'/A
Vrijheidsklokken beierden
over de hoofdstad
vuurwerk in Amsterdam
Opnieuw gaan er arbeiders
naar Rome
Sociaal
commentaar
PALTHE
Vanuit Rotterdam bezoek
van een dag aan Londen
O
ZB3323
Menselijke
solidariteit
HOOGTEPUNT VAN BEVRIJDINGSFEEST
Verkeer eist vier
slachtoffers
Paus Leo ontving in 1893
twee wevers uit Enschede
I
B
Jonge zeiler op
Alkmaarder meer
verdronken
Zij kan lachen!
De HAV is uw vertrouwen waard!
Nieuwe luchtverbinding via Gatwick
verkort reisduur tot anderhalf uur
Een van de
U KOMT ME ZO
BEKEND VOOR
Herdenking van „Rerum Novarum"
mm
Dansen bij kaars
licht in Engeland
F. Verkade
V B
PAGINA 5
De Waerdye biedt U
een kans de
geldontwaarding
te ontlopen door
levensverzekering
op basis van
belegging in aandelen
bet
(Van onze verslaggever)
AMSTERDAM, 6 mei Het
hoogtepunt van de viering van
de bevrijding dit jaar in Neder
land was ongetwijfeld de indienst
stelling der „Vrijheidsklokken"
door de koningin op het weidse
Plein 1940-1945 in het centrum
van de tuinstad-Slotermeer te
Amsterdam. Het werd gevolgd
door een groots vuurwerk en het
is, voorzover wij weten, de eerste
keer in de geschiedenis van Ne
derland geweest, dat een konin
gin een dergelijk vuurwerk af
stak door op een knop te druk
ken, waardoor de eerste pijl de
lucht inschoot.
Geboeid kijken koningin
Juliana en prins Bernhard
naar het vuurwerk in Am
sterdam-west.
- v*.;
V
Zij hcHt tijdig haar beste japon,1
het goeie pak van haar man
cn de zondagskleding van de
kinderen een Palthe kwaliteits
behandeling laten geven. Het
hele gezin ziet er met Pinksteren
weer piekfijn uitLaat ook uw
goed 7iu door Palthe halen!
HAV LEVENSVERZEKERINGEN SCHIEDAM TELEFOON (010) 6 93 04* HAV LEVENSVERZEKERINGEN
(Advertentie)
rMjF.fa
COOLSINGEL 67 ROTTEHOAU
Er is nauwelijks een begrip aan
te wijzen, dat zozeer a.h.w.
stormenderhand het denken en
overa n van onze djd heeft ver-
mf wa*- men hedentendage
n0fT* solidariteit" pleegt te
geir i?' Doza woorden zijn een re-
idea i si°San geworden, die het
din^ van de moderne levenshou-
korL schiint weer te geven. Het
biet - natuurüjk in de verste verte
af t ln.ons °P °°k maar het minste
den dj.n£en aan de werkelijke waar
dig' ~'c dit begrip vertegenwoor-
iitmi cllte menselijke solidariteit is
- ers de grote voorwaarde-bij-uit-
Koningin ontsteekt
stek
w. °m onze aarde bewoonbaar te
dien n' ^en Christen gelooft boven'
w dat de goddelijke openbaring,
Gnrf Or hij weet, dat alle mensen
alle t0t Vader hebben, en dat dus
het lnensen broeders zijn, leden van
onri ei??' Srote mensengezin, hem het
gele ge saamhorigheidsbesef heeft
hlieht"^ en hijgevolg ook daartoe ver-
ar?tfr christelijke opvatting echter be-
pa Woordt dit solidariteitsbesef dan
het aan Cods bedoeling, wanneer
ïiefriSteunt op de juiste grondslag: de
lïefrt -tot Cod. Alleen vanuit deze
te ~-e is de mens in staat zijn naaste
zoals God hem ziet, en sa-
w a met hem in eensgezindheid te
Liet aan d° opbouw van het
allo am van Christus, waartoe wij
DP, geroepen zijn.
