WYBERT
khroesjtsjev wil
neutraal Finland
Felle TWEESTRIJD over altaar-verplaatsing
Oostduitsers nemen nu
ook de wijk naar Polen
At
SvC>5'
5
Ontroerend geschenk aan
tachtigjarige paus
I
ekkonert in Novosibirsk
Niets bekend over militaire
eisen van de Russen
'^n Noorse David
Naar Engeland
Warschau verleent asiel en
weigert hen uit te leveren
Kerstdagen
Drie bankbiljetten in brief
van achter het IJzeren Gordijn
Nekkonens rivaal
trekt zich terug
Geestelijke baten
van de arbeid
Matrozen uit V.S.
bekorten verblijf
in Conakry
Vandaag de feitelijke verjaardag
j mTer
BONDGENOTEN ONDER ELKAAR
C1
Aflaten voor werk
opgedragen aan God
Breng uw
door in Londen
NIKITA OVER DE
SALARISSEN IN
ZIJN RIJK
kit oJUMufa
Pluche
Beeldenstorm"
Heesheid Verkoudheid
jes .dat lucht op!
25 nov. (Rtr, Tass,
heeft 7~ Premier Khroesjtsjev
krid rf^r beroeP gedaan op Fin-
lleUtrar+ land zijn traditionele
Zetten jMspolitiek voort moest
Sche Sejiover, wat de Russi
'aire Pr^m'er noemde, een mili-
West-u, .uw door de NAVO en
bierj 'tuiend in het Oostzeege-
Mkkp'f is noodzakelijk de ont-
°°g t ln§en in dat gebied in het
'sjev louden," vertelde Khroesj-
sident tÏ' zi''n Sast, de Finse pre
term- Kekkonen, aan een
k}jpo aal in Novosibirsk.
UNIE
a|s verdediging tegen
geldontwaarding
b,
'e Ru
va
U
Hsh d"'
ZATERDAG 25 NOVEMBER 1961
PAGINA
IfJ' ^band
e^Undse
Mik
VtlAhd r.a,n«es|o'en. Sinds West
i Aes'j 'd L van de NAVO zijn
<L o^n c^e hondgenoten •VI
L
aa' d
fel '::"érdn hii zal
5-of 7-daagse Zeeland reizen
met demi-pension v.a. f 157.-
Uw reisbureau boekt u gaarne!
(Advertentie)
Kt»ro^Sii?lSJE.v WIL NEUTR FINLA
lee"n?esir
n
hoji to(,,°'1a^L':'I^aar"', v?.f;B?e .hij er
biel i^ev '"'loogde, dat de Oost-
anger het vreedzame nokje
an E
Lm
"IJ Cl
'^griitL Finse neutraliteit is een
v!" de vL?aar'>or^ voor liet behoud
0 .t-Ufona e.n rust in het noorden
'd en ?n het gebied van de
,estdi,it t,reig>ng van de zijde van
6 in l i militairisten voor de
li ïaak v„aat?tgenoemd gebied, is er
v pinlana de Sovjet-Unie haar
'"gin,om gemeenschappelijke
'o do hsn?aatregelen had verzocht.
PubliCp„'"evoering, zoals die werd
vera door het persbureau
(Advertentie)
averUssische Goliath zal vandaag
'bef Letl Week geconfronteerd worden
V*n rJ6llc;^Soorse David- De premier
jÜev 6 ovjet-Unie, Nikita Khroesj-
i bf,'e^0 ^an in Moskou een gesprek
'«(id;
Jse *1® minister van Puiten-
örj ^aken van Noorwegen, Hal-
tlnge. De machtige Sovjet-
is
V^Ben r Sen op het kleine Noor-
V\/ er van beschuldigd wordt
'sL •.militaristen en re-
\e" te sleunen in hun „agres-
i i J,,1'? a|ek tegen de Russen. Êen
u"'ies'| '-'f n van *^e Pressie die
'"'eii' 'eV °i5 ogenblik op de
Tass, stonden geen militaire eisen.
Maar waarnemers zeiden dat die
misschien waren gesteld tijdens tie
besprekingen die voor de lunch had
den plaats gevonden en men dacht
aan militaire bases of radarstations
op Finse bodem.
