Geen kazerne-discipline meer
Het leven
op de KLEINSEMINARIES
is radicaal veranderd
Compromis-kinderbijslagwet
POLITIEK IS DE KUNST
VAN HET BEREIKBARE
Leerlingen worden meer
individueel en minder
collectief behandeld
I
NEDO-MEX
B
Sociaal
commentaar
Het warme
Chart)
van uw
centrale
verwarming
Ideal-o>tawlatfd
Cri de coeur van
prinses Beatrix
Intellectuele jeugd
moet ACTIEF worden
25 JAAR AKTIE „VOOR GOD'
VOORSPOEDIG
Moeder worden
ZATERDAG 30 SEPTEMBER 1961
IDEAL STANDARD LB2 KETEL.
Gietijzer voor langere levensduur.
Micro-fijn pasgeslepen afdichtingen.
Maximaal brandstof-rendement. Ge
makkelijk te wijzigen voor het stoken
van vaste brandstof. Moderne vorm
geving. Reeds duizenden in Europa
geplaatst!
Duurder heeft nietwant beter kan niet.
et leven op de klein-semina-
ries in ons land is gedu
rende de na-oorlogse jaren
grondig, om niet te zeggen radi
caal, gewijzigd. De sterk veran
derde en nog steeds veranderende
inzichten op pedagogisch gebied
zijn ook achter de ogenschijnlijk
ongenaakbare seminariemuren
doorgedrongen en worden aldaar
zonder enige schroom toegepast.
Uiteraard na toetsing op hun
bruikbaarheid, omdat een klein
seminarie nu eenmaal geen ge
wone kostschool is, maar een op
leidingsinstituut voor jongelui, die
zich geroepen voelen tot het
priesterschap. Zonder direkt te
willen beweren, dat een dergelijk
vormingscentrum voor elke pries
terstudent absoluut noodzakelijk
is, zijn de leiders van deze insti
tuten wel van mening, dat het
klein-seminarie voor de opleiding
van de toekomstige clerus van
zeer grote betekenis is.
Gironummer: 39-2.704
Aktie „Voor God" Heemstede
SupeLde-dixe BABYSET
van Ceta-Bever
OOR BERTRAND
(Advertentie)
Advertentie)
Schrijft u voor
inlichtingen aan:
Ideal Standard
(Holland) N.V.,
Willem Fenengastraat 2, Amster
dam, Tel. 945811, of wendt u tot
een erkende C.V.-installateur, die
u graag zal inlichten.
De geestelijke vorming, met name de
begeleiding van de priesterroeping, is
doorgaans, zo menen zij, het meest ge
baat met een aparte opleiding, temeer
omdat het percentage priesterstudenten,
dat door de katholieke middelbare scho
len wordt afgeleverd, uiterst gering
blijkt te zijn.
Dit alles impliceert, overigens niet,
dat de klein-seminaries, wat hun ligging
misschien wel eens suggereert, „van-
de-wereld-afgezonderde burchten" zou
den moeten zijn.
De jeugdige bewoners voelen er zich
allerminst van de buitenwereld afge
zonderd en nog minder opgesloten, wat
vroeger, toen op elke kostschool een
soort kazerne-sfeer heerste, zeer beslist
wel het geval was. Buiten de vakantie-
tijd bleef het persoonlijke contact met
thuis toen immers tot een minimum
beperkt. De ouders van de leerlingen
mochten een a twee keer per trimes
ter op een vastgestelde dag enkele uren
TOULOUSE, 30 sept. Prinses Bea
trix heeft vandaag bij de sluiting van
de „Europese ontmoeting 1961", geor
ganiseerd door het Franse comité van
„Fondation Européenne de la culture"
een toespraak gehouden, waarin zy o.m.
zei te menen dat in Europa, vooral on
der de jongeren, een leegte gevoeld
wordt: wij missen een gemeenschappe
lijk ideaal.
Ieder van ons heeft zijn eigen per
soonlijk ideaaltje, zijn eigen kleine am
bitie of „doel" in het leven: een huis,
een auto, later een goed pensioen. Maar
het is niet met dit soort ambities dat
wij Europa zullen herbouwen, laat
staan de wereld.
