Middelzware explosie in de atmosfeer
RUSSISCHE KERNBOM
ONTPLOFT IN AZIË
Moskou zwijgt, Washington
Maakt het nieuws hekend
Kennedy was
niet verrast
Greet Koeman
overleden
Maandag installatie van
president Joao Goulart
Politieke crisis in Brazilië
echter nog niet opgelost
DUITSE TANKS NU TOCH IN ENGELAND
Astronaut TITOV
in Oost-Berlijn
Opvolger van dr. Dibelius
mag D.D.R. niet meer in
Deskundig onderzoek in
zaak-v. d. P. begonnen
Tegen carrosseriebouwer is
proces-verbaal opgemaakt
Minister Luns
vijftig jaar
ONTVANGEN DOOR ULBRICHT
AARDSCHOK
wVei?
Auto met zes
man in het IJ
Paus zal H. Mis
opdragen voor
de vrede
nog een mysterie
Bedreiging van
de vrede
Aanranding
geënsceneerd
Zomers weer
Ne
gehd
Een Duitse toerist
verdronken
CONGRESVOORZITTER STELT VAST
In hoge Noorden
l.Ianoeuvres van
Sovjet-Unie
(Aw>SHINGT0N-
U.P.I.) -
2 sept. Rtr.,
De atoomge-
Ie - van de Sovjet-Unie heb-
ste geprofiteerd van de toe-
gedie zij deze week kre-
ve„ Van hun regering om de proe-
q. biet kernwapens te hervatten.
Ayt;eren brachten zij in Centraal-
^hsk ^uurt van Semipata-
tot
een „middelzwaar" kernwa
had LOt ontploffing. De explosie
het Maats in de atmosfeer, maar
te i? Piet bekend op welke hoog-
fo'e e Sovjet-Unie heeft tot nu
Jh alle talen over deze eerste
Vet^jSche kernproef sinds 3
kernproef sinds 3 no
1958 gezwegen. Alle ge-
kwamen gisteren uit het
Huis, waar plaatsvervan-
ïeep Perschef Andrew Hatcher er
spoedig bij was om het dra>
gjbsche nieuws, dat opnieuw in
Of|t delen van de wereld
Wj tenis teweeg bracht, be-
n9 te
dat
maken. Hatcher zei
w het geëxplodeerde kern-
da 1 groter van kracht was dan
fjy at°ombom, die destijds op
(j^°shima werd geworpen, maar
kja het niet van de „megaton-
VanSe:' was. De explosieve kracht
(jje eyn megaton staat gelijk met
Van één miljoen ton T.N.T.
to^ Orhploffing werd in Washing-
dUf lee<ds omstreeks het middag-
'Plaatselijke tijd) geregis-
act,. O; maar pas om kwart over
kef, 's avonds werd president
Stp]c^y ërvan op de hoogte ge-
de M «omdat het zo moeilijk was
ga^arneming bevestigd te krij-
dW Ge president toonde zich
A Verrast, aldus Hatcher.
NtM Dean
Aan zee
Het weer in Europa
^Le^f'kaanse experts deelden later
I,|J1 de proef in Centraal-Azië moet
n?,,<W!l0rnen met een kernbom van
°sie. j°t vijfhonderd kiloion. De ex-
"'tik .1 *r»eht van één kiloton staat
b0Jjet die van duizend kilo T.N.T.
v tia '"e in augustus 1945 op Hiro-
b6 rHoh< r<' Kegooid, had een explosie-
Van ongeveer twintig kiloton,
"V,?? dus --
..■te... gelijk staat met twintig-
T.N.T. Zoals bekend heeft
At .Khroesjtsjev onlangs gezegd
in staat zijn
van honderd
'kil- kernliSChe *eleer(,en
in ioen l m maken
h"t p" ton T.N.T., dat is dus een bom
eSatori ''xP'°sieve kracht van honderd
h tpnic<
de inmiddels in Was-
teruggekeerde Amerikaanse
s1^^digde op de conferentie over
9pn^°Pzetten van kernproeven in
?en s,e' verkiaar(je gisteren dat zulk
teko •ert50m geen enkele militaire
°fdp ls heeft, maar uitsluitend kan
gebruikt als wapen voor mas-
,!ear, eur- ••De Sovjet-Unie", aldus
t Wa "bewijst door het feit dat zij
apen wil ontwikkelen, dat haar
toekomstige politiek gericht zal zjjn
op het terroriseren van de mensheid.