heiri °Pdracht, de echte werkelijk-
in i' waarin wij leven, raakt echter
rj. het bewustzijn van de huidige
aci ïs hoe langer hoe meer op de
tfe- ^ond- Steeds meer concen-
tP onze situatie op
b-i ,,Sc'haP leert, dat
ert alle aandacht zich uitsluitend
aarde. De we-
baSkUap. leert' dat er slechts op
hip Yan een zo groot mogelijke
W hselijke solidariteit een leefbare
is op te bouwen. Maar omdat
da» hhdament van de liefde tot God
hoaraan ontbreekt, blijft dit saam-
"gheidsbesef in het louter mense-
y*e. steken. Natuurlijk zal geen
er hig mens willen ontkennen, dat
°ok buiten de christelijke wereld
bow solidariteitsgevoel bestaat en
bjyohderenswaardige hulpvaardig-
q d. De waarde daarvan ook voor
wd zouden wij onder geen voor-
2 ,arde willen bagatelliseren. Niet
Ck .n zelfs zijn de niet-Christenen de
puistenen daarin een voorbeeld.
aar evenzeer is het waar, dat deze
}1aastenliefde" zich beperkt tot
lilt 'menselijke nood. Een wezen-
hpi dimensie ontbreekt eraan: de
tp-phgstelling voor de geestelijke, de
rjhgieuze nood. Die is alleen van
Justus* liefde, die ons voorbeeld
bpiet zim. te verwachten. Het zuiver
G;leefde Christendom is de enige
die de materiële èn de geeste-
J e liefde op gelijke wijze voedt.
1\ T enselijke solidariteit kan der-
■ly 1 halve slechts dan echt vrucht-
baar zijn, wanneer haar uit
je gangspunt de liefde tot God
j.Sluit men deze liefde uit, dan be-
iC'it men de christelijke boodschap
ej r volle naastenliefde van haar
genlijke fundament, van haar
tachtigste, alle tijdelijke beweegre-
ghen overstijgende impuls.
fr h van de voornaamste karakter-
ha en van de echte, evangelische
Gb^nliefde is haar universaliteit:
t-r f'e mens is onze naaste, elke mede-
h' hs-in-materiële-of-geestelijke-nood
L 0It recht op onze liefde en hulp.
p,..uter menselijke solidariteit daar-
Z?egen stelt altijd bepaalde gren-
h.f'. E>aniélou wijst erop, dat zij de
heeft zich te beperken tot
0«n. groep, de arbeiderswereld b.v.
v de eigen natie. De idealen, waar-
C°r men zich inspant, worden,
h,:ar God als doel niet meetelt, ge-
din ijh verabsoluteerd. De toewij-
Is mag dan nog zo groot zijn, het
G m feite een toewijding aan af-
en- Het Nazidom en het commu-
V(fme zijn in dit opzicht sprekende
Afbeelden. De slechtste idealen,
hpu hij terecht, hebben altijd hun
th-men gehad. Menselijke offervaar-
sfteid is niet zonder meer gelijk
p stellen met de liefde, die het
Al» 8elie bedoelt. Van Clemens van
w Xandrië is de uitspraak, dat de
V a*de van het offer niet afhangt
de onthechting, die het eist,
Ws ar Van de kwaliteit van de liefde,
araan het zijn inspiratie ontleent.
1\- t hierboven in verband met het
- azisrne en het communisme ,,in
groot" werd gesteld, is tegen-
Se^fdig evenzeer in de gewone men-
JVten-Jl verhoudingen te constateren
v9n mag zonder overdrijving spreken
scul een cultus van het gemeen-
^iaPsbesef. Wij willen zeer beslist
\v det moge nog eens herhaald
aan a niet het minste afdoen
gen.de werkelijk grote en verheu-
bipi, winst, welke wij aan dit
r-p'Uwe inzicht danken. Toch is hier
ll0n, Waarschuwing op haar plaats,
eop Wci wfj als Christenen zelfs de
hw!,en behoren te zijn om de ge
en fnischapsgedachte te propageren
Plipï® beleven, is het evenzeer onze
°bta. ervoor te waken, dat zij met
in een soort sociaal hu-
staaisme", waarin de mens centraal
llop, en voor God geen plaats is.
