Waarom
Rijbewijs
Geluk!
Kosten per kilometer?
k
HOEVEEL RIJDT U PER JAAR?
Leidraad voor
een zeer lastig te
nemen besluit
Kost ook geld
H
Men koopt ook een illusie
Belangrijkste
factor voor de
automobilist
s
7n*- '-irïj SssfAffek..
ONDERHOUD EN
REPARATIES:
AFSCHRIJVING
VERZEKERING 3?.J£&SVÏÈ
BENZINEVERBRUIK:
OLIEVERBRUIK EN Sg«,
DOORSMEREN:
BANDENSLIJTAGE EN
BANDENREPARATIES:
WAT KOST DE
AUTO
F
20.000 km
30.000 km
40.000 km
50.000 km
I
r r F t t r t
y i J J 1+
i J» II I
KOST n
JDe beslissing valt doorgaans in de
huiskamer.
De droom van de moderne Euro
peaan is wel eens zó geformu
leerd: „een vrouw, twee kinde
ren, drie slaapkamers en vier wie-
len....". Afgezien van het feit, dat deze
droom wellicht Uw droom. niet is,
illustreert deze formule zonder twyfel
een bepaalde geestesgesteldheid. De
opmars van de auto vaak ten koste
van hogere waarden is, °°h ln iNe~
deiland, niet meer te stuiten. Mannen,
die ongedwongen bij elkaar zijn,
praten bij voorkeur over automo
bielen en dan niet alleen, omdat een
ander onderwerp van gesprek ont
breekt maar ook omdat het gegeven
fascineert. De auto wordt gezien als
symbool van maatschappelijke wel
vaart en fungeert niet zelden als
een afgod, waaraan op onverant
woordelijke wijze wordt geofferd. De
verhoging van de levensstandaard
heeft meegebracht, dat de auto een
bereikbaar ideaal is geworden voor
een nog steeds groter wordende groep.
Juist als bij het televisietoestel en bij
de koelkast gaat er van de auto een
lokkende roepstem uit, die ook weer
klank vindt in die groep, die het nu
juist niet kan betalen. Dit gevaar
lijke spel maakt slachtoffers, finan
cieel en moreel, want niet zelden
wordt de „auto-pot" gespekt met
middelen, die tot het gezinsbudget
zouden moeten behoren.
Dit laatste is dan de zwarte zijde
van een opmars, die niet mag
worden onderschat. Het vorig
jaar werd het Nederlandse autopark
uitgebreid met meer dan honderd
duizend nieuwe personenwagens, Op
het ogenblik rijden er ruim een half
miljoen personenauto's in Nederland:
volgens de officiële schattingen zal
deze vloot voor 1970 tot anderhalf
miljoen zijn uitgegroeid. Er zijn al
Westeuropese landen, waarin de
dichtheid van het autopark gere
kend naar het aantal inwoners
reeds twee tot drie maal zo groot is
air, thans bij ons het geval is. En,
zoals gezegd, ligt hei; in de lijn der
verwachting dat Nederland niet zal
dralen te trachten deze achterstand
in te lopen,
et initiatief hiertoe is geen
„overheidskwestie". De beslis-
sing over de aanschaf van een
auto valt doorgaans in de huiskamer,
na duchtig rekenwerk, na lange dis
cussies, na nerveus geblader in fol
dertjes. Want de nieuwelingen wor
den gerecruteerd uit die groep, die
het juist of juist niet kan beta
len. 'Speciaal vcor die nieuwelingen
is deze pagina samengesteld. Als
leidraad bij het nemen van een
moeilijk besluit.
De kosten, verbonden aan het ha
len van het rijbewijs, zijn n'et V:
verwaarlozen. Daarom dient ook
deze post op de begroting te wor
den opgenomen, voordat definitief tot ae
aankoop van een auto wordt besloten.
In eerste instantie dient de kandidaat
lessen te nemen. Hoeveel lessen hij no
dig heeft, is uiteraard afhankelijk van
verschillende Actoren. Er bestaat een
regel, dat men zoveel lessen nodig "ee"
als men jaren telt: de twintigjarige kan
didaat heefi dus 20, en de vijf en der
tigjarige kandidaat 35 lessen nodig. W(j
geloven, dat deze regel beslist met altua
klopt. Er zjjn mensen, die aan tien les
sen (of nog minder) voldoende hebben,
er zijn ook mensen, die de honderd les
sen hebben gehaald zonder het ver
eiste resultaat.
