'A&
is^:
I ct
Geen verder ministerieel
onderzoek zaak-Stalmann
Uitvoerige verklaring van
mr. Marijnen in de Kamer
Aswoensdag
sfxmc
meer kleur
het verkeer
N
in
§54
vwstroming van
Banckspold er vooi
°6ren eeïi ramp
j 0ch gratificatie
T. F .-personeel
J
Voorraden van
noodbiscuits
Kaartspel moet gezellig blijven
K.N.A.C. meent: gekleurde
voorlichting
Onderscheiden voor „leuk werk"
seI1irc"'
v<V;
K
V;.
ie fty
5»
L'
is he' fc
'«"V
v»" 1;
,4:1
in tiendschuur,
j0en gulden schade
J
panische Droogdok
order uit Israi
SrbrppChó T "\aart 1»C
DE SPELBREKER
Groter aantal leden
Raad van State
Senaat bezorgd voor
natuurschoon Petten
ZO ZACHT EN ZUIVER
Begroting Nw.-Guinea
Vlieland protesteert
tegen tankoefeningen
Ir. J. A. van der Laan
elelZK'
K'
a°
de f y,
<etey
WOENSDAG
MAART 1962
l s°nenauto tegen bus,
J;,M:i^^r^er overleden
wel^&n^as
«attj-v/x,
bouw- en meubelplaat
OVER OE GOEDE TOON EN GLADSTONE
Reacfie op publikafie
Contact met Bonn
-WH 11
;i "gtefl-
toe®1
iK'
n de
fan irfG.
ka 8%
S<tfS
nlet V'1;
,8 "J? tfjjj
G.
C,$
1 .X
ll
rt k'«P'
fly
LEETTWlr.^
De boe-
hebben een
^^;®uwARpEX>maart
b.?sPrelUnir ?rm<)"nikooK 1
rijks'andbonuS. niet ir- Spithost
Ir. s':(!'0"s,ll,'"t voor Fries-
s'ag nioo deelde de boereu de
?n'Se jjronri van ''et onderzoek van
P?nien cn watermonsters, die sc-
J'ldens dp de ®anckspolder, welke
,a'cr on.frf?*s stormvloed met zee-
aK is V-in p°on,d is geweest. De uit-
z?n<ler ov":;:?." aard, dat bet iaar 19(12
b'koger hn»- ln® voor de Srhiennon-
en genoemd!" ee" ramPjaar kan wor"
VUf dagetnC°n"^ntratie in de grond, die
drie koo». r water heeft gestaan,
ïerdraeen n° £r°ot ais het gewas kar
"eden 2aiUnder normale omstandig
N" dat in ge,en sprake van kunnen
jP°eline de komende maanden uit
jen. het zout zal plaats vin-
det zoutgehalffe" kan door uitdroging
?,°°g worrtpn vnog wel twee keer zo
'!aar on an groeien zal er dit
sP|akc ziin grond dan ook wel geen
Van het "i™?/1de resen de uitspoeling
5uSgestip CTpri„ n bevorderen werd de
!erijen w? 7aan de sloten om de lan-
n?1 pomnen pomPen en de greppels
i ans zeer ??=tmeL,zoet water uit de
?°°r de k„, nJke duinen, waar-
kUnneil worden"8 grondlagen ontzilt
on/t' Parlementaire redactie)
''als Z' maar' Minister Kort-
'eiilin °'"d( "u overwegen of er aan-
'i'ati! 'S 'lef ETT-personeel een grati-
"isto .°Ver tt*61 uit te keren. De mi-
dat hV 'de g'steren in de Senaat mee,
ha,) n', 'ierover reeds contact heeft ge-
dat d- de Personeelsorganisaties en
sin,, ,Z° sP°edig mogelijk een beslis-
s 'al nemen.
is onlangs besloten om
geer, era\;7~ tegenstelling tot 1960
[tebat in a o te verlenen. Tijdens het
t'ng J" de Senaat over de PTT begro-
!0tl be™L gen dit besluit van alle zij-
!ApO r ,femaakt. De heer Tjalma
,.'eek zelfs van plan zoals later
;'e in tp °ver deze kwestie een mo-
Na (je tG dienen.
de de hpÜ^iSï'ag van de minister deel-
i°0rhemen talma mee, dat hij van dit
!?vsron!" z°p. afzien. „Ik ga uit van
P aats 7a,!St!illnS- dat de uitkering toch
;'[tk beo-Hip P"' ze' de heer Tjalma.