sch,, ?ef waars en goeds cr oo moge
Grtv, ,n in de geliefkoosde, moderne
lijwule, dat ,,de mens pas waar-
ahtip ens wordt in gemeenschap met
sie,?nen", een christen kan ze
hiakp met overtuiging tot de zijne
W h, wanneer ze zó wordt 'oegre-
v0o; dat de liefde tot God, zowel
de de individuele mens als voor
tna; 8e,meenschap als zodanig, pri-
die A blijft. Want juist de liefde, en
terrp„ de alléén is het, die goede in-
hjk 'ensel!jke verhoudingen moge-
We1.p1naakt. Zo heeft de Schepper de
®ttaff i°rde geregeld. En die is niet
mloos te verontachtzamen.
Het uit 23 klokken bestaande caril
lon is de hoofdstad aangeboden door de
commissie „Nationale Herdenking",
waarvan de voorzitter, dr. J. C. Hooy-
kaas, de koningin en prins Bernhard gis
teravond op het plein begroette in tegen
woordigheid van talrjjke autoriteiten,
onder wie de minister-president prof.
dr. J. Er de Quay. De drie grootste
klokken van het carillon, dat opgesteld
is in een wijk, waarvan de straten
naar verzetslieden zijn genoemd, dragen
de namen „Wilhelmina 1940-1945", „Ju
liana" en „Bernhard". Dr. Hooykaas
dankte de koningin, dat deze Mokken
naar het Koninklijk Huis mochten wor
den genoemd.
Het klokkenspel is een gift van ons
volk, met vele kleine gaven bijeenge
bracht, in grote eensgezindheid en on
geacht welke overtuiging ook." aldus
dr. Hooykaas, die het carillon een
symbool noemde van de dankbaar
heid voor de herwonnen vrijheid in
eensgezindheid rond het huis van
Oranje. Daarom zijn de klokken „Vrij-
heidsklokken" genoemd en ze vertol
ken iets van de innerlijke vrede, die
boven het dagelijks geruis uitklinkt.
Ze dienen de herinnering levendig te
houden aan de eensgezindheid, die
wij tijdens de oorlog kenden.
Tenslotte zei dr. Hooykaas, dat de
klokken aan de hoofdstad des lands zijn
aangeboden om te symboliseren, dat el
ke gemeente in Nederland erbij betrok
ken is.
De koningin drukte daarna op een
knop, waardoor het automatisch speel
werk van het carillon in werking
trad, dat als eerste melodie speelde:
„Ik heb u lief, mijn Nederland".
Burgemeester mr. G. van Hall van
Amsterdam aanvaardde het klokken
spel namens de gemeente en de beiaar
dier, mr. R. de Waard, speelde vervol
gens met begeleiding van de Amster
damse Politiekapel enige nummers uit
Valerius' „Gedcnkelank". hetgeen met
het „Wilhelmus" werd besloten.
Het carillon zal voortaan drie maal
per dag spelen en er zullen tijdens de
BARNEVELD, 6 mei Gistermor-
fen is de 44-jarige W. van Lunsen op
e Moorsterweg onder Woudenberg met
zijn personenauto uit de bocht gevlogen
en tegen een boom gebotst. Zijn wagen
sloeg over de kop en kwam dwars op
de weg terecht. De heer Van Lunsen
overleed enkele ogenblikken later ter
plaatse. Hij was gehuwd maar had geen
kinderen. Zijn auto was totaal vernield.
VORDEN Gistermorgen is de 83-
jarige landbouwer A. Arfman door een
autobus aangereden, waarbij hij op slag
werd gedood. De heer Arfman kwam
op de fiets uit een zijweg en wilde de
rijksstraatweg oversteken juist toen een
dienstbus van de Gelderse Tramwegen
passeerde. De chauffeur van deze bus
kon een botsing niet meer voorkomen.
HENGELO Op de rondweg bij Bor
ne is gistermorgen de 70-jarige heer A.
van Looy uit Delden toen hij per fiets
de weg wilde oversteken door een
vrachtwagen gegx'epen. De bejaarde
man was op slag dood. De chauffeur
van de auto remde zo krachtig, dat zijn
aanhangwagen kantelde en in een berm
terecht kwam.