Maar wij zullen niet capituleren voor
een politiek van afpersing en ter
reur."
Dean deelde ook mee dat de kern
stopconferentie in Genève „normaal"
zal worden voortgezet. Maandag a.s.
zullen de afgevaardigden van de Ver
enigde Staten, Rusland en Engeland el
kaar alweer ontmoeten. Verwacht
wordt dat over en weer de nodige felle
verklaringen over het Russische be
sluit de kernproeven te hervatten zul
len worden afgelegd. Het is geenszins
onmogelijk dat de conferentie daarna
definitief zal worden ontbonden.
Intussen zijn ook gisteren weer vele
reacties op het hervatten van de kern
proeven door de Russen losgekomen.
Interessant is dat ook enkele commu
nistische partjjen buiten het Sino-Sov-
jet-blok, verklaringen hebben uitgege
ven waarin zij het nemen van kern
proeven veroordelen. Overigens ver
klaarde de leider van de Amerikaanse
communistische partij, Gus Hall. in
New York: „De verantwoordelijkheid
voor de toestand, die heeft geleid tot
het hervatten van de kernproeven, ligt
eerst en vooral bij de ultra-reactionaire
oorlogskrachten in ons land, zowel bin
nen als buiten de i-egering. Het is de
grote fout van Kennedy, dat hij aan
AMSTERDAM, 2 sept. De Amster
damse operazangeres Greet Koeman
(sopraan) is in de afgelopen nacht op
54-jarige leeftijd in de Boerhaave-kli-
niek overleden.
Mevrouw Koeman, die al meer dan
een jaar ziek was, werd medio juni in
deze kliniek opgenomen.
Haar laatste optreden was in mei van
het vorige jaar als Rosalinde in „Die
Fledermaus". Zij heeft in totaal in ruim
duizend voorstellingen gezongen.
Greet Koeman werd op 9 december
1906 te Zaandam geboren. Zij kreeg
haar opleiding bij mevrouw Aaltje
Noordewier-Reddingius en in de opera
klas van het Amsterdams Conservato
rium onder leiding van Johannes den
Hertog.
Na haar studietijd werd zij meteen
aan de opera verbonden. Eerst bij het
Gemeentelijk Theaterbedrijf en de Ne
derlandse Operastichting, later bij de
Nederlandse Opera te Amsterdam. Bo
vendien is zij, in opera's en op con
certavonden, verscheidene malen in het
buitenland opgetreden o.a. te Cannes,
Parijs, Brussel, Kopenhagen, Hamburg,
Dublin.
deze krachten heeft toegegeven."
In Londen noemde een woordvoerder
van het ministerie van buitenlandse
zaken de kernexplosie van gisteren
„betreurenswaardig". Hij voegde hier
aan toe: „Deze proefneming heeft on
getwijfeld een aanzienlijke tijd van
voorbereiding geëist. Deze voorberei
dingen zijn dus door de Russen ge
nomen terwijl zij in Genève nog praat
ten over een verdrag tot het verineden
van dergelijke proeven. Door deze ont
ploffing neemt het gevaar van radio
activiteit overal in de wereld weer
toe." Een soortgelijke verklaring werd
uitgegeven door het Frans© ministerie
van buitenlandse zaken.
Dramatisch was de verklaring, die
gisteren werd afgelegd door de Japan
ner Soemako Foekoeda. Deze man hjdt
nog steeds aan een ernstige ziekte als
gevolg van het Amerikaanse bombar
dement van 9 augustus 1945 op Hiro
shima! Foekoeda zei: „Als de Russpn
weer proeven gaan doen, zullen de
Amerikanen zeker dit voorbeeld volgen.
Dan zal de dodelijke as weer onbarm
hartig op Japan neerregenen."
AMSTERDAM, 2 sept. Vanmorgen
omstreeks vijf uur is een auto met zes
Duitse toeristen, allen jongemannen,
tijdens een pot-dichte mist van de aan
legsteiger van de Tolhuispoort achter
het Centraal Station in het IJ gereden
en direct gezonken.