!!ahs nip??, w?t- dat de minister dit
?'j ook eL, n bevestigen, maar hij kan
J0°rd rip, verhinderen om uit zijn ant-
h heer n conclusie te trekken". Ook
?!J bet ant, (CHU> verklaarde, dat
!jdus hen °?rd van minister Korthals
et posiL?ltgeIegd' -'dat de minister
Op ft 0verleg bezig is".
kenrmi'"?Srnan nlerkte nog op. dat
Sena^iJk eensluidende oordeel van
'bi p„ - voor een gratificatie voor
belangrijk punt in zijn over-
qv n zal zijn.
P-T.TT Personeelstekort bij- de
°vei'wB?ude minister, dat zeer veel
f'g Veel wordt verricht. „Zelfs héél
kin» °m geen sterkere uitdruk-
Jer. gebruiken", aldus de minis-
®eld nv„ de Kamer geen totaal-
?eelstpt-pil omvang van het perso-
Jlfil J "fl PPVPTI lYIK'IVl 1Al ïiiaI rl a
ueelstpt-pil omvang van het perso-
ot tek-,!? geven, maar zei wel, dat
allen rh? aa,n academici enige tlen-
uUnnen jJCenten bedraagt. Bovendien
het berirn? g0?de £unetionarissen. die
e£ evo? verlaten, niet door kwalita-
Vanëen g°ede mensen worden ver-
2ohder^uhaa£ aanvaardde de begroting
hoofdelijke stemming.
tii'p i)f'ho'mi?lr' Een van ,1e weinige,
r,.|j"ls<'liUr„gebleven Nederlandse
Vp,A.brand tpjs glsteren alhier door een
li!'l'epine '"'aai verwoest. De bovenste
V(.|. ('hua,- i!" de "it 1738 daterende
vA Klote lae als opslagniagazijn voor
4a! 0'nstreekn}i)ina£'e l1ienst <tec«1,
"ahi hb'inliik negen vlam, zeer
ha? '''-, die vi ?<lrdut een voorraad
i,j.A l lag ,a ''ij oen oververh tte
"hi V Van ti;ara'l vloog. In een milli-
1 ia: °üt hp-, jl°nd het grotendeels
ie. staande gebouw in lichter-
'aai,
t|amIniddeleneAVgen g°ederen, J
r' ,e,r' tvare"' ?.!e' ,vet- boter en inpak
aetPieMvaren' boïeF enlnpat
Hop^ammen n?,0! g peen Srctige Prooi
vOowSbr0sk Pe brandweren van Nuth,
branj0lhen rif? Heerlen konden niet
<Mdh,e"dat bet- hele gebouw uit-
Keeri aan?? bovenverdieping
blij.Vrt Ee?gf?nzei?d perceel. Een in
t>e egen villa kon behouden
Ni? w°',1df^pprilb!?® u d?01 de verzeke-
brahln gulden n bedrfagl rond één
hi-lde levpn?^.%,Faarde.van de ver-
hieAde levens?^ ^aarde van de ver
°fi a dai1 6 5 tSn u bedraagt, reed
de liisi?"5 hon. Het gebouw zelf stom
van monumenten vermeld
1 ï:jT> 1
kunsJtD??- 7 maart De 56-
^Ksifhvr (i? "1"1 Wessel de Bruin uit
'"I ?efLepUa?, gistermorgen op de
"'t ziin ?e,n"GronJn«cn bij Twij-
tj a"hil)U cstelauto in botsing met
PhF-heer n?aJ (le K.T..M. k
&h!nSen ree?ru1'n' dle .,n de richting
^lj ii van rip kwam 'n een flauwe
W^de berm ?g sliPPen. waarbij
wpZ 1 kwam. Het ge-
faadraatwe? !ar. de wagen weer
daai-Hr kriJgen, maar hij sc-
n'hgp tesen a°P -dc bnkerweghelft,
t6 h? komenrip MUm-,de richting Gro-
SS De Bruin ri^ -"bus °Pbotste.
<:*aAah do h„5,ui,n' dle uit de wrakstuk-
op
ge-
van dpeuBru'n. dii
!°h|?' overJeepSielauto. moest worden ge-
Vs Vp8enhuii tp r S middags in het Dia-
ynehw0ndi'nm Leeuwarden aan de zwa-
i°'4e 'hzittenri' 1J bad opgelopen.
stv!?a" werd h?n nvap" de bUK> die niet
"dingen bpSchadigd, liep niemand
j^^hlAAp!
Sis? J- Snepi Gl?teravond is de
S 'tpUht ^e?tpvUlt Stompetoren bij
U atngeh oen h ?rs raat met zijn
>'-• VPt'? heeff^r Associatie te.
<i> .lhjeli, i i"led?ged«?'d. dat do
25-
liet.
mo-
Hij
op
llol-
Am-
heer
n de
Ltd.
r de
deze
- -milp heh-
Si ,schen„p en Iwec van 330(1 ton.