Westerse waarnemers in Moskou zei
den, dat de toon van de rede van
Khroesjtsjev hun mening had versterkt,
dat de Russische stappen jegens Finland
meer van politieke dan van militaire
aard zijn. Men dacht dat Khroesjtsjev
twee doelen voor ogen stonden
De herverkiezing van Kekkonen in
januari 1962 te waarborgen. Khroesj
tsjev zei in zijn redevoering te Novo
sibirsk, dat Kekkonens buitenlands be
leid van neutraliteit en vriendschappe
lijke betrekkingen met de Sovjet-Unie,
het volledig vertrouwen van Rusland
heeft.
Druk uit te oefenen op buren van
Finland Denemarken en Noor
wegen om hun militaire banden met
de NAVO te verzwakken.
Wat het eerste punt betreft, kwam
gisteravond uit de Finse hoofdstad het
nieuws dat Olavi Honka, de voornaam
ste mededinger van Kekkonen, voor
zover het de komende presidentsver
kiezing aangaat, heeft aangekondigd
dat hü zich als kandidaat voor het
presidentschap zal terugtrekken. De
aankondiging van Honka kwam nadat
Khroesjtsjev in Novosibirsk had ver
klaard dat hü ernstig bezorgd was over
de activiteiten die door groepen van
de rechter vleugel in Finland werden
ontplooid. De Russische premier be
weerde dat deze activiteiten ten doel
hadden om de Fins-Russische vriend
schap te ondermijnen en de neutrale
koers van wijlen de president Faasikivi
en van diens opvolger Kekkonen te
saboteren. De opvattingen van Khroesj
tsjev waren eerder op de avond door
een uitzending van de Finse radio aan
het Finse volk kenbaar gemaakt. Het
bericht was ingelast in de nieuwsdienst.
Khroesjtsjev zei voorts in Novosi
birsk, dat Denemarken en Noorwegen
bezig zijn hun eigen veiligheid te onder
mijnen en de situatie in het Oostzee
gebied in gevaar te brengen, door zich
te onderwerpen aan druk van de zijde
van de NAVO en het Westduitse mili
taire apparaat. De Sovjet-leider herin
nerde er aan dat de Noorse regering
de Westduitse minister van defensie,
Strauss, naar Oslo had uitgenodigd om
de militaire samenwerking te bespre
ken en dat de Deense regering onder
handelingen met West-Duit.sland heeft
geopend over het instellen van een
gezamenlijk Deens-Westduits militair
commando. „Men wil liet niet geloven,
maar dit all-es lijkt heel veel op een
soort militaire demonstratie". Khroesj
tsjev vervolgde: „Wij vragen of deze
kringen niet trachten het herstel van
de „wapenbroederschap" met de West
duitse revanehisten en militairisten
voor te bereiden. Dit kan in de huidige
internationale situatie niet over het
hoofd worden gezien. Finlands neutra
liteit is een van de belangrijkste ga
ranties van het behoud van de vrede
en de rust in het noorden van Europa
en het Oostzeegebied".
Khroesjtsjev beweerde, dat Rusland
zich niet mengt en zich niet wenst te
mengen in de interne zaken van Fin
land of welk land ook, maar dat het
slechte politieke leiders zou hebben in
dien niet scherp werd gelet op de gang
der politieke situatie in landen aan zijn
grens.
Onmiddellijk na de verklaring van
Honka gaf diens partij, de Finse volks;
party een communiqué uit waarin zü
verklaarde Kekkonen te steunen en
geen eigen kandidaat voor het presi
dentschap te zullen stellen. De enige
concurrenten van Kekkonen zün nu nog
Emit Skog, die door de uiterst linkse
onafhankelijke socialisten wordt ge
steund en de communistische kandidaat.
P. Aitio.
Nu ik op het punt sta
voor enige dagen naar Lon
den te vertrekken, moet ik
zeggen dat ik vrij geruime
tijd heb staan wankelen
tussen boot en vliegtuig. Ik
heb besloten tot de boot.
Evenals vorige week Coen-
t.ie Moulijn. Coentje hééft
iets tegen vliegen. Ik ook. Voor de rest
kan hij voetballen, ik niet. De over
eenkomst houdt ergens op.
