worn
Zoutelande. Zandvoort, Terschelling, ScheveninsenAmsterdam
Aantrekkelijkheid vereist
aan meer
strandkerken
O
Informatrice bij
Spoorwegen
Zondags een glaasje?
fcjssKvas «grxrsi as.
Dringende behoefte
'Sm.
Experiment op
Terschelling
ZATERDAG 27 MEI 1961
in 1959 is deze fraaie strandkerk in ZoüteldndeWalcherengebouwddie (staan)plaats biedt aan ongeveer 1500 personeri.
Aan de pastorie van de St. Agathakerk in Zandvoort hangt een bordje
niet een aanvangstijden der zondagmissen. Daaruit blijkt, dat er nor-
d» maal drie missen worden gelezen, in juni echter vier en in de maan-
03 juli en augustus zelfs vijf. Maar pastoor P. van Diepen overigens
v" atlgs met eminitaat gegaan vertelt ons dat het programma al weer
randerd is. Op de eerste zondag in mei, is hij begonnen met
Vo°r missen om er vervolgens in juni een avondmis aan toe te
j^Sen. In de maand juli breidt hij het schema uit met nog een
ssen Daar blijft het evenwel nog niet bij. Vorig jaar heeft de pastoor
jj0 voor het eerst genoodzaakt gezien om ook het oude parochiehuis voor
1 ^gangers te ontsluiten waar toen des zondags twee parallelmissen
gen opgedragen. En nog moeten soms honderden met een staanplaats
rjfi °egen nemen. Met dat al verkeren de Zandvoortse badgasten in een
Voorrechte positie. Op luttele afstand treffen zij een flink kerkgebouw
bu'i •<^e een keur van mogelijkheden biedt om de mis bij te wonen. Auto-
'disten rijden desnoods de paar kilometer die hen van Haarlem en
p^mendaal scheiden, om daar hun zondagsplicht te vervullen, maar in de
hjk blijken dit maar enkelingen te zijn.
X
^tssssesssssssw
Zielzorg onder de toeristen komt
Uiaar aarzelend
op gang
nr,?levenjiigeri en
«uort" "-""igen en Noordwijk kennen
teil ®ewke voorzieningen voor toeris-
t'OM.^aar in kleinere kustplaatsjes
de moeilijkheden direct veel
Daarbjj valt het op, dat juist
?Uhdf> i kust de katholieken kleine
er> m cn van de bevolking uitma-
met alle consequenties van dien:
kleine kerkjes of helemaal geen, en
niet zelden draagt het openbare leven
in deze plaatsen vooral op de Zuid
hollandse en Zeeuwse eilanden, een
streng protestants karakter, al gaat dit
in het zomerseizoen ten onder in de nog
altijd wassende deviezenstroom. Maar
ook in dit opzicht worstelt Zeeland in
de zekerheid boven te komen. Ga in
de winter maar eens kijken in Zoute
lande, Vrouwenpolder, Domburg, Cad-
zand en al die ..parels aan de Noord
zeekust" die zich zo in de gunst van
de vreemdelingen mogen verheugen.
Weinig of niets herinnert dan nog aan
het frivole, mondaine of alleen maar
vrolijke leven waarmee deze plaatsen
enige maanden terug vervuld waren.
Zij demonstreren dan hun ware aard en
ljjken de gastvrijheid waarmee zij de
vreemdelingen ooit verwelkomd 1 heb
ben, te willen verloochenen. Het leven
is weer nauw ingeregen in het Zeeuwse
costuum. Maar bij de opbloei van het
nieuwe seizoen legt men ijlings dit ge
waad af om de vreemdeling welwillend
en hartelijk tegemoet te treden. Want
in diens binnenzak bolt een vette por
tefeuille en er zijn vast winstgevende
zaken te doen.
Om ons even tot Zeeland te bepa
len: het toerisme heeft zich snel op
gewerkt tot een der belangrijkste in
komstenbronnen van dit gewest.
