GESPIONEERD VOOR DE NA VO
Twee NEDERLANDERS
Rusland gearresteerd
m
MILJOENSTE OP MADURODAM
N miljoenste
- zo
Den Haag: ..Regering was
van reis geheel
Rusk en Gromyko:
geen akkoord
Sovjet-standpunt inzake
Berlijn onveranderd
Binnenkort brochures in de bu
over
Voorlichtingscampagne
individuele zelfbescherming
Herfst begint morgen
ZEVENTIG VAN HONDERD
ZOMERDAGEN TE KOUD
VAUXHALL
NOURYGID
Vrijdag 22 september i96i
Hebben bekend
«Hl
Geen onwelvoeglijke taal
Regering verlaat „siepelsysteenT' en
wendt zich direct tot de burgerij
ANDERS DAN ANDEREN
Het weer
POLITIEMAN bij
strijd GEDOOD
BEIDEN ZOUDEN
SPIONAGE REEDS
Het weer in Europa
BIJ SPRONG
Gecombineerde actie
tegen infiltranten
Hoge Nederlandse
onderscheiding voor
Belgische premier
':'$)ÊiÊStiÊÈÈÊÊtSÊÊ-:*
moskou, 22 sept. (Rtr., a.f.p.,
Tbss, A.N.P.) Twee Nederlan
ders, de 29-jarige Amsterdamse
Scheepsmachinist E. B. Reydon en
25-jarige leerling van een zee-
v'Bartschool L. de Jager zijn op 20
^dgustus in Trans-Karpathië, een
^el van de Sovjet-republiek
pekraïne, gearresteerd op verden
king van spionage. Het Russische
Persbureau Tass maakte dit eerst
bisteren bekend. Het voegde aan
^eze mededeling toe, dat de twee
fristen hadden bekend, dat zij
na in Amsterdam een speciale op
leiding en instructies hiertoe te
hebben ontvangen in opdracht
van de Nederlandse geheime dienst
Sovjet-gebied bezochten om spio-
nage-inlichtingen voor de NAVO
te verkrijgen. Woensdag is monde
ling bij de Nederlandse ambassade
in Moskou naar aanleiding van
deze spionage-activiteiten gepro
testeerd. Het onderzoek in deze
zaak duurt nog voort, aldus de
Russische verklaring.
Verklaring ministerie
H.W.VAN G0RP& ZONEN
T
NEW YORK, 22 sept. (U.P.I.)
Volgens welingelichte zegslie
den heeft de Russische minister
ran buitenlandse zaken, Gromyko,
tijdens het langdurige gesprek
dat hij gisteren in diens privé-
appartement in het luxueuze Wal
dorf Astoria Hotel heeft gevoerd
met zijn Amerikaanse ambtgenoot
Dean Rusk, de communistische
eisen van een gedemilitariseerd
„vrij" Berlijn opnieuw en in krach
tige termen bevestigd. Naar ver
luidt hadden beide ministers hun
vier uur en vijfentwintig minuten
durende gesprek volledig .gewijd
aan de kwestie-Berlijn en aan de
Duitse problemen. Volgens de
zegslieden had Rusk de kwesties
Laos en de Congo en de Russische
eisen inzake een verandering in
de structuur van de Verenigde
Naties wel even aangeroerd.
m
(Van een verslaggever)
DEN HAAG, 22 september
De regering is begonnen met een
voorlichtingscampagne die beoogt
het gehele volk een inzicht te
geven in de gevaren van een even
tuele oorlog en het op de hoogte
te brengen van de mogelijkheden
om zich tegen die gevaren te be
schermen. Het wordt een nuchtere
campagne, aangezien nuchterheid
een eerste vereiste is in een der
gelijke belangrijke voorlichtings
actie. De regering vertrouwt op
het gezond verstand van het Ne
derlandse volk in haar Streven om
MENSEN DIE
HET GOED
BEKIJKEN
KIEZEN
ARISTONA
Bert Gartheff presenteert:
Droog weer
n
te komen tot een behoorlijke voor
bereiding.