ALKMAAR De 16-jarige landbouw-
arbeider J. Brak uit Opmeer is gister
morgen toen hij per bromfiets over de
Herenweg te Spanbroek reed, in bot
sing gekomen met een tegemoetkomen
de vrachtauto. De jongen overleed on
middellijk.
AMSTERDAM, 6 mei Toen konin
gin Juliana met prins Bernhard gis
teravond bij de Sloterplas kwam om
daar het vuurwerk bij te wonen
werden zij begroet door de voorzitter
van het Amsterdamse Oranjecomité,
dr J. Gcjxntaan. De koningin keek
hem even aan en zei: „U komt me
wel heel erg bekend voor. U lijkt
zo veej, op SinterklaasHet is
namelijk dr. Gajentaan, die elk jaar
de rol van Sinterklaas vervult bij
de grootscheepse intocht in Amster
dam.
zomermaanden speciale concerten op
worden gegeven.
Terwijl de klokken nog steeds hun
vreugdeklanken over de stad verspreid
den en in floodlight een sprookjesachtig
gezicht opleverden, begaven de konin
gin en de prins zich, luide toegejuicht
door een zeer grote menigte, naar het
nabijgelegen „A.H. Gerhardshuis", van
waar zij enige tijd later yertrokken naar
de Sloterplas voor het jaarlijkse vuur
werk in Amsterdam, dat voor deze ge
legenheid van Koninginnedag naar 5
mei was verschoven.
Om ongeveer negen uur ontstak de
koningin de eerste vuurpijl en toen bego
een fantastisch vonkenfestijn, uitlopen
de in een mozaiek van kleuren en ster
vormen en afgewisseld door draaiende
en stijgende kronen, vuurpluimen, sal
vos van honderden bommen en raket
ten. Als hoogtepunt werd een op het
water drijvende zwaan, waarin een jon
gen zat, vertoond, omgeven door fon
teinen en Romeinse kaarsen. Tot slot
was „Oranje Boven" waarboven een
kroon met de letter J. in diamantvuur
te zien.
De koningin die bij haar komst aan
de Sloterplas bloemen had ontvangen
van de achtjarige Kees Stuiveling, wiens
vader op 17 september 1926 bij een be-
zoek van pnnses Juliana aan Amster
dam bloemen aan de prinses had aange
boden, heelt het vuurwerk met grote
bewondering en belangstelling gevolgd,
evenals de honderdduizenden Amsterdam
mers, die op de volgepakte oevers en
in de straten eromheen tot op de daken
van de huizen stonden om toch maar
het vuurwerk te kunnen zien, dat zij
aan het slot met een daverend applaus
beloonden.
De koningin en de prins keerden daar
na naar Soestdijk terug.
-•
«ft*
.«4
Advertentie
n een van de vele duizenden vlieg- priesters en vooraanstaande leken. (Wat
tuigen die dagelijks de wereldaf
standen tot geringe proporties te
rugbrengen, zullen dezer dagen
enkele Nederlandse arbeiders plaats
nemen voor een reis naar Rome. Op
het St.-Pietersplein zullen ze waar
schijnlijk de hand drukken van werk
lieden uit Vietnam en Tanganyika, uit
Chili en Brazilië. Er is niets opvallends
noch aan zo'n reis noch aan zo'n in
ternationale ontmoeting. Rome is het
gewend kinderen uit heel de wereld
bijeen te zien. De wereld is het ge
wend dat ook arbeidersleiders, en zij
waarachtig niet alleen, de wereld door
trekken om elkaar te ontmoeten. Waar
om zouden we er eigenlijk een artikel
over schrijven? Misschien om het ver
schil te signaleren tussen de eerste reis
van twee Nederlandse arbeiders naar
Rome en de tocht van nu, die bjjna
de naam van routinereis verdient.
