Ergerlijke rommel Mysterie verscholen t Visioenen en profetieën in het heden üh KWAME NKROEMAH droomt van de „Verenigde Staten van Afrika" Politiek van ..positief neutralisme maar toch ook lid van het Gemenebest NIET VAN HET FORMAAT VAN PREMIER NEHROE PRESIDENT VAN GHANA TERUG UIT MOSKOU aar om worden de huisjes op het voorplein Riet hersteld Belangrijke studies van Karl Rahner ZATERDAG 12 AUGUSTUS 1961 9jj- t-H hans bronkhorst SLOT LÖEVESTEIN A'" Wn mysterie verscholen in het poen ligt slot Loevestein. Men er op twee manieren komen, 'w Met een grappig bootje van Gor- de richting: Woudrichem, zo- JÜ1 het veertiende-eeuwse kasteel 'irt cn het hojfe geboomte te zien een burcht uit een sage, en tfote d v»n het zuiden uit langs een ^idt 0n,weg door wijde polders. Men V°*idic ov'er kronkelwegen, waar twee Ben elkaar nauwelijks kunnen door dorpen, die in een eeu- 't> 'uimer gevangen lijken, de dijk *\„f "J rich bij Veen met een pontje *'hijn Maas te laten zetten. Het ver- H0 n Van h<lt rnbuste bouwwerk is 1s,en,?E frotere verrassing, want slin- Je 'U Om het fort, dat in de negentien- Werd aangelegd en waar nu *1" a„ 'aani schapen grazen, heeft men !V* nlet» van bespeurd, tot men na l>iito.®h*tpe bocht eensklaps voor een h**1 ln staal, dat toegang geeft tot e«,n? smal plein met aan weerszij- 'ht* knusse huisjes en verderop twee zWare vierkante torens. 'aH muur met een geknotte poort verbonden. Achterwaarts is H a biJi oeki*e vleugel gelegen, zodat S* hn*J®eitPleintje wordt gevormd, waar 'l'ht K, oprjjzende muren nauwelijks 'lot, l°«laten. Dit is dus het eigenlijke h ^re^^Rierigheid drijft, ons er toe, al- >1 b]ii- slot binnen te gaan, eerst zhn 'n de huisjes te werpen, want at j biet bewoond en hier en daar JJIigen deur open. Wat we te zien lïj. r>* 's nog erger dan een beesten- Th ho2P*n vu'li afgedankt huisraad in Besmeten, kortom alle afval, «Whl zich denken kan. Achteloos weg- n'Re Pinken verhinderen op som- "b, JP'aatsen, dat men rustig kan to leden is gerestaureerd, een foei-lelij- ke moderne hete-luchtkachel geplaatst. Ook elders is een dergelijk zot anachro nisme te constateren. We zijn vrij door de poort gewandeld, waarvan de deur, met spijkers beslagen om stenen kogels te doen wegketsen, gastvrij open stond. Ook vormde de ijze ren valdeur, die vroeger een onwelko me bezoeker kon vermorzelen, voor ons geen bedreiging. Rechts wandelen we de slotkapel in waarvan d- restauratie vorig jaar werd voltooid. Hierbij zijn enkele nissen en deuren te voorschijn ge komen. De vloer is uitgebroken en op het lagere niveau van vroeger terug gebracht. Het ligt in de bedoeling hier maandelijks voor mensen uit de omge ving kerkdiensten te houden; de nodige meubelen zijn reeds in bestelling. Langs een smal trappetje komen vye in de kemenade, waar zich nog de in 1492 aangebrachte wapens van Philips de Schone en Albrecht van Saksen be vinden. Van hieruit konden de dames door een raampje de H. Mis volgen, die gelezen werd aan een huisaltaar in «je aangrenzende ridderzaal. In het begin van deze eeuw is op deze plaats een muurschildering, Christus aan het Kruis voorstellend, ontdekt. Een andere inte ressante vondst was toen een perkamen ten gebedenboekje, dat ergens ingemet seld zat en vermoedelijk tijdens de Her vorming werd weggestopt. Boven de ridderzaal bevindt zich een ruim vertrek, waar ten tijde van de Re publiek. toen het slot als staatsgevange nis werd gebruikt, cellen waren ge bouwd. De ramen zijn dicht-gemetseld. Simon Halewijn, burgemeester van Dor drecht, heeft