Noodrantsoen
DE TAPIJTKEVERLARVEN
komen mei dii warm-
vochiige weer uii en be
ginnen hun verwoestend
werk.
besirijdi ze radicaal
Ga naar de drogist
Meetposten
Geen oostenwind
•KOUT!-
rX-Jb
HET NIEEWE DAGBIAD
I11 liet protest werd gezegd dat de
twee Nederlanders films en een notitie
boek met spionagegegevens in hun be
zit hadden. Ook zouden zij „techni
sche apparaten voor visuele waarne
ming en voor het fotograferen van mi
litaire objecten" hebben bezeten. Vol
gens de Russische autoriteiten is het
tweetal 21 juli te Oezjgorod aangeko
men. „Vandaar hebben de twee Neder
landers zich per auto naar Lwow, Kief,
Charkof, Jalta en Odessa en vervol
gens weer via Kief terug naar Oezjgo
rod begeven. Daar zijn zij aangehouden.
De talrijke films die in beslag zijn ge
nomen. zijji aangetroffen in zwembroe
ken, die speciaal voor dit doel waren
gemaakt", aldus het protest bij de am
bassade.
Het ministerie van Buitenlandse
Zaken in Den Haag heeft naar aan
leiding van het bericht van- de arres
tatie de volgende verklaring uitgege
ven: „De Nederlandse regering was
absoluut onkundig van het verblijf
Je 29-jarige Amsterdamse scheeps-
"ktchinist Evert Reydon, die in Rusland
is gearresteerd.
(Advertentie)
ROTTERDAM, Soerweg 21-25, Tel. 176600
DORDRECHT, Geldelcze Pad 76, Tel. 4344
van de heren De Jager en Reydon in
Rusland totdat op 11 september jongst
leden de stiefvader van de heer De
Jager, die reeds geruime tijd niets
van lien had gehoord, verzocht of in
lichtingen konden worden ingewon
nen. Dit heefi de ambassade te Mos
kou gedaan. Daarop werd geen ant
woord ontvangen totdat op 20 septem
ber aan de Nederlandse ambassade
werd medegedeeld, dat de beren De
Jager en Reydon op 20 augustus in
Trans-Karpatië waren aangehouden.
De Nederlandse ambassade heeft aan
stonds aangedrongen op liet mogelijk
maken van bet verlenen van dé ge
bruikelijke consulaire bijstand."
Dc hoer Do Jager is de pleegzoon van
de burgemeester van Oost-Dongeradeel
(Friesland), de heer F. Sytsma. Deze
heeft mehgedeeld, dat zijn pleegzoon on
geveer zes weken geleden met een
vriend naar Rusland is vertrokken, dit
zeer tegen de zin van de pleegvader in.
Deze ontving 6 augustus voor het laatst
een brief van zijn pleegzoon; de brief
was afkomstig uit Jalta. Je heer Syts
ma kreeg li september ernstige ver
moedens dat zijn pleegzoon in moeilijk
heden was komen te verkeren, vermoe
dens die gisteren werden bevestigd.
Volgens de lieer Sytsma tracht men
via diplomatieke kanalen zijn pleeg
zoon naar Nederland te doen terugke
ren. De cursus aan de zeevaartschool
waarvan de heer De Jager leerling is,
is woensdag weer begonnen, zodat hij
in elk geval voordien werd terugver
wacht.
De vader van de andere in Rusland
gearresteerde Nederlander, ir. J. Rey
don in Bussum, van het bericht van
de arrestatie van zijn zoon zeer ge
schrokken, heeft met deze sinds onge
veer een jaar geen contact meer ge
had.