Als wij ons in absolute eerlijkheid af
vragen of dat ideaal van een verenigd
Europa, of zelfs ieder ander ideaal
met uitzondering van de godsdienst
werkelijk leeft onder de grote massa
der jonge Europeanen, dan moeten wij
antwoorden: neen.
„Wij moeten, om dit te veranderen",
aldus prinses Beatrix, die sprak o.m.
in aanwezigheid van prins Bernhard,
„eerst en vooral- onze geestelijke instel
ling veranderen, onze traagheid afschud
den, want zij vormt het grootste ge
vaar dat ons bedreigt. Passiviteit is een
vergrijp. Zij is handlangster van het
verval en zou uiteindelijk onzé toekomst
vernietigen.
De prinses zei er van overtuigd te
zijn dat de daad die deze stilstaande
plas van onthouding en berusting in be
weging kan brengen', van de jonge in
tellectuelen moet komen. „Door actief
deel te nemen, door het vormgeven aan
onze gedachten in een Europese géést,
bevorderen wij het scheppen van een
gemeenschappelijk verantwoordelijk
heidsgevoel, een Europees bewustzijn,
die naar mijn overtuiging tot de enige
oplossing kunnen leiden voor onszelf en
voor dit deel van de wereld, ook al lijkt
ons zijn toekomst vandaag nog verward
en ingewikkeld."
„Uit die oudere generatie kunnen on
ze leermeesters en onze leidsmannen
komen, op voorwaarde dat zij begrijpen
dat de jeugd van nu zich niet meer
laat paaien met fraaie woorden."
De prinses sprak van een „cri de
coeur", met als doel de jeugd en de
ouderen aan te sporen offers te brengen
voor een harmonischer en krachtiger
Europese gemeenschap.
Een van de jongensflats van het nieuwe seminarie Leeuwenhorst te Noordwijkerhout.
1 OKTOBER, DUS ZONDAGMORGEN
DE AKTIE „VOOP GOD" ZONDER ZORGEN!
25 JAAR DIENDE MEN OOK UW MEDEMENSEN
WEÏR 25 JAAR DAT ZIJN ALLER WENSEN!
WANNEER WIJ STEUNEN MET EEN MILDE GIFT
KRIJGEN MEDEMENSEN EEN PRIMA LIFT:
SOS TELEFOONLIJNEN VOOR HEN DIF IN NOOD VERKEREN
KIOSKENWAGENS DIE VERKEERDE LECTUUR BEZWEREN
PREKEN OP PLEINEN EN IN DE STRATEN VAN DE STAD
CONTACTEN MET NIET-KATHOLIEKEN? 'N GROTE SCHAT!
CINEMAGESPREKKEN EN OOK HULP BIJ HET ZIEL-ZORGEN
TAKEN VAN GISTEREN OOK VOOR MORGEN
BIJ EEN FEEST BEHOORT EEN PASSEND GESCHENK
(WIJ GEVEN U HIERBIJ EEN STILLE WENKI):
HET IS EEN 25-JARIG HERDENKINGSFEEST
EN BIJ ZO'N FEEST PAST ZILVER HET MEEST
(Advertentie)
De kennis hiertoe t
en Juiste Baby- f
verzorging in een I
Een jongenskamer in het nieuwe seminarie te Noordwijkerhout.
op bezoek komen. Dit bezoek speelde
zich, al naargelang het mooi of slecht
weer was, in de buitenlucht af of in
saaie spreekkamers in het hoofdge
bouw.
Erg bevorderlijk voor het contact met
de buitenwereld waren toen al even
min de verplichte wandelingen op de
vrije middagen. Begeleidende surveil
lanten zorgden er angstvallig voor, dat
„de wandelaars" een aaneengesloten
groep vormden. Wee degene, die zich
ongemerkt van de kudde trachtte te ver
wijderen. „Een misdrijf", waarop krach
tens de bepalingen van het huishoude
lijk reglement een zware straf, meestal
gepaard gaande met een openbare be
kendmaking ten overstaan van de gehe
le schoolgemeenschap, gesteld was.
Andere vergrijpen tegen het regle
ment waren: het lopen uit de rij, stoei
en in de gangen, praten op de slaapzaal,
roken buiten de daarvoor aangewezen
schaarse tijd en op hoogtijdagen, fluiten
binnenshuis, of het lezen yan verboden
lectuur, waartoe alle periodieken, zo
wel dag-, week- als maandbladen be
hoorden, uitgezonderd de missietijd
schriften.
