beleggingsstudieclubs
gJkKlassieke muziekj|^
op de plaat V
Boulez en Stockhausen
PLATEN UIT PHILIPS'
Moderne muziek serie
L
VIJF EEUWEN ROEM
D
I
Vlagzwaaien
■fe
A
VERGIFTIGING DOOR VOEDSEL
H
k
'A
mm
AlTIJD MAAR ZWIJGEN
Doe het zelf
in effecten
WWÈ&ÊS^ÊÊi
J JBI
VLIEGE
BAKSTENE
Wereld zonder mensen
Ik kostte duizend
gulden
Avontuur met een
kerstpudding
m jij
Wtmkë
ZATERDAG 12 AUGUSTUS 1961
dipei.Setichting van Beleggingsstu
talg
ieclubF
ichting van Beleggingsstu-
s. een stichting die zich ten zeJ{
jk te steunen, opgericht. F
rt-Nott1' het hier nu maar gaat °m d®
"«h ?°u
«rfSSf
V,
K-mm
flr
fff
j
Hef aantal aangegeven gevallen van para-
typhus de laatste tien jaar vertienvoudigd
j. ^et bplpoTriv,rrc^i,,KtTTOTQKi „üf. tof welke koersen te kopen? Zo is, door voordrachten kunnen geven. Men heeft
jaarb^gfingSClUb^ZenK vijf" de jSen,^mee" le^eggfnglstüdi^ drmo^iijiSedeV - publicities "in een
tien geleden schuchter begon- naa,l voren gekomen. Thans is de werk- weekblad om de clubs met raad en
fi hl de Vereni ede Staten en wijze van de meeste clubs als ideaal daad bij te staan. Ook bijvoorbeeld met
Öaar jnmi veremgae Staten en u n wordt 15 beschouwd fiscale adviezen. De Nederlandse Stich-
Üit„Q nmiddels tot grote omvang deze. op de geregelde - maandelijkse ting - aangesloten bij een het vorig
fu ^e£roeid, zet in Nederland of veertiendaagse bijeenkomst wordt jaar opgerichte internationale orgamsa-
7fir» 1 j r\ overleed hoe de bijdragen belegd zullen tie heeft ook een ontwerp-reglement
^'Sato1 CGrste schreden. Orga- worden Daarvoor worden jaarversla- voor de clubs samengesteld. Niet om
RnTi 0riSch is de vorm gevonden, gen en soms groepen van verslagen uit als voogd op te treden, maar om on-
k i„ftnva 1 Vtn nnprvarpn nipuwe
Pepi
S^lfidGn nampliik dp rpchts- dezelfde bedrijfstak bestudeerd
'SOonlilti AJ T \f,groeimogelijkheden onderzocht.
"nll.lkheid bezittende Natio- „ot „QQt nUt nm hpt riirpct,
gelukken - vooral bij onervaren nieuwe
clubs te voorkomen. Het reglement
Het gaat niét om het directe gewin dan richten
vergaren van kennis op effectengebied meer als richtlijn, waarnaar men Kan
j »ctus, een ctirhtino- Hip zich tpn is hoofdzaak, een aanloop tot „doe het
°el Stnll Sticnttng aie Zien Ten zelf, op effectengebied. In het begm
°lnhi 0m ket beleggingsstudie- wordt er uiteraard hoofdzakelijk met
h, ezen te hpvordpren en waar kleine coupures gewerkt.
°geliil- Popularisering van effecten heeft bij
in i
v?rfti v Verenigde Staten heeft deze
'lik na,an gezamenlijk beleggen eigen-
Üï'fldpu S:.ads !940 furore gemaakt. In-
k'e tè?a z^n er meer dan 17.000 clubs
es?hiWnen over een enorm vermogen
satie "jken. De overkoepelende organi-
^ht r? National Association of invest-
Ve's clubgS', wiizen door voorlichting.
^e«^w«landNtian zoals gezegd, de de Amerikaanse, de Nederlandse en
hen?LnSsclubs pas in hun kinderschoe- ook andere overkoepelende organisaties
ïNèilió aantal werkende clubs is een rol gespeeld Er zijn in Nederland
Sticht- te schatten Bij de Nationale weliswaar meerdere organisaties die de
tooi? *iin een twintigtal clubs aan- mogelijkheden tot populariseren bestude- t z t 0QK tpt aergt.1JJRC „u.
öen i aar er z1-tn er vele and?re ren..™aar deze de «Swirturêle ning" over te kunnen gaan.
Ns Janiie' waarvan er sommige gelijkheden van bovenaf, de structurele hgt evgn eöectje£ doen als i„
Ne Uïleerdere jaren bestaan, waar- vorm die voor populariseren gevi3"den enigde gtaten, dan zal het aantal be-
Kt en nog geen contact of sinds moet worden. De beleggingsclubs wer- lan|stependen wei flink moeten groei-
Stich-
eerste
werken.