Ik wil alleen maar vliegen als het
moet. Als het even niét hoeft pak ik de
trein. Of ik laat mij vervoeren door een
auto. Maar waar het Engeland betreft B,, J
behoren beide mogelijkheden tot de stroming om de in-
onmogelijkheden. Engeland is van herieurs van onze
Wn Ste z,° onbehoorlijk gaan Joude kerken te wij-
l.ggen. Rechtstreeks van Centraal tot lzigen vooral in die
Ak UPOh°Pt m ,?0n' nefl ?at ka1n niet $5 <3kt men het al-
J vrlagt het gevolg van >taar naar het mid-
een gebiek aan Europees besef. Wij Den van de kerk
horen er toch ook bij? t haalt, feigenlyk tus-
Vaien of vliegen, dat is de keus. Ik Ssen de gelovigen
rf8 anWeü nfet kan slechts hopen dat /plaatst, zodat zü als
dc go'ven niet zo hoog gaan, dat ik net Jhet ware meezitten
zo goed had kunnen gaan vliegen. Tot
ziens.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiimiH,minim,,
(Advertentie)
Er heerst de laat
ste jaren in toene
mende mate een
i
- f-t
Mip
(Van onze correspondent in Bonn)
De muur dwars door Berlijn, het
prikkeldraad, de „Todesstreife"
en het spergebied langs de zone-
grens van Lübeck in Sleeswijk-
Holstein tot Hof in Beieren hebben de
Oostduitse communisten zozeer in be
slag genomen aan hun westelijke
„staatsgrens", dat ze helemaal hebben
vergeten, dat ze nog een oostelijke
grens hebben ook. De in het nauw ge
dreven burgers van de „Demokratische
Republiek", die sinds 13 augustus in een
gigantisch concentratiekamp wonen,
hebben het echter niet vergeten. Nu
het ofschoon nog altqd niet geheel
onmogelijk al te riskant is geworden
om via het westen naar de vrijheid te
vluchten, doen zij het via het oosten.
Het gevolg is geweest, dat de Oost
duitse communisten moesten overgaan
Ul'oefent, is ongetwijfeld ge-
c '-.oren en de Denen af te
van een versterking van
en met de Westduitsers.
aanzien van
^Cr^^olitiek ten
er?XvaLl./ >U rnoe'en leiden tot een
"n van de noordelijke flank
^hisati^-Atlantische Verdrags-
Ue -
:i van
ding ge-
0^tof,pV'|e^ n°'a aan Helsink
kj.~r 'e°R Lange aanleidir
1 een bezoek aan de Sovjet-
Unie de Russen de
positie van Noor
wegen duidelijk te
maken. De Noorse
minister was niet
uit op een „ap
peasement", hij
omYn ®een concessms aan-
«v vo-, ^dreiging voor zijn
C nderen' Hij heeft slechts
ru.niISVerstanden uit de weg
LQ°^ve„'men °ver de trouw van
til ï^0Ofsr aan cle NAVC en over
v, 'l:
samenwerking met de
Dmge heeft zich in
■ir -- di n maecRg man getoond. In
breirii CUSl*es me': cL Russische
Mie.
'ge
oyan, en
met de
Itla ?ri. r-1T"n'ster van Buitenlandse
kpu'd, a,;o-ï'vM. heeft Lange ver-
eh Va Moren de les geleerd
I "lee,, j1 e, 'arpn dertig, toen zij
k,'i "atie T z'i a's kleine neu-
V 'j?ti. -p 'Un vrijheid konden be-
in 1949 de NAVO
'i,. 0ol; c heeft Noorwegen zich
'V '-Mn ^dellijk bij dit bondge-
In0'1 ,slo zal Bonn niet
gestp
nge beeft ook laten
eze politiek van zijn re-
'uA'heerAA Worr't door de
I 'oil: e'd van de lede:
over-
van de leden van
1 p'1e^ Moorse parlement.
zicb deze week niei
eren door Mikoyan en
zicb volgende
HL z'in C'0ngehvijfeld ook niet
°esitsjeyU Hten brengen door
VATICAANSTAD, 25 nov. (UPI) De
paus heeft op bijzondere wijze aandacht
gevestigd op de geestelijke waarde van
arbeid, door aflaten te verbinden aan
het aan God opdragen van zpn dag-
arbeid.
Een aflaat is, zoals bekend, een vol
ledige of gedeeltelijke kwijtschelding
van tgdelijke straffen, uit te boeten in
het vagevuur, voor zonden die reeds ge
biecht zijn.
Het officiële decreet, dat. ondertekend
is door de kardinaal groot-penitentier
Arcadip Larraona, zegt dat:
Volle aflaten worden verleend, onder
de gewone voorwaarden, aan allen,
die s' morgens hun werk, hetzij hand
arbeid, hetzij geestelijke arbeid, op
dragen aan God.