4SiM-A,»sterdaüe\ wurdf>n gebouwd
ii, 'W.?? te Arn? l Drooedok maat-
k 'is?Swerf n, am en door d®
r? Samen\vp^a ,e ^altbommel,
'i! e6ne Hoon L Ikl1g met de seheeps-
flk Wa?b°Uw As?n!^ -' D<? Hollandse
li? 1homrin tien No? Is combina-
l««ta?eh. De Nederlandse werven
ui, *khePen zullen worden
«fitspDoor. hoofdmotoren
i rl«», iitrp!, >r - dat de h
\7 tn rael w.11 directeur van
,"Uw 'Jtractp,, h!K?tlon Company 1
Se a» Zes !?ft getekend voc
A v? zulltn pS?he?en- Vier van
U, tl,. a" 3(100 toi!" draagvermogen
V Jr-'u, Séhenp» e" twee van 330(
ju a
(Advertentie)
DEN HAAG, 7 maart. In versneld
tempo zullen voorraden noodrantsoenen
(noodbiscuits) worden aangelegd en ra
diologische meetapparatuur voor de
vaststelling van voedselbesmettingen
alsmede materialen voor noodkeukens
worden aangeschaft.
Minister Marijnen deelt dit mee in
antwoord op een vraag van Tweede-Ka
merleden welke projecten betrekking
hebben op het bedrag van 900.000 gul
den, dat hij onlangs als aanvulling op
de Landbouwbegroting 1961 heeft
vraagd.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG, 7 maart De Senaat
heeft gisteren zonder hoofdelijke stem
ming het wetsontwerp op de Kaad van
State aangenomen. Het ontwerp voor
ziet o.a. in een uitbreiding van het aan
tal leden en schept de mogelijkheid om
deskundigen te benoemen als actieve
„Staatsraden in buitengewone dienst".
Samenstelling, werkzaamheden en
bevoegdheden van de Raad van State
zijn tot nu toe geregeld iri een wet, die
reeds van 1861 dateert. Mr. Pollema
(CHU) zei dan ook tijdens het debat,
dat door de vertraging die in de behan
deling van het nieuwe ontwerp was ont
staan. het mogelijk is „eweest. om vorig
jaar het eeuwfeest van de oude wet te
vieren.
Minister Toxopeus verklaarde in zijn
antwoord, dat de adviserende functie,
die de Raad vervult, van het grootste
belang is. Hij ontkende dat hierdoor on
verantwoorde vertragingen zouden ont-
staan. Indien nodig is de Raad van
ge-1 State zeer wel in staat om ook op korte
termijn gedegen adviezen uit te brengen.
(Advertentie)
'SS».».;-
(Van onze parlementaire redacteur)
DEN HAAG, 7 maart. Minister
Marijnen heeft enige duidelijke ant
woorden gegeven over zijn nogal pijn
lijke avontuur met de directie van liet
Centraal Bureau voor Tuinbouwveilin
gen. Deze had hem het vorig jaar ge
wezen op het nog altijd voortbestaan
van de gewoonte bij zijn bureau om
ruime geldmiddelen door te geven aan
een handelssyndicaat, dat daarmede
in het buitenland opereerde, om onze
export van tuinhouwprodukten te be
vorderen. De voorzitter deelde de mi
nister in vertrouwen mede, dat er met
die gelden vreemde dingen gebeurden.
Hij was er van overtuigd, dat er steek
penningen mee werden gefinancierd.
De naam van de Duitse topfunctionaris
Stalman n werd genoemd als ontvanger
van vele gelden.
De minister heeft de zaak in Duits
land aangegeven, maar niet zoals de
Kamer suggereerde, zonder overleg
met de voorzitter vSn het Centraal Bu
reau. Integendeel. Hij had met deze
voorzitter tot drie maal toe een gesprek
gehad en hem daarbij vragen gesteld.
„Ik ben niet over één nacht ijs ge
gaan" aldus de minister. In de loop
van deze gesprekken had de minister
deze voorzitter gezegd, dat verlenging
van de overeenkomst, die op jaarbasis
luidde, moest worden stopgezet. „Los
van de morele kant van de zaak zou
het een wel zeer pijnlijke indruk na
ken. indien men in de E.E.G. geen
staat meer zou kunnen maken op de
hoogste functionarissen", aldus de mo
tivering van de minister. Mr. Marijnen
heeft later nog eens geïnformeerd en
toen weer herhaald, dat het contract
onmiddellijk verbroken moest worden.