De Amerikaanse National Associa
tion geeft voor belangstellenden een
handboek uit. Learn By Doing Inves
ting is het motto waaronder dit ge
schiedt. Door de contributie van de
aangesloten clubs is liet mogelijk voor
de Association vershillende studies te
doen verschijnen. Maandelijks ver
schijnt the Investment Club Manual,
waarin organisatietips en adviezen voor
belegging en analyses worden opgeno
men, terwijl verder tal van technische
publicaties gedaan zijn, bijyoorbeeld
over de wijze waarop de resultaten van
de beleggingen, de boekhouding dus
eigenlijk, kunnen worden bijgehouden.
In Nederland, waar de clubs tot nu
toe lang niet zo'n grote vlucht genomen
hebben als in andere landen, hoopt men
t.z.t. ook tot dergelijke „dienstverle-
- Wil men
in de Ver-
^antaet heeft, zodat men nog niet ken van onderaf De .bedragen waar- ^Zoals'gezegd, de Nationale Stick
ty??Sesloten. mee gewerkt wordt, zijn niet groot. De ,g een kasplantje in eerste
Nt rtP°m een beleggingsstudieclub, maandelijkse bijdragen schommelen om k vóó de bjoei komt, zal nog
een beleggingsstudieclub en de twintig gulden. Er zijn clubs ook in even du]
?en S?rdt dat gedaan? Deze drie vra- Nederland, waarvan de leden zich gro- echter.
rl'1 'n f-®n vraag samen te vatten: tere bedragen als „contributie kunnen R„i00.„:-„.„st„dieclubs zijn geen gok-
N ?fatkA- d® mensen effecten min- veroorloven. Maar^n^^waar ^^^1^00^^ deV
'Oe£.,nog anders €- vager gezegd: met de helft van dat bedrag per maand uitgroeien tot kleine be-
ltl efffy?Gn wij de mensen tot sparen volstaan wordt. Het „hoe het zelf te koeling d J3hat)D«en met de nadruk
chtinC n- tot bezitsvorming? Bü op- doen" heeft vele clubs ertoe gebracht legg ;i„„ xrot 0t,
?'ubs fj.Van de eerste Amerikaanse
Dot dateert uit de jaren twintig
Na» ,'t) ging men van de laatste
at voi"f' was wat geld en, zoals
a h. vooral buitenstaanders af
doen"
een effectenkenner in hun midden op
te nemen. Bij meerdere clubs is dit
een ervaren bankman. Deze kan de
andere leden de eerste beginselen bij
brengen.
Op dit, het educatieve, terrein zoekt
op maatsnappijen. Het studie-element
is en blijft het voornaamste. Het is ook
niet de bedoeling eventucle koerswin-
sten of dividenden uit te keren Deze
worden mét de contributies belegd.
terrein zoeKt Voorzichtigheid blijft., voor
de" Rationale Stichting haar werkter- nieuwkomers £eb°den. Zontte g
Men kan de clubs van studiema- adviezen MijD het een ?®vaar j
'fekt beurs met het koersenspel
ge)dMaar hoe kan men met weinig
NtP at.°P de beurs doen. zonder al te rem. ivien Kan ne ciuus van a"!y n.' TÏÓTUnaïe" Stichting staat voor
fisico'a? Dan hutje bij mudje ge- teriaal voorzien, kent de. sprekers die rein De .Nationale bticntmg
Komt de vraag wat, wanneer en op de clubbijeenkomsten instructies en dit laatste gereeci.
Moderne Muziek-serie die
Philips zeer onlangs niet zon-
'h'r enige gerechtvaardigde
trots in het licht heeft gege-
l,ft ó..As,igt weer eens de aandacht op
Nto 'ekreehtelijke inslag van de zeer
tla °ndernemingen. Het kenmerken-
an'an is. dat ze een deel van hun
<Nh ,a'zonderen om investaties te
i e aan het algemeen welzijn ten
Nta« °men. De revenuen van die m-
,e'an~es zijn van totaal ondergeschikt
hol' ,ze hunnen zelfs geheel buiten
R«ening gelaten worden.
Nha^hjterneming getroost zich zulke
J'trü-2h®gen, uiteraard niet uit puur
Wat11?, uit opvoedkundige drang
Jlat I dan ook. Ze presteert ze uit
belang als onderneming, maar
.hg is niet winst, en voor zover
speelt het maar in verwijderd
Aal rnee- Voor een analyse van de
?erSp1„,gecompliceerde motieven
daden is het hier nie
;e.
N hei
!}®t J'hhg is niet winst.
NanUs speelt het maa
a°gai mee- Voor een analyse van de
gecompliceerde motieven van
daden is het hier niet de
da' en het doet ook minder ter za-
geilst mg. Deze is een onmiskenbare
rote aan het algemeen welzijn. De
N Kc?nderneming is trouwens door
i^aan 'aJLS van haar economische be-
hike „„Mi-
a hiiho .aS heeft. Naarmate de onder-
In economische betekenis toe-
N on'o gorden daden die rechtstreeks
re S!1 are belang bevorderen in rui
lt vo0,. late mogelijk.