Van al deze verboden valt thans
niets meer te bespeuren. De vroegere
strakke discipline, afgedwongen door
strenge perfecten en onvermurwbare
surveillanten, heeft plaats gemaakt
voor de meer normale orde en tucht,
welke in elke gemeenschap moet be
staan.
Deze opmerkelijke disciplinaire evo
lutie vormt slechts één enkel onder
deel van de totale vernieuwing van
het gehele opvoedingssysteem. De hui
dige klein-seminaristen worden veel
meer individueel en minder collectief
benaderd dan vóór de oorlog.
De vorming van zo zelfstandig moge
lijke persoonlijkheden is sterk op de
voorgrond getreden, hetgeen geleid heeft
tot een doorbreking van het massale.
Een streven, dat niet alleen waarneem
baar is bij de voortdurende aanpassing
Van het seminarieleven aan de verande
rende tijdsomstandigheden, maar ook
bij de inrichting van bestaande en nieu
we seminaries.
Het meest sprekende voorbeeld is in
dit verband het pasgebouwde klein-se
minarie van het bisdom Rotterdam,
dat binnenkort officieel in gebruik wordt
genomen.
Dit seminarie, verrezen in een land
schappelijk bijzonder aantrekkelijk duin
gebied te Noordwijkerhout, is geen aan
eengesloten compact gebouwencomplex
«neer, maar een aantal vrijstaande ge
bouwen: t.w. drie woonhuizen, elk met
•en capaciteit voor 120 leerlingen; een
leraren verblijf met achttien afzonder-
ïflke woonflatjes; een aparte school met
Studie- en gymnastieklokalen en daar-
De leerlingen van de apostolische school
„Ste Marie" te Schimmert (Montforta-
nen) studeren nu en dan in de open
lucht.
naast, een kapel, een aula en een zus
terklooster. Dank zij een nauwe sa
menwerking tussen de Haagse architec
ten prof. ir. A. van Kranendonk en de
ingenieurs H. en A. Thunnissen ener
zijds, alsmede de leiding van het se
minarie, met aan het hoofd regent N.
Ph. J. van Ruijven, anderzijds, is na
een langdurige periode van intense stu
die en voorbereiding een gebouw tot
stand gekomen, dat zoveel mogelijk re
kening houdt met de nieuwe inzichten
met betrekking tot de internaatsoplei
ding.
Zo bijvoorbeeld zijn in de drie woon
huizen voor de leerlingen eenpersoons
zit-slaapkamertjes ingericht, waardoor
aan de steeds meer gevoelde behoefte
van de seminarieleerlingen om in het
internaat de beschikking te hebben over
een eigen privéruimte volledig wordt
tegemoet gekomen. Een groot gedeelte
van hun vrije tijd mogen de leerlingen
op hun kamer naar eigen smaak in
gericht doorbrengen. De ouderen on
der hen kunnen er bovendien studeren.
Voorts mogen zij er bezoek van mede
leerlingen o.a. voor het houden van een
verjaardagsfuifje bij het genot van al-
colholvrije feestdranken, ontvangen.
Elk woonhuis omvat verder verschil
lende recreatiezalen, ruimten voor bin
nensport, knutsellokalen, huiskamer met
gezellige zitjes en voorzien van radio
en lectuur, alsmede een restaurant, zon
der de vroegere lange reftertafels,
maar met eethoeken voor zes personen.
Terwille van de huiselijke sfeer in het
internaat, is de school niet annex ge
bouwd. maar op een betrekkelijk grote
afstand van het' woongedeelte. Hetzelfde
geldt voor de kapel en de aula, zodat
de jongelui vrij ongemerkt de nodige
lichaamsbeweging krijgen.
De overige klein-seminaries, door
gaans in eerbiedwaardige gebouwen
ondergebracht, zijn tengevolge van
moeilijk te veranderen ruimtelijke in
delingen niet in staat om elke leer
ling een eigen zit-slaapkamer toe te
wijzen, maar ook zij komen aan de
behoefte van de internaatsbewoners,
om ergens in huis privé te kunnen
zijn, vrij goed tegemoet door slaap
zalen met chambretten, al dan niet
beplakt met sporthelden, bierviltjes,
automerken of decente filmsterren. De
open slaapzalen van vroeger zijn vrij
wel overal verdwenen.
