Gigantisch plan
van de Unesco
Proef eens ISloccona...
koffie in de ware
Douwe Egberts
traditie
Plannen voor
kerncentrale
in Ardennen
simmen, rond
verdronken
complexen
van Philae
Echtelijke twist
Afscheid van
ir. A. G. Maris
Kernbom-protest
in Nijmegen
Nederlander in
Indonesië
gearresteerd
PUROL in huis!
VRIJMOED
Vrouw steekt haar
man met broodmes
Vertrouwen tussen pers
en Rijkswaterstaat
Adres Nieuw-Guinea
Raad „sympathiek
ontvangen
Afscheid
SPINWIEL
DONDERDAG 2 NOVEMBER 1961
-■"GEVEER twee jaar gele-
0 n heeft de Unesco de we-
ihet ire^ Sealarmeerd in verband
Van consGQUPnties, die de bouw
Nii] n*euwe Assoeandam in de
j zou "oor een aan-
van de oude
vaö - cultuur. Bouwwerken
v.' -i °,nverSetemke schoonheid en
zouden ten prooi vallen
taf iZou hebben voor
j? r:ubstschatten
fSyptische
'ao onv
aan jHf 'J.uuueii ien prooi vanen
tjGn ?ct oieuwe stuwmeer; zij zou-
njcpu e prVs vormen voor een tech-
ba., Project, dat nieuwe vrucht-
Êt'ona aan schier uitgeputte
gij. ;en zou moeten geven. Het
gehn om he rotsen uit-
°n ri?^Ten temPels van Abu Simbel
Sane fertari-tempel met de gi-
che stenen wachters uit de
dg Van Ramses 33, ten Zuiden van
v^^'ste katarakt aan de oevers
Pels e hJj.jl. Juist omdat deze fem
Vori Vr«wel hén grote monoliet
dersllf'n is overbrenging naar el-
eo- praktisch onriiogelijk en een
VoGPiete destructie zou er het ge-
Wd Van zijn- Ingenieurs uit vele
de t 'fn h'okken op uitnodiging van
get. jn.esco naar Egypte om de mo
co;>l t en redding van dez<
tV;, Xen te bestuderen. Een
eGp.s bureau ontwierp een grote
Vpjda ham met rotsgesteenten ge-
Scr;E°m aldus de tempels te be-
gei.1me,V De dam zou echter ho-
kers4j°e*en worden dan het ge
een Vvaardoor de tempels in
lip g-?°rt hl ooi zouden komen te
ZotE'1*' hlet deze noodoplossing
CS de bedoelingen van de oor-
gedE ïke bouwers geheel teniet
Pels an Worden. Immers de tem-
Plas he gigantische steen-
vanalE*en zijn zo gebouwd, dat ze
eU 7 e rivier goed te zien zijn
llch(E ZÜn zo gericht dat het zon-
kan 'f in het hart van de rotsen
do(u. doordringen. Tevens zou
Wat0 Poreuze bodem het grond-
éoor ?eil langzaam stijgen, waar-
bg(jt, tempels van onderaf toch
M Glgd zouden worden.
b,
Op dit moment krijgt u gelijk...
De beste koffie-kenner van de familie
en zie 'm eens aandachtig genieten. Op dat moment bent u
blij dat u zo'n potje Moccona hebt gekocht, dat u de
voorkeur hebt gegeven aan de vertrouwde naam Douwe Egberts!
EGYPTISCHE
GROTTENTEMPELS worden
zestig meter opgevijzeld
Watïl tweede veel fantastischer plan
®tchenlVan de Italiaanse architect en
- hulp Piefo Gazzola, die met
''d sn Van een voor cleze gelégen-
r'Senip °la*e samenvoeging van drie
i ten arsbureaus, „Italconsult" ge-
i®. een voorstel gedaan heeft om:
^?kkenr°oS boven de tempels weg te
Enk.. h*e complexen ieder op
Pph UUUXJJ1CACI1 JCUC1 UJ
and. 3°el l°s te zagen van de rots
en' e- Een frame van staal en
huete °n<l de losse stukken te con-
?eis 4e- Kelders onder de tem-
Lïr>tai ,?raven en daarin een groot
kei 2 yzels te plaatsen. 5e. Het ge-
stlg meter op te vijzelen. 6e
fe fotsknn u op te vlJzeien- De
te p boven de tempels weei
>hker-?nf?en, waardoor het oor-
«®ahtkr4! beeld hersteld wordt. Dit
i a omk plan> waarbij 250.000 ton
1 beprJ1. °og geheven moet worden,
mPr? op miljoen dollar en
h?edkonPlWaar<Iige is, dat het nog
l h, f zal zijn dan het Franse
°sten o dit zou 82 miljoen gaan
öPeeialo
De Nubische vlakte is thans een groot kamp van archeologen, die uit vele landen
van de wereld tezamen gekomen zijn.