Aflaten van 500 dagen aan diegenen,
die met berouwvol hart op het moment
dat z\j hun werk verrichten, dit op
dragen aan God.
Het decreet is gedateerd 24 november:
de besluiten gaan onmiddellijk in en
vernietigen alle voorgaande tegenge
stelde beslissingen.
De paus heeft tot de instelling van
deze aflaten besloten in een audiëntie
van kardinaal Larraona op 7 oktober
„omdat hij wenst, dat menselijke arbeid
op een hoger plan wordt gebracht door
de toewijding aan God."
Het Vaticaanse blad „Osservatore Ro
mano" brengt het onderhavige decreet
in verband met de sociale encycliek
„Mater et Magistra".
CONAKRY, 24 nov. (Rtr) Twee
transportschepen van de Amerikaanse
marine, die een bezoek van drie dagen
aan Conakry zouden brengen, zijn op
verzoek van de regering van Guinee
een dag eerder vertrokken „omdat de
stadsbevolking walgde van de houding
der Amerikaanse matrozen". Ismaei
Toeree, de minister van openbare wer
ken, tevens lid van het politieke bureau
van Guinee en een broer van president
Sekoe Toeree, maakte dit bekend tij
dens een openbare bijeenkomst welke
was georganiseerd om „contrarevolu
tionaire activiteit" aan de kaak te
stellen.
Minister Toeree verklaarde, dat de
Amerikanen in de hoofdstad rondwan
deden alsof zij zich in veroverd gebied
bevonden. Voorts liep een vreedzaam
burger een steekwond op. De Amerika
nen namen foto's waar dit niet mocht,
terwijl zi) feestelijkheden organiseer
den om de bevolking te kunnen bespot
ten, aldus de minister.
tot versterking van de grenscontroles
langs de Oder-Neisselinie, die de voor
lopige (maar vermoedelijk wel perma
nente) grens vormt tussen Duitsland en
Polen. Z\) hebben namelpk moeten con
stateren, dat het aantal „republiek-
vluchtelingen" in de richting van en via
de Oder-Neisse grens sinds 13 augus
tus onrustbarend is gestegen. De Poolse
autoriteiten hebben Oostduitse burgers,
die over de Oder-Neisselinie kwamen,
politiek asiel verleend.
Vertogen, die de Oostduitse ambassa
deur in Warschau over het verlenen
van politiek asiel aan burgers der
D.D.R. heeft ge.richt, zijn zonder re
sultaat gebleven'. Warschau is niet be
reid geweest de vluchtelingen uit te
leveren.
Westelijke diplomaten vermoeden, dat
Warschau deze D.D.R.-vluchtelingen als
drukmiddel tegen Pankow wil gebrui
ken. De kans is er, ook ondanks de
vermeende eensgezindheid van de lan
den van het communistische blok, altijd
dat Warschau en Oost-Berlün over het
een of ander elkaar in de haren ge
raken.
Het is overigens opvallend, dat men
over de vlucht van Oost-Duitsers naar
Tsjechoslowakije de Oostduitse pro
vincie Saksen met de grote steden Leip
zig, Zwickau, Chemnitz en Dresden er
in grenst aan Tsjechoslowaküe niets
hoort. Ook bij de Oost-Duitsers heeft
Gomoelka van Polen blpkbaar een be
tere naam dan zijn collega Novotny in
Praag.
Hoek van Holland-Harwich
MOSKOU, 25 nov. (AFP) Nikita S.
Khroesjtsjev heeft in Tzelinograd het
vraagstuk van de salarissen en de wet
van vraag en aanbod aangeroerd. Op
een vraag van een tractorbestuurder
antwoordde hij, dat de dokters minder
en de onderwijzers evenveel verdienen
als de tractorbestuurders. „Wij weten
sinds lang heel goed. dat hoe hoger
de salarissen zijn, hoe beter het is.
Maar het salarispeil moet in overeen
stemming zijn met de produktie en de
opbrengst. U moet dus niet niet de elle
bogen werken en anderen opzij druk
ken, kameraden", zei Khroesjtsjev na
dat hij enige technische verbeteringen
had voorgesteld, zoals het mechanisch
melken van koeien.