Verdwenen zijn ook de ongezellige ref
ters en de koud aandoende betegelde
speelzalen. Zij hebben plaats gemaakt
voor warmkleurige eetzalen met groeps-
tafels en huiselijke recreatieruimten.
Geslaagde voorbeelden hiervan zijn te
zien o.a. in de oude bisschoppelijke se
minaries te Rolduc en Apeldoorn, uiter
aard in het nog bijna nieuwe seminarie
IJpelaar van het bisdom Breda, als
mede in de opleidingsinstituten van de
Kruisheren te Uden, de Montfortanen te
Schimmert, de Conventuelen te Ur-
mond of de Oblaten te Ravensbosch.
Opvallend is op deze en vele andere
colleges de grote zorg voor een zo veel
zijdig mogelijke ontspanning. Mogelijk
heden voor sportbeoefening, zowel bin-
nens- als buitenshuis zijn er te over, en
de vanouds bestaande verenigingen als
de toneelclub, de academie en het zang
koor hebben „concurrentie" gekregen
van een sterk gevarieerd en zeer uit
gebreid aantal hobbyclubs, voor knutse
laars, radiotechnici, poppenspelers, goo
chelaars, boekbinders, schilders, beeld
houwers, fotografen, vliegtuigbouwers of
tuiniers.
Rolduc bezit zelfs een eigen harmo
nie en op de seminaries te Apeldoorn
en IJpelaar bestaan bloeiende clubs van
konijnen- en duivenfokkers. Tijdens de
grote recreaties of gedurende de vrije
middagen kunnen de hobbyisten zich
naar hartelust amuseren. Het „en-masse-
ijsberen" op de cour is er niet meer bij
en al evenmin de verplichte groepswan-
deling.
Op de meeste seminaries mogen de
oudere leerlingen meerdere keren per
week vrij uitgaan, hetzij wandelen, het
zij fietsen of zwemmen in de zwemba
den van de dichtsbij zijnde stad, zelfs,
zoals in Apeldoorn, vrij winkelen.
Ter volledigheid van de opgesomde
veranderingen valt verder nog te ver
melden, dat de leerlingen van de hoge
re klassen tijdens de meeste recreaties
mogen roken; dat het lezen van dag
en weekbladen is toegestaan; dat vrij
wel in elke recreatiezaal de radio zijn
intrede heeft gedaan en hier en daar
zelfs al zij het voor bepaalde pro
gramma's ook de televisie, alsmede dat
het verplichte Frans spreken van vroe
ger geheel is afgeschaft.
Kennelijk uit piëteit voor de Franse
periode worden op meerdere semina
ries nog wel woorden als „gouter",
„souper" en „cour" in ere gehouden.
Het sterkst is dit het geval op Rol-
(Van een medewerker)
ndien ooit van de politiek moet wor
den gezegd, dat het de kunst van
het bereikbare is, dan geldt dit wel
het wetsontwerp .Algemene Kinder
bijslagverzekering". Het heeft immers,
politiek gesproken, met deze wet altijd
tamelijk moeilijk gelegen.
Vanouds zijn met name de katholie
ken de pleitbezorgers van een overheids
beleid, dat een normale en gezonde ont
plooiing van het gezin moest mogelijk
maken en bevorderen. De min of meer
ouderwetse socialisten kon men bepaald
geen overdaad van enthousiasme voor
deze politiek toekennen. Zelfs de Kin-
derbijslagwet-Romme kon aanvankelijk
in hun oog geen genade vinden en toen
ging het toch om de bevordering van
een werknemersbelang. De jaren heb
ben bü de socialisten de kentering ge
bracht. De liberalen, in wier opvatting,
wanneer men ze diep in het hart kan
kijken (zo heel diep is vaak niet eens
nodig), alle sociale zekerheid een toe
geven is aan de machtsdruk van be
paalde groepen, hebben nog nooit een
goed woord over gehad voor kinderbij-
sRgregelingen. In het christelijke kamp
wist men niet precies, waar men aan
toe was.