Vijf inzittenden wisten uit de wagen
te komen, de zesde werd later, toen de
brandweer de auto uit het water had
gehaald, levenloos over de achterbank
hangend, aangetroffen. De overige vijf
inzittenden werden voor onderzoek naar
het Binnengasthuis overgebracht.
Er lag, toen de wagen, die met een
gangetje van ongeveer acht kilometer
de aanlegsteiger opreed, geen pont voor
de steiger. De zwaar beladen auto ver
dween meteen in het IJ, dat ter plaatse
ruim twaalf meter diep is.
In Weert is gisteren het tienjarig bestaan van de ondèrofjicierenschool feestelijk
gevierd. Prins Bernhard luisterde met zijn aanwezigheid de verjaardag 'op. Twee
kinderen die niet op de hoogte waren van het feit, dat men de inspecteur-gene
raal van de landmacht'in functie geen bloemetjes kan aanbieden, beleefden een
grote teleurstelling, toen de prins hun vriendelijk aangeboden bloemen moest wei
geren. De adjudant van de prins, kol. Geertsema (links) tracht de situatie aan
de kleintjes uit te leggen. De school heeft ter gelegenheid van het jubileum het
predikaat Koninklijke gekregen en heet nu voortaan „Koninklijke Militaire School".
BRASILIA, 2 sept. (AFP, Rtr, UPI)
De voorzitter van het Braziliaanse Con
gres heeft de installatie van Joao Gou
lart, de huidige vice-president, vastge
steld op maandagmiddag a.s. Dit be
richt, dat gisteren werd verspreid door
het Franse persbureau A.F.P., klinkt
zeer gunstig maar betekent nog geens
zins dat de constitutionele crisis in Bra
zilië nu ook werkelijk tot een einde is
gekomen. Twee vragen blijven namelijk
nog open. De eerste is of Goulart ge
noegen zal nemen met een president
schap, dat hem geen macht doch alleen
maar representatieve bevoegdheden
verleent, en de tweede of het Brazilia
se leger met de installatie van Goulart
akkoord gaat.
Indien Goulart inderdaad een mi
nister-president onder zich krijgt, die
het ene NAVO-land ko-
°P het grondgebied van
al VO-land. In het verleden
nerhaa.ldelijk gebeurd. Toch
proeft men iets van de ironie van de
geschiedenis, als men ziet, hoe de eer
ste Duitse tanks aan land worden ge
bracht in Engeland. De voertuigen be
horen tot het 84ste Panzerbataillon imn
de Westduitse Bundeswehr, dat in
Wales gaat oefenen.
het hoofd'wordt van he uitvoerende
macht, schjjnen de militaire leiders
zich wel met het presidentschap van
Goulart te willen verenigen. Intussen i
bekend geworden dat de vice-presi
dent gisteravond vanuit Montevideo
naar zijn vaderland is teruggekeerd.
Vanmorgen is hij in de zuidelijke stsyat
Rio Grande do Sul aangekomen.
De Braziliaanse minister van oorlog,
maarschalk Odilio Denys, een van de
sleutelfiguren in de huidige crisis, ont
kende gistermiddag krachtig dat het le
ger zich van de regering meester wil
maken. „Zij die dergelijke berichten
verspreiden trachten de nationale vrede
te verstoren", aldus de maarschalk, die
zich in de afgelopen week krachtiger
dan wie ook heeft verzet tegen het pre
sidentschap van Joao Goulart.
Ook maarschalk Denys schijnt er
overigens geen bezwaar tegen te hebben
dat Goulart president wordt, als er te
vens een premier wordt benoemd, dus
als Brazilië in plaats van een presiden
tiële democratie een parlementaire de
mocratie wordt. Zoals gemeld, gaan de
gedachten hierbij vooral uit naar het
voorbeeld van West-Duitsland. De mili
taire leiders hebben Goulart al uitge
nodigd naar Brasilia te komen om de
voorwaarden, waaronder hij president
kan worden, te bespreken.
Over de militaire situatie in het land
burgeroorlog, ja l,ee? zijn de
berichten verwarrend en tegenstrijdig.