hier o.a. opgesloten geze ten, doch hij is zo gelukkig geweest te ontsnappen met behulp van netten, die hij breide om de tijd te doden. Belgi sche officieren tij dens de Tiendaagse Veldtocht waren de laatste gevangenen en aan hun verblijf herinneren nog en kele muurschilde ringen in deze zaal. Slot Loevestein heeft vooral bekend heid gekregen, zo als men weet, door de ontvluchting van Ilugo de Groot, die met behulp van zijn vrouw Maria van Reigersbergen en hun dienstmeisje Elsje van Hou we ningen. in 1621 in een boekenkist zijn gevangenis wist te verlaten. Het ver trek, waar hij ver bleef, wordt in ho ge ere gehouden. Sinds de restauratie van 1927 tot 1929 worden er vaak internationale bij eenkomsten van rechtsgeleerden be legd. Aan de wand hangt een afschrift van de brief, die Hugo de Groot na zijn vlucht uit Frankrijk aan zijn vrouw heeft ge schreven. Een Remonstrants predikant, die in een kamer, een ver dieping hoger gele gen, gevangen heeft gezeten, is bij een poging tot ontsnap ping minder geluk kig geweest. Hij liet zich met behulp van enige aan elkaar geknoopte bedde- lakens in de on diepe gracht zak ken. doch raakte verstikt in het wier. Zijn lot was des te tragischer, omdat zijn medegevange nen enkele dagen Slot Loevestein later, toen er een heeft in de loop der roeibootje in de eeuwen weinig ver- gracht lag, heel ge- andering ondergaan, makkelijk wisten te ontkomen. Uit nagelaten brieven is gebleken, dat deze gevangenen het zeer slecht had den. Gestookt werd er niet en de twee ramen van hun kamer waren dichtge spijkerd. Met een pond roggebrood en een halve kan bier moesten zij hun da gelijks maal doen. Op zaterdag kwam er een stukje stokvis bij. Hun woonruim te ziet er opnieuw desolaat uit en komt zeker voor restauratie in aanmerking. Wanneer we nog hoger klimmen, be landen we op een grote zolder, waar een enorm rad aan een folterwerktuig doet denken. Een gedachte, die nog ver sterkt wordt, als men hoort vertellen over een zich hier bevindende dodencel, waar een veroordeelde de laatste nacht doorbracht, uitgestrekt op een grote steen ais bed en een verhoging tot pe luw. Het rad had echter een minder lugubere bestemming en is eenvoudig een katrol, waarmee hier opgeslagen goederen verplaatst werden. Ondanks vele belegeringen, die het nis een typische vechtburcht geconstru eerde kasteel de kleine ramen wijzen daar nog op te doorstaan had, heelt het zjjn oorspronkelijke vorm, waarin het lussen 1357 en 1368 door Dirk Loef van Horne werd gebouwd, in hoofdzaak behouden. Van de voorburcht is nog slechts een ronde toren overgebleven. Niemand belette ons door het smalle poortje te kruipen en langs een smalle wenteltrap naar boven te klauteren om van een uniek gezicht op het kasteel met zjjn fraaie hoekpartijen te genieten. Loevestein kwam tegen het eind van de 14e eeuw aan de Graaf van Holland M scherp contrast met het lief- l°s, din2|en buiten. Waarom deze huis- v'roeger onderdak gaven aan toen Loevestein staats- i? wa«. "iet bewoonbaar ge- fc^achV is vroeger wel eens aan ,"1. er vakantiehuisjes van te ma- si aar dit plan is op te grote kos- d btkn»Wers' <üe hun handen zouden P'h, t'JfPen als ze hier een atelier kre- een winkeltje met kunst- hf 'ijn >n o£ antiek er ongetwijfeld ook t> Ss dó 70U zijn- Een jan-boel als ti n cuin,entourage van slot Loevestein, ,uur-monument van de eerste or- fiii Dinvan ue criaic w- sÜue eni j waar ziek menige belang- ó.'niedeV, sot?e uit onze vaderlandse ge- a,aua,'di" Srs ,Peft afgespeeld, beslist on- öri ter?