'Cs f!,een wereldonderneming ais Phi-
Pr0dUp® onder meer een der grootste
>0 enten van commerciële gram-
vP en is, is het mogelijk een
,eH s an haar winst te gebruiken om
liNh I? grammofoonplaten te publi-
Nt, l«»e in beginsel onverkoopbaar
'6®r k1 ZlJ onder een naar verhouding
.Perkte kring van bestudeerders
Voor de ontwikkeling van
het een zaak, die onmetelijk ver
openbaar belang ingrijpt en
lJke alleen reeds een publiekrechte-
bei
,gse
t?f.E,^ah's en het inzicht in de heden-
muziek is deze reeks bestemd.
j.-Oj» i -
Nar ril5ar gesubsidieerde organisatie,
r, 6 2® «verheid schrikt voor de daar-
g en k oeide sommen wel even te-
.?Perkt ovendien: haar werkzaamheid
Zloh Ent Vi/vt- Tool an er van flP
0.'i' 'n beginsel ook een taak kun
'!GVeren voor de overheid of een
gen 2i_ch tot het belang van de
het onderhavige ge-
oa -'6«
j®reid2,,.h6't om een publicatie die een
h aruit strekking heeft. Men ziet
is e ruim de publiekrechtelijke
.richt' die de tgrote onderneming
Ridders van het „Gulden Vlies".
Tnertien nieuwe Philips-serie die met
h h Ji Platen is aangevangen vindt
«ef9, a-ls Berg, Webern, Schön-
"idpm.fi, p,.'n.iu. Mos
-n, ndetnith, Strawinsky, Orjf, Mes-
5°'dez ^2nie'"Kesur, Krenek, Menotti,
rne lup'o. Pakhausen, Varèse en Badings.
olNen u,eri9e liefhebber kan dus be-
at^aitie-n de2e rubriek betreft, de
*°n<ierl-n^^n 'l'®r °P Bezette tijden
'Wc besproken worden.
th at h
^abeio;^ t°t dusver gevolgde program-
8®gende aangaat, men heeft in over-
si serisi mat® aandacht geschonken
'e composities, maar niet uit-
ciSver 'k openbaart zich ook een tot
J'«tronis ?cheiden belangstelling voor
0c>-._-sche muziek. Tegenover deze
°8raCi c"e
N vawmering
andere
kan men
snellen, die
natuurlijk
alle ver-,
Veters 'u ®n laakbaar zijn. De samen,
to Vooral «en in het onderhavige ge-
jy.®gank«nu die muziek gemakkelijker
vi st hU willen maken, die het
aa van ?udering behoeft, omdat zij
sihet k et conventionele verwijderd,
ih sten gripsvermogen de zwaarste
>i_h6ej t- Het is de muziek die men
hm5" noP2??alde zin ■•de nieuwe mu-
VaNschoAt11 Haar beide fazen zijn
ilo 'S verteeenwnordied:
uc .c vertegenwoordigd: die
sper iav,:aüers uit de twintiger en der.-
de
jaren
ha2 «a Vq'cAei? die van de .Nachwuchs'
thuzigiy, bezig is een doorbraak in
tiif1 Vo2rt^leven "toT stend" te"brengen,
«ah 'h dp componisten van deze rich-
ilra alle„_;aene op te nemen dient men
Dsb5s verantwoord instructief
n, :d te aast schijnt een tweede
te zii,'aaast schijnt een
cu •entirmi,comP°nisten en werken van
9rt/ b&ehaSW °P te nemen. Van-
eokV een cn een Menotti, een
hoornat; H'ndemi
L? 6uW e. tussen
een
lith. Alleen ai
tussen conventioneel
iter, aW
V 0PlevertnnemSeen st0f t0t naden"
.tr^rRt^iptaal kies ik Uit de serie al-
Ch IM riIA UI. uc acuc a."
arihp bPharoe, die Pierre Boulez
e'hz Stockhausen zinvol bijeen
brengt (A 01488 L) met van eerstge
noemde „Le marteau sans maitre"
voor altstem en zes instrumenten, van
de tweede ,,nr. 5 Zeitmasse" voor vijf
houtblazers, Boulez en Stockhausen
zijn elkaar in leeftijd en muzikale afkomst
nabij. Beiden gaan in hoofdzaak door
op het oeuvre van Webern, waarbij
uiteraard Schönberg hoorbaar od de
achtergrond staat. Een andere peetva
der inzonderheid van Boulez is Stra
winsky, doch via diens rhytme en slag
werktechniek heeft Boulez ook veel af
finiteiten kunnen vinden, met exotische
muziek, waarvoor hij zijn voorbeelden
evengoed vindt in Zuid-Amerika als in
de trommen van Indië en de gamelan
van Bali.
Een ander verschil tussen, de beide
protagonisten der nieuwste nieuwe mu
ziek is dat Boulez een meer handvaste
architectuur volgt, terwijl Stockhausen
erop uit schijnt te zijn ieder vormka-
der op te lossen. De toelichter in het
album, Robert Craft onder wiens lei
ding de beide stukken door Amerikaan
se musici meesterlijk zijn uitgevoerd,
heeft er dan ook maar geheel van af
gezien de vorm van Stockhausens
„Zeitmasse" ter Sprake te brengen.
Men heeft ook eigenlijk met niet veel
anders re doen dan met klankstructu
ren in de kleinste eenheden, soms tot
korte patronen uitgebreid en samenge
voegd, niet zelden ook gedurende hele
tijden gereduceerd tot naakte tonen.