Op 13 april 1893 was de Enschedese
kern van de r.-k. werkliedenvereniging
praktisch compleet bijeen. De zevenen
twintig leden hadden de gewone zaken
afgewerkt; ze hadden geluisterd naar
de voorzitter, kapelaan Ariëns, ze wa
ren geestelijk weer een stuk rijker ge
worden. Maar wat had de kapelaan
vandaag toch voor bijzonders? Dat hij
wat gejaagd en zenuwachtig was. wa
ren ze van hem gewend, maar er was
vandaag merkbaar toch iets heel bij
zonders aan de hand.
Daar had je 't al. Inplaats van zoals
gewoonlijk met het gebed te sluiten,
begon hij waarachtig nog eens aan
een nieuwe toespraak. „Mannen, voor-
was dat voor dwaasheid, die de Paus
nu verkondigd had. Was die brief niet
uitsluitend voor Italië geschreven, zo
redeneerden velen zeventig jaar gele
den.) Begrip moest gewekt worden bij
de mensen, die het in de toenmalige
maatschappij voor het zeggen hadden.
Maar vóór men daaraan toe was!
Eerst moesten de arbeiders zelf gaan
begrijpen, dat hun toestand niet over
eenkomstig Gods bedoelingen met deze
schepping was of zijn kon. Maar ze
zouden zelf eerst moeten ontwaken.
Dat inzicht moest de aanzet zijn tot
een andere levenshouding. Zij moesten
werken aan de ontwikkeling van hun
verstandelijk inzicht, aan de vorming
van hun karakter. Hun krotwoningen
moesten gesloopt, hun arbeidstijden in
gekort, hun materiële bestaansmoge
lijkheden verbeterd worden.
ibliotheken zijn er vol geschreven
met boeken, periodieken, weten
schappelijke tijdschriften, alle ge
wijd aan wat vroeger het sociale
vraagstuk werd genoemd. Zeker, ook
zonder arbeidersvakbeweging zou de
wereld van vandaag niet meer te ver
gelijken zijn bij die van zeventig jaar
geleden. De technische ontwikkeling
zou de werkgevers alleen al op econo
mische overwegingen ertoe hebben ge
bracht de arbeidstijd te verkorten, de
.welvaart te vergroten. Maar cr is zulk
een groot verschil tussen welvaart en
welzijn. Het ene is een materieel be
grip zonder meer, het andere wil de
totale mens in een situatie van wel
zijn plaatsen. En het is een typische
verdienste van de georganiseerde vak
beweging, die zich liet inspireren door
dat pauselijk woord van Leo XIII, aan
gevuld later door die prachtige bood
schap van Pius XI in „Quadragesimo
ALKMAAR. 6 mei Een droevig om
geval heeft zijn schaduw vooruitgewor
pen op de openingsdag van het zeilsei-
zoen op het Alkmaarder Meer. Een der
jongste leden van de Aikmaarse Roei
en Zeilvereniging, de zestienjarige Dielt
Koger, die met zijn vriend, de eveneens
zestienjarige Kees Kruidenberg op het
Alkmaarder meer was gaan zeilen, is
midden op het meer van zijn bootje ge
gleden en verdronken. Het stoffelijk ove„"
schot was vanmorgen nog niet gevon
den. Diclc Koger, die nog maar kort
zeilde, was om elf uur de jachthaven
van de heer N. Verduin uitgevaren. De
ze had de jongens nog gewaarschuwd,
want het was ruw weer. Midden op het
meer, tussen het eilandje en de strek
dam. heeft Dick Koger het anker, dat
hij van de heer Verduin geleend had,
uitgegooid, om het bootje vast te leg
gen. Hij is daarbij van zijn bootje ge
gleden.
(Advertentie)
Anno", dat zij met name de Neder
landse katholieke arbeiders heeft le
ren zien, dat het niet om brood alleen
gaat.