Troepen die trouw zijn aan maarschalk
Denys, zijn gisteren geland in de pro
vincie Rio Grande do Sul, waar de poli
tieke aanhang van Goulart het sterkst
is. Hier en daar schijnt het tot gevech
ten van gering formaat te zijn gekomen.
Ook de Braziliaanse marine heeft troe
pen mariniers naar Rio Grande
do Sul gestuurd. De luchtmacht ten
slotte stuurde straaljagers naar Porto
Alegre, de hoofdstad van Rio Grande do
Sul. De vliegtuigen wierpen pamfletten
uit, waarin de bevolking werd aange
spoord de federale regering in Brasilia
te steunen.
VATICAANSTAD, 1 sept. (UPI)
Dc paus heeft met het oog op de
slechte politieke situatie in de wereld
besloten een Heilige Mis met bijzonde
re intentie voor de vrede op te dragen.
Volgens Vaticaanse zegslieden zal de
Mis „binnen enkele dagen" in de St.
Pieter worden gelezen.
„De paus is uitermate bezorgd over
de situatie en heeft he 'aatste ontwik
kelingen, in Berlijn zowel ais op an
dere sleutelposities, Tiet belangstelling
gevolgd," aldus de zegslieden.
Paus Joannes bevindt zich op het
ogenblik op zijn zomerverblijf jn Cas-
telgandolfo, maar wordt binnenkort in
Vaticaanstad terugverwacht.
MOSKOU, 2 sept. (UPI) Het Rus
sische ministerie van defensie heeft
bekend gemaakt, dat in september en
oktober door de Sovjet-Unie manoeu
vres te land, ter zee en in de lucht
zullen worden gehouden in het gebied
van de Barcntsz-zee en de Karazee. Er
zal worden gewerkt met verschillende
types moderne wapens en raketten.
Het ministerie gaf de begrenzing van
het oefengebied nauwkeurig aan en
waarschuwde de eigenaars van Russi
sche en buitenlandse schepen en vlieg
tuigen, dat materiële schade aan sche
pen of vliegtuigen, die zich binnen de
gevarenzone zullen bevinden, niet zal
worden vergoed.
Finland Op grond van een nieuwe
verordening van de Fin"e regering mo
gen voortaan een aantal functies bij de
overheid, die tot dusver alleen voor man
nen openstonden, ook door vrouwen wor
den bekleed. Zo mogen vrouwen voort
aan optreden als machinist en stoker
bij de spoorwegen, terwijl zij ook als
boswachter bij het staatsbosbedrijf mo
gen werken. (FNB)
BERLIJM, 2 sept. (AFP) De Rus
sische ruimtevaarder Ghermaa Titov is
gistermiddag op het vliegveld Schöne-
feld in Oost-Berlijn aangekomen. Hij
werd ontvangen door de Öostduitse re
geringsleider, Walter Ulbricht, en ande
re communistische autoriteiten. Titov
werd vergezeld door zijn vrouw, Tama
ra Vassilievna. Ongeveer tienduizend
Oostberlijners waren getuigen van zijn
aankomst.
Na het begroetingswoord van Ul
bricht zei Titov: „Ik dank de rege
ring en het volk van de eerste arbei
ders en boerenstaat Duitsland voor
de ontvangst. De Sovjet-Unie weet dat
uw land groeit en iedere dag sterker
wordt. De Sovjet-Unie en de broeder-
staten van het socialistische kamp zijn
solidair met u in de strijd die u voert
tegen de reactie en de militairisten.
Wij steunen uw streven naar een dit
jaar te sluiten vredesverdrag."
De Westberlijnse politie heeft meege
deeld, dat Öostduitse politiemannen gis-
steravond een Westberlijner hebben af
geranseld, die kritiek had op het slui
ten van de sectorgrens, terwijl hij in
formeerde naar te vervullen formalitei-
DE BILT Op vele plaatsen in de
wereld, o.a. ia het Koninklijk Neder
lands Meteorologisch Instituut in De
Bilt. is (zoals wij reeds hebben gemeld)
donderdagmorgen een zware aardbe
ving waargenomen. Het epicentrum
daarvan moet hebben gelegen op een
afstand van ongeveer twaalfduizend ki
lometer van De Bilt.