„Zeitmasse" is de typerende bena
ming voor dit soort composities van
Stockhausen. Vrij vertaald drukt die
term niets anders uit dan „tempo
maar in wezen bedoelt Stockhausen
een compositie, die zowel bepaald
wordt door tijd als door massa die zich
in de ruimte ontwikkelt. Tijd is daar
bij niet meer het beheersende beginsel
van de muziek. Zijn muziek richt zich
niet naar de volgorde van ontstaan en
afloop. Tijd en ruimte zijn identiek. De
muziekstruetuur die Stockhausen
maakt ontstaat niet, zij is er, doch zij
heeft dan ook een ruimtelijke werking
nodig om zich te realiseren. Voor
Stockhausen is het dan ook niet nodig,
dat de toehoorder onafgebroken de mu
ziek volgt. Hij mag desgewenst weg-
horen van haar, in zijn gedachten blij
ven verwijlen bij een fragment, dat
liij vasthoudt om op een goed moment
weer eens een ander fragment, dat tot
zijn bewustzijn doordringt te blijven be
schouwen.
Hij gaat daarbij zover in de ophef
fing van wat men het structurele ge
raamte der compositie kan noemen, dat
zelfs de maat op menig moment ge
heel verdwijnt; de verschillende tempi,
die de instrumenten vaak tegen elkaar
in spelen worden de opophoudeifik be
wegende, zich tegelijkertijd inkrimpen
de en uitzette ide structuurelemen
ten.
Vergeleken daarbij is Boulez' Mar
teau sans Maitre" (zo genoemd naar
de gedichtencyclus van die naam van
Rene Char, waaraan Boulez enige ver
zen voor de zangstem heeft ontleend)
structureel gesproken nog orthodox.
Ook bij hem werkt het tijd-ruimte be
ginsel wel in sterke mate, maar de ne
gen delen waaruit het werk bestaat blij
ven bij hem toch soms vrij streng,
soms vrijer maar altijd toch nog in be
ginsel binnen architectonische vormen.
Er is dus een element van opeenvolging,
welbewust als zodanig in de organisa
tie der compositie betrokken. Er is
derhalve ook een zekere dramatiek,
die het in grote trekken althans ge
makkelijker maakt deze muziek te vol
gen, wat ook wil zeggen haar met het
conventionele gehoor als muziek te on
derkennen. Bij de vrijwel complete ab
stracties van Stockhausen wordt het
probleem der aperceptie nog heel wat
groter.
Nochtans moet men ook bij Stock
hausen wel vaststellen, dat hij een ze
ker melodieus beginsel huldigt. Ook
dit moet men dan niet in de conven
tionele zin verstaan. Bij deze compo
nisten is het naakte interval reeds me
lodie, terwijl het in de conventionele
zin slechts op z'n best melodiekem is.
Gaat men echt-i van hun vocabulaire
uit dan blijkt Boulez onmiskenbaar de
sterkste melodieus, een bepaald lyrisch
talent dat zich kan verdiepen in de
elaboratie van het emotionele ogen
blik, ook waar hij slechts opereert met
zijn zeer samengestelde slagwerk. In
de behandeling van de zangstem schrijft
nelismatische perioden. In
Wat zou de wereld zonder mensen
zijn? vraagt de titel van een
boek van Dick Hendrikse,
die in dit werk van 165
bladzijden een aantal artikelen
heeft bijeengebracht, die hij in
Panorama en Libelle heeft gepubliceerd.
Het boek is bij de Spaarnestad te Haar
lem uitgegeven. Hij vertelt over Wester
ling, mevrouw Wijsmuller contra Eich-
mann, de twee zonen van Jozua (twee
bekende Israëlische figuren), de dap
perste jongen van Sassenheim (een
zieke jongen, die zijn examen normaal
doet), het sprookje van Farah Diba,
Rita Reys, enz. Journalistiek werk dus,
vlot en anecdotisch. Maar waarom zegt
de auteur ergens: „Het regende katten
en honden, zoals de Engelsen zeggen",
en niet: „Het regende bakstenen (of stad
ouwe wijven), zoals de Nederlanders
zeggen"! Want waarom zou men in
een glas drinken, zoals de Fransen zeg
gen, als men ui een glas drinken kan,
zoals de Nederlanders zeggen1
Dbg.
Brugge (België), dat beter dan
welke stad ook zijn middeleeuws karak
ter heeft bewaard, was in de IVe eeuw
van onze jaartelling slechts een burcht,
opgericht bij een brug. Vandaar de naam
Brugge. Deze brug werd gebouwd over
een kleine rivier, genaamd de Raie en
de oude burcht was verbonden met een
zeearm, die tegenover de Zeeuwse ei
landen in de Noordzee uitmondde.
Die zeearm droeg de naam Zwin,
waaraan ook een hele geschiedenis
verbonden is. Toen de burcht bjj de
brug werd gebouwd, overspoelde de
Noordzee de kust en groef er een diepe
baai uit, het Zwin. De aldus, gevormde
baai splitste zich in twee zeearmen, die
beide diep in het land drongen om pre
cies ter hoogte van de plaats waar
Brugge ontstond weer samen te vloeien.