Wanneer u vijftien lessen nodig heeft
geen overdreven luxe dan kost u
dit ongeveer honderd gulden. Daarbij
komen dan de kosten van de examen-
aanvrage ('11 gulden)de examennt (7
gulden), de pasfoto's (2.50), het uittrek
sel uit het geboorteregister (0,50 gld.)
en vaak een instructie-boekje (O.öo
-7.- gld.). Hebt u geluk, dan bent u er
dus met circa 125 guldén. Maar het. is
mogelijk, dat u zakt. In dat geval krijgt
U als „bijkomende kosten": nieuwe les
sen, een nieuwe examen-aanvrage, een
nieuwe examen-rit. Een „potje" van
tweéhonderd gulden, bestemd voor het
halen van het rijbewijs lijkt ons geen
overbodige luxe.
MM
UW AUTOBECROTINC WORDT
DOOR TIEN POSTEN
(Van onze verkeersredacteur)
EEN GROOT AANTAL factoren bepaalt de
kilometerprijs van uw auto. Tot de voor
naamste daarvan behoren; de aanschaf
fingsprijs van de wagen, de afschrijving,
het brandstofverbruik, onderhoud en repara
ties verzekering en belasting en het rente
verlies. Daarnaast is het van groot belang, hoe
veel kilometer u per jaar aflegt. Dit is logisch:
een aantal vaste kosten blijft immers constant
en deze bedragen moeten worden ingecalcu
leerd. Wie 20.000 kilometer per jaar rijdt, con
sumeert „duurdere" kilometers dan de automo
bilist, die 50.000 kilometer per jaar haalt.
Daarom is het van groot belang vast te stellen
hoeveel u per jaar denkt te rijden.
Een andere belangrijke vraag is: waarvoor
gaat u de auto gebruiken? Ligt het accent op
het „plezierrijden" met uw gezin, dan zult u
daarmee bij de keuze van het type auto en de
opzet van uw begroting rekening moeten
houden. In principe zult u dan een ruime auto
nodig hebben, waarmee u niet veel kilometers
,,maakt". Bent u echter van plan de wagen ook
voor uw werk te gebruiken en kunt u der
halve aanspraak maken op een redelijke kilo
metervergoeding dan zullen de privé-kilo-
meters goedkoper worden. Misschien zult u dan
omdat u toch vaak alleen in de auto zit
een kleiner model nemen, hetgeen dan weer
impliceert, dat de familie zich tijdens de week
ends een beetje moet „opvouwen". Er zijn nog
meer omstandigheden die een rol spelen. Moet
de aanschaf van de auto voor een deel worden
gefinancierd, of kunt u contant betalen, zodat
de post „rente" wordt verminderd.
Uit dit alles blijkt, dat het niet eenvoudig is,
een begroting te maken, die in alle gevallen de
ir- i i n. i/— Een zeer groot percentage
K A I Nf van he Nederlandse auto-
i \i_i_n NVJ. mobilisten houdt met deze
post geen rekening. Wil men
correct zijn, dan dient op de begroting een be
drag van 300 gulden per jaar te worden geno
teerd. Bij officiële rekeningen wordt hier ook
rekening mee gehouden. Wordt de auto niet in
een garage gestald, dan kan dit bedrag dienen
om de kosten van extra-slijtage, zoals bijvoor
beeld aan lak- en chroomwerk, mee te dekken.
Overigens kunnen de moderne auto's best tegen
de buitenlucht en dient men de nadelen van
het buitenstallen niet te overdrijven.
wagens kunt u pech hebben,
dient u tenminste 2,2 cent per
trekken, maar liefst meer.
Een post, die
bar moeilijk te
voorspellen is.
Zelfs bij de
meest gerenom
meerde serie-
Voor deze post
kilometer uit te
Onderschat deze post niet.
DIVFR^FN- Als automobilist gaat u
Lyl V l_l\DL_l N ..vakliteratuur" lezen, u
wordt lid van K.N.A.C. of
A.N.W.B. (Wegenwacht), u koopt „leuke" din
gen voor uw auto, zoals een bandenspannings
meter, een mistlamp, een luxe-asbak, een aan
steker en een extra-kussentje. U krijgt een be
keuring en u gaat eens met een veerpont mee.