Naar schatting verrijkt het de be
volking ieder seizoen met een bedrag
tussen de veertig en de vijftig mil
joen gulden. Het vreemdelingenver
keer Iaat daarmee zelfs het gezamen
lijk rendement van tuinbouw eji vis
serij achter zich, en het is derhalve
goed verklaarbaar dat Zeeland zich
inspant om het de badgast zo goed
mogelijk naar de zin te maken. Maar
nu dit typische gevolg van een ver
grote welvaart zo'n enorme vlucht
gaat nemen, is men zich in sommige
kringen van de katholieke en niet
alleen de katholieke geestelijkheid
gaan afvragen, of men deze mobiele
groeperingen niet met de een of an
dere moderne vorm van zielzorg
tegemoet dient te treden. De voor
naamste behoefte die zich onder ka
tholieke toeristen pleegt te openba
ren, is uiteraard de zondagse kerk
gang, en dit verschijnsel confronteert
de plaatselijke elergé zo die er
überhaupt is al direct met grote
moeilijkheden. Wij noemden reeds
Zandvoort dat in dit opzicht privile
ges geniet. Toch moet de pastoor
iedere week opnieuw maatre
gelen treffen om voldoende pries
ters bereid te vinden in zijn kerk mis
te lezen. Meestal komen ze uit Drie
huis, een behoorlijke afstand dus,
maar nog niets vergeleken met de
wekelijkse moeilijkheden op het
iiiiiiiiiimiitiiiiiiiniiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiii
miiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiniiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
eiland Goeree, waar men zelfs pries
ters uit Leiden en Den Bosch moet
recruteren om voor de vele toeristen
de mis op te dragen. Zelf had pas
toor Van Diepen verlof om te „bine-
ren", dus tweemaal mis te lezen,
anders zou de puzzle niet meer op te
lossen zijn. Maar ook het .trineren"
heeft al ingang gevonden, met name
op het eiland Terschelling, waarheen
zich ieder seizoen een grotere stroom
toeristen richt.
is immers universeel en haar alge
meenheid kan juist in zo'n tijdelijke
smeltkroes van nationaliteiten treffend
tot uitdrukking komen. Maar deze ca
tegoriale zielzorg staat nog slechts aan
het begin. Men verzamelt voornamelijk
gegevens, houdt experimenten, belegt
congressen over dit onderwerp en wis
selt ervaringen uit. De hélé materie
heeft zich nog niet van de studeerka
mer kunnen vrijmaken.
Kerkgebouwen betekenen In elk ge
val een eerste, belangrijke stap.
Zover is het overigens nog lang
niet. Wat Zeeland bptrelt be
staan er in slechts drie kustplaatsen
parochiekerken: Vlissingen, Breskens
en Groede. Bovendien telt de parochie
Middelburg bijkerken in Veere en Dom-
moeilijkheden toe, en ieder seizoen rea
liseert. men zich opnieuw, dat het zó
niet langer kan.
Op het eiland Terschelling, vakan
tieoord van vele landgenoten en
vele oosterburen, vooral uit
Rheinland en Westphalen, is men
misschien al het verst gevor
derd op dit terrein. Daar zal
eind van deze maand pater Winfried
Bocxe O.E.S.A. zich weer vier maan
den achtereen vestigen, nu in een
gloednieuwe pastorie naast het nieuwe
toeristenkerkje in Midsland, dat mgr.
P. A. Nierman, bisschop van Gronin
gen, morgen zal inzegenen. Maar pater
Bocxe zal niet volstaan met het op
dragen van de mis. Om te beginnen
zal hij met ingang van ditt seizoen,
elke dag 's morgens en 's avonds
spreekuur houden. Hij meent dat hij
hiermee aan veler wens tegemoetkomt.