Volgens Italiaanse geleerden moet het
centrum van de aardbeving (of explo
sie) in de Gobiwoestijn worden gezocht,
terwijl Amerikaanse geleerden menen
dat de aardschok moeten hebben plaats
gehad in Peru. De geleerden van Vele
landen zijn nu druk doende met het
vergelijken van hun gegevens.
Enkele geleerden hebben ook als hun
mening te kennen gegeven, dat het epi
centrum van de aardbeving in Russisch
Siberië lag, maar volgens het KNMI is
dat onmogelijk. Meteorologen van een
waarnemingsstation in Wenen verklaar
den: „Volgens onze gegevens moet het
een zware aardschok gijn geweest,
waarvan het centrum zich diep onder
de grond bevond."
LONDEN, 2 sept. (U.P.I.) De
Engelse „anti-lawaai-bond" heeft
draagbare radiotoestellen aan de
kaak gesteld als een „bedreiging
van de vrede overal in de wereld."
Dc bond tracht er een wet door te
krijgen, waarin wordt verboden dat
draagbare radio's op een afstand van
meer dan een meter hoorbaar zijn.
„Op die manier kan iemand die niet
wenst te luisteren zich tenminste in
veiligheid stellen", aldus het hoofd
bestuur van de bond.
AMSTERDAM, 2 sept. Het deskun
dige onderzoek in de zaak-v.d.P. dat het
ambtenarengerecht in Amsterdam be
gin april bij interlocutoir vonnis ge
lastte, is kortgeleden begonnen. Het
wordt geleid door mr. C. J. F. Caljé
lid van de verzekeringskamer en een
van de plaatsvervangende voorzitters
van het ambtenarengerecht in Amster
dam.
De marechaussee heeft inmiddels
in samenwerking met de rijkspolitie te
Oudewater proces-verbaal opgemaakt
tegen een carrosseriebouwer uit Oude
water, die volgens de Bussumse tech
nisch hoofdambtenaar van het mini
sterie van Defensie, de heer F. H.
v. d. P. in 1958 valsheid in geschrifte
heeft gepleegd bij de inschrijving voor
een legerorder.
De heer v. d. P. deed hiervan in
maart aangifte bij de Rotterdamse offi
cier van justitie. De Oudewaterse car
rosseriebouwer is de echtgenoot van de
vrouw die een rol had moeten spelen
in de voor de heer Van der P. com
promitterende aanrandingscène.
Het proces-verbaal werd in aanwezig
heid van de raadsman van de heer v. d.
P mr. N J. Geleijnse, opgemaakt. Er
zouden reeds dertig getuigen zijn ge
hoord.
De aanranding in Oudewater, waar
van de technisch hoofdambtenaar de
dader had moeten zijn, is geënsceneerd
door de sergeant F„ een vroegere mede
werker van de heer v. d. P. Dit is
gebleken uit een nader onderzoek dat
staatssecretaris Calmeyer heeft laten
instellen. De sergeant heeft een volle
dige bekentenis afgelegd. Hij heeft een
reprimande gekregen.
De geënsceneerde aanranding kwam
o.m. ter sprake tijdens de behandeling
van de zaak-v. d. P. voor het ambtena
rengerecht in Amsterdam.
De geënsceneerde aanranding zou een
onderdeel van een hetze zijn geweest.
Na een uitvoerig onderzoek besloot de
Rotterdamse officier van justitie in deze
zaak geen strafvervolging in te stellen
Ook de auditeur-militair bij de krijgs-
raad-te-velde-west stelde geen vervol
ging in, aangezien hem niets was ge
bleken van een door een militair ge
pleegd strafbaar feit.
De mededeling van de staatssecreta
ris, dat de sergeant de aanranding heeft
geënsceneerd, zou zijn gedaan in een
gesprek dat enkele in de zaak-v. d. P.
geïnteresseerde leden van de Tweede
Kamer met hem hebben gehad.
De woordvoerder van de minister van
Defensie verklaarde desgevraagd dat
sergeant F. reeds in een "roeg stadium
van het onderzoek bekend heeft de „aan
randing" te hebben geënsceneerd.
De heer v. d. P. meende toen echter,
aldus de woordvoerder, dat een ander
voor de enscenering verantwoordelijk
was.
ten voor een bezoek aan Oost-Berlijn.
de man werd in een politietent gesleurd
en flink afgeranseld voordat hij naar
West-Berlijn mocht terugkeren, waar hij
in een ziekenhuis moest worden behan
deld.