ó, 1 al saat de rommel schuil p,Sevrr.ii;, e geveltjes, hier en daar nog u-'iat met een klimroos. .1® ï'n.si ons wal tro7<ktfr! H: restfn,, ons wel gezegd, dat eerst' heeft van llet 1<asteel alle aan" br Wtp tien i v-, 11 jaar in beslag nemen. Toen 92:5 bêpPIt' maar daarmee is reeds in ^•n 'hdrih- ,<ms bezoek aan Lo tot „n hebben gekregen van wat '"aai daarmee ib leeua m en het herstel, dat maar \J5 tien tik Plaats vindt, zal zeker ons bezoek aan Loevestein -„i n 'e hebben gekregen van wat te 'e g i'?e aan gedaan was en te- bjiS hco] el)hen waargenomen, dat er do de" o;ïyat opgeknapt moet worden, hii haar a SebouWendienst mformeer- apL, 'ovepi yerdere plannen, sloeg men tet"over stoutmoedigheid van schrik ?er> svó6It' (?a,t z'in staatsgeheimen", kre- ,°Hs Sh-°Ï bescheid. Wel kan men 'oeker jd bebben ervaren als be- k°hdivana 1 s'°t ongestoord en vrij UOe]pn trar. zipif De bezoeker ver- l9n een a s bij in een hoek of nis vlge,i w.J;aal champagneflessen ziet nfhgst of f berinneren aan een ont- T °h rial, uCst- waarvoor Loevestein behrT beschikbaar wordt gesteld. e>r ee71v« ';'an die pret-partijen is f'aal Erachtige schouw in de rid- aie nota-bene twee jaar ge en is later m Spaanse handen gevallen, waaraan het bfj verrassing door Herman de Ruyter in 1570 werd ontnomen. Gelegen bjj de samenvloeiing van Maas en Waal in een moerassig gebied was het strategisch een uitermate gun stig punt. De muren zijn bijzonder zwaar en doen denken aan beton, welk materiaal men destijds echter nog niet kende. IGNAAT AGASI De naam Karl Rahner is voor al len, die ook maar enigszins op ile hoogte zijn van de moderne theologische activiteit, een begrip geworden. Deze Jezuïet is hoogleraar in de dogmatiek en de dogmageschie denis aan de universiteit van Inns bruck. Hij is een uiterst vruchtbaar pu blicist, die een grool aandeel heeft in de vernieuwing van de theologie. Een kenmerkende eigenschap van z|jn wer ken is, dat hij l>ij zijn studie in direct contact staat met het hedendaagse le ven. Alles behalve een kamergeleerde, gaat hij geen enkel modern probleem uit ilc weg. Met een bewonderenswaar dige diepzinnigheid, die zijn gedachten weliswaar niet altijd makkelijk te vol gen maakt, past hij de traditionele theologie bij de huidige inzichten aan, waarbij hij een grote plaats toekent aan de psychologie. „Visioenen en profetieën" is de naam van een studie, die onlangs in een voortreffelijke vertaling van Daniël de Lange in het Nederlands is verschenen. Het onderwerp is zeer actueel. In de periode 1945-1952 b.v. werden in de lan den achter het IJzeren Gordijn bijna 2.000 ..wonderen" door de kerkelijke autoriteiten onderzocht; tussen 1930 en 1950 was dit het geval met 300 „ver schijningen" van de Moeder Gods in West-Europa. Deze buitengewone teke nen komen, zoals bekend, opvallend veelvuldig voo: in bewogen tijden; de religieuze mens zoekt dan meer dan anders een houvast in het bovenna tuurlijke, waarbij echter niet steeds het nodige onderscheidingsvermogen wordt betracht. Rahner tracht nu in zijn studie een verantwoord uitgangspunt te vinden voor de beoordeling van deze „Vi sioenen en profetieën". Tussen de uitersten van zonder meer geloyen en een onvoorwaardelijk aprioristisch afwijzen zoekt hij naar betrouwbare normen, waaraan dezq verschijnselen op hun echtheid kunnen worden ge toetst. Zo ontstaat een theologie van particuliere openbaringen, die de mo derne mens sterk aanspreekt. Zijn opvattingen baseert de auteur op abstracte beginselen, die verduide lijkt worden door concrete