Over de maagdelijke gebieden zei hij,
dat sommige economen „spreken over
een fiasco". Deze specialisten zijn ech
ter reeds lang door de feiten tegenge
sproken, aldus Khroesjtsjev.
Advertentie
OUDE
GENEVER
Oude genever Bessenrood Citroen jenever
(Van onze Romeinse correspondent)
ROME, 25 nov. 25 November is in
de werkelijkheid van de kalender en
van de burgerlijke stand de dag, waar
op 80 jaar geleden de paus geboren
werd. Maar op verlangen van de paus
heeft men de viering van zijn persoonlijk
jubileum laten samenvallen met de her
denking van de derde verjaardag van
zijn pontificaat op 4 november. Daarom
verliep de feestdag van zijn 80 voltooide
jaren in stilte.
Deze stilte kreeg echter reliëf door
die ene brief onder de vele, welke giste
ren de Heilige Vader op zijn schrijftafel
vond. Het was een Italiaanse brief, die
beslist niet in curiaal-stijl geschreven
wa£. Hij luidde:
„Uit naam van een kennis, die door
zaken veel betrekkingen heeft met
landen achter het IJzeren Gordijn en
die om persooniyke redenen zijn incog
nito moet bewaren, zend ik u inge
sloten drie bankbiljetten, die hy in
Boedapest kreeg van een meisje, haar
verloofde en een ander meisje. Zü wil
den de Heilige Vader een klein ge
schenk geven. Tot die kennis van mij
zeiden zy zo ongeveer: „U bent een
bevoorrecht iemand, omdat u in Ita
lië woont. Wij zijn katholiek en wij zou
den graag de paus bezoeken. Maar
daarvoor krygen wij geen permissie.
Wy weten dat hij dezer dagen zijn
80ste verjaardag viert. Wij geven nu
ons bescheiden gift voor hem en de
paus moet ermee doen wat hü wil".
Ik ben blij, vervolgde de briefschrij
ver, dat ik u deze bankbiljetten kan
doorsturen. Zij vertegenwoordigen
geen grote geldelijke waarde, maar ik
geloof dat deze een diepe betekenis en
een enorme geestelijke waarde heb
ben door de liefde, die men hierachter
kan zien voor de Heilige Vader. Ook
ik verenig mij niet ben en zend u
mijn oprechte gelukwensen en de be
tuiging van mijn grote eerbied voor de
plaatsbekleder van Christus op aar
de".
De regel in de brier, dat de paus
met het geld maar moet doen wat hij
wil, zou er op kunnen duiden, dat de
gevers zelf niet over veel van deze
bankbiljetten plegen te beschikken.
Maar de drie jonge mensen in Boeda
pest hebben waarschijnlijk geen besef
van de draagwüdte van hun simpele
gift: dat het de grootste en de meest 1
dierbare is, die de paus voor zyn 80e I
verjaardag em ook voor de luisterrijk
gevierde derde herdenkingsdag van zijn
kroning heeft mogen ontvangen.
aan de offertafel
By veel nieuwe ker
ken is daarvoor
reeds in de bouw
tekening voorzien.
By de andere is
men dikwijls ge
noodzaakt ingrijpen
de maatregelen te
nemen om dit plan
te verwezenlyken.
En men neemt, ze
ook. Want men kan
in dit geval van
,een soort kettingre
actie spreken, ge
baseerd op 't nuch
tere feit dat in de
kerken, die het
hoofdaltaar nu mid
den tussen de ge
lovigen hebben, gesteld wordt dat dit
een aanwinst is, iets wat in de aard
van deze tyd goed voldoet. De cate
gorie kerken waarbij deze verande
ring heel dikwyls wordt toegepast zyin
de neo-gothische, de hoge en diepe
bouwwerken uit de tweede helft van
de vorige eeuw. Enerzyds zijn ze net
niet oud genoeg om de mensen te
doen zeggen „oh, wat doen ze nou",
anderzyds zijn ze niet te jong om de
oudere gelovigen, die hun kerk nog
uit het prille begin hebben gekend,
direct los te laten komen van hun
dierbare herinneringen. Dat geeft al
gauw twee partyen, die met de ver
schillende kreten: „Natuurlyk, on-
middellyk doen", of „Wéét wat je
stuk maakt", lynrecht tegenover el
kaar staan. En in zulk een tweestrijd
willen de kruitdampen wel eens hoog
oplaaien, want het is vandaag de dag
zo, dat de leken veelal vry hun woord
je kunnen doen in zaken, die vroeger
de geestelijkheid zelf oploste.