Zullen we zeggen 100 gulden per jaar? Te hoog
is' dit bedrag zeker niet.
Om tot een voorbeeld te komen, stellen wij u
mijnheer Jansen voor. Mijnheer Jansen koopt'
een auto van 5500 gulden, hij rijdt 25.000 kilo
meter per jaar en schrijft zijn wagen in vier
jaar af. Hij komt dan tot het volgende staatje:
Per jaar
Afschrijving 1000
Belasting 56
Verzekering 400
Renteverlies 110
Benzineverbruik 1 op 12 1000
Olie en doorsmeren 150
Bandenslijtage en reparaties 250
Stalling
Onderhoud en rep550
Diversen 100
De Amerikaan maakt van zijn auto een feestje.
realiteit dicht benadert. Wel is het mogelijk
richtlijnen te geven, volgens welke deze be
groting zou kunnen worden opgesteld.
De posten, die op de begroting dienen te
worden vermeld, zijn:
Afschrijving
Belasting
Verzekering
Renteverlies
Benzineverbruik
Olieverbruik en doorsmeren
Bandenslijtage en bandenreparaties
Stalling
Onderhoud en reparaties
Diversen
In normale gevallen
afgeschreven «in vier
jaar (of over 100.000
kilometer). De restwaarde dient u van de aan
koopprijs af te trekken, om vervolgens het
resterende bedrag door vier te delen. Bijvoor
beeld: een auto kost 5500 gulden. U schrijft af
over vier jaar en schat de restwaarde op 1500
gulden. Per jaar dient u dus 1000 gulden te
rekenen als vaste post. Bij afschrijving over
100.000 kilometer is dit 4 cent per kilometer.
De belasting is afhankelijk
RFI ANTINA!. van het gewicht van uw
ullaj l IInvj. auj0 we spreken hier
uitsluitend over personen
wagens en van de gebruikte brandstof. In
de klasse der Europeanen schommelt het ver
schuldigde bedrag tussen de 45 en 100 gulden
per jaar Gebruikt men Diesel-olie of L.P.G.,
dan wordt een toeslag van 220 procent in reke
ning gebracht.
verschillende factoren.
Inauswaarde van Belangrijk is de cata-
ioguswaarae van de auto en de vorm van de
verzekering (All Risks of W.A.) en de even
tuele no-claim korting. De All Risks-nrJ^T
wordt steeds berekend naar de nieuwprijs van
de auto, ook als het wagentje al stokoud is In
het leven van elke automobiel komt daarom
een ogenblik, waarop het verstandig is de All
Risks-polis om te zetten in W.A. Bii ah
verzekering
een ogenome vericanaig is de All
Risks-polis om te zetten in W.A. Bij All Risks-
verzekering die bij financiering vaak wordt
geëist dient men, ook bij de kleinste wagens,
toch op tenminste 300 gulden per jaar te
tte
rekenen.
Uiteraard moet ook
PPK!TF\/FPI IFK- deze Postin de begro-
InLIN I t_ V L.I\LIIJting worden opgeno
men. U kunt dit doen
door vier procent te nemen van de halve aan
schaffingswaarde. Bij een wagen van 5500 gul
den betekent dit een bedrag van 110 gulden
per jaar.
De kosten hier-
rekenen, wan
neer u weet wat de auto verstookt, hoeveel u
rijdt en of u super-, dan wel normaalbenzme
tankt. Natuurlijk is ook de rijtechniek van in
vloed op de benzine-consumptie.
Voor deze ge-
is het nuttig,
een bedrag van
0,5 tot 0,8 cent
per kilometer te rekenen.
Hoe lang gaan uw banden mee? Soms maar
30.000 kilometer, soms ook 60.000 kilometer of
nog meer. Reken op 0,9 tot 1,4 cent per kilo
meter.
Het benzineverbruik.
lijke redenering echter niet, dat ook wan
neer men deze posten van de begroting ver
wijdert er toch nog altijd een respectabel be
drag overblijft. Bovendien raakt het nieuwe
wagentje eens versleten en wat dan? be
schikt dan niet over reserves om een andere
auto te kopen en wie eenmaal aan een vier
wieler is gewend, kan het moeilijk zonder
stellen.