Neen, de reis van een kleine groep
Nederlandse arbeiders van 10-20 mei
naar Rome is meer dan een routine-
reis. ZD zullen daar, zoals boven ge
zegd, niet alleen geestverwanten ont
moeten uit minstens vier van de vijf
werelddelen, zij zullen ook in biy af
wachten hopen getipgen te mogen zijn
van het Uitkomen van een nieuwe so
ciale encycliek, en bok als dat niet het
geval mocht zijn, zullen zij weten, dat
hristus' Plaatsbekleder op aarde met
grote zorg is vervuld over de wereld
vrede, een vrede, die bedreigd zal blij
ven zolang de welvaartsverhoudingén
liggen zoals ze nu liggen, zolang de be
zitsverhoudingen slechts een in we
reldverhouding gezien handjevol be
gunstigden kennen en een onafzienbare
schare bezitlozen. Zij zullen aan die
bron van eeuwig leven weer kracht
gaan opdoen, om vanuit de reeds hier
verkregen welvaart beter te kunnen
gaan meedelen aan heel de wereld.
Hopelijk zijn wy in staat om vanuit
Rome onze lezers op de hoogte te hou
den van wat daar thans staat te gebeu
ren.
VERZEKERD KAPITAAL
RUIM 1 MILJARD GULDEN
NV— -^,7
1M»
t fTlUJVUimiKD
(Van onze luchtvaartredacteur)
ZESTIENHOVEN, 6 mei Rotter
dam heeft er een nieuwe, snelle lucht
verbinding met de Engelse hoofdstad
by. Twee maal per dag vliegen do
nieuwste Viscounts van de British Uni
ted Airways tussen Zestienhoven en
Gatwick, naar Londen Airport, het
grootste vliegveld van Engeland. Zjj
verwerken de afstand tussen beide
luchthavens ruimschoots binnen het
Gatwick, beroemd om de battle of
England, het grote luchtgevecht dat
tussen Engeland en Duitsland vooral
boven dit oude plaatsje werd uitgevoch
ten, ligt halverwege de populaire bad
plaats Brighton en de Engelse hoofd
stad. Dank zij een bijzondere samen
werking met de Britse spoorwegen kan
men in ongeveer 35 minuten vanaf het
vliegveld naar Victoria Station, het
hart van Londen, reizen. De trein komt
nameiyk tot op de luchthaven. Een
trap verbindt het perron met de reus
achtige aankomst- en vertrekhal van
Gatwick, waar de allernieuwste snuf
jes zijn toegepast en als grote exclusie
ve attractie s avonds de gelegenheid
bestaat tot dansen „by. candelight".
De Britiseh United Airways speelt er
een belangrjjke rol. Deze maatschap
pij, die een nieuwe ster is ln de Engel
se luchtvaartwereld en pas vorig jaar
ontstond door een fusie van verschil
lende kleinere ondernemingen, steekt
in grootte reeds de -taatsmaatsohap-
pjj B.E.A. naar de kroon. Van de
500.000 passagiers, die Gatwick jaar
lijks verwerkt, neemt de B.U.A. er
veertig procent voor haar rekening.
Als hoofdagent van de B.U.A.die
speciale busdiensten met aansluiting
heeft vanaf hotel Terminus in Den
Haag en Rotterdam C.S., treedt de
N.V. Rotterdam Air op. Hier over
weegt men, zo vernamen wij, om voor
deze nieuwe luchtlijn speciale alles-in-
begrepen trips naar de Engelse hoofd
stad te organiseren. De mogelijkheid
van speciale dagtrips zijn zelfs niet uit
gesloten.
Nadat donderdag de Engelsen ter ge
legenheid van de openingsvlueht de
gasten waren op Nederlandse bodem
en daar als grote attractie Maduro-
dam bezichtigden, vloog gisteren een
Nederlands gezelschap over voor een
tegenbezoek met als extraatje een dag
Londen. Daarbij bleek, dat het inder
daad mogelijk is om op één dag heel
veel. van Londen te zien en te horen,
dus een complete sightseeing-trip te
maken, te winkelen in de dure Regent-
street cn Bondstreet en in het hartje
van East End in de beroemde pub
Prospect of Whitby het bekende „darts"
te beoefenen, het mikken met de pijl
tjes op een kartonnen bord, of op de
waranda van dit karakteristieke établis
sement te genieten van een fraai uit
zicht over de Thames en de zoete, wil
de tinteling van een onvervalste Dram
buie te proeven.
dat we er vandaag mee uitscheiden
heb ik nog een heel ernstige zaak met
jullie te bespreken." Hij wilde ztin
mannen bij schriftelijke stemming la
ten uitmaken welke twee personen on
der hen het meest opvallend over de
volgende eigenschappen beschikten:
ten eerste bekwaamheid, ten tweede
ontwikkeling, ten derde invloed op me
de-arbeiders en ten vierde een zodanig
hart voor het katholiek verenigingsle
ven dat men vertrouwen mocht dat zij
een lange reeks van jaren met de
meeste fiver voor de goede zaak pal
zouden staan.
