auto reeds geruime tijd
Caltex Platinum N met Methyl gebruik, en hierover zeer enthou
siast ben, daar het kloppen en pingelen, vooral bij snel acce
lereren, geheel verdwenen is."
WASHINGTON, 26 april (UPI)
President Kennedy heeft gisteren Vic
tor Riesel benoemd tot vice-voor2itter
van de presidentiële commissie voor te
werkstelling van fysiek gehandicapten.
De 46-jarige Riesel werd vijf jaar ge
leden blind toen gangsters een bijtend
zuur in zijn gezicht wierpen naar aan
leiding van een serie door hem geschre
ven artikelen over de corruptie in de
vakbeweging.
DEVENTER, 26 april Met de
stem van de heer J. Konijnenberg
(prot. christ.) tegen besloot de gemeen
teraad tot invoering van de vijfdaagse
werkweek voor het gemeentepersoneel
met ingang van 1 mei.
Van de 9500 werknemers in de in
dustrie alhier is reeds 80 pet in het
genot van de vrije zaterdag. 80 pet van
het gemeentepersoneel kan reeds dade
lijk van de regeling profiteren.
rashington „Cuba heeft veel
weg van een Amerikaans Su
ez Dit was de conclusie van
een Amerikaanse autoriteit,
die net zo veel weet van wat er in
werkelijkheid op Cuba is gebeurd
als ieder ander, en dat is niet erg
veel. „En ook van Hongarije", voeg
de een andere Amerikaanse autori
teit daar aan toe. De eerste man
bedoelde, dat de Verenigde Staten op
Cuba een vermoedelijk even rampza
lig fiasco hebben ondergaan ais
Groot-Brittannië en Frankrijk in 1956
toen hun Suez-avontuur mislukte. De
tweede bedoelde, dat Amerika, net
als ten tijde van de Hongaarse op
stand, afzijdig is gebleven, toen man
nen, die eerst waren aangemoedigd
zich tegen de communistische tiran
nie te weer te stellen, werden uitge
roeid.
Misschien zal blijken, dat deze op
vattingen te somber zijn. Maar op
het ogenblik, dat dit wordt neerge
schreven, is de overtuiging, dat de
gebeurtenissen op Cuba tot een on
miskenbare en reusachtige ramp
voor de Verenigde Staten hebben ge
leid, in regeringskringen te Washing
ton vrijwel algemeen. Sommigen me
nen, dat Amerikaanse strijdkrachten
alsnog zullen interveniëren op Cuba
om de ramp nog enigszins goed te
maken. De minister van buitenland
se zaken, Dean Rusk, heeft wel tel
kens gezegd, dat deze mogelijkheid
niet aanwezig is en president Kenne
dy heeft dat herhaald, maar het Ame
rikaanse staatshoofd heeft, bijvoor
beeld in zijn toespraak tot de Ame
rikaanse hoofdredacteuren, ook an
dere geluiden laten vernemen.
Om althans iets te begrijpen van
wat er gebeurd is en waarom het ge
beurd is, is het noodzakelijk na te
gaan, wat president Kennedy op zijn
bureau vond, toen hij zjjrj ambt aan
vaardde. In de eerste plaats trof hij
een beleidsdocument van de regering
Eisenhower aan, dat bekend stond
ais het Castro moet ophoepelen"-
document. Daarin werd bepaald, dat
aan de communistische besmetting
op Cuba een eind moet worden ge
maakt. Met dit oordeel was de nieu
we president het in hoofdzaak wel
eens. Tegen een van zijn medewer
kers maakte hij deze opmerking:
„We kunnen niet nog eens tien jaar
met dit kankergezwel van een Cas
tro blijven zitten".