Het lijkt nog niet vast te staan, of
en zo ja, wanneer een proces tegen de
gearresteerde Nederlanders zal worden
gevoerd. Zoals bekend is begin septem
ber een Amerikaanse student, de 22-ja-
rige Harvin William Makinen, op be
schuldiging van spionage tijdens een
toeristenverblijf in de Sovjet-Unie tot
acht jaar gevangenisstraf veroordeeld.
Ook hij zou in het gebied Oezjgorod-
Lwow-Kief hebben gereisd.
:y -
Op Madurodam werd donderdagmiddag de miljoenste bezoeker van dit seizoen
ontvangen. Het was mevrouw Schardijn uit Den Haag, die vergezeld was van haar
dochtertje Henny. Mevrouw Glastra van Loon, voorzitster van Madurodam
overhandigde mevrouw Schardijn (rechts) een bos bloemen en vele andere ge
schenken. Op een van de daken van het miniatuur stadje staat de kleine Henny.
Gromyko had geen „verzachting" te
weeg gebracht in het standpunt dat de
Russische premier Khroesjtsjev tijdens
het Weense topgesprek aan Kennedy
had uiteengezet. De Russische staats
man werkte zijn gehele programma van
communistisch eisen inzake Berlijn en
Duitsland af en stelde dat de eenheden
van de Westerse geallieerden na de
sluiting van een Oostduits vredesver
drag in West-Berlijn zouden zijn geïso
leerd.
Een officiële verklaring van de
Amerikaanse regering onthulde ech
ter dat de besprekingen op „vriende
lijke en zakelijke" wijze waren verlo-
Q-
ÖEN BOSCH, 22 sept. (K.N.F.) De
gestand van mgr. W. F. A. M. Mut-
-*erts, emeritus-bisschop van Den Bosch,
S e vorige week door zijn opvolger, mgr.
"Akkers, van het sacrament der zieken
erd voorzien, is aanmerkelijk verbe-
Rrd. Hij verblijft echter nog in het
'ekenhuis van de broeders van St.
Jo
ahnes de Deo.
(Advertentie)
Maandag 25 september
flmtotia
m
Verwachting tot zaterdagavond,
opgemaakt te 11.15 uur).
ttroog weer met zonnige perioden
j'Sar ook enkele wolkenvelden. In de
?®cht en ochtend plaatselijk mist.
£)vakke tot matige oostelijke wind.
weinig verandering in temperatuur.
^lerdag zon: 6,28-18.38. Maan: 18.29-
BILT, 22 sept. Ook het vierde
inde van dc septembermaand za
(tyi1 nazomers karakter hebben. Geheel
tw'^Europa ligt in een hogedrukgebied
rustig en droog weer. In de nacht
ïhi échtend komt er op tal van plaatsen
Om voor. die in de morgenuren oplost
hJv. P'aats te maken voor een septem-
f-'^onnetje. De temperatuur, die giste-
Mlri d°ger kwam dan 20 graden, zal
JQens het weekeinde geleidelijk iets ho
ste borden en tot 21 a 24 gr. kunnen
flhgen. Het ziet er naar uit, dat ook tij-
hW llet weekeinde dit rustige en nazo-
rse weer zal voortduren.
Weer
jen Helde! mist
Ipe'nburg mist
vMissingen mist
Eel de mist
Df Bill mist
Twente geh. bew.
Eindhoven onbew.
ia-Limburg geh. bew.
Stockholm zw. bew.
)sU, egh. bew.
Kopen na ger zw. bew.
Londen mist
Arc sterdam -mist
Brussel mist
Luxemburg zw. bew.
Parijs geh. bew.
Nice onbew.
Berlii n onbew.
Münehen mist
max min
temp temp neersi
gisteren
Zurich
Genève
Wenen
Innsbrück
Belgrado
Home
Ajaccio
Madrid
Mallorca
Lissabon
mist
geh. bew.
onbew.
geh. bew.
onbe\£. m m
onbew.
onbew.
onbew.
onbew.
licht bew.