Onder zulke omstandigheden moest
het natuurlijk wel een hele hijs zijn om
dit zo belangrijke punt van het sociaal-
politiek program der K.V.P. gereali
seerd te krijgen. Op zich was het dan
ook niet verwonderlijk, dat. toen het
wetsontwerp-Suurhoff de openbare be
handeling naderde, er spanning ont
stond over de vraag, of dit wetsontwerp
het halen zou of dat er een kabinets
crisis uit zou voortvloeien.
De heer Oud deed verwoede pogingen
om te bereiken, dat alle politici de Kin
derbijslagwet als een z.g. „vrije kwes
tie" zouden beschouwen. Dat wil zeg
gen dat na een eventuele verwerping
de regering zou kunnen volstaan met te
zeggen: Jammer, maar we gaan door
alsof er niets gebeurd is. Tegenover dit
pogen vond de heer Oud evenwel een
zeer vastberaden KVP. Er trad ook
geen verschil op in die houding, toen
de heer Romme zich genoodzaakt zag
zioh van zijn commandopost terug te
trekken. De heer Andriessen, zijn plaats
vervanger, stelde op de partijraadsver
gadering van december even gedeci
deerd: Er moet een redelijke regeling
komen voor de zelfstandigen en binnen
niet al te lange tijd.
Er was dus wel een klein nuancever
schil. De KVP zegde toe niet door dik
en dun te zullen vasthouden aan
de Algemene Kinderbijslagwet Volks
verzekering, met betaling door ieder
een en uitkering aan iedereen, maar
een redelijke, een aanvaardbare rege
ling.
Het ging er dus om, (lat de zelfstan
dige die tengevolge van zijn gezinssa
menstelling voor zwaardere financiële
lasten zit dan zijn collega met lichte
re lasten, toch in een sociaal evenwich
tige positie zou kunnen komen te ver
keren.
De vanouds beproefde studie-methode op het klein-seminarie: gezamenlijk
deren onder toezicht van de surveillant in het Theresia-college te Gelei
k stu-
en.
(Advertentie)
Transparante klenrlak
due waar de slaapzalen nog altijd
„dortoirs" heten, en een argeloze po
ging van de perfect om de jaarlijkse
„jour de jeux" voortaan als „spelen-
dag" aan te kondigen een stormachtig
protest ontlokte van de zjjde van de
Limburgse seminaristen, die zich bij
voorkeur Rolduciens plegen te noe
men.
De contacten met de buitenwereld
tenslotte zijn eveneens totaal veranderd.
Elk klein-seminarie kent een soepele
bezoekregeling het formele bezoek,
gebonden aan een vaste dag en aan een
verblijf in de spreekkamers, bestaat
niet meer De leerlingen, zo merkten
wjj reeds op, mogen zwembaden bezoe
ken en doorgaans ook voetbalwedstrij
den. Zij doen dit liefst onder geleide
van een leraar, vanwege de dan gelden
de reductiereg'eling! Het contact met
de biftenwereld wordt ook bevorderd
door het vrij grote aantal lekeieraren
„de inbreng van het leke-element
bij de priester-opleiding is bijzonder
waardevol", aldus regent van Ruijven
dat aan elk klein-seminarie is ver
bonden. Uitzonderlijk groot is het con
tact met de buitnewereld op het pas
begonnen klein-seminarie van het bis
dom Groningen en op de al vele jaren
bestaande colleges van de paters Oblaten
te Ravensbosch en de ongeschoeide Car-
melieten te Geleen
Het Groningse klein-seminarie heeft
namelijk geen eigen school en derhalve
zijn deze seminaristen gedwongen
elders lessen te gaan volgen. Drie van
de drie-en-twintig volgen de voorberei
dende klas bij zuster Gabrièle in Gro
ningen en de twintig anderen bezoeken
het vlak bij hun internaat te Haren ge
legen St. Maartenscollege van de paters
Jezuïeten, waar coëducatie s ingevoerd.
De leerlingen van de hoogste klassen
van het „Collegium Carolinum" van de
paters Oblaten te Ravensbosch volgen
de vereiste eindexamenlessen op het
Heerlense Bemardinuscollege (een vrij
gymnasium) en de leerlingen van het
Theresia-college van de paters Carme-
lieten te Geleen komen voortdurend in
contact met de buitenwereld. Precies
de helft van het aantal priesterstudenten
van dit college is namelijk extern. Deze
externen verblijven overdag samen met
de internen op het college, maar gaan
's avonds naar huis. De verstandhouding
tussen beide groepen is uitstekend en
frappant is verder, dat minstens even
veel externen als internen later het
priesterideaal bereiken.
ij de besprekingen in de commissie
van voorbereiding namen vooral
de liberalen een bijna ongelooflijk
conservatief standpunt in. Zij wa
ren bereid op basis van liefdadig
heidevoor mensen in nood iets te doen.