Natuurlijk zullen er mensen zijn, die over
al deze berekeningen het hoofd schudden.
Het kan immers allemaal veel goedkoper.
Koop een goed tweedehandsje, dan liggen
de cijfers heel anders
Nu is het kopen van een gebruikte auto be
slist niet in alle gevallen af te raden. De jacht
naar de nieuwste modellen en de vraag naar
auto's, die voor zakelijk gebruik dienen en die
derhalve uiterlijk en technisch volmaakt in
orde dienen te zijn, inspireert tot een levendige
handel. En een wagen, die er 80.000 kilometer
„op heeft zitten", kan nog jarenlang meegaan
als een trouwe al dan niet rammelende
familie-vriend voor vakantietripjes en korte
ritten naar de zaak. Dergelijke auto's worden
minder intensief gebruikt dan normaal, maar
worden in de meeste gevallen ook minder snel
afgeschreven. En omdat de kilometer-consump
tie de kilometerprijs sterk beïnvloedt, dient
men, ook bij de aanschaf van een dergelijke
wagen, toch bijzonder nauwkeurige rekensom
metjes te maken, vooral, omdat de restwaarde
na enkele jaren niet moet worden ovefschat.
Bovendien dient op de begroting een extra
post voor reparaties te worden opgenomen, met
hoeveel „vuur" de verkoper u het „uitblinker-
tje" ook heeft aanbevolen.
De aankoop van een gebruikte auto blijft,
ondanks alle technische keuringen en rappor
ten, steeds een avontuur. De autohandel is een
Totaal 3616
Mijnheer Jansen dient er dus op te rekenen,
dat zijn auto gedurende de vier jaar dat hij in
totaal 100.000 kilometer rijdt, 14,4 cent per
kilometer kost.
Maar mijnheer Jansen dient daarbij wel in
het oog te houden, dat dit een vrij „op
timistisch" rekensommetje is geweest....
Immers, als restwaarde na vier jaar
en 100.000 kilometer heeft hij een bedrag
van 1500 gulden aangenomen. Dat kan, want
mijnheer Jansen vindt zichzelf een bijzonder
accurate automobilist, die zijn wagentje uit
stekend verzorgt. Het is alleen de vraag, of de
toekomstige koper van de wagen dit volgens
de begrippen van de heer Jansen zal willen
honoreren. Bovendien heeft mijnheer Jansen,
zoals zovelen doen, de post „stalling" maai
eenvoudig verwaarloosd. Geef hem eens on
gelijk. Hij stalt toch buiten en dat kost niets.
Daarbij rekent hij voor onderhoud en repara
ties slechts het minimale bedrag (2,2 cent per
kilometer, in dit geval 550 gulden per jaar).
De A.N.W.B. ziet een en ander iets pessimis
tischer en adviseert de leden rekening te hou
den met een vaste post van 350 gulden per jaar
(een maal per week wassen, om de 5000 km
banden omwisselen, twee maal per jaar tech
nische controle etc.) en voor een auto in de
door de heer Jansen gekozen prijsklasse 2,2
cent per kilometer. (Dit cijfer baseert de
A.N.W.B. op een uitvoerige enquête). Maar
mijnheer Jansen wast de auto zelf en is van
Elan zelf ook wat te „knutselen". Zoals mijn
eer Jansen redeneert, redeneren er velen.
CONCLUSIE: Mijnheer Jansen kan, in zijn
omstandigheden, met enig geluk rijden voor
14,4 cent per kilometer. Zet hij een „water
dichte" begroting op, dan zal dit bedrag op
lopen tot 17, ja zelfs tot 20 cent per kilometer.
Ook wanneer hij de auto laat financieren,
dient hij met een hogere kilometerprijs reke
ning te houden.