hebben inmiddels de tempels, tot in
de kleinste details opgemeten, scheu
ren bestudeerd en een uitgebreide
foto-documentatie opgezet. Noorse en
Zweedse ingenieurs hebben de plan
nen van de Italianen grondig gecon
troleerd en daarna is er overeenstem
ming bereikt tussen het comité van
deskundigen uit de Unesco met de
Verenigde Arabische Republiek (za
liger gedachtenis). Zo zal er een werk
worden uitgevoerd, dat met onze
twintigste-eeuwse hulpmiddelen ge
heel in -overeenstemming is met de
gigantische prestaties die de oude
Egyptenaren hebben verricht.
De huidige directeur-generaal van de
Unesco, René Maheu, heeft thans een
oproep gericht tot alle staten die lid zijn
van de internationale organisatie om
hun te verzoeken gezamenlijk een be
drag van 70 miljoen dollar te betalen,
te verdelen over de eerste zeven tot
negen jaar, naar rato van de contribu
tie welke elk land thans betaalt. Men
is er terecht van uitgegaan dat de mo
numenten der Oude Egyptenaren be
horen tot de culturele erfenis der gehele
mensheid. Maheu rekent erop dat de
contracten met de 100 deelnemende sta
ten op 1 januari 1962 getekend zullen
zijn, want op die datum wil hij het sein
tót het begin van de operatie geven.
Een uitgebreid rapport hierover is op
enomen in een speciaal nummer van
Jnesco „Courier," waaraan wij een en
ander ontlenen. In totaal zal er echter
meer geld nodig zijn, men rekent met
87 miljoen, want de totale operatie om
vat ook hét redden van de tempels van
Philae, die met het beroemde eiland
in de Nijl geheel en al geïnundeerd
zullen worden. Nu staan ze een gedeel
te van het jaar tot aan de kapitelen on
der water. Daarnaast zullen 23 kleinere
tempels, mastaba's, vroeg Christelijke
kerkjes en uit de rotsen gehouwen ka
pellen verplaatst moeten worden. Ver
scheidene antieke vestingwerken hoopt
men op het grensgebied van Soedan en
Egypte in het Nubische gebied, te kun
nen verplaatsen, maar de moeilijkheden
zjjn bijzonder groot, daar ze voor een
deel gebouwd zijn met zeer lichtge-
bakken of in de zon gedroogde klei.
Eeuwen heeft dit fragiele bouwmate
riaal getrotseerd, maar een watervloed
zou alles in één slag vernietigen. Op 5
maart 1960 gaf ik in dit blad een uitvoe
rige bespreking over het nog onmete
lijk rijke archeologische gebied dat ver
loren raakt. Het gebied is nog pas kort
in exploratie en ae vondsten wettigden
de gedachte dat de oorsprong van de
Egyptische beschaving piet gelegen zou
zijn aan de vruchtbare delta van de
Nijl, maar dat de migratie zich juist in
omgekeerde richting voltrokken zou
hebben. Juist dit gebied in Soedanees
Nubië zou op de bodem van een gigan
tisch stuwmeer komen te liggen en de
overblijfselen van liefst zeven, stéden
zouden nog slechts toegankelijk zpn
Na de toezeggingen van President
Nasser, dat aan expedities die in dit ge
bied willen exploreren, een veel grote
re vrijheid zal worden verleend dan
doorgaans het geval is en dat een groot
aantal vondsten zal mogen worden mee
genomen naar het land dat de archeo
logen uitzendt, is Nubië thans veranderd
in een uitgestrekt kampement. Vijf
tien landen, waaronder Nederland, zijn
er aan de arbeid om te redden wat er
nog te redden is en honderden archeo
logen werken samen. De vondsten van
de laatste maanden tonen aan dat het
verzoek om hulp niet ver eefs is ge
weest en een schat aan beelden, graven,
resten van nederzettingen en gebruiks
voorwerpen is reeds gevonden. De
afvaardiging uit Leiden (museum voor
oudheden) werkt in Afya. Wanneer men
de lijst van landen ziet, die ieder een
gebied onder hun protectie hebben, dan
treft, men daar Polen, Tsjechen, Italia
nen, Spanjaarden, Oostenrijkers, Rus
sen, Fransen en Amerikanen..