voorbeelden, waarover hfj echter verder geen oor deel uitspreekt.. Eerst behandelt hij de mogelijkheid en de theologische bete kenis van particuliere openbaringen enz., waarna de psychologische proble matiek aan de orde wordt gesteld. Ten slotte leidt hij uit het voorgaande de kri- teria af, waarnaar echte visioenen kunnen beoordeeld worden. Daaruit wordt dan tevens duidelijk, welke hou ding men moet aannemen, wanneer zich psychische verschijnselen voor doen. die de pretentie hebben van God afkomstig te zijn. In een slotbeschou wing ontwerpt Rahner nog een typolo gie van profetieën om te voorkomen, dat men zeer onderscheiden zaken op dezelfde wijze beoordeelt en aan de zelfde kriteria bindt. Uitgave van de firma Paul Brand, Hil versum. Vertaling Daniël de Lange. Advertentie Toen Nkroemah in 1954, met zijn Conventie Volkspartij, de verkiezingen in de Goudkust had gewonnen, en hij weer premier was geworden, hield hij een redevoering tijdens een politieke openluchtbijeenkomst in Accra. De president van Ghana, Kwame Nkroemah, en de premier van Engeland, Harold Macmillan. De voormalige Britse kolonie de Goudkust (sinds 1957 Ghana geheten) is een jaar geleden een republiek geworden, maar het land is lid gebleven van het Gemenebest. Macmillans uitspraak over „de wind van de verandering" die over Afrika waait, is door Nkroemah met enthousiasme begroet. staat te bezien of men hem een groot staatsman mag noemen. Hij laat zich voortdurend door zijn anti-kolonialisme verblinden, en hoewel hij het commu nisme voor zijn eigen land afwijst en hjj ook niet in de invloedssfeer van Moskou of Peking wil komen, geeft hij geen blijk van een scherpe visie op de toestanden in de Sovjet-Unie en Rood- China. Aan de buitenkant zien da-M^s^& i>i}:h»l slot.er Meflijk uit. Kwame Nkroemali, de president van de YVest-Afri liaanse repu- bliek Ghana, heeft vorige maand een incident veroorzaakt op een recep tie in Boedapest. In een toespraak tot zijn Hongaarse gastheren zei hij, dat zijn land de onafhankelijkheid had verworven: „na een eeuw koloniale onderdrukking". Vervolgens gaf hij een beschrijving van de „wreedheden" waaraan de koloniale heersers zich in het verleden zouden hebben schul dig gemaakt. Toen Nkroemah dit ge zegd had, verliet de Britse gezant in Boedapest, Nicolas Cheetham, die ook voor de receptie was uitgenodigd, demonstratief de zaal- De gezant was gegriefd door Nkroemahs oordeel over het Britse bestuur in de Goudkust, zoals Ghana vóór 1957 genoemd werd. Moet men uit dit voorval afleiden, dat de president van Ghana anti- Engels is? Nkroemah zou daar rede nen toe kunnen hebben, want ell jaar geleden zat hij nog in een Britse ge vangenis. Maar uit zijn redevoeringen van de laatste paar jaar blijkt juist dat hij de Britten vrij goed gezind is. Hij koestert grote sympathie voor ko ningin Elizabeth en prins Philip, en hij is een bewonderaar van premier Macmillan. Zijn ongelukkige uitlating in de Hongaarse hoofdstad moet dan ook niet zo zeer gezien worden als een aanval op de Britten, als wel als een uiting van zijn anti-kolonialisti sche gezindheid in het algemeen. Gedurende de afgelopen weken heeft Nkroemah bezoeken gebracht aan verscheidene hoofdsteden van Oost- Europese communistische staten. Hij is achtereenvolgens in Moskou, Warschau, Boedapest, Praag, Oost-Berlijn en Bel grado geweest. In al die steden heeft hij felle verklaringen afgelegd over het kolonialisme. De communistische lei ders wier - gast hij washebben uiter aard met voldoening zijn woorden aan