WASHINGTON, Het Amerikaanse
ministerie van buitenlandse zaken heeft
een Russisch document uit 1947 gepu
bliceerd, waaruit blijkt dat de Sovjet-
Unie destijds duidelijk de westelijke
rechten van toegang tot West-Berlijn
door de lucht heeft erkend. Het rapport
werd tijdens de vergadering van de
raad van ministers van buitenlandse za
ken van de vier bezettende machten in
Duitsland in 1947 in Moskou aan de
Westerse mogendheden overhandigd.
De voorzitter van de raad voor ge
heel Duitsland van de Duitse Evange
lische (protestantse) Kerk, dr. Kurt
Scharf, die donderdag voor de eerste
maal sinds de afgrendeling van Oost-
Berlijn voor kerkaangelegenheden
naar West-Berljjn mocht gaan, mag
niet meer naar Oost-Duitsland terug
keren.
Bij de verkiezing van Scharf, als op
volger van bisschop Dibelius, was het
feit dat hij in Oost-Berljjn woonde en
daarom vrije toegang tot Oost-Duitsland
had, een beslissend factor. Scharf werd
in februari van dit jaar tot voorzitter
van de raad gekozen.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiimtin
Ghana In een amendement op het
wetboek van strafrecht, dat gisteren in
Accra is gepubliceerd, is het beledigen
van president Kwame Nkroemah van
Ghana strafbaar gesteld met gevange
nisstraffen tot drie jaar en boetes tot
500 pond. (UPI).
Maandag viert mr. J. M. A. H. Luns,
minister van buitenlandse zaken, zijn
vijftigste verjaardag.
(iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiii
(Van onze weerkundige medewerker)
DE BILT, 2 sept. Ook vanmor
gen kwam m een groot deel van ons
land een vrij dichte mist voor die op
de meeste plaatsen voor het middag
uur was verdwenen. Deze lage wol
ken waren gisteren het hardnekkigst
in de. omgeving van Amsterdam en
een deel van Zuid-Holland, waar de
zon met of maar nauwelijks doorbrak.
Daar werd het niet warmer dan 19
gr. tegen 30 gr. C. in Zuid-Limburg.
Dit weekeinde blijft rustig en zomers
maar de temperatuur hangt geheel af
van het tijdstip waarop de zon door
breekt. In die plaatsen waar dit eerst
na het middaguur wordt, zal het kwik
niet hoger dan 20-22 gr. komen
Zondag, Zon: 5.54-19.24. Maan:-15.34.
Maandag: Zon: 5.55-19.22. Maan 0.22-
16.23.
Na het otrekken van mist en lage
wolken zonnig en mooi strandweer.
Zwakke wind tussen noord en oost.
Middagtemperatuur 21-23 gr., zeewater
18 gr.
Vooruitzichten: hogedrukgebied blijft
voorlopig goed strandweer brengen.
max min neersl.
Station:
Weei
temp
temp
neersl.
gisteren
24 uur
Den Helder
mist
19
16
0
Ypenburg
mist
20
18
0
Vlissingen
mist
24
16
0
Eelde
motregen
23
15
0.2
De Bilt
mist
24
16
0
Twente
mist
25
17
0
Eindhoven
half bew.
27
16
0
Zd-Limburg
onbew.
30
17
0
Stockholm
onb-ew.
24
10
0
OsJo
zw. bew.
20
13
0
Kopenhagen
onbew.
20
8
0
Londen
mist
25
16
0
Amsterdam
mist
19
14
0.2
Brussel
mist
27
17
0
Luxemburg
onbew.
29
15
0
Parijs
onbew.
32
13
0
Bordeaux
zw. bew.
35
19
0
Grenoble
onbew.
31
15
0
Nice
onbew.
29
20
0
Berlijn
onbew.
30
15
0
Frankfort
onbew.
30
13
0
VLünchen
onbew.
28
12
0
Zürich
mist
30
12
0
Genève
licht bew.
28
13
0
Locarno
zw. bew.
28
15
0
Wenen
onbew.
26
11
0
Innsbruck
onbew.
30
12
0
Rome
onbew.
32
15
0