Hij kon niet toelaten, dat op onoirbare
wijze gelden werden aangewend. Bij
die gelegenheid zei de voorzitter, dat
hij dit zou stopzetten, maar dat hij
wel „grote moeilijkheden" daarvan
verwachtte.
Mr Marijnen constateerde in dc
Kamer, dat het de voorzitter duide
lijk moet zijn geweest, dat de minis
ter hem niet uit een soort van privé-
nieuwsgierigheid vragen had gesteld
en voorts, dat de voorzitter van het
C.B. de verantwoordelijkheid op de
minister ging afschuiven. Van die
verantwoordelijkheid uit heeft mr.
Marijnen toen contact opgenomen
met de autoriteiten in Duitsland,
waarop de heer Stalmann prompt
werd gearresteerd.
De bewindsman antwoordde dr. Droe-
sen (K.V.P.) dat naar zijn oordeel het
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG, 7 maart De Tweede
Kamer maakt zich bezorgd over een
mogelijke aantasting van het natiiur-
landscliapsschoon in de omgeving
i de inrichtinp van het gemeen
schappelijk Centrum voor Kernonder
zoek te Petten als gevolg van een toe
komstige uitbreiding van de inrichting.
In het voorlopig verslag op het wets
ontwerp, waarin goedkeuring wordt ge
vraagd op een overeenkomst tussen
Nederland en Euratom spreekt zij de
vrees uit, dat waar installaties voor
een inrichting als in Petten zich veelal
Diegen uit te breiden, in de toekomst
lieraan nog meer natuur- en land-
schapsschoon ten offer zal vallen. In
de omgeving van Petten bevinden zich
onder anderen het natuurreservaat d,e
Rietput, de terreinen van het Zwanen-
water en.de toegangswegen en - paden
tot de zee.
In hun vrees voelen de Kamerleden
zich gesteund door de memorie van
toelichting, waarin wordt gesteld, dat
het Reactor Centrum Ncd'-iland onder
meer een recht van optie heeft op een
aansluitend terrein van circa 25 hecta
re. Ook deelt de regering in haar toe
lichting mee, dat „eventueel op ver
zoek van Euratom voor andere doel
einden nog poldergrond ter beschik
king zal worden gesteld."
Een ander probleem is, dat de V.S.
ei nog niet in hebben toegestemd de
benodigde splijtstoffen ter beschikking
te stellen. „Is dit slechts een formele
kwestit'of bestapt er inderdaad gevaar,
dat de benodigde toestemming niet zal
worden verkregen", aldus de Kamer.
Tenslotte vraagt zij zich nog af hoe de
lozing van radio-actieve afvalstoffen is
geregeld en-op-welke wijze de gezond
heidsbelangen zijn gewaarborgd.
geld zeker niet in het belang van de
tuinders kan zijn uitgegeven. Zelfs
wanneer men alleen maar koud-zakelijk
redeneert, dan moet dat worden vastge
steld. Immers, de steekpenningen wer
den juist geïncasseerd in produkten,
die niet geliberaliseerd waren. Het
was dus een premie op dat niet-libera-
liseren. Zo'n „goede zaak" hebben de
leden van het C.B. er dus beslist niet
mee kunnen doen. aldus de minister,
Op de vraag, waarom de minister
niet aanstonds gereageerd bad, toen in
een publikatie van het Centraal Bureau
van Tuinbouwveilingen de beschuldi
ging was gelanceerd tegen vroegere
ambtenaren, antwoordde mr. Marijnen,
dat hij er juist prijs op stélde dit in
een openbare Kamervergadering te zeg
gen. Hi j vond óók niet dat het op de weg
van een minister ligt om aanstonds in
het openbaar op zo'n publikatie te re
ageren.
De Kamer had ook geïnformeerd of
vorige ministers zich al met deze zaak
hadden bemoeid. Uit het antwoord van
mr. Marijnen bleek, dat wat hem be
treft daarvan geen sprake was ge
weest, evenmin als bij zijn beide vo
rige ambtgenoten, de heren Vondeling
en Staf. Wat echter dr. Mansholt aan
gaat, er zijn mensen die hem goed ge
kend hebben en die beweren dat hij er
wel bemoeienis mee heeft gehad. Dr.
Mansholt zelf ontkent dit.
Gevraagd naar een eventuele versto
ring van de binnenlandse verhoudingen
door deze affaire, zei de minister dat
de overheid met de hele zaak geen
rechtstreekse bemoeiingen heeft, omdat
de C.B.T. een zuiver privaatrechte
lijke organisatie is. Zelfs het produkt-
schap, dat de Kamer had willen laten
ingrijpen, heeft er rechtstreeks niet
mee te maken. Van publiekrechtelijke
relaties zou in dat geval alleen kunnen
worden gesproken als het-over de veil
plicht gaat. De overheid is zelfs niet
bevoegd de besteding van de gelden
daar te controleren.