Verder gaat hij op „huisbezoek" in de
tenten, caravans en bungalows, zoals
hij dat trouwens van zijn eerste deta
chering af, vijf jaar geleden, al gewoon
is. Hij zwerft over het strand, duikt
af en toe het water in en is bijna niet
te onderscheiden van een gewone toe
rist. "Bijna, want ook op de warmste
dag zorgt hij er voor, dat men hem
steeds als geestelijke zal kunnen her
kennen, bijvoorbeeld aan de zwarte
pantalon. Wij vroegen pater Bocxe, of
de vreemdelingen zijn aanwezigheid op
prijs stellen óf eerder als hinderlijk en
overbodig beschouwen. Maar uit zijn
ervaringen put hij de overtuiging, dat
de natuur, de omgeving en de zorgeloze
sfeer die een verblijf aan het strand
kenmerken, veel toeristen ontvankelijk
maken voor geestelijke verzorging, al
zou deze zich slechts tot een vluchtig
gesprek beperken. Een oppervlakkig
contact kan immers reeds tot bezinning
voeren. Uiteraard gaat pater Bocxe in
deze periode ook niet te werk volgens
de van-dik-hout-zaagt-men-planken-me-
thode. Zijn zielzorg draagt een lichte
toets maar heeft onmiskenbaar effect.
Een uitgebreide briefwisseling met toe
risten is daar een sterke aanduiding
van. Dit seizoen verwacht hjj ongeveer
15.000 katholieken in zijn nieuwe kerkje
te kunnen begroeten. Misschien is daar
van één kwart gedeelte van Duitse na
tionaliteit. Zijn (korte) preken houdt
pater Bocxe evenwel steeds in het Ne
derlands, aangezien de Duitsers onze
taal behoorlijk plegen te verstaan.
Lang niet overal bestaat deze relatie
met de vreemdelingen. Daarom
is het werk op Terschelling een
interessant en leerzaam experi
ment met name voor de zielzorg op het
strand, waar de kerk ook onder een
vlietende bevolking haar kansen dient
aan te grijpen. In een toeristencentrum
als Amsterdam zijn de mogelijkheden
natuurlijk veel talrijker. Toch bleken
de vreemdelingen, vooral die uit het
buitenland, tot voor kort sterk een ge
legenheid te ontberen, waar men als
katholieken van dezelfde nationaliteit
elkaar kon ontmoeten, of men zich nu
blijvend in deze stad vestigde of er enkel
als vakantieganger vertoefde. Twee
jaar geleden begon op initiatief van
pater H. Hendriks M.S.F. in een be
nedenverdieping van een huis op het
Begijnhof het Katholiek Oriëntatiecen
trum voor Vreemdelingen zijn activitei
ten. Sindsdien werden ongeveer zes
duizend bezoekers uit 37 verschillende
landen ontvangen, die de meest uiteen
lopende informaties vroegen. In Am
sterdam worden thans missen gelezen
voor Fransen, Duitsers en Engelsen
met predikaties in hun landstaal. Zij
kunnen voorts biechten en een persoon
lijk gesprek hebben met een geestelijke
zonder dat de taal langer een barrière
vormt. Iedere zondag kunnen de
vreemdelingen elkaar in het gezellige
vertrek van het oriëntatiecentrum ont
moeten, meestal in gezelschap van pa
ter Hendriks of een andere geestelijke.
Van deze mogelijkheid wordt druk en
dankbaar gebruik gemaakt. Voorts
hit,
nlangs is in Zeeland door de
katholieke raad voor maatschap
pelijk werk aldaar een rapport
uitgebracht over de zielzorg aan
het strand. De rapporteur, drs.
W. R. V. Dusarduijn, heeft zijn werk
stuk heel voorzichtig „een aspect van
de r.-k. strandzielzorg in Zeeland" ge
noemd, aangezien het uitsluitend han
delt om de bouw van toeristenkerken
en de Kerk er langzaam van over
tuigd raakt, dat zij ook nog wel andere
geestelijke belangen onder de vakantie
vierende menigte te behartigen heeft.
er; Daarbij mag het weinig verschil ma-
ij 1 name van het nieuwe toeristenkerkje in Midsland, Terschelling, dat ken, of de toerist nu de Nederlandse of
aet door mgr. Nierman, bmchotp-van
Pater H. Hendriks M.S.F, voor de deur
delingen op het Begijnhof,
burg, maar deze zijn net toereikend
voor de daar woonachtige katholieken.