Deze Bruggelingen waren actieve en
dappere lieden. Zij voeren het Zwin af
naar de Noordzee om handel te drij
ven met de naburige havens. Weldra
trokken zij de vreemde kooplieden tot
zich door beurzen en markten in hun
stad tot stand te brengen.
Niets zal voortaan de opgang der
kunnen beletten, noch de inva
sies der Noormannen, noch de eerste
voortekenen van de langzame doch on
verbiddelijke verzanding van het Oude
visch bont, de Poolse metalen, de Rijn
wijnen, de vruchten uit Spanje of Egyp
te, dc specerijen uit Arabië ontscheept
worden. Van Damme, waar de schepen
het anker laten vallen, varen de bar
ken onophoudelijk heen en weer naar
Brugge om de schatten van hun la
dingen in het hart der stad, aan de
voet van het Belfort te brengen.
Dat Belfort is het zinnebeeld van
de 'gemeentelijke vrijheden waarop
Brugge terecht zo fier is. Nu mogen wij
ons niet voorstellen dat Brugge alleen
de welvaart nastreeft, ook de kunst
van de belangengemeenschap wordt er
gediend.
Het achterland van Brugge is met
de stad verbonden door kanalen; de
uitrusting voor het lossen en laden in
de haven wordt voortdurend verbeterd.
Terzelfder tijd tooit de stad zich niet
it is de autobiografie van een
Chinees meisje, Lim Tsjoe Mei,
dat op haar achtste jaar als
gravin verkocht werd naar Sin
gapore. Door de protestantse zending
wordt zij uit haar onterende omstan
digheden gered en tot het christelijk ge
loof gebracht. Zij krijgt een opleiding
tot verpleegster en als de oorlog uit
breekt, maakt zij de val van Singapore
mee. De rest van het boek is een na
vrant verhaal van oorlogsellende, Ja
panse wreedheden en moedig uithou
dingsvermogen. Het boek heeft geen
enkele literaire pretentie; het geeft
heel eenvoudig persoonlijke ervaringen
weer, die des te indrukwekkender zijn,
daar zij zo onopgesmukt en eerlijk
worden verhaald. Het Christendom
heeft voor de schrijfster nog weinig be
tekenis, vermoedelijk omdat haar on
derricht uiterst summier is geweest.
Zij geeft echter voortdurend blijk van
eén fijn gevoel voor menselijke waar
den, niet op de laatste plaats door het
radicaal afwijzen van alle rassendiscri
minatie. Het is zeker geen opwekkend
boek. Toch zou het jammer zijn als het
daarom niet gelezen werd, daar het in
zijn ongekunsteldheid een felle aan-
kiacht inhoudt tegen de onmenselijk
heid van een moderne oorlog. „Ik kost
te duizend gulden" is een Prisma-uit
gave van het Spectrum te Utrecht.
vontuur met een kerstpudding is
de titel van het eerste van zes
detectiveverhalen, die in dit nieu
we boekje van Agatha Christie
tezamen zijn uitgegeven. Het zijn zes
on zichzelf staande „cnme-stories die
stuk voor stuk de meesterhand van de
schrijfster verraden. Haar vindingrijk
heid is eenvoudig verbazingwekkend.
Men kan niet anders dan het grootste
respect daarvoor hebben. De indruk-
wekkende reeks van haar tientallen de-
tective-romans, van haar vele toneel
stukken en korte verhalen getuigt van
een ongewone vruchtbaarheid, die des
te meer bewondering afdwingt, daar zij
steeds origineel blijft en zichzelf nooit
herhaalt.
Zwin. Het is in de Xle eeuw dat de
Brugse handel de grondslag legt van
zijn toekomstige macht. In de Xlle
eeuw onderhoudt de stad belangrijke
economische betrekkingen met Duits
land, Engeland, Frankrijk en met de
kuststeden van dc Baltische zee. Brug
ge wordt meer en meer de grote metro
pool voor het handelsverkeer tussen
Nowgorod en het Oosten.
Doch niet alleen de aangehaalde
werken droegen het hunne bij tot de
ontwikkeling van Brugge. Toen het er
op aankwam de strijd tegen do verzan
ding van het Zwin aan te binden, werd
de Reie ingedijkt en een dam gelegd
bij haar uitmonding in het Zwin. Op
diezelfde plaats ontstond Damme, dat
een tijd lang de gedroomde voorhaven
van Brugge werd en heden ten dage
nog slechts een stadje is dat van een
luisterrijk verleden droomt. Het is op
de kaden van Damme dat het fluweel
uit Italië, de Oosterse tapijten, het Sla-
I
Typisch oud straatje te Brugge.
alleen met patriciërswoningen, kerken,
kapellen, kloosters, armen- en zieken
huizen, doch ook met banken en han
delskantoren.
De invoer van Engels© wol, opgesla
gen te Brugge, maakt de rijkdom uit
van de Vlaamse industriëlen. In de
XHIe eeuw telt de stad honderdyijf-
tigduizend inwoners en tweeënvijftig
gilden of ambachten.
Deze weergaloze macht, deze hoorn
van overvloed heeft een niet minder
schitterende historische achtergrond.