Men realiseert zich pas goed hoe in
grijpend het geheel zal zijn, wanneer
men verneemt dat het platform van de
tempels van Abu Simbel gelegen is op
een hoogte van 120 meter boven de zee
spiegel. Wanneer de Assoean-dam ge
reed is zal het water stijgen tot 182
meter boven de zeespiegel. De grote
operatie onder leiding van Piero Gaz
zola zal dan ook onnoemelijke proble
men met zich brengen, temeer daar
het werk zeker tien jaar in beslag zal ne
men en in die tijd begint het water reeds
te stijgen, zodat ook hier tijdelijk dijken
moeten worden aangelegd om de bouw
putten met de vijzels. Deze kofferdam
zal niet minder dan 134 meter hoog moe
ten worden. Wanneer men weet dat de
zittende stenen figuren aan de ingang
van de tempel meer dan twintig meter
nieter hoog zijn de kolos? i k; de
complex 60 meter —«ke v
e grotten-tempel, die mei
gevijzeld zullen worden.
die met het gehele
BEVERWIJK, 2 nov. Een twist
tussen twee echtelieden liep zo hoog
dat de echtgenote haar man met een
broodmes te lijf ging. Zij bracht hem
enkele steken in het rechterbeen toe.
Tengevolge van veel bloedverlies kwarri
de 74-jarige echtgenoot in een shock
toestand en hij moest in het Rode Kruis
ziekenhuis worden opgenomen. De 54-
jarige echtgenote is aangehouden en in
het politiebureau ingesloten. Zij zal naar
Haarlem worden overgebracht.
(Van een verslaggever)
DEN HAAG, 31 okt. Tijdens de eer
ste tifd van zijn pensioen zal ir. A. G.
Maris, die vandaag als directeur-gene
raal van de Rijkswaterstaat afscheid
heeft genomen van het personeel van
zijn dienst, zich nog met een drietal
onderwerpen blijven bezighouden. Dat
zijn de vraagstukken van de Schelde-
Rijnverbinding, het statuut van de Wes-
terschelde en het tienjarenplan voor de
ontwikkeling van Suriname. In een bij
eenkomst, waarop ir. Maris afscheid
nam van de pers, deelde hij dit van
morgen mee. Hij sprak daarbij de hoop
uit, dat het probleem van de Schelde-
Rijnverbinding niet langer zal duren dan
hooguit een jaar. „Het voortdurende ge
zeur moeten we ten spoedigste trachten
op te heffen".
Tevoren had ir. Maris zijn waardering
uitgesproken voor de inspanningen van
de pers, waarmee hij uiteraard een vrij
intensief contact heeft gehad gedurende
zfln ruim tienjarig directoraat-generaal.
Hij bleek de pers te zien als een soort
schaduwparlement, dat niet door ande
re regels gebonden is dan door een ere
code. Zijn dienst had zich voortdurend
mogen verheugen in een reële belang
stelling van de zjjde van de pers, een
belangstelling die hij zeer op prijs had
gesteld, aangezien hij daaruit ook het
medeleven van de gehele Nederlandse
bevolking meende te mogen afleiden.
„Wij zijn simpele mensen, die simpele
dingen trachten aan te passen aan de
natuurwetten", zo karakteriseerde hh
zijn dienst. Daarbij was tussen de Rijks
waterstaat een groot onderling vertrou
wen gegroeid.
Diverse vertegenwoordigers van
pers spraken daana nog woorden v«t
afscheid tot ir. Maris, waarin even
zeer die erkentelijkheid te beluisteren
viel. Ir. J. van de Kerk, de nieuwe di
recteur-generaal van de Rijkswater
staat, sprak de verwachting uit, dat ook
onder zijn bewind de gegroeide samen
werking gehandhaafd zou blijven.
hoog zijn en dat de tempel van binnen
,1?^ geheel en al met beelden en re-
liefs versierd is, dan beseft men dat
met het geheel omgesprongen moet wor-
den als ware het kraakporcelein. Iedere
met voorziene spanning tijdens de vij
zeling, het scheluw trekken bijvoorbeeld,
al was het maar enkele centimeters,
kan interne verbrijzeling teweeg bren
gen. De wandschilderingen zullen eerst
geheel en al beplakt moeten worden
w'ant het gevaar dat de kalklaag zou
afbrokkelen is niet denkbeeldig. Ook
dfi voorzijde van de tempel wordt in
de tijdelijke bekisting opgenomen en de
ruimte tussen de beelden wordt met
zand opgevuld.