18
20
21
20
20
19
20
20
15
14
18
21
21
21
19
21
26
22
24
25
28
23
29
26
32
27
27
29
29
10
9
14
8
8
15
9
15
0
12
13
11
9
15
13
20
9
10
12
15
8
13
8
16
13
14
14
17
24 uui
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Met nadruk betoogde de minister van
Binnenlandse, Zaken, mr. E. H. Toxo-
peu.s, op een gisteren gehouden pers
conferentie dal het toeval is dat het
begin van de voorlichtingscampagne
samenvalt met een periode van span-
ning in de wereld. De minister lveeft j
trouwens eind vorig jaar in de Twee
de Kamer al aangekondigd, dat de
voorlichting aan de bevolking over de
individuele zelfbescherming in de loop
van dit jaar krachtig zou worden aan
gepakt.
In haar beslissing hieromtrent heeft
(le regering de Quay welbewust een
koerswijziging tot stand gebracht. Hel
is een zeer moeilijke beslissing ge
weest. Men heeft radicaal het zoge
naamde „siepelsysteem" het sys
teem van voorlichting door middel van
B.B., huisvrouwenorganisaties, vakbon
den en bedrijven vervangen door
een massale actie.
In de loop van dc volgende week zul
len huis aan huis een tweetal publika-
ties worden bezorgd, gestoken in een
stevige envelop van het ministerie van
Binnenlandse Zaken, met als opschrift:
„Wenken voor de bescherming van uw
gezin en uzelf'. Eén publikatie bevat
algemene wenken, de andere behandelt
wenken voor eerste hulp. De inhoud
van dc laatste spreekt voor zich. Dc
algemene wenken vormen tezamen een
noodzakelijke instructie over alarmsig
nalen en over wat men moet doen in
bepaalde, met name genoemde oorlogs
omstandigheden, als bombardementen,
kernexplosies en lall-ouit (radioactieve
neerslag).
Men moet zicli er van bewust zijn
dat het noodzakelijk is een aantal maat
regelen te treffen om eventueel oor
logsgeweld te overleven. Er is bescher
ming mogelijk tegen kernexplosies en
de gevolgen daarvan. Een bom, zoals
er in 1945 twee op Japanse steden zijn
geworpen, levert direct gevaar op in
een cirkel rond liet explosiepunt met
een straal van drie kilometer. Vanal
omstreeks zestienhonderd meter van
het explosiepunt heeft men een goede
kans er levend af te komen. Tegen de
radioactieve straling in dit gebied en
de radioactieve neerslag daarbuiten
kan men zich beschermen in een
schuilplaats.
De publikatie met algemene wenken
bevat aanwijzingen voor de inrichting
van een dergelijke schuilgelegenheid,
geeft aan wat men nu reeds kan doen
en wat men in tijd van spanning moet
doen. De beknopte publikaties met dc
wenken zullen binnen korte tijd worden
gevolgd cjoor een andere overheidsuit
gave. een brochure waarin de aange
legenheden, waarop de wenken betrek
king hebben, uitvoerig zullen worden
behandeld.
Een van de wenken betreft het aan
leggen van een kleine voorraad le
vensmiddelen. Binnen niet al te lange
t(jd zullen aan de handel noodrant
soenen worden geleverd, die aan par
ticulieren kunnen worden doorver
kocht. De regering is niet van plan
een verplichting te stellen Op het
aanleggen van een noodvoorraad zo
als in Zwitserland bij voorbeeld het
geval is. Zij hoopt dat ieder zijn ver
antwoordelijkheid ia deze zal besef
fen, evenwei ook m die zin dat men
niet de winkels zal bestormen om te
gaan hamsteren.
Bij radioactieve neerslag, de zoge
naamde fall-out, een woord dat ook in
de overheidspublikaties zal worden ge
bruikt, is het zaak dat men twee da
gen in de schuilgelegenheid blijft. Daar
moet dus voor twee dagen eten en
drinken aanwezig zijn. Verder zal men
een week niet naar buiten kunnen, het
geen impliceert, dat men nog voor vijf
dagen voedsel in huis moet hebben. Be
cijferingen wijzen uit dat het aanleggen
van een dergelijke noodvoedselvoorraad
op vijftien gulden per persoon zal ko
men.