De praktijk leert, dat in vele gevallen
wordt gezegd: „Och, die afschrijving en
dat rente-verlies tellen we niet". We heb
ben het geld nu eenmaal bij elkaar en
we schrijven dat nu maar ineens af. Dan heb
ben we daarover tenminste geen rekenzorgen
meer. Vergeet bij een dergelijke aanlokke-
De familie moet zich maar een beetje opvouwen.
uiterst „soepele" handel, vergeet dit niet. De
gymnastische prijzen maken het kopen tot een
uiterst moeilijk karwei. Koop daarom nooit een
gebruikte wagen, zonder naar de gangbare
prijzen van het type (let op het bouwjaar, dat
is van méér belang dan de stand op de kilo
meterteller) te hebben geïnformeerd, liefst in
de hoedanigheid van de man, die een auto wil
verkopen. Neem, wanneer u geen verstand
van auto's heeft, reeds bij de eerste bespre
kingen iemand mee, van wie u kunt veronder
stellen dat hij enige ervaring heeft op dit ge
bied. Koop nooit impulsief. Het kan noodlottig
zijn een auto, die beslist boven uw budget
gaat, alleen maar even te gaan bekijken. Het
gevaar is groot, dat u verliefd wordt en over
de gevolgen daarvan bestaan klassieke voor
beelden van financiële indigestie. Heeft u
het wagentje eenmaal gekocht, laat u dan niet
misleiden door valse welvaart. Maak terstond
een potje voor reparaties: een kapotte versnel
lingsbak kan u honderden guldens kosten en
al uw berekeningen in de war sturen. Tracht
u te baseren op een weldoordachte begroting,
hoe pessimistisch dat ook schijnt. Want tussen
voorbumper en uitlaat is meer ellende moge
lijk dan wij, automobilisten, ooit zullen kunnen
vermoeden
Tenslotte nog iets over het merk auto. In
welk type zult u gaan rijden? Grote
risico's loopt u bij die keuze niet. Er
worden praktisch geen werkelijk slechte
automobielen gemaakt. Wel gaan de verkeerde
mensen in de verkeerde auto zitten.
Automobielen hebben karakter en er zijn
mensen, die graag een auto kiezen die bij hun
karakter past. Meestal komt de landaard van
het volk bijzonder goed overeen met de karak
tereigenschappen van de automobielen, die er
worden gebouwd. De onstuimige Italiaan kiest
een vinnige auto, de stijlvolle Engelsman bouwt
wagens met klassieke lijnen, de gründliche
Duitser construeert auto's die in hoge mate
betrouwbaar zijn, de levenslustige Fransman
bedenkt auto's, die zowel technisch als wat
uiterlijk betreft van grote fantasie getuigen, de
op luxe gestelde Amerikaan maakt van zijn
auto een feestje en de nuchtere Nederlander
zoekt zijn heil in een economische gemakke
lijke auto zonder overbodige ballast. Ook de
consequenties van de minder goede eigenschap
pen van de volkeren, zoals conservatisme, la
waaierigheid en nonchalance, zijn hier en daar
aan te wijzen, doch met de verstandige voor
zichtigheid van de Nederlander gaan we daar
maar niet dieper op in.
Zoals reeds bij het begin gezegd, is het van
belang of u aan, uw gezin de nodige ac
commodatie wilt bieden. Telt uw gezin
meerdere kinderen, dan zijn vier deuren
in de wagen mits voorzien van een veilig
heidssluiting bijzonder gemakkelijk. Daar
naast dient men, bij het bepalen van zijn
keuze, rekening te houden met de service
organisatie van het uitgekozen auto-merk, de
tweede-hands waarde en uiteraard met
de aankoopprijs en de exploitatiekosten. Kies
zo, uit eigen beweging, uw auto.
Luister gewillig naar vrienden, die zulke ont
zettend goede ervaringen hebben met hun wa
gen vergelijk de eisen die zij stellen, met
uw eisen en bedenk immer, dat er maar
weinig automobilisten zijn, die hun eigen auto
„afkraken". Dit houdt verband met het maat
schappelijke prestige, dat de auto verleent. Wie
toegeeft, dat hij in een inferieur wagentje rijdt,
slaat de bewondering van de buren aan scher
ven. Daarom: wanneer u tenslotte de auto hebt
gekocht, dan zal er ook voor u maar één echte
auto zijn. Dat is die van u. Ook dat is een van
de charmes van het automobilisme. Een zonde,
moogt ge bijna zeggen.
En van uw gefluisterde „biecht" binnen de
muren van de garage behoeft met uitzon
dering van de begrijpende monteurs nie
mand iets te weten. De buitenwereld zal uw
wagen moeten beschouwen als de meest gave,
de meest volmaakte wagen ter 'Wereld. Eerst
dan immers zijn alle in dit artikel geschetste
zorgen over het toekomstige automobieltje
ten volle beloond. Want men koopt niet alleen
een auto, men koopt ook een illusie. Een zoete
droom. Maar u dient die droom drommels goed
en met tergende nauwkeurigheid te becijferen,
opdat u er niet straks, woelend en vol zorgen,
van wakker behoeft te liggen....