De overige kerken liggen te ver van
de toeristencentra verwijderd. Voorts
zijn er in Zeeland twee strandkerken,
beide in 1959 gebouwd. De ene staat
in Zoutelande, een bijzonder fraai
bouwwerkje, voornamelijk bestaande
uit een gaanderij rondom een open hof.
Er zijn staanplaatsen voor ongeveer
1500 personen en een gering aantal zit
plaatsen. Het gebouw in Haamstede,
waarin 1000 personen kunnen vertoe
ven, is tevens bijkerk van de parochie
Zierikzee. Maar daarnaast zijn er grote
leemten, die bij de huidige drukte al
vragen om strandkerken in Cadzand,
Vrouwenpolder, Dishoek, Westkapelle,
Kamperland en een tweede kerk in de
buurt van Haamstede. Men behelpt zich
thans vaak met een cafézaaltje, een
garage, een boerenschuur of, nog een
voudiger, met een tent.
De badplaats Ouddorp op Goeree
is ook zo'n typisch voorbeeld van
een geheel protestantse, zeer
rechtzinnige, gemeente die vier
maanden van het jaar grote aan
tallen katholieken herbergt. Ten behoe
ve van deze gelovigen draagt de gees
telijkheid van Middelharnis een pas
toor en een kapelaan in de zaal van
het grootste hotel, hotel „Duinzicht" op
zondag de mis op, waar de aanwezi
gen zelfs geen gelegenheid hebben om
te knielen door de grote toeloop. Boven
dien: de ontsluiting van dit eiland staat
voor de deur en over enkele jaren zul
len de horden vreemdelingen zich over
de brug en de dam in het Haringvliet
naar Goeree's mooie kust spoeden om
lOveral een tijdlang hun bivak op te
van het oriëntatiecentrum voor vreem-
waarvan hij directeur is.
geeft deze instelling plattegronden van
de stad uit met de voornaamste katho
lieke en andere bezienswaardigheden,
brochures over Amsterdam, het Mira
kel en het Begijnhof, belegt bijeenkom
sten en tracht kortom, een moderne
vorm te geven aan een der werken van
barmhartigheid: het verlenen van gast
vrijheid aan vreemdelingen. Zij is «lus
veel meer dan een soort katholieke
V.V.V. Plannen bestaan om ook elders
in ons land dergelijke oriëntatiecentra
op te richten. In het buitenland spiegelt
men zich hier en daar gretig aan dit
Amsterdamse voorbeeld.
De zielzorg onder toeristen staat
aan hei begin van zijn ontwik
keling. Er zal nog veel studie no
dig zijn om de juiste vormen te
vinden. Er is ook veel geld mee ge
moeid, en de vraag is, waar dat van
daan moet komen. Een eenvoudige
strandkerk kost ongeveer een halve
ton. Wie zal dit betalen? De heer Du
sarduijn noemt de mogelijkheid, dat de
parochies waartoe de toeristen behoren
zullen bijdragen, maar voorzover wij
konden nagaan, is van deze zijde weinig
medewerking te verwachten. Het is dan
ook bijzonder lastig om het aandeel dat
deze parochies eventueel zouden moe
ten dragen, vast te stellen. De beweeg
lijkheid van het toeristendom laat
dit niet toe. Anderzijds leveren de col
lectes onder de vreemdelingen meestal
aardige bedragen op. en men zal deze
sommen dan ook wel als basis moeten
nemen voor de financiering van de be
nodigde voorzieningen. De toeristen
kerken op Walcheren incasseren al het
tienvoudige van de collecteopbrengst in
1947. Het ljjkt trouwens redelijk, dat
de gasten een deel van hun budget
behalve aan vakantiegenoegens aan
hun geestelijke verzorging, en aan de
daarbij behorende accommodatie, spen
deren.
K-, 9M
Twee maal per jaar verschijnt er in een oplage van niet minder dan
360.000 exemplaren een pocket-boekje, dat tot de best-sellers van
Nederland gerekend mag worden. Ondanks het feit, dat er bijna
uitsluitend cijfers in voorkomen, heeft de Franse schrijver Marcel
Proust eens verklaard, dat hij niets dichterlijkers kent dan dit boekje,
omdat het op de meest verrassende en veelzijdige wijze het leven van de
droom in ons kan activeren.