Het was duidelijk, dat daartegenover
zowel de katholieken als de socialisten
in het geweer kwamen. Voor ons is hier
een zaak van sociale rechtvaardigheid
aan de orde. De liefdadigheid is een
supplement, een aanvulling, waar de
sociale rechtvaardigheid te kort schiet.
Ondertussen waren de verhoudingen
toch wel zo scherp, dat tot op het laat
ste moment niemand in de Kamer de
afloop van een eventuele eindstemming
durfde voorspellen. Een minister brak
er tenslotte zijn ministeriële nek over
en daardoor ontstond enig uitstel van
behandeling en kans op nieuwe bezin
ning. De nieuwe minister, dr. Veld
kamp een erkend vakman, juist op het
gebied van sociale zekerheid, aanvaard
de de verantwoordelijkheid, daarmee te
kennen gevende dat hij kans zag om
iets aanvaardbaars voor alle partijen
te brengen, waarbij aanvaardbaarheid
voor hem zelf moet worden veronder
steld.
We hebben zo de indruk, dat hij in
het kabinet wel enige strijd heeft moe
ten voeren om het gisteren bekend ge
worden compromis tot regeringsvoor
stel verheven te krijgen. We zullen
maar voorbijzien aan de vraag, waar
om nu enkele dingen mogelijk znn die
in december van het vorig jaar nogal
abrupt en vooral
afgewezen.
Het disciplinaire rijensysteem heeft af gedaan, zoals deze foto van Rolduc laat zien.
Gezien vanuit de hoek van de werk
nemers is er een aantal punten
aan te wijzen, waarover we ons
kunnen verheugen. Dit geldt voor
eerst de waardevastheid en daarnaast
het onzichtbaar blijven van de premie
voor de werknemers. Vooral het berei
ken van de waardevastheid is een groot
winstpunt. Hierdoor zal in de toekomst
heel wat geharrewar worden voor
komen en de geleidelijke vermindering
van de bijslag voor de grotere gezin
nen, die nu in toenemende mate een
kenmerk was van de werknemers-kin
derbijslagwet, zal verdwijnen. Het z.g.
onzichtbaar blijven van de premie, dat
betekent dus dat de werkgevers de pre
mie blijven betalen, is uitsluitend een
winstpunt van psychologische aard. Wij
voor ons zouden geen overwegende be
zwaren hebben gehad tegen een beta
ling door de werknemers, omdat het
even lang als breed is: de premie moet
uit de arbeidsprodiiktiviteit komen.
Verheugend is op de derde plaats, dat
ook nu voor de allerzwaksten onder
de kleine zelfstandigen tenminste een
uitkering voor het eerste en tweede kind
zal plaats hebben. Maar de daarvoor
gekozen bedragen zijn toch wel uiter
mate schriel. Wie thans moet proberen
rond te komen als echtpaar met één
kind met nog geen 70 per week, is
ronduit een armoelijder. Een opvijze
ling van het grensinkomen van 3.500
tot 5.000 ware toch zeker aanbevelens
waardig.
Zoals men weet houdt voor zelfstan
digen het recht op kinderbijslag (voor
het derde en volgende kind) op bij een
inkomen van 12.000. Ook daarover
kunnen wij niet enthousiast zjjr. en wij
kunnen ons niet voorstellen, dat de
KVP er wel enthousiasme voor zal kun
nen opbrengen.
De concessie aan de liberalen, dat
de ongehuwde zelfstandige vrouw boven
45 jaar zal worden vrijgesteld van pre
miebetaling, zien we niet anders dan
als een kwestie van psyrholoz1' -he
aard. Maar als dat de wet hr
den, menen we da-t hier
van moet worden ge -.in,
Het voorgestelde compromis moet ge
toetst worden aan de uii-praik ven An
driessen lees: K.V.P. «ii eisen
spoedig een redelijke en aanvaard'«are
regeling. Het lijkt ons, ondanks enkele
bezwaren, dat deze voorligt.