Mr. Marijnen zei voorts, dat uiter
aard tijdens het onderzoek de ambte
lijke contacten tussen de beide minis
teries in Den Haag en Bonn wel wat
bekoeld waren. Daarna had de minis
ter echter al in een vroegtijdig stadium
contact opgenomen met zijn Duitse
ambtgenoten, waarbij de verhoudin
gen steeds goéd zijn geweest.
De minister ziet geen aanleiding voor
een nader onderzoek waarom het libe
rale lid mr. tan Dijk in de Kamer had
gevraagd. Hij vindt het niet op zijn
weg liggen dit in te stellen. Verschil
lende Kamerleden waren niet geheel
bevredigd.
De heer Bieuwenga (A.R.) vond o.a.
dat de minister de Kamer in een moei
lijke positie heeft geplaatst door zo
uitvoerig op de zaak in te gaan. Hij
zei, dat men na hetgeen de minister
heeft gezegd, niet in deze mededelin
gen zou kunnen berusten en dat hoor én
wederhoor wenselijk zou zijn.
Wat ïs kaarten? Een spel, een
tijdverdrijf, een gezellige
bezigheid. Laat het dus voor
alle deelnemers werkelijk
gezellig spel blijven! Stel dat
U een doorgewinterd bridger
bent, of een canasta-kampioen,
en dat U speelt met beginne
lingen. Ai, wat is het dan
vaak verleidelijk om spitse
kritiek te leveren! Of om soma
héél verwonderd, soms héél
verveeld te gaan kijken. Arme,
partners, .zij krijgen er nog een
minderwaardigheidscomplex
vanVermijd dit dus.zoveel
mogelijk! Wees geduldig!,En,
weet U wat? Presenteer een
Gladstone. Want Gladstone is
met of zonder filter - een
sigaret die iedereen voldoening
schenkt-1
Vasten op basis van vrij
willigheid is tóch niet zo
eenvoudig als u wel denkt
Ik heb vernomen dat in En
geland een Presbyteriaanse
priester heeft gesuggereerd
in de vastentijd geen tele
visie-uitzendingen te doen
plaats vinden. Waarschijn
lijk is de man van mening dat zo'n
straffe maatregel mogelijkheden tot
versterving zou bieden. Niettemin ken
ik verschillende mensen die beginnen
te watertanden bij de gedachte alléén,
dat het Presbyteriaanse idee hier te
lande zou worden overgenomen en ge
realiseerd.
Ziet u, wat voor de één een offer
is, is voor de ander een blijde ver
rassing. De oude vastenwet, krach
tens dewelke het aantal te consume
ren grammen brood nauwkeurig was
vastgeiegd bood in dezen geen enkele
moeilijkheid. En wie nooit meer at
werd in ieder geval nog geestelijk
gefnuikt door de bijkomende omstan
digheid dat hij nu ook niet meer eten
mócht. Iedereen kent het verschijn
sel: men drinkt altijd zwarte koffie,
maar op het moment dat zwarte kof
fie wordt vóórgeschreven voelt men
een onbedwingbare behoefte aan kof
fie met melk. En de stok achter de
deur is een verschrikkelijker wapen,
dan de blanke sabel.
Maar tegenwoordig wordt ons bij
het ingaan van de vastentijd ver
zocht onze eigen stok te kiezen. Men
veronderstelt van. ons dat wij enig
oorspronkelijk initiatief ontplooien. En
dat valt dan, leek zijnde, niet mee.
Ik moet u eerlijk bekennen dat ik op
Aswoensdag nog steeds de neiging
voel opkomen terug te keren naar de
oude toestand van één volle maaltijd
pet dag en een sneetje brood met een
flientertje kaas voor het ontbijt: om
vrijwillig te gaan doen dus, wat des
tijds was voorgeschreven. Maar dat
appelleert dan weer niet helemaal
aan je eerzucht waar het gaat om
spontaan brengen van offers. Anders
gezegd: nu het niet meer hoeft en nu
het nog steeds mag .wil je ook wat
méér doen. En wat je toen als af
schrikwekkend voorkwam, zie je nu
als een wissewasje. Ik geloof dan ook
nog steeds al zijn leven dat het Epis
copaat rekening heeft gehouden met
dergelijke menselijke eigenaardighe
den toen het destijds de vastenwet
praktisch afschafte. Het vertrouwde
rotsvast op de wankelmoedigheid van
zijn gelovigen.