Niet alleen economisch is Brugge het
kruispunt tussen noord en zuid, doch
ook op politiek en artistiek gebied. De
Genuese en Venetiaanse galjoenen, de
Spaanse of Portugese grote galeien,
de zware Duitse schepen alsmede de
Lombardische en Florentijnse banken
bracht naar de stad van het noor
den- niet alleen alle producten welke
men zich maar kan voorstellen, doch
tevens die onschatbare waarden van
ideeën, kunstzin en intellectueel leven.
Gedurende tweehonderd jaar heeft
Brugge prachtig geleefd, zijn wetten
stellend waar en wanneer men maar
beliefde. Toen de koning van Frank
rijk, wiens juk zij afschudde, naar het
noorden kwam om de stad te kastijden,
zijn haar arbeiders naar Groeninge af
gezakt om daar te voet en met hun
teduchte goedendags de bloem der
Franse ridderschap te verslaan. Vier
duizend gulden sporen, getuigend van
hun overwinning, hebben zij na de
slag in triomf aan de gewelven van
de kathedraal te Kortrijk opgehangen...
Een eeuw later, in 1429, werden naar
aanleiding van het inhalen van de
bruid van de hertog van Bourgondië,
Isabella van Portugal, die door Jan
van Eyck werd geschilderd, door Brug
ge gedurende acht dagen feesten op
touw gezet die zo luisterrijk waren dat
het gehele westen ervan vervuld was.
Maar dan richt de verzanding van het
Zwin, welke Brugge drie eeuwen lang
bedreigt, de machtige, rijke stad ten
slotte langzaam doch zeker te gronde.
(Slot volgt).
Het Belfort te Brugge xn België
Vendelzwaaien heet dit eigenlijk, naar
de oude naam zoals het vlagzwaaien in
het zuiden en oosten van ons land nog
genoemd wordt. Daar hebben jullie
waarschijnlijk nog nooit van gehoord.
Het is iets aparts en het kunstig
zwaaien met een vlag wordt vrijwel uit
sluitend beoefend bij de schuttersgilden
in Brabant, Limburg en Gelderland.
Ongetwijfeld heb je wel eens een tam-
boer-maitre of tamboer-majoor gezien,
die vóór een muziekcorps loopt en met
een stok allerlei draaibewegingen uit
voert en die stok soms in de lucht
gooit en dan weer opvangt. Welnu, iets
dergelijks gebeurt bij het vendelzwaai
en. Maar in plaats van een stok ge
bruikt die persoon een vlag, en de kunst
is nu, gedurende het zwaaien met de
vlag, het vlaggedoek op geen enkele wij
ze met de grond in aanraking te doen
komen. Op het garoffel van een trommel
jaren oude gildevlag gezwaaid. Het is
een zeer oud gebruik en tegelijkertijd
en tegelijkertijd een soort sport. Soms
springt men onder het zwaaien over de
vlaggestok of werpt de vlag in de lucht
en vangt ze weer op. Ook het kostuum
van de vendelzwaaier dateert meestal
uit vroeger eeuwen. Het vendelzwaaien
zwaaien is een bijzonder aardig volks
gebruik.
sp. -4
Prachtig overzicht van het vlagzwaaien tijdens een gildefeest in Noord-Brabant.
ziin rhytmiek en stemvoering is hij stel
lig veel rijker van inventieve kracht
dan de kortademige en naar de stereo
typie neigende Stockhausen. Het meest
typerende voor Boulez lijkt in dit op
zicht het laatste deel van de „Mar
teau", geconcipieerd als een vriie fan
tasie die uitweiding en samenvatting
brengt van het voorafgaande met een
duidelijk waarneembare breed-ademig
uitklinkende Coda. .„nn
Het aanleggen van een emotioneel-
aesthetische maatstaf in dit stadium
van de nieuwe muziek brengt de toe
hoorder vooralsnog nergens. Het heelt
mij zeer vele uren gekost van luisteren
en opnieuw luisteren, vergelijken en
naslaan om van deze beide stukken zo
veel ot zo weinig te weten te komen
als ik er nu van weet. De mensen van
deze richting worden niet moede na
drukkelijk te verzekeren, dat men er
niets van moet weten (verstandelijk
bedoeld) doch dit soort muziek uitslui-
een verschrikkelijk bericht, erger dan
de vervaardiging van de waterstof
bom. Gelukkig staan wij niet geheel
machteloos, het vergif is namelijk niet
bestand tegen verhitting, zodat in
tijden van oorlogsgevaar koken van
drinkwater veel onheil kan voor
komen.
et woord voedsel- is nog niet zo lang geleden gebleken
vergiftiging be- met de margarine-emulgator.