gehoord, maar zij hadden gehoopt dat Nkroemah nog wat verder zou zijn ge gaan. Zo heeft de Russische president, Brezjnev, geprobeerd Nkroemah te ver leiden tot een onderschrijving van het communistische standpunt in de kwes ties Duitsland en Berlijn. Maar de pre sident van Ghana heeft zich over deze problemen niet willen uitspreken. Hoe wel Nkroemah door zijn recent optre den in de Oost-Europese landen de communistische buitenlandse politiek tot op zekere hoogte in de kaart speel de, Moskou schermt ook steeds met de term „kolonialisme" - wist hij toch een zekere afstand te bewaren. Uit zijn recente reis achter het IJzeren Gordijn kan men dan ook niet eenvou dig concluderen, dat hij in de commu nistische invloedssfeer is geraakt. Nkroemah geeft een uiteenzetting van zijn buitenlandse politiek in een zojuist verschenen autobio grafisch werk: „I Speak of Free dom" (Heinemann, London). „Wij vol gen een politiek van positief neutralis me", zo verklaart hij, „welk beleid is gebaseerd op ons vaste geloof in posi tieve actie". Onder „positieve actie" verstaat hij: de toepassing van wettige middelen om de imperialistische krach ten afbreuk te doen. De leuze „positieve actie" ge- uitgang van de beschaving in onze tijd". Dat Peking in feite een uitgespro ken agressieve buitenlandse politiek voert en dat het Chinese stelsel van de communes nu niet bepaald een bescha vend effect heeft, schijnt Nkroemah eenvoudig niet te beseffen. In zijn buitenlandse politiek ten aan zien van de andere Afrikaanse lan den laat Nkroemah zich leiden door zijn Pan-Afrikaanse idealen. Hi) droomt van de Verenigde Staten van Afrika. Zolang die droom niet ver wezenlijkt kan worden, zou men, vol gens hem, althans moeten beginnen met de samenvoeging van zoveel mo gelijk onafhankelijke Afrikaanse staten. Nkroemah is van mening dat de kleine zelfstandige staatjes niet levensvatbaar zijn Hij constateert, dat er nu 28 on afhankelijke staten in Afrika zijn. de Unie van Zuid-Afrika niet meegerekend. Van die 28 hebben er 9 een bevolking van minder dan 3 miljoen. Die 9 zul len zich zijns inziens niet kunnen hand haven, als zü zich niet bij sterkere Afrikaanse staten aansluiten. bruikte hij in zijn striid voor de on afhankelijkheid van Ghana, en die formule zou nu ook de nog met onaf hankelijke landen van Afrika de op lossing moeten bieden in hun strijd voor zelfstandigheid. In de praktijk komt Nkroemahs buitenlandse poli tiek hier op neer, dat hij niet anti- Brits of anti-Amerikaans is, maar wel heftig anti-Frans. Hij is tegen de Gaulle, vanwege diens atöomproeven in de Sahara, vanwege de Franse po litiek ten aanzien van Algerije en vanwege de vorming van de Franse Gemeenschap. Hp is van mening dat de leiders van die Afrikaanse staten die met Frankrijk samenwerken, het slachtoffer zijn van een Fi-ans neo kolonialisme. Hoewel Ghana sinds 1 juli vorig jaar een republiek is, stelt Nkroemah nog altijd veel prijs op het lidmaatschap van het Gemenebest. Maar hp accep teert ook economische hulp van de Sov jet-Unie. Bij ziin recente bezoek aan Moskou heeft hij zich zeer prpzend uit gelaten over de economische en tech nische prestaties van de Sovjet-Unie, en van communistisch China heeft hp, in september vorig jaar m de V.N., ge zegd dat dit land „een nuttige en con structieve bijdrage kan leveren tot de handhaving van de vrede en de voor- Nkroemah is ongetwijfeld de krachtigste politieke figuur in heel Zwart Afrika. Elders in dit wereld deel kan alleen de president van de Verenigde Arabische Republiek, Nas