Hoe dan ook. wij moeten zelf kie
zen en wij willen niet flauw wezen.
De een kijkt, voor zijn versterving
niet, de ander wél naar de televisie.
En het aantal mogelijkheden tot het
brengen van offers is zo groot als het
aantal beschikbare mensen.
Van „l'embarras du choix", verlos
ons Heer.
SIZE
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG, 7 maart. De begro
ting van Nieuw-Guinea over het jaar
J961 is gisteren zonder hoofdelijke stem
ming door de Eerste Kamer aangeno
men.
De begrotingen van Nieuw-Guinea
hebben geen betrekking op het Nieaw-
Guineabeleid als zodanig, maar er
wordt slechts machtiging in gevraagd
voor uitgaven ten behoeve van het be
stuur en de ontwikkeling van bet ge
biedsdeel. Er was dus voor de Senaat
geen reden om naar aanleiding van dit
stuk een Nieuw-Guineadebat op te zet
ten. Die aanleiding was er temeer niet,
omdat de uitgaven in feite reeds zijn
gedaan en de Tweede Kamer inmiddels
reeds een begroting voor 1962 in behsft»
deling heeft.
VLIELAND, 7 maart De Vlïeiandse
Vereniging voor Vreemdelingenverkeer
„Vlielands belang" heeft in een verga
dering met klem geprotesteerd tegen
voornemens om op Vlieland in het voor
jaar en in de zomer met tanks schiet
oefeningen te houden.
an onze v*
redacteu
(van
onze verkeers-
redacteur)
óg meer borden zou de
duidelijkheid in ons
verkeer beslist niet ten
goede komen. Waar we
naar toe moeten zijn: kleu
ren. Kleuren voor parkeer
plaatsen, oversteekplaatsen
en de snelste route door een
stad naar uitvalsweg of par
keerterrein. Kleuren, je kunt
er van alles mee vertellen
Een verdere uitwerking
van deze kleurrijke suggestie
hoorden we dezer dagen uit
de mond van de heer G. J.
Captijn, kleurexport van een
verffabrikant in Amsterdam.
Al lang geleden, aldus de
heer Captijn, is proefonder
vindelijk vastgesteld, dat
kleur en gemoedstoestand
nauw kunnen samenhangen.
In 1920 deed dr. F. W. Zeyl-
mans van Emichoven, arts in
Den Haag, in het laborato
rium van Wilhelm Wundt in
Leipzig befaamde experi
menten. Hij liet mensen
plaats nemen in een donkere
kamer. Op een doek projec
teerde hij de kleuren van het
spectrum. Terwijl zij de kleu
ren voor zich zagen verschij
nen. moesten de proef-per-
sonen met de vingers op
een trommel kloppen. Het
tempo daarvan werd geregis
treerd. Het wonderlijke was.
dat dat kloptempo werd be
paald door de kleuren, die
geprojecteerd, werden. Er'
ontstond een curve, waaruit
bleek, dat de kleuren rood,
oranje, geel een sneller
kloptempo veroorzaakten en
dat de „koele" kleuren
(blauw, indigo en violet) een
vertraging teweegbrachten
Mede naar aanleiding van
deze experimenten is men de
kleur bewust gaan hanteren.
Het gebruik van kleuren in
liet verkeer is overigens niet
nieuw. Veertienhonderd jaar
leleden al kenden de Inca's
wegen, die door middel van
verschillend gekleurde keien
in sectoren waren verdeeld
Op een bepaalde kleur moch
ten bij voorbeeld alleen krij
gers lopen. Een andere tint
was gereserveerd voor bur
gers. Datdenkbeeld door
middel van kleuren de func
tie van de weg aan te duiden
is ook in de laatste jaren
weer opgedoken.
Voor wegtaebake»iMgi.wo(8dt
veelal wit gebruikt, maar. al
dus de heer Captijn, in di
verse landen is men daar al
van afgestapt en heeft men,
terecht, voor bijvoorbeeld
oversteekplaatsen en stop-
strepen geel gebruikt. Als er
veel sneeuw valt zoals in
Scandinavië, is wit eigenlijk
onbruikbaar, omdat het tus
sen de grijze modderresten en
de sneeuwhopen er naast niet
opvalt. Maar geel steekt ook
dan nog duidelijk af. In Cali
fornia zijn op grote schaal par-
keerbeperkingen aangegeven
door het kleuren van trot
toirbanden en elders in de
Verenigde Staten is waarge
nomen dat aanwijzingen voor
automobilisten op de wegen
zoals voorsorteren, weg
splitsingen, zijwegen enz.
als die gekleurd zijn aange
bracht, beter worden opge
volgd.