De verzekering betaalt.
Uitvoerig rekenwerk is zonder twij
fel noodzakelijk bij het verant
woord kopen van een auto. Wat
u echter ook nodig hebt is
domweg GELUK. Een automobiel
is immers een gecompliceerd voertuig:
er kan veel aan kapot gaan. Er zijn
mensen, die 150.000 kilometer rijden
met een motor, anderen halen slechts
de 80.000. Een kwestie van rijden? On
getwijfeld, maar ook vaak een kwestie
van geluk. Het zelfde geluk, dat de een
ten deel valt, wanneer hij een splinter
nieuwe auto kooDt, die meteen goed is
er dat de ander in de steek laat na de
aanschaf van precies hetzelfdè type
auto, waarmee hij echter blijft „sukké-
len". „Dat is een jdeine serie geweest,
mijnheer," zegt de monteur dan troos
tend, en uiteraard vallen de reparaties
onder de garantie. Maar de auto bent
u al die tijd kwijt. Nog vervelender
wordt het, wanneer u met een splinter
nieuwe auto in een aanrijding wordt be
trokken. Best, de verzekering betaalt
de reparatiekosten, maar uw auto is
nu een „gespoten kneusje" geworden
en de waarde zal in vele gevallen met
onbelangrijk zijn teruggelopen.
Er zjjn mensen, die 'n half jaar doen
met een accu, anderen doen er twee jaar
mee. Een spijker op de weg kan u soms
een band kosten. Het onbekende jon-
Het onbekende jongetje.
getje, dat opgewekt een woord kraste
in de lak van uw auto, levert u in het
gunstigste geval een op verzekeringskos
ten overgespoten deur of spatbord op.
Als de oude lak al een beetje verscho
ten is, blijft dit echter een onprettige
herinnering. Geluk hebt u ook nodig
bij het kopen van een gebruikte auto.
Zelfs het beste keuringsrapport kan
niet voorspellen, wat er over 10.000 ki
lometer met de auto gaat gebeuren.
Geluk is bovendien noodzakelijk bij het
ontwijken van onverantwoordelijke weg
gebruikers en, wanneer u zélf eens
over de schreef gaat, politieagenten. De
pechvogel blijft middenin de Maastun
nel te Rotterdam zonder benzine staan
en moet voor 25 gulden worden wegge
sleept, de' geluksvogel haalt de over
kant nog juist op het nippertje. Daar
om, wie straks, na alle sommetjes, een
auto koopt, zij hierbij veel GELUK ge
wenstals onontbeerlijke factor bij
het toekomstige rijgenot
4.000 gulden
4.500 gulden
5.500 gulden
6.500 gulden
7.500 gulden
9.000 gulden
10.000 gulden
12.000 gulden
15,9
18,-
18,4
20,1
21,8
23,3
25,8
26,6
13,7
15,7
16,-
17,7
19,3
20,7
23,-
23,7
12,7
14,6
14,5
16.5
18.1
19,4
21.6
22.2
12
13,9
14.2
15.7
17.3
18,6
20.8
21j4
De vele factoren, die de kostprijs per kilometer kunnen beïnvloeden, maken het onmogelijk een juiste opgave
te doen van deze prijs. Niettemin leek het ons interessant een berekening te maken, die de realiteit zo dicht
mogelijk benadert. Daarbij maakten wij o.m. gebruik Van de gegevens, welke door de A.N.W.B. werden ver
kregen na opstelling van begrotingen betreffende verschillende autotypen. Zoals elders op deze pagina reeds
vastgesteld, zjjn dit serieuze begrotingen. Natuurlijk is het mogelijk, dat de importeur van een bepaald auto
merk U zal verzekeren, dat zijn auto beslist veel- zuiniger loopt. Het is best mogelijk, dat hij gelijk heeft
Het is ook mogelijk, dat zijn begroting met meer optimisme is'opgesteld. De bedoeling van dit staatje ïs-
slechts, U een indruk te geven van de bedragen waarmee mén al dan niet met- een lichte afwijking naar
boven of naar beneden rekening dient te houden.