In Alkmaar büvoorbeeld is zo'n
stryd geleverd. Daar kan men zoiets
ook aan, want men heeft hier wel mee"
voor hetere vuren gestaan, eerder al
hele gekke dingen gedaan om de r.u
nog beroemde victorie te behalen. Ge
heel in Alkmaarse styl is dit gevecht
geleverd. De groep van deken J. Th.
M. Kraakman, die in de honderdjarige
parochiekerk van de II. Laurentius
aan het Ver drankenoord het hoofdal
taar meer naar het midden van de
kerk wilde hebben, behaalde de over
winning. Men is hier begonnen met een
kleine groep voorstanders. Deze beleg
de byeenkomsten waarop de hele zaak
besproken werd en waarby insiders en
een architect het woord voerden. Zach
tjes gezegd, kon opgemerkt worden
dat dergelijke avonden geboycot wer
den. Maar de deken en de zijnen wis
ten van geen wyken. Zij charterden
bussen en boden de tegenstanders arn
om tegen een sterk gereduceerde prijs
met hen naar Apeldoorn te rijden en
eens te kyken hoe nu precies de wer
kelijkheid was in zo'n kerk, waar het
altaar meer naar het midden stond, de
banken van de gelovigen in carré er
omheen. Van een spontane opkoms'
kon niet worden gesproken, maar zij
die gingen kwamen enthousiast terug
en werden de infiltranten in het gelid
van de tegenpartij. Het verzet
werd gebroken en de parochianen
van deze Laurentius, gebouwd door de
beroemde Cuypers, offerden stevig
voor het nieuwe interieur. Ze zagen de
geliefde beeltenis van Antonius-met-
net-varken en ook hun Laurentius zelf
van de oude vertrouwde plaatsen ver-
dwynen en kregen een nog veel gro
tere schok te verwerken toen bekend
werd dat de preekstoel, die zü vyf jaar
geleden aan de vorige deken cadeau
hadden gedaan, gewoon zonder meer
vcrdwynen moest, omdat zy niet paste
in het geheel van de verandering. De
ze nieuwe preekstoel van 1100 ver
dween en de kreten van protest gingen
verloren in het gejubel over de nieuwe
aanwinst, het directe contact met het
H. Misoffer in het hart van de kerk.
Sedert enige tijd koestert men de
wens voor een nieuw altaar hoog
tussen de kerkbanken in, ook in de
St. Franciscus Xaverius-kerk aan het
Singel in de Amsterdamse binnenstad,
meer bekend onder de vroegere schuil
naam „De Krijtberg". De pastoor zit
daar met vele problemen, die o.a.
voortvloeien uit de nog altijd groeien
de ontvolking van de binnenstad waar
door hy zyn kerk al leger en leger ziet
worden. Hij is een voorstander van
vernieuwingen omdat hy met zijn tyd
mee wil gaan en er heilig van over
tuigd is dat zulks onder de gegeven
„Ik ben nu eenmaal wat onbesuisd", zegt de jelle
tegenstander.
ten sommige leden van dit parochie- alles,
parlement letterlek en figuurlyk te po
pelen om los te branden. Het zaaltje
is geladen met een vreemde emotie,
een nerveuze spanning. De pastoor zet
uiteen dat het vandaag de tijd van de
leek is en dat het naar zijn mening
daarom maar beter is dat een leek
het nieuwe plan uiteenzet, in dit ge
val een der jonge kerkmeesters van
„De Krytberg". Er stijgt een gemom
pel op na deze woorden.
Kerkmeester is een vlot en vaardig
spreker, die zyn woorden heel goed
kiest en ook de indruk wekt met volle
overtuiging te spreken. „De Krijtberg"
is ongeveer net zo oud als de paus",
zegt hij. „En als deze nog vitaal ge
noeg is om allerlei nieuwe dingen aan
van vervallen monumenten geplaatst.
De beelden van Ignatius en Francis
cus zijn ook onder de loupe genomen
en staan nu zo'n beetje op de wip.
Zou het u niets doen wanneer u straks
wandelend over het Waterlooplein Ig
natius en Franciscus zou tegenkomen?