Maar niet alleen de weg,
ook de kleur van de auto is
van belang. Zo is er een toe
neming geconstateerd van het
ongevallenpercentage voor
grijze wagens in de herfst en
winter en voor groene in de
zomer. Voor wegaanduidingen
gebruiken wij in Nederland
al heel lang een bordje met
een „afwijkende" kleur: de
oranje aanduiding „Amster
dam". die voortreffelijk vol
doet en aantoont, dat de
kleur van belang kan zijn bij
het zich snel oriënteren.
De volgende kleuren, aldus
de heer Captijn. zouden uit
komst kunnen bieden:
ORANJE voor de parkeer-
gelegenheden. Oranje is zeer
duidelijk en van verre waar
neembaar. Het aangeven van
de snelste weg naar een par
keerplaats zou kunnen ge
schieden met een oranje pijl
op de weg of langs lan
taarnpalen en gevels.
ROOD: voor plaatsen,
waar 'n parkeerverbod geldt.
In een tweetal Nederlandse
gemeenten zal hiermee bin
nenkort een proef worden
genomen. Stoepranden en
weggedeelten kunnen worden
voorzien van gestreepte rode
vakken.
GEEL: voor oversteek
plaatsen. Het geel is onder
alle omstandigheden, zelfs bij
felle zon, duidelijk zichtbaar
aantrefSen, waarin, onder de
titel „Gekleurde voorlichting"
wordt gezegd: Eenzijdige en
voortijdige voorlichting over
kleurtoepassing in het ver
keer is „gekleurde voorlich
ting". Stelt u zich de verwar
ring voorals verf-, kleur-,
oog-, verkeers-, psychologi
sche en andere noem-maar-op
deskundigen allemaal afzon
derlijk „hun" persconferenties
gaan houden om „hun" theo
rieën te debiteren. Dit zou
slechts verwarring geven en
er is in het verkeer al ver
warring genoeg."
Het blad is van mening, dat
kwesties van kleurtoepassing
in het verkeer niet ter beoor
deling moet worden overge
laten aan de verfindustrie. Als
enkele zeer in het oog sprin-
en moet voor al het verkeer gende verkeerstechnische be-
betekenen: stop, totdat de
voetganger over is. Als we
geel afwisselen door oranje,
komen we ook de kleuren
blinden te hulp: de contrast
werking ontgaat hun niet.
(Acht procent van de man
nen en 0.4 procent van de
vrouwen is kleurenblind).
Voor verkeerszuilen wordt
GEEL-ORANJE geadviseerd,
voor de snelste weg door de
stad witte of blauwe pijlen,
voor de bermplanken ORAN
JE en voor de strepen op de
wegen ter afbakening van
twee- of driebaanswegen
GEEL.
De KNAC is het met de
zwaren tegen de suggesties
van de heer Captijn noemt
het blad o.a. dat in België
reeds geruime tijd het wacht-
verbod wordt aangegeven met
behulp van een doorlopende
gele verfstreep op de trottoir
band en dat in Nederland nu
niet weer een andere kleur
moet worden gebruikt. Pijlen
voor de snelste route door de
stad zouden de indruk wek
ken, dat men op deze route
voorrang heeft. De KNAC is
derhalve geen voorstandster
van pijlen, maar van een
aparte kleur van het wegdek,
bijvoorbeeld een bepaalde
kleur rood. Oranje pijlen naar
parkeerplaatsen vindt de
Q„J, Cawivni^doe meer mal
suggestie van de heer Captijn KNAC evenmin een geslaagde
met helemaal eens en in de suggestie. Er staan al pijlen
jonaste uitgave van het week- 0p de weg. die nabij kruis-
olaa van de Kon. Ned. Auto- punten dezelfde betekenis
mobiel Club „De Auto kan hebben als de door de politie
men dan ook een hoofdartikel gegeven dwingende aanwij
zingen. Er zou slechts verwar
ring komen, als naast deze
zeer belangrijke pijlen ook
andere pijlen op het wegdek
zouden worden geschilderd.
Het blad van de KNAC geeft
deze kritiek, om, zo wordt ge
zegd, aan te tonen, dat menin
gen op dit gebied dermate
kunnen verschillen, dat pv" "i-
citeit daarover van één in
dit geval industriële zijde
„voorbarig en onbezonnen"
kan zijn. In onze ogen is het
winstpunt echter, dat nu een
onderwerp ter tafel is geko
men, dat anders wellicht nog
blauw-blauw zou zijn gelaten.
Het is thans aan de verkeers
techniek psychologen, oogspe
cialisten. kleurexperts en an
dere deskundigen om „kleur
te bekennen". De KNAC heeft
het goede voorbeeld <reeda.ge~
gevcf».