Of bent u het niet met hem eens, dat een treingids onbekende verten
ka.n openen? Wanneer u tenminste geen doorgewinterde reiziger bent,
kunt u dan ook zo genieten, als u eens een dag met hét spoortje mee moet,
met te bladeren in dat bekende blauwe boekje om secuur de tijden op te
zoeken en de aansluitingen zo nodig, om toch maar tijdig op de plaats
van uw bestemming te zijn?
Voor heel veel mensen blijft zo'n spoorboekje een puzzle, die zij maar
niet tot oplossing kunnen brengen en veel liever begeven zij zich daags
te voren sommigen zelfs eerder naar het station om aan de juffrouw
achter het loket te vragen, hoe laat zij een trein kunnen hebben teneinde
zus of zo laat in A. of B. te zijn.
Op een papiertje worden dan netjes de tijden genoteerd, aan dé vrien
delijke geduldige juffrouw wordt gevraagd of men het wel goed verstaan
heeft, tot grote ergernis van een reiziger, die achtéi hem of haar staat
te trappelen van ergernis, omdat hij nog maar een paar minuten heeft
om zijn trein te halen.
Hier kwam de N.S., die er naar streeft het publiek een zo goed moge
lijke service te geven, voor een dilemma te staan. Het was in 1939, dat de
toenmalige directie een middel zag om beide partijen tevreden te stellen,
door op de voornaamste stations, met name: Amsterdam, Arnhem. Gronin
gen, Den Haag H.S., Haarlem, Leeuwarden, Leiden, Maastricht, Nijmegen,
Rotterdam C.S. en Utrecht een informatie-dienst te vestigen, waarheen
de lokettiste bij te ingewikkelde vragen de mensen verwijst.
Sindsdien is het een zeer gewaardeerde dienst gebleven, zowel van de
zijde der reizigers als van de meisjes, die de inlichtingeti verstrekken en
de titel dragen van informatrice, genuanceerd als leerling-informatrice,
informatrice le klas en hoofdinformatrice.
Het is het meest begeerde baantje bij de Spoorwegen, welk bedrijf
immers evengoed met een personeelstekort kampt, met de ook voor de N.S.
uitzonderlijke omstandigheid, dat hiervoor steeds genoeg sollicitanten
zijn. Er zijn, wanneer een cursus wordt gegeven huwelijk is bijna uit
sluitend de reden van ontslagneming zeker om en nabij 100 sollicitanten,
maar jaarlijks worden er niet meer dan 30 in dienst genomen.
Het is nu eenmaal een positie, waarbij men een behoorlijke algemene
ontwikkeling moet hebben en goed met mensen dient te kunnen omgaan,
zodat de eisen juist wat persoonlijkheid betreft vrij hoog liggen. De
meisjes moeten het diploma van een middelbare school hebben, mogen
niet ouder dan 22 jaar zijn en in dit geval zeker te billijken een
beetje aantrekkelijk moeten ze er wel uit zien. Dit laatste brengt weer
een andere unieke kant aan de funk tie bij de N.S., n.l. dat zij de enige
is, waarvoor bij schriftelijke sollicitatie een pasfoto wordt verlangd. Maar
verder gaat de personeelsafdeling heus niet en er wordt beslist niet ver
langd, dat het meisje, als zij een oproep krijgt om persoonlijk te ver
schijnen, een demonstratie van haar lopen geeft.
De taak van informatrice is heel eenvoudig omschreven als het ver
strekken van inlichtingen aan het reizend publiek betreffende het
binnen- en buitenlandse reizigersverkeer, alsmede het reserveren
van plaatsen in internationale treinen. Met dit laatste vult zij de tijd,
als ze niet voor de balie behoeft te staan of een van dc vele telefoontoe
stellen haar niet oproept. Er moeten ook vele schriftelijke vragen beant
woord worden, die soms erg zonderling zijn, evenals trouwens wel eens
de zaken, waarmee men mondeling komt.