U zou heel schuw en schichtig een
schuiverd nemen, om toch maar voor
al hun verwijtende blikken te ontwij
ken. En zou het u ook niets doen, in
dien de preekstoel een prooi van de
centrale verwarming worden zou, waar
in al zoveel verdwenen is?"
De opponent heeft zich heel erg in
gespannen. Kleine zweetdruppeltjes pa
relen op zyn voorhoofd, maar na zyn
felle speechje valt er een diepe stilte.
Tenslotte moet een kennis van hem
een zwak applausje „aantrekken". Op
typisch vrouwelijke wyze wordt hem
de pin op de neus gezet. „Het woord
beeldenstorm heeft u in clit verband
volkomen verkeerd gebruikt", merkt een
dame op, en zij gaat verder: „U heeft
uw ingezonden stukje in de krant in de
oude spelling geschreven. O wat gees
tig om dat zo op te nemen, zegt zy
met een fijn lachje. „U bent ze
ker een onderwijzeres?", klinkt het
boos terug en meteen is de strijd in
volle gang. Het paroehieparlement
raast en tiert, totdat een wat ouder
vrouwtje de kans krijgt om te zeggen:
„Ik bemin „De Krijtberg". Ik hou
van hem zoals hij is, met de pluche
stoeltjes, met zyn bonte kleuren, met
alles." Zij is in zekere zin een mede
stander van de antiquair, maar zy
vormen een minderheid. Een ander
waarschuwt met plechtige stem dm de
nieuwe gedachte niet té rechtlijnig
door te drijven. Denk toch aan het
voorbeeld van de Jansenisten," zegt
hij waarschuwend. Het gros, onder
wie de meeste jongeren, is vóór, en in
de afweerslag weet de oppositie alleen
de preekstoel te redden. Die blyft
voorlopig waar zy is.
De laatste fase van de slag om ,.De
Krytberg" speelt zich af in de kerk
zelf, het hoge, puntige bouwwerk van
Alfred Tepe, dat zich bedaard op deze
late avond over de twee partyen heen-
Touwtrekken om de preekstoel.
II
„Ik een beeldenstormer? Belachelijk",
zegt de voorstander op de stoep van
zijn kantoor aan de gracht.
omstandigheden ook het beste is wat
hij kan doen. Ook hier dus plannen
voor een nieuw altaar, ook hier twee
partijen recht tegen over elkaar. De
pastoor zit ex-mee in. Dan neemt hij
een, naar wij menen, uniek besluit, be
legt een byeenkomst voor de parochia
nen, waarop ieder zijn hart kan luch
ten en zyn mening niet onder stoelen
of banken hoeft te steken. En dan be
gint het.
Wij als parochiaan van „De Krijt
berg" willen de byeenkomst bywonen.
,,Er komt hoogstens een handjevol
mensen", denken wy „De Krytberg"
kennende maar liet strak gemoder
niseerde bovenzaaltje in de oude pas
torie bly'kt verrassend goed bezet en
op de frisse gloednieuwe stoeltjes zit-
te durven, waarom zouden wij dan ook
hier niet tot vernieuwing kunnen ko
men? Ik zeg tjet maar eerlijk, maar
ik kan in „De Krijtberg" niet meer
bidden. Alles gebeurt er zo veraf, ik
verlies het contact, mijn gedachten
dwalen af. Wij kunnen vandaag de dag
niet meer die vrome kerkbezoekcis
zyn, die onze voorouders schijnbaar zo
moeiteloos waren. De kerk is ook niet
voldoende mee veranderd. Als groot
vader uit zijn graf zou opstaan en mei
zijn bolhoedje op nog eenmaal naar
„De Krijtberg" zou gaan om er op het
zachte pluche neer te knielen, zou hij
er zich onmiddellijk thuis voelen. Maar
liy zou ook merken dat „De Krijtberg"
leeg blyft.... Wij willen vandaag het
offer niet bijwonen zoals dat vroeger
ging met veel pracht en praal. Wij wil
len nu het offer vieren, er gewoon bij
zyn."
Zyn rede mag er zijn. Er stijgt een
instemmend applaus op en aller ogen
richten zich naar de maquette waar
staat aangegeven hoe het precies zal
worden.