Tijdens het werk zullen super-gevoeli
ge seismografische instrumenten als
waarschuwing moeten dienen om on
verwachte trillingen aan te duiden.
Daarna begint het riskante werk van
de opvijzeling, dat millimeter voormilli-
meter zal gaan.^ Eerst dacht men aan
hydraulische vijzels, later bleek dat
men beter met mechanische vijzels kon
werken, die ieder een vermogen van
2000 ton zullen hebben, aangedreven
door hydraulische zuigers. Om honderd
procent zekerheid te hebben zullen 250
van deze vyzels gebruikt worden. Tij
dens de heffing worden de bruggen
voortdurend met betonblokken onder
stopt.
Het beroemde RLilae-eiland, waar
zich vele heiligdommen uit het Nieu
we Rijk (vierde eeuw voor Christus)
en uit de Romeinse tjjd bevinden
komt reeds sedert de irigebruik-ne-
ming van de kleine Assoean-dam in
1902 elk jaar onder water te staan.
Uiteraard heeft deze jaarlijkse inun
datie grote schade aan de wandschil
deringen aangericht, maar de steen
is nog weinig beschadigd. Nu de nieu
we dam het complex geheel zou be
dreigen is er ook voor deze overblijf
selen eindelijk alarm geslagen. Men
wil het eiland geheel onringen door
een hoge dam. Dit plan is door het
Nederlandse ingenieurs Bureau „Ne-
deco" ontworpen en niet lang geleden
is het geaccepteer(j door de Arabi
sche autoriteiten. Nëdëco werkte naar
schetsen van de Egyptenaar Osman
R. Rostem en volgens dit plan wordt
Pilae geïsoleerd van de hoofdarm van
de Nijl. De Nederlandse regering on
dersteunt het werk van Nedeco en
wilde de kosten van 6 miljoen dollar
voor haar rekening nemen. Thans
heeft president Kennedy aangekon
digd dat de V.S. in de kosten zullen
participeren.
Uiteindelijk komt het eiland te liggen
in een kunstmatig meer en dit meer,
van een lager niveau, komt weer te lig
gen in het grote stuwmeer. Tal van dij
ken zullen, er nodig zijn om dit eiland
zijn oude c -oorspronkelijke glorie te .er-
geven. Het werk zal voor een deel door
Nederlandse arbeiders uitgevoerd wor
den, die om hun dijkenbouw een ver
maardheid in geheel de wereld hebben.
Men zal echter tot 1968 moeten wachten
voor men aan het werk kan gaan. Dit
klinkt vreemd, maar de oorzaak is ge
legen in het probleem dat men pas kan
beginnen wanneer Philae droog ligt.
Hiertoe moet men wachten tot de nieuwe
Assoean-dam een grotere hoogte bereikt
heeft dan de kleine. Eerst dan zal het
eiland voor enige tijd droog liggen.
Het is in onze tijd van verwarring
en hernieuwde oorlogsspanning, van
ijzeren gordijn en betonnen muren een
bijzonder verheugend feit, dat er nog
wél projecten zijn waar heel de be
schaafde wereld met enthousiasme aan
kan meewerken. Eeuwenlang is Egypte
ten prooi gevallen aan roofzucht en de
schoonste tempels en de meest herme
tisch afgesloten pyramiden en konings
graven werden niet gespaard door
sehennershanden. De prachtigste voor
werpen zjjn vernield en verkwanseld.
Dat thans geleerden en deskundigen van
geheel de wereld samenwerken om red
ding te brengen aan bedreigde kunst
schatten kan ons weer met optimisme
vervullen temeer waar de actie onder
nomen werd met het inzicht dat de
bouw van de Assoean-dam een econo
mische noodzaak voor Egypte is. Men
had ook kunnen zeggen: „dan bouwen
jullie die dam maar niet, temeer waar
hij door de Russen betaald wordt." Het
is niet zo heel dikwijls in de geschie
denis voorgekomen dat de liefde voor
Schone kunsten en het ontzag voor de
grote prestaties van voorgeslachten te
genstanders tot eenheid gebracht heb
ben.
MARIUS VAN BEEK
BRUSSEL, 31 okt. (ANP) De Frans
Belgische maatschappij voor de bouw
van een kernenergiecentrale in de Ar
dennen (S.E.N.A.) heeft bjj de gemeen
schappelijke Euratom-Amerikaanse Re-
actorraad een voorstel ingediend voor
de bouw van een drukwater-reactor.
Deze reactor zal in een heuvel aan het
Maasdal te Chooz bij Givet worden ge
bouwd. Het voordeel van de onderaard
se aanleg is dat men de natuurlijke ge
steldheid van het terrein gebruikt als
afscherming, zodat de gigantische koe
pels die vaak een aanduiding zijn van
de aanwezigheid van een kernreactor
overbodig zijn.