Alle vragen liggen lang niet altijd op spoorweggebied en velen beschou
wen de informatiedienst op een station als een vraagbaak voor alles. Wan
neer het nu gaat om te weten, wat er in de schouwburg gespeeld wordt,
zijn de dames wel zo vriendelijk even de V.V.V.-agenda, die ze altijd bij
de hand hebben, te raadplegen. Plaatsen reserveren, dat gaat te ver en
dat kunnen zij alleen doen voor een T.E.E.-trein of welke buitenlandse
verbinding dan ook.
In Rotterdam kwam eens een briefje binnen van de volgende inhoud:
„Meisjes, gezien het feit, dat zoonlief zijn eigen zo verveelt, heb ik hem
maar even naar jullie gestuurd. Geef hem wat reizen voor het buitenland
mee". Neen, om kinderen bezig te houden, heeft de N.S. deze dienst beslist
niet in het leven geroepen. Ook niet om adviezen te verstrekken omtrent
koken of gelegenheden, waar men lekker kan eten. Dit laatste wordt heel
vaak gevraagd en er was eens iemand, die er gelijk bij informeerde
weer in Rotterdam dus of die pilaar al geopend was, waar je bovenop
kan eten. Als een zenuwachtige meneer opbelt met de mededeling en het
verzoek „juffrouw, ik weet niet waar ik het anders moet vragen, maar
kunt u mij zeggen, hoe ik mijn rabarber op moet zetten?" behoeft men
waarlijk niet als spoorweginformatrice onder de maat te zijn, wanneer
men daarop het antwoord schuldig blijft, al mag van haar als jonge vrouw
verwacht worden, dat zij van culinaire aangelegenheden enigszins op de
hoogte is.
Op haar post dient zij veeleer het reglement van de Spoorwegen goed
te kennen en daarom moest zij prompt het juiste antwoord kunnen
Beven toen een juffrouw haar vroeg hoe zij had moeten en mogen
handelen tijdens een m de trein beleefd avontuur Gisteren reisde
ik van Haarlem naar Den Haag. In Leiden kwam. er een stomdronken vis
ser binnen, die op mijn schoot ging zitten. Wc.s ik in dit geval gerechtigd
om aan de noodrem te trekken? zo luidde de vraag. *9
„Een zekere plaats" speelt bij de informaties vaak een rol zonder dat
daarmee bedoeld wordt wat de lezer ongetwijfeld vermoedt. Zo vroeg ren
heer, na verteld te hebben, dat hij die morgen een retour genomen had
kon krijgen 9ingof l^zijn gZ terug
Een juffrouw, die naar achteraf bleek interesse aan de dag legde voor
Een van de mooiste belevenissen van de dames in Rotterdam was het
bezoek van een meneer, die een plaats in een trein kwam reserveren en
zijn naam en adres dus moest opgeven. „Roken, meneer?" „Neen, dank u
ik zal met opsteken', was prompt het antwoord.
Er was eens iemand, die een reis naar het buitenland wilde maken
stom verbaasd, toen luj te horen kreeg, dat hij dan met een trein kon gaan.
Vergissingen als „hoe laat gaat de boot van Enkhuizen naar Stavan-
ger. zijn begrijpelijk voor iemand, die meer dan de kaart van Nederland
kent. Beslist niet als grap bedoeld, gezien haar reactie, was de vraag van
nog ^reductie' baddek teleioon vroeg of kosteloos vervoerde militairen
Evengoed vroeg een zenuwachtige mevrouw in volle ernst of de ivf
frouw wist, hoe laat haar zoontje kon komen, dat zij die avond thuis ver
wachtte, zonder nadere aanduiding van plaats of trein.
De vele inlichtingen, die gevraagd worden omtrent aanwijzingen in
het spoorboekje, bevestigen onze mening, dat heel veel mensen daarvan
maar weinig begrijpen. Zo werd gevraagd of de trein van S 1,5 naar Nij
megen wel iedere dag ging. Op het bevestigend antwoord merkte de man
jeeb-? stond9' t0en °P' dat m daCht alUén °V zondaa' omdat er zo'n glaasl
IGNAAT AGASI.