Dan komt de repliek. Een kleine
energieke man stapt driftig naar vo
ren. Hij is antiquair van beroep en
stelt er nadrukkelijk prüs op te ver-
klaren dat hy niet uit hoofde van ziin
beroep een lans breekt voor de neo-
gothiek. Hy begint snel en slagvaar-
dig en neemt ook geen enkel blad voor
b"jkt goed gedocumen-
teerd te zijn. want hij weet onmiddel
lijk te vertellen dat de pastoor de „ge-
-tesseerde" haan van een der twee
Krytbergtorens naar beneden heeft ge-
haald. Vermoedelijk heeft men ge-
clacnt: yTwee hanen in een kippenhok
1S^2.VS a roept hü agressief uit.
"i ^Crtüwee,r °P zÜn plaats, pastoor,
alstublieft, ook als dit met kosten ge
paard gaat. Een toren vraagt nu een
maal om een haan en twee torens om
twee hanen. Hoog in de lucht heeft
zo n kraaier en draaier waarde, doch
n?V^e bks raakt hy de begane grond
of hy openbaart zich als een grof lomp
en onestetisch stuk koperslagerswerk".
De man heeft er werk van gemaakt.
Hy spreekt van agressieve pastoors die
het plan hebben opgevat om hun neo-
gothische bedehuizen te metamorfose
ren in moderne kerken, en vergelijkt
hun werkzaamheden met een geruislo
ze beeldenstorm. „Kijk naar de Pape
gaai in de Kalvei-straat, die is a] on
herstelbaar verminkt en vernield en
n« wordt „De Krijtberg", onze mooie
„Krytberg", bedreigd. Na de haan,
kwamen de stoeltjes aan de beurt, de
mooie met het pluche. Zy moesten wij
ken voor nieuwe banken uit Franeker,
Friese afdankertjes. En u weet het,
eer de Fries wat afdankt..." „En dan
vervolgens de mooie kansel, als dank
voor de bewezen diensten op de lyst
buigt. Zü zyn er nog even poolshoogte
gaan nemen, in groepjes verdeeld. Het
ene houdt zich bezig met het gaan zit
ten in de verschillende banken om het
voor en het tegen van de „zit uit Fra
neker af te wegen tegen de oudere
...mken. Arideren knielen devoot op hét
moenedijde pluche en staren zwügend
aar hen die luidruchtig de schoonheid
:ln "ft H. Hartbeeld in twijfel tre'k-
hen. Wy kennen de Krytberg van jongs
aan. Voor ons is zij meer dan zo
naar een kerk. Wy hebben er nog als
,;ong misaienaar verstoppertje gespeel
j r L het geheirnzinnige kaarsenhok en na
men als acoliet in een plechtige achter
waartse tred hoog het wierookvat ge
zwaaid. Het is zonder twijfel een kerk
met sfeer, een kerk ook met vele ge
zichten, die uitbundig zyn op mooie da-
en somber als het weer wat tegen
zit. Zy zit ook vol speelse grapjes voor
de insiders, die bijvoorbeeld weten dat
zyn na het communiceren via een ver
boden ommetje over het priesterkoor
op het yerwarmingsrooster achter een
der zuilen eventjes de voeten kunnen
warmen.
"'Re Krijtberg" zelf heeft geen stem
in het kapittel en zoals hü er die
avond by stond, schünt hy daar ook
met de minste behoefte aan te heb
ben. Hü piekte strak en recht omhoog
in de kille avondnevel boven Amstei-
dam. Maar over deze kerk wordt nog
heel wat nagekaart en 's nachts lig
gen er zelfs mensen van wakker. De
antiquair die wy later nog hebben ge
sproken, staande tussen zijn fraaie
collectie Maaslandse beelden, vei-- i
klaarde: „Ik ben een beetje onbe
suisd, maar ik zeg het zoals ik het
meen. Er worden mooie dingen ka
pot gemaakt. Wat heb je nu aan al
dat nieuwe gedoe?
"1 In Ulvenhout heb-
i ben ze een kerk
zonder communie
banken. Tot twee
maal toe heb ik
Ons Heer op de
grond zien vallen."
De kerkmeester
ontmoeten wij op de
stoep, van zijn kan-'
toor i een oud Am
sterdams grachten
huis. „Ik een beel
denstormer? Be
lachelijk, kük hoe
mooi ik hier "~iijn
oude zaakje voor
elkaar heb. De ver
eniging Hendrick
de Keyser is me er
dankbaar voor.
Nee, maar wat De
Krytberg betreft
blijf ik het roerend
eens met de pas—
Er ?ïloet wat gebeuren anders gaat
„De Krytberg" dood.