Er was geen herstemming nodig.
Vrijwel alle leden wezen hun kamera
den Johan Winkels en Hendrik Engels
aan. Maar nog altijd wisten ze niet
wat de bedoeling van die stemming
was.
Welnu, dat zou de kapelaan nu ver
tellen. De Paus in Rome vierde een
jubileum en bfi die gelegenheid zou er
een Nederlandse bedevaart naar de
eeuwige stad trekken om Leo XIII te
huldigen en te danken voor het nieuwe
licht van het sociale recht dat hij in
1891 met zijn „Rerum Novarum" over
de wereld had doen schfinen. Zie, daar
mocht de jonge arbeidersbeweging van
Nederland niet ontbreken. Had katho
liek Frankrfik enkele jaren vroeger na
het verschfinen van Rerum Novarum
niet liefst 20.00,0 arbeiders naar Rome
zien pelgrimeren? Door een milde ga
ve van een weldoener, de heer J. J.
Westerwoudt uit Haarlem, was de ka
pelaan in de gelegenheid gesteld nu
tenminste twee Nederlandse arbeiders
mee te laten trekken. De mannen had
den nu zelf de twee bekwaamsten onder
hen aangewezen. Zouden ze die niet
sturen? Even keken de mannen elkaar
aan. Als ze dat geweten hadden, toen
ze hun stem uitbrachten!
p zondagmorgen 30 april 1893 nam
een grote menigte arbeiders op
het station te Enschede afscheid
van de twee kameraden, die drie
spoordagen ver helemaal over de ber
gen zouden gaan, om aah de voeten
van de Paus een ook door de Paus
niet te verstaan, maar wel degelijk
begrepen „dank U" te stamelen. Zfi
konden het niet. Gerard Brom schreef
later over deze pelgrimstocht:
„Voor deze echte volksvertegenwoor
digers gingen de poorten van het Va-
ticaan wfid open als «roeger voor vor
sten. De Paus toonde een bijzondere
belangstelling voor de beide Wevers,
toen ze hem als arbeiders waren voor
gesteld en zei glimlachend het hun wel
aan te kunnen zien. Zfi wisten geen
woord in een vreemde taal, maar Leo
voorkwam hun verlangen, nam de bei
de handen van Winkels vast en streel
de dan het eelt van Engels hand, legde
zfin andere hand op zfin hoofd, terwfil
hij liefkozend door zijn haar woelde.
Daarna sprak de Paus, van wie de
bezielde stem evenveel indruk maakte
als de doorzichtige figuur, hun hartelfik
toe: „Vous êtes les fleurs du péleri-
nage, vous ouvriers" gy zijt de
bloem van deze pelgrimstocht. Gü ar
beiders".
Nu, zeventig jaar na het verschijnen
van Rerum Novarum, moet men en
mag men op zo ontzaglfik veel terug
zien. Op strpd om begrip, begrip bij
Het Verkadeconcern te Zaan
dam is een hechte jamilie-N.V.
Vrijwel alle aandelen zijn in
handen van de families Verka
de, slechts een zeer klein deel
is in circulatie en bevindt zich
in beleggingsportefeuilles en op
deze spaarzame aandelen wor
den abnormaal hoge aanbiedin
gen gedaan; een bewijs dat ook
dit Zaanse bedrijf kerngezond
is.