Van regeringswege zijn maatregelen
voorbereid om bepaalde gebieden, als
uiterste maatregel, te evacueren. Deze
evacuatiemaatrcgelen zjjn opgesteld in
overleg met de buurlanden. Uit de toe
lichting op de begroting van Algemene
Zaken is al gebleken dat uitgebreid
aandacht wordt geschonken aan het
programma van de burgerlijke verde
diging, waartoe de evacuatie behoort.
pen. Er was niet met de vuist op ta
fel geslagen en Gromyko was zich
met te buiten gegaan aan onwelvoeg
lijke taal.
Naar verluidt had Rusk zijn commu
nistische collega duidelijk pogen te ma
ken dat zijn regering van mening was
dat de Sovjet-Unie haar tijd verknoeide
door wat de vervanging van het secre
tariaat-generaal van de V.N. door een
troïka betreft, op haar stuk te blijven
staan. Volgens de zegslieden had Rusk
aan Gromyko uitgelegd dat een derge
lijke structurele wijziging in het Hand
vest van de wereldorganisatie een twee
derde stemmenmeerderheid zou verei
sen en dat een en ander hoe groot de
communistische druk ook mocht zijn,
niet zou kunnen worden bewerkstelligd.
Gromyko had echter geantwoord dat
zijn regering niettemin zou proberen
haar plannen door te drukken. Het was
niet bekend hoe Gromyko had gerea
geerd op vragen van Rusk inzake de
wijze waarop het Kremlin de Westerse
toegang tot een „vrij Berlijn" wilde ga
randeren. nadat een vredesverdrag met
de D.D.R. zou zijn gesloten.
HOLLANDIA, 22 sept. (Reuter)
Bij een botsing tussen een mobiele
politie Ifrigade en Indonesisch? inlil-
tranten in de buurt van Sorong heeft
de Nederlandse politie-agent Carli het
leven verloren. Hij laat vrouw en drie
kinderen achter. In een officiële mede
deling wordt gezegd dat militaire een
heden en mariniers de politie ter zijde
staan in de strjjd tegen „enkele dozijnen
Indonesische infiltranten". Voorts werd
medegedeeld dat de plaatselijke bevol
king de politiële actie ondersteunt, en
dat dorpelingen een gewonde Indonesiër
naar een Nederlands legerkamp hebben
gebracht.
De infiltranten werden gelokaliseerd
ongeveer vijftien kilometer ten zuiden
van Sorong.
Woensdag schoot een militaire wacht
in dé avond op een man die zich op ver
dachte wjjze bij een steiger ophield. De
ze wist zich echter uit de voeten te ma
ken.
(Advertentie)
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken (links) in gesprek met zijn
Russische collega.
BRUSSEL, 22 september De ko
ningin heeft de Belgische eerste minis
ter, de heer Theo Lefèvre, begiftigd
met het grootkruis in de Orde van de
Nederlandse Leeuw. De versierselen
van deze hoge onderscheiding zijn aan
de eerste minister uitgereikt door dc
minister-président De Quay, tijdens een
bezoek dat deze gisteren aan zijn Belgi
sche ambtgenoot heeft gebracht.
Een goed functionerende waarschu
wingsdienst is van uiterst grOot belang.
De B.B. richt driehonderd meetposten
in het gehele land 'n Int taak heb
ben de plaats van kernexplosies te be
palen. Waar de radioactieve neerslag
terecht zal komen wordt dan mede be
rekend aan de hand van meteorologi
sche voorspellingstechnieken van het
K.N.M.l. Voor het overige heeft de
B.B. roiul tweehonderdduizend mensen
ter beschikking die zeer goed zjjn uit
gerust en hun taak kennen.