Het gekke is, dat ik onder
scheiden werd voor iets, wat ik
altijd het leukste van heel mijn
leven heb gevonden." Dit zegt
ir. J. A. van der Laan, die als
adviserend lid van de bisschop
pelijke situeringscommissie is be
noemd tot commandeur in de
St. Gregorius-orde.
De onderscheidene werd in
1896 geboren in Leiden, als oudste
zoon van architect Van der Laan,
die sinds 1892 in Leiden geves
tigd was en grote bekendheid
had als kerkenbouwer. Het ge
zin Van der Laan was groot. In
mnmerking genomen, dat stu
deren het algemeen consigne
was, zes broers zijn doctor
of ingenieur kon het niet an
ders of een deel van de zorgen
kwam op de schouders van de
oudste terecht.
In Delft deed hij zijn kandi
daats-examen, ging toen in de
praktijk en studeerde in 1921 af.
„Cum laude" vult mevr. Van der
Laan aan. Een jaar later asso
cieerde hij zich met zijn vader.
Hij was twee maanden getrouwd,
toen hij zijn eerste opdracht voor
een kerk kreeg, de St. Jozefkerk
(Herensingel) te Leiden, die hij
„een jeugdzonde" noemt. „Maar
wat wil je, het is al weer zo lang
geleden." Hij voegt er aan toe: „Het beroerde van dit vak is, dat je steeds met
je fouten gestraft wordt. Iedere keer als je langs een gebouw van je komt
denk je, dat had toch meer die kant uitgemoeten."
Na die eerste zijn vele kerken gevolgd; ir. Van der Laan is er de tel
bij kwijt geraakt. Hij noemt: Wassenaar, Stoeplaan; Pius X in Amsterdam-
Bezuidenhout m Den Haag. Zijn laatste was die van Oosterhout, welke eind
vorig jaar klaar kwam.
„Ik heb het altijd als een zegen gevoeld, dat ik steeds met één kerk-
project bezig bent geweest, gelukkig nooit meer dan één tegelijk. Want als
je het goed wil doen, moet je van een kerk veel werk maken. Het eist heel
je persoonlijkheid op. Ook vind ik het contact met de bouwpastoor altijd zo
belangrijk. Ik heb altijd het gevoel, dat je het aan de kerk kan zien of er
een goeie of een minder-goeie pastoor is."
Over moderne experimenten zegt hij: „Er wordt zoveel gebouwd, waar
van je denkt, hoe is het mogelijk? Het staat er nu toch maar voor tientallen
jaren. Het experiment is vaak hoofdzaak geworden, terwijl de kerkenbouw
zich niet voor geëxperimenteer leent; hij moet component zijn van hetgeen
in andere bouwexperimenten gewogen en niet te licht bevonden is
Als bouwheer heeft ir. Van der Laan een uitgebreide en veelzijdige
staat van dienst. De bouw van de medische faculteit van de Nijmeegse
universiteit, waarvan hij beweert de voltooiing niet. meer mee tè zullen
maken, geschiedt door zijn bureau. Na de oorlog maakte hij .wederopbouw-
plannen voor Arnhem en Eindhoven, prachtig werk, dat hem veel vol
doening schonk, en waardoor hij veel ervaring heeft opgedaan. Die ervarinq
kan hij goed gebruiken bij *.ijn werk in de situeringscommissie. „Gelukkig
is er in twaalf-en-een-half jaar veel begrip gegroeid bij dc. gemeentebestu
ren voor het situeringsprooleem. Vroeger werd een kerk beschouwd als
een architectonisch moment in een stad en dc stedebouwkundigen willen
nog altijd, wel graag een representatief complex op een representatieve
plaats maar het parochieel centrum van weleer, het „katholiek bolwerk"
met scholen en parochiehuis ligt toch niet meer zo in onze lijn, onder meer
omdat spreiding voor de parochianen veel gunstiger is. Maar gelukkig
vinden we hiervoor begrip bij onze vakbroeders van de gemeentediensten
I h h?? 'ieeft s compagnons, die hij met name en met ere
noemt, de heren Hermans, Van der Ende en Kirch. Zij hebben een belang-
w fff! weTk. overgenomen. „Je moet een jaar lang ziek zijn, zoals
Z - het ook zonder mij kunnen. Als je dan iemgkomt,
den* )f- Vooral niets veranderen." Het stadhuis van Eindhoven, dat de
lnht0rZnnhJVaS„''ian,een VrijsvrMg, behoort tot de projecten, die hfj
echter nog helemaal zelf wil af maken.
Advertentie
DC OLUiEH voor een levenpolis 'naar maat.