In de tweede plaats ontdekte de
president een gedetailleerd plan voor
het elimineren van de besmetting
door net toepassen van geweld. Het
plan voorzag in een Cubaans contin
gent landstrijdkrachten, dat gevormd
zou moeten worden uit omstreeks
8.000 vrijwilligers, afkomstig uit de
groep Cubaanse ballingen. Bij een in
vasie van Cuba zouden zij Amerikaan
se luchtdekking en logistieke steun
ontvangen. Het plan was het sta
dium van de voorbereiding eigenlijk
ai gepasseerd. Ongeveer 5.000 Cuba
nen waren al opgeleid en op een be
paald tijdstip in de afgelopen heufst
zou de invasie ook vverkelqk door
gaan; maar zij is toen afgelast door
president Eisenhower, in overleg met
ae president-elect.
e nieuwe president koesterde
vanaf het begin ernstige twij
fels over het hele plan en spe
ciaal over de voorgestelde Ame
rikaanse deelneming. Zijn onderge
schikten waren verdeeld in hun op
vattingen. Het ministerie van defen
sie en de Centrale Inlichtingendienst
waren in het algemeen voorstanders
van directe actie, terwijl het minis
terie van buitenlandse zaken de theo
rie huldigde „Laat Castro in zjjn ei
gen sop gaarkoken".
Naarmate de weken voorbijgingen,
oefenden de gebeurtenissen eeii
steeds sterkerb Jrux uit ten gunste
valj °P':reden- lu februari begonnen
in de haven van Havanna de eerste
van plusminus 180 in kratten verpak
te Sovjet-straalvliegtuigen aan te ko
men, en de inlichtingendienst rap-
c
porteerde, dat medio mei de 250 Cu
baanse piloten, die werden opgeleid
in Tsjechoslowakije, klaar zouden zijn
voor actie. Het bewind van Castro
was al geruime tijd bezig de
anti-Castro guerrilla's -'t te honge
ren speciaal de sterke strijdmacht van
28.000 man in het Escambraygeberg-
te, en de waarde van de guerrilla's
nam dus zienderogen af.
In deze situatie drongen de leiders
van de Cubaanse ballingen aan op
actie vóór het te laat was. Sommi
gen waagden de hoopvolle veronder
stelling, dat het regime van Castro,
net als de muren van Jericho, bij de
eerste landing van rebelse troepen
ineen zou storten. De verschillende
inlichtingendiensten waren het met
deze theorie niet eens. Maar hun
prognose wees wel uit, dat er een
goede kans bestond, dat een landing
zou lelden tot een zo massaal over
lopen van de legers van Castro, dat
minstens een flink stuk van Cuba be
zet zou kunnen worden, zonder dat
Amerika openlijk ingreep.
De 'egering van de ballingen, zo
redeneerden de activisten, kon dan
in dat gebied worden gevestigd en
snel worden erkend door de Verenig
de Staten _-n door andere regeringen,
die tegenstanders zijn van Castro
Een grootscheepse hulpverlening aan
deze erkende regering zou dan de ne
derlaag van Castro waarborgen, zon
der het gebruik van Amerikaanse wa
pens.
Aldus de theorie. Men slaagde er
tenslotte in president Kennedy, on
danks zijn twijfels, ervan te overtui
gen, dat hij de operatie niet door zijn
veto moest blokkeren. Tegelijkertijd
werd hij qr ook van overtuigd, voor
namelijk door de invloed van Adlai
Stevenson, de Amerikaanse ambas
sadeur bij de Verenigde Naties, dat
hij ondubbelzinnig moest verklaren,
dat er op Cuba geen Amer kaanse
strijdkrachten zouden worden ge
bruikt.
n de dagen na de landing, toen
de berichten steeds somberder
werden, hebben sommige advi
seurs van de president, waaron
der een meerderheid in het comité
van chefs van staven, aangedrongen
op Amerikaanse interventie. Zo be
toogden, dat het alternatief afztl-
dig blijven, terwijl de mannen, die
men heeft geoefend en gesteund, wor
den uitgeroeid ontoelaatbaar was.
Maar voorlopig heeft Kennedy's eigen
publieke belofte om op Cuba geen
Amerikaanse strijdkrachten te gebrui
ken de doorslag gegeven. Zoals ge
zegd: later heeft men van de Ame
rikaanse president weer andere gelui
den gehoord.
Misschien zal er uit de débacle nog
iets worden gered. Maar het heeft
geen zin het feit te verdoezelen, dat
de Verenigde Staten in de ogen van
de wereld een verschrikkelijke neder
laag hebben geleden. En de feiten,
Tie hierboven zijn verhaald, geven
de indruk, dat de nieuwe president
wellicht heeft gebroken met de regel,
die hi) in zijn eigen inaugurele rede
heeft neergelegd: „Terwijl wli hopen
op het beste, moeten w]j ons voorbe
reiden op het ergste".
(Copyright N. Y. Herald Trib.)