Tot dc algemene wenken van de re
gering behoort nog het advies zich tc
informeren omtrent de blokwachter
van zijn eigen straat of buurt.' Deze na
melijk is de man, tot wie men.zich om
nadere inlichtingen over de individuele
zelfbescherming kan wenden.
De minister van Binnenlandse Zaken
zal vanavond om tien over zeven over
beide zenders Hilversum spreken over
de individuele zelfbescherming. Om acht
uur komt hij in een vraaggesprek over
dezelfde aangelegenheid ook te spreken
voor de televisie.
(Van onze weerkundige medewerker)
DE BILT, 22 sept. Dc kalcnder-
herfst begint zodra de zon .veer pal bo
ven de evenaar is aangekomen op weg
naar dc zuiderkeerkring. Meestal isi dit
23 september het geval in tegenstelling
met het entree van de lente, zomer en
winter welke seizoenen meestal respec
tievelijk 21 maart, 21 juni en 21 decem
ber beginnen, al kan dit we! eens een
dag vroeger ot later worden waarbij
o.a. een schrikkeljaar een rol kan spe
len Zoals de astronomen hebben bere
kend zal de zon dit jaar 23 september
en wel om 7 uur 43 minuten het zoge
naamde herfstpunt bereiken.
Klimatologisch is de herfst al 1 sep
tember begonnen en wordt zij over de
drie volle maanden september, oktober
en november berekend. Dit is wel wat
logischer. Zo begint ook de winter 1
december Daarom is december ook
een... wintermaand. Volgens de kalen
derindeling zouden wij bij 15 graden
vorst op b.v. 5 december nog van koud
herfstweer moeten spreken en dat is
wei een beetje dwaas. Zij die zich nog
liever aan 23 september vasthouden al
vorens van herfst te spreken duiken nu
ook de herist in. In 1959 duurde het tot
23 oktober alvorens liet „weer" herfst
achtig met regen en wind begon te wor
den.
Wanneer wijbij dit afscheid nog even
een korte terugblik op de zomer van
1961 werpen dan is daar niet veel
moois van tc vertellen. De junimaand
maakt nog dc beste beur. met de mees
te uren zon. Juli en augustus warén te
leurstellend met alleen in begin juli en
eind augustus enkele echte warme zo
merdagen!
Bekijken w(j de dagelijkse maximum
temperatuur te De Biit geregistreerd
dan zien w(j dat het grootste aantal da
gen (70 van de 100) beneden normaal
bleei. Elke rnaand gaf een uitgespro
ken koude periode.
Het aantal uren zonneschijn kwam in
4- -4 i
De dagelijkse maximum temperatuur van de drie zomermaanden te Dc Bilt laat
duidelijk zien dat slechts enkele dagen boven de normaallijn zijn uitgekomen ue
nazomer die hier buiten beschouwing is gelaten, maakte de laatste weken nog ae
bestebeurt.
De Bilt op totaal 507 uren tegen nor
maal 607 uren. Een tekort dus van 100
uren waaraan juli en augustus debet
zijn geweest.
De meeste regen (320 tot 360 mm)
viel in de provincie Groningen Zeeland
bleef de droogste provincie. Over het
gehele land is gemiddeld 264 mm regen
gevallen tegen normaal 224 mm. Den
Helder kreeg 184, Vlissingen 182, Leeu
warden 247, Groningen 336, De Bilt 304,
Maastricht 228 mm.
In De Bilt regende het op totaal 136
uren tegen normaal 108 uren. Het aan
tal onweersdagen bleef klein namelijk
over het hele land 39 tegen normaal 48
onweersdagen.
Opvallen was liet dat er van 30 mei
tot begin september geen dag voor
kwam met oostenwind. De hele zomer
ken lierkte zich in ons land «oor een
uitgesproken maritiem karakter waar-
bij over het algemeen de zuidelijke pro
vincies beter weg kwamen dan het
noorden van het land en het westelijlc
kustgebied.