hoeft niet meteen Hoewel de overheid natuurlijk diligent
te doen denken moet zijn inzake de. voedingshygiëne,
aan een poging tot moord mag men haar toch niet zonder meer
óf zelfmoord met arsetti- verwijten als men met raffinement door
cum (rattekruid) of een de mazen weet te glippen, terwijl het
andere kwaadaardige lang niet altijd mogelijk is alles van te
stof. Er worden wel eens voren te bezien en te beoordelen op yan toenemend belang wordt de laat-
echte vergissingen be- schadelijkheid. Zelfs met een gericht s(.() jaren de voedselvergiftiging met
gaan bijvoorbeeld door onderzoek kan de eventuele schadelijk- paratyfusbacillen. Paratyfus begint vrij
het eten van giftige heid van een stof niet altijd op korte plotseling met braken, diarree en soms
paddestoelen. Vergifti- termijn worden aangetoond, voorts h0ge koorts; meestal heeft de ziekte
ging met moederkoren kunnen er onopzettelijk min ot _meei een betrekkelijk goedaardig verloop,
schijnt in Zuid-Europa nog wel eens voor schadelijke stoffen in of op de voectmgs- Een besmetting heeft echter lang niet
te komen, maar in ons land niet meer. middelen voorkomen, bijvoorbeeld ïnseK- anijd het uitbreken van de ziekte tot
Het is een zwarte schimmel, die groeit tenbestrijdingsmiddelen. gevolg, men spreekt dan wel van ge
zonde bacteriedragers.
in roggearen en daarin gemakkelijk is
te herkennen. De werkzame stof wordt
tend "als" muziek en dus emotioneel moet I i" de "verTofkund^.Tis^ict S^de'blvat' dingsmiddelen worden in-1en uitgevoerd, f^ouw bel
èef com I nodiK de. led*e baarmoeder t. ^nationale sï slager mits het" góed" wordt bereid en
zij het niet rauw laat eten (gehakt.),
De laatste 10 jaar is alleen al het
aantal aangegeven gevallen van para
tyfus meer dan vertienvoudigd. In 1959
bedroeg het al bijna 7000. Deze toe
neming is niet tot ons land beperkt.
Rauwe eende-eieren en eipoeder heb
ben in dit opzicht terecht een slechte
Er is nu internationaal overleg gaan- naam, maar dat rauw varkensvlees een
de om te komen tot uniforme regels, steeds belangrijker besmettingsbron
Dit is noodzakelijk-omdat er zoveel voe- vormt is met algemeen bekend. De huis-
- - A vrouw behoeft daarom nog geen angst
voor het varkensvlees bij de
hjj grote meli
kelde organisatie dan die van een con
ventionele melodie is dit onzin a tor-
tiori voor muziek van deze makelij.
Wat de eenvoudige en onvoorbereide
luisteraar, in de argeloosheid van zijn
liefhebberij zich zettend om muziek te
genieten hiermee aan moet, daarop
heeft nog nooit iemand een zinnig ant
woord gegeven. Nooit is muziek zo
verregaand de verbinding met haar sa
menleving kwijt geweest als thans.
Nooit heeft zij een zo minimale mede
deelzaamheid vertoond. Maar degenen
die in h mi willen binnendringen, om
dat men haar als verschijnsel van de
groei toch moet kennen, vinden-in deze
opname zeer belangwekkende voor
beelden als studiemateriaal. L.H.
laten samentrekken.
Tot de voedselvergiftiging kan mei
ook rekenen de schadelijke gevolger
van kunstmatige toevoegingen aan le
vensmiddelen: conserveermiddelen, geur-
stoffen, kleurstoffen, zoetstoffen en niet
te vergeten emulgatoren (margarine,
smeerkaas). De overheid geeft zo veel
mogelijk richtlijnen, welke met name
genoemde stoffen wel en welke niet mo
gen worden gebruikt. Onlangs zijn bij
voorbeeld nieuwe richtlijnen gegeven
voor het kleuren van sinaasappelen en
citroenen, zodat de huisvrouw deze
schillen weer zonder bezwaar kan ver
werken in smakelijke gerechten. Dat
ook de warenwet mazen, had en heeft,
mogelijk is zonder
i en werking.
Van geheel andere aard zijn de bac-
teriële 'vergiftigingen. Veruit de ge
vaarlijkste is het zogenaamde botuh-
ne, in ons land gelukkig zeer zeld-
7 .1am Anrlniirt-
maar voldoende verhit door braden.
Vleeswaren moeten vooral in de zo
mermaanden niet te lang bewaard wor
den. De temperatuur in kamer en keu-
iib ui <jiia lai.u ahen is dan zo hoog, dat eventuele aan-
zaam Het kan voorkomen in ondeug- wezige bacterieën zich opgewekt kun-
deliike (vlees)conserven en is met de nen vermenigvuldigen. Na uitgebreid
zintuieen niet te herkennen. Botuline onderzoek heeft men als meest waar-
is het zwaarste vergif dat wij kennen, schijnlijke besmettingsbron van onze
is het zwaarste ve bvarkens het uit de tropen geïmporteerde
veevoeder aangewezen. De bestrijding
zal daarom moeten beginnen met een
nauwlettender toezicht van de overheid
op het veevoeder.