ser, zich met hem meten. Nkroemah heeft in zijn eigen land een ware blik semcarrière gemaakt. Hij begon zijn politieke loopbaan in de Goudkust nog geen veertien jaar geleden, en nu heeft hij als president van Ghana een werkelijk onbeperkte macht. Hp wordt door vele van zijn onderda nen als. een soort god vereerd, en zijn partij, de „Convention People's Par ty", beheerst het hele openbare le ven. Buiten Ghana hebben vele Afri kanen grote bewondering voor zijn strijdbaarheid, maar de animo van de Afrikaanse politieke leiders om zich onder zijn banier te scharen is toch nog niet erg groot. Dit is bp- voorbeeld gebleken uit een recente Pan-Afrikaanse conferentie in de hoofdstad van Liberië, Monrovie, waaraan 21 Afrikaanse landen deel namen. De deelnemers aan deze con ferentie verwierpen Nkroemahs plan voor de vorming van een V.S. van Afrika. (Ghana was op deze bijeen komst niet vertegenwoordigd). Nkroemah heeft bewezen, dat hij een zeer bekwaam politicus is, maar het Nkroemah is een groot bewonde raar van Nehroe. De carrières van de beide staatslieden verto nen een merkwaardige parallel. Zowel de president van Ghana als de premier van Indië hebben indertijd in Engeland gestudeerd. Hoewel zij bei den in het verleden door de Britten diep werden vernederd, zijn zp toch in wezen anglofiel. Nkroemah heeft van Nehroe, en diens geestelijke vader Gand hi het principe van de geweldloosheid overgenomen, terwijl het buitenlands beleid van Ghana op dat van Indië is geïnspireerd. Maar Nkroemah laat zich meer door zijn fanatisme meeslepen dan Nehroe. Zijn levensbeschouwing is veel materialistischer dan die van de Indische leider. Nehroe is een man van veel diepere beschaving, hetgeen voor een deel te verklaren is uit het feit dat Indië een land is met een on eindig veel oudere en rijkere cultuur dan Ghana, Als men de boeken van Nehroe legt naast het jongste biografi sche werk van Nkroemah, constateert men ook een kolossaal verschil in li terair talent. Terwpl Nehroe boeiend kan schrijven, is Nkroemahs stijl dor en fantasieloos. Het boek „I Speak of Freedom" is niet veel meer dan een verzameling citaten uit Nkroemahs eigen redevoe ringen. De verbindende teksten zijn maar heel schamel, en nergens stuit men op een treffende beeldspraak of een pakkende vergelijking. Nkroe mahs boek zou althans aan leesbaar heid gewonnen hebben, als hp het wat korter had gemaakt. Hij her haalt zich herhaaldelijk, en zijn holle rethoriek is nogal vermoeiend. Het is de taal van een geboren dema goog. Maar een succesvol redenaar is nog niet altijd een goed schrijver. Irriterend is ook de ijdele toon die Nkroemah aanslaat. Hij heeft onge twijfeld een enorme rol gespeeld in de onafhankelijkheidsstrijd van zijn volk, maar als men dit boek leest, is letterlijk alles wat in Ghana tot stand is gekomen het werk van één. man: Kwame Nkroemah. Aan alle aanhalingen uit zijn redevoeringen voegt hij toe, dat zpn woorden met een overweldigend of enthousiast ap- plaus werden beantwoord. Misschien is hp in werkelijkheid.niet zo'n onaan genaam mens als men uit zijn boe ken zou afleiden. (Zijn „Autobiogra phy" van vier jaar geleden is ook al zo'n geborneerd geschrift). Maar het doet er niet zo veel toe, of wij Nkroemah al dan niet een sym pathiek man vinden. Hü is een van de belangrijkste regeringsleiders In net Afrikaans-Aziatische kamp van neutra- listische landen, en als zodanig kan hp nog een belangrijke rol spelen m de we reldpolitiek.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1961 | | pagina 7