De meeste Zaanse bedrijven
zijn heel klein begonnen: Simon
de "Wit zelf ging met het juk op
zijn nek zijn kaasjes rondbren
gen in de Zaanstreek en Albert
Heijn woog in het grutterswin-
keltje in Oostzaan eigenhandig
de erwten voor de klant achter
de toonbank. Verkade begon ook
eenvoudig, en wel met een
broodbakkerij en de schuur van
de voormalige molen „De Rui
ter" werd indertijd „Stoom-
broodfabriek De Ruyter" ge
noemd. In 1S86 telde het bedrijf
18 employees en had men 1300
vierkante meter bedrijfsruimte,
nu in 1961 heeft men 2500 per
sonen in dienst en de beschik
king over 60.000 vierkante meter
bedrijfsoppervlakte. In de goede
oude tijd werkte men nog naar
„molennormen", dat wilUe zeg-
gen: zeker twaalf uur per dag en achttien uur van de vrijdag op de zaterdag,
de 80-urige werkweek had men toen (en nóg langer) voor 10.50. Maar
het is veelbetekenend dat in de 75 jaren dat Verkade bestaat nimmer onder
het personeel een staking is uitgebrokenwant zelfs in die barre tijden
trof Verkade sociale voorzieningen die uniek waren in het land. De stichter
van het bedrijf droeg in 1906 de zaken over aan zijn broers Arnold en
Anton, die op hun beurt thans de derde generatieop het zadel hebben
geholpen en welke generatie bestaat uit de vijf huidige directeuren: Frans,
Arnold, Ko, Jan en Tom Verkade.
Tijdens het zo groots gevierde jubileum in de Expohal te Hilversum,
de Zaanstreek heeft geen enkele representatieve ontvangruimte! is de
heer Frans Verkade (56) eens extra voor het voetlicht gehaald en wel door
de commissaris van de Koningin in Noord-Holland, dr. M. J. Prinsen, die
hem de bevordering tot officier in de Orde van Oranje-Nassau mededeelde.
Nu heeft de N.V. Verkade in de directie alleen maar de vijf heren Ver
kade en er is geen onderscheid in rang, niettemin zei dr. Prinsen „toch
noem ik u de president van het bedrijf", waarop de overige vier heren Ver
kade het applaus inzetten.
De heer Frans Verkade is de Zaanstreek altijd trouw gebleven en van
de vijf treedt hij het minst op de voorgrond. Men ziet aan hem beslist niet
de captain of industry, doch veeleer een tot contemplatie neigende filosoof,
en niet voor niets kreeg hij van het personeel de nieuwste radio- en gram
mofooncombinatie met stcreowerking, waarbij een grote collectie klassieke
langspeelplaten. Zijn strikte eerlijkheid en objectiviteit zijn spreekwoor
delijk geworden in het bedrijf en bij het feest met 4000 gasten ver
ordonneerde hij, dat er géén consumptiebonnen mochten worden verstrekt
aan de gasten, zozeer vertrouwde hij op het „maatgevoel" van de duizenden
wiens gastheer hij met zijn mede-directeuren was. Men kon vrijelijk zijn
gang gaan. Frans mist de ontstuimigheid van Tom, die hals over kop een
belangrijke vergadering kon verlaten als hij ergens een brandweersirene
hoorde om zijn plicht te doen als lid van de vrijwillige brandweer te
Zaandam.
Binnen het Verkade-concern beheert Frans Verkade de „portefeuille"
van Algemene Zaken en Financiën, maar zijn hoge onderscheiding dankt
hij mede aan zijn vele bestuursfuncties in tal van belangrijke corporaties
en instellingen. Hij is bestuurslid van het Verbond van Nederlandse Werk
gevers, van de Vereniging voor Beschuitfabrikanten, van de Biscuitfabri
kanten, van de Nederlandse koekfabrieken, Commissaris van „De Zeven
Provinciën" in Den Haag, van de Twentsche Trustmij, lid van de advies
commissie van de Twentsche Bank. enzovoorts.
Kenmerkend voor de heer Frans Verkade is diens openhartige denkwijze
met betrekking tot de hiërarchie in de leiding van het concern: iedereen
krijgt de kans op een leidinggevende functie doch karaktereigenschappen
wegen minstens zo zwaar als gedegen vakkennis, zo niet iets zwaarder