Een zeer geringe hoeveelheid is ai
dodelijk. Enkele jaren geleden werd
door een persbureau het bericht ge
lanceerd, dat in Engeland het botuline
als oorlogsgif bereid zou kunnen
worden. Op het eerste gezicht leek dit
Zijn jullie allemaal van die brave
meisjes en jongens, die „geen vlieg
kwaad doen?" Pas op, want vliegen
doen wel kwaad en zijn gevaarlijk, want
ze kunnen verschillende ziCKten over
brengen. Dat komt vooral, omdat vlie
gen haar voedsel meestal vinden in de
afval van etensresten van mensen en
dieren. Ook vinden ze voedsel in vuil
en mest en in de overblijfselen van do
de dieren. Soms kun je aan de punt
van haar voelsprieten een druppel zien,
dat is speeksel, dat even op een voor
werp blijft liggen en dan weer opgezo
gen wordt. Komt de druppel bijvoor
beeld op suiker terecht, dan trekt de
suiker daarin en de vlieg herhaalt de
ze wijze van eten zolang, totdat zij ver
zadigd is en dan begint een snelle spijs
vertering. De uitwerpselen worden op
korte afstanden achtergelaten en Nor
men de bekende zwarte stippen en ook
uit de sprieten komen druppeltjes, zo
dat je altijd kunt zien waar een vlieg
heeft gezeten.
Vliegen zijn over de gehele wereld
verspreid en zodra de zon schijnt op
mesthopen en vuilnis, komen de vlie
gen daar op af om zich voedsel te ver
schaffen, maar ook om talrijke eitjes
te leggen, 's Middags zitten dezelfde
vliegen, die enige uren tevoren op de
mesthopen hebben gezeten, onder het
eten van de mensen aan tafel en wan
delen over de pudding!
Erger is, dat vliegen, als ze op vuil
nishopen zitten of op andere vieze
daatsen, duizenden bacteriën (dat zijn
eel kleine ziektekiemen) in zich op
nemen. In onzindelijke stadswijken, zo
lazen wij eens in „De Kern", kan het
aantal bacteriën bij één vlieg wel een
half miljard bedragen. Neemt een
mens door een vlieg besmet voedsel tot
zich, dan staat hij aan ziekte bloot.
Het beste is dus vliegen te weren of
te bestrijden.
Wie door oud-Amsterdam dwaalt,
komt misschien ook wel eens terecht in
de Karthuizersstraat en zal daar het zo
genaamde Karthuizerhofje ontdekken.
Duw de grote deur open en loop de
binnenplaats maar eens op. Het is de
moeite van het bekijken waard. En dan
moeten we tegelijk bedenken, dat op de
ze plaats eens het Karhuizersklooster
gestaan heeft. De hervorming heeft de
kloosters der Karthuizers in Amsterdam
en in geheel Nederland vernield. In Am
sterdam rest alleen de naam. Maar de
herinnering blijft leven. De heilige
Bruno, de man van de eenzaamheid en
het stilzwijgen, is de stichter van de or
de der Karthuizers. Bruno leefde in de
elfde eeuw. Van uit Keulen, zijn geboor
teplaats, trok hij naar Reims en Parijs
om daar te studeren. Eenm-a! tot priester
gewijd, trok hij door zijn wijsheid en hei
ligheid dadelijk de aandacht. Maar Bru
no's hart verlangde naar de stilte. Het
kluizenaarsleven trok hem aan. En wel
dra volvoerde hij zijn plan: hij stichtte
een nieuwe kloosterorde: die der Kart
huizers. Deze naam is afgeleid van het
stichtingsplaatsje Chartreuse.
Deze nieuwe orde werd wel de streng
ste, die er in Europa bestond. De Kart
huizers brengen het grootste deel van
de dag in hun eigen kluis door, alleen
en van alle andere medebroeders ge
scheiden. Op geregelde tijden komen ze
in de kapel bijeen om gezamenlijk te bid
den. Hun maaltijden zijn heel sober. De
dag wordt gevuli met gebed, het
lezen van geestelijke boeken, han
denarbeid en het bewerken van het ei
gen kleine tuintje. Bijna heel zijn leven
brengt de Karthuizer door in zijn kluis
en zijn tuin. En dat hele lever, bestaat
in God alleen dienen. Voor vele mensen
lijkt zo'n leven een onmogelijkheid. Hoe
veel praten wij niet: nodig of onnodig.
Zes jaar achtereen verbleef Bruno in
zjjn klooster. Toen werd hij door de Paus
naar Rome ontboden. Het speet Bruno
zeer, dat hij uit zijn stilte werd weg
geroepen, >m de raadsman van de Paus
te worden. Maar hij gehoorzaamde. Ja
ren later mocht hij echter weer tot zijn
kluizenaarsleven terugkeren Hij sticht
te een tweede klooster en bracht daar
»ijn verdere leven in zwijgend God die
nen door.
Reeds in oude tijden is men met het
maken van bakstenen bekend geweest.
De muren van Babel waren daarvan
gebouwd. Het maken der stenen ge
schiedt in steenbakkerijen hoofdzakelijk
van klei, die met zand en leem ver
mengd wordt. De klei wordt met de an
dere materialen vermengd en dooreen
gewerkt of gekneed; aan neze massa
wordt in houten of ijzeren vormen de
vereiste gedaante gegeven; daarna wor
den de stenen gedroogd en eindelijk in
ovens (steenovens) gebakken. Naarma
te zij meer in of verder van het vuur
waren verschillen zij m hardheid en
worden >nder verschillende benamingen
gesorteerd en verkodht.