De reactor van de S.E.N.A. zal wer
ken met een splijtstoflading van 39 ton
verrijkt uranium u235 (met een verrij
kingsgraad van iets meer dan 3 pro
cent). De reactor wordt gekoeld en ge
modereerd met water onder druk. Het
thermisch vermogen zal 840 megawatt
bedragen en het elektrisch vermogen
242 megawatt. Het grondwerk voor de
centrale, waarmee binnenkort zal wor
den begonnen, is zeer omvangrijk. Er
zal een hoeveelheid van circa 30.000 ku
bieke meter rots moeten worden uitge
houwen voor de aanleg van twee grote
onderaardse hallen.
Het plan van de S.E.N.A., die onlangs
door Euratom is erkend als onderne
ming van gemeenschappelijk belang
(hetgeen bepaalde faciliteiten oplevert),
is het eerste dat bij de Euratom-Ameri
kaanse Raad is binnengekomen op de
tweede uitnodiging voor het indienen
van voorstellen voor de bouw van kern
energiecentrales die tegen 31 december
1965 in bedrijf kunnen zijn.
(Van onze correspondent)
NIJMEGEN 2 nov. Een grote me
nigte Nijmegenaren heeft gisteravond
op het Plein 1944 geprotesteerd tegen
de jongste Russische kernbomproeven.
Bij verschillende kerken in de stad for
meerden zich groepen burgers die
zwijgend optrokken naar het plein in
de binnenstad voorafgegaan door stu
denten met fakkels. De protestdemon
stratie was belegd door de senaat van
het Nijmeegse Studentencorps.
Na een kort woord van de praeses
van de senaat de heer J. van 't West
einde spraken ds. H. C. Touw voorzit
ter van het Convent van Nijmeegse
Predikanten en de studentenpriester
pater dr. H. van Waesberghe die het
Onze Vader voorbad. De sobere en
daardoor bijzonder waardige bijeen
komst werd besloten met het gezamen
lijk zingen van het zesde couplet van
het Wilhelmus.
U proeft er de echte Franse cognac int
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG, 2 nov. Een voormalig
klerk bij de diplomatieke dienst van Ne
derland in Indonesië, de ongehuwde
heer Gerritsen-Plaggert. is in Djakarta
gearresteerd. Dit heeft Buitenlandse Za
ken via omwegen vernomen. De reden
van de aanhouding is onbekend. De heer
Gerritsen-Plaggert was met instemming
van de Indonesische autoriteiten na het
verbreken van de diplomatieke betrek
kingen overgegaan naar de Britse am
bassade om daar met anderen de Ne
derlandse belangen te behartigen. Toen
ook deze contacten door Indonesië wer
den verbroken, heeft de heer Gerritsen-
Plaggert ontslag genomen omdat hij in
Indonesië wilde blijven.
HOLLANDIA, 2 nov. Op de open
bare bijeenkomst van de Nieuw-Guinea
Raad heeft de bijzonder regeringsge
machtigde, Veldkamp, een verklaring
afgelegd over het adres dat een raads-
delegatie dezer dagen heeft aangebo
den aan gouverneur Platteel. Hij zei
gemachtigd te zijn namens de gouver
neur te verklaren, dat de desideratie
welke in het adres waren vervat en
waarin verzocht werd om officiële er-
kenmng van een aantal benamingen en
symbolen, van gouvemementszijde met
volle sympathie zijn ontvangen. Waar
het gouvernement bereid is eventueel
gewenste technische en juridische bij
stand te verlenen, zal een en ander
hopenhjk mogelijk nog voor het eind
van deze buitengewone zitting zjjn be
slag kragen, aldus de regeringsgemaeh-
tigde.
DOESBURG, 2 nov. De burgemees
ter van Doesburg, mr. H. N. C. Baron
van Tuyll van Serooskerken heeft ont
slag gevraagd, ingaande medio april
van het volgend jaar. Hij heeft vflf ja
ren deze functie uitgeoefend; zijn ont
slag-aanvrage houdt verband met per
soonlijke omstandigheden.
luchtdicht afgesloten dus altijd vers: in handig glazen potje fï,83
coffeïnevrij f 2,20 - in grote voorraadpot f 6,80
(Advertentie)
Bij brand- en snijwonden, Pijnlijke
kloven, Ruwe' handen, Schrale huid.
(Advertentie)
prijs per fles f. 6,70 VIEUX
