JL
Haven-arbeider is
geschoolde vakman
de
wal
Zeeman aan
Geen Vijfdaagse
Breed veld
Niet geld alleen
Nu de vruchten
Op drie terreinen
Doe-school
Karakters
Initiatieven
Tact en begrip
MAANDAG 12 MAART 190Z PAGINA 13
ER ZIJN veel mensen die den
ken, dat voor geld alles te koop
is. Dat is niet waar. Er zijn din
gen in een mensenleven die niet
in geldswaarden uit te drukken
zijn. Niemand zal dit beter begrij
pen dan een zeeman in een vreem
de haven. Al heel dikwijls hebben
zeelieden mij dit gezegd en ik heb
er voor hen dikwijls over nage
dacht.
P. G. KOEVOETS S.C.J.
Rotterdam ziet scherp het be
lang van zijn haven en alles wat
er mee samenhangt. De zeelieden
komen graag naar Rotterdam, ze
zien hier een hardwerkende be
volking, die begrip heeft voor het
zeemansleven, en die zelf inziet,
dat de haven en de schepen leven
en haar leven en haar welvaart
zijn. De zeelieden zijn in Rotter
dam graag geziene gasten en de
stad leeft met ze mee.
In de haven van Rotterdam ont
moet men de hele wereld en men
A. PETERS
We over de werknemer
V g n 0rganisatie het een en an-
84^ an het papier toevertrouwen
°nze gedachten terug naar
,.ev,entig, tachtig jaar geleden.
>nen W de eerste tekening
het
Wht
organisatieleven waren
op de onderlinge hulp
Sjjjj Rondere omstandigheden.
!at: sdien is een golf van organi
se
In
biet de meest uiteenlopen-
h ^stellingen over ons geko-
S. J. DE VREEDE
door
DK. A. J. M. v. TIENEN
II Mll.llll I WilWmwmmma**,»*»*., II HUMIII Ill IIIuil m<t) if. J W^WW^^WWWIWWWWIWWiWWHW—W———I 11 I I CTTQ—I
Arbeidende mens in de Randstad
ER DOET een mooi verhaal de
ronde in Rotterdam: een maatschap
pelijk werkster in één van de volks
buurten kwam op een hete zomerdag
op huisbezoek bij een gezin en trof
zowaar de vader thuis. De man had
Ideaal
Deze mensen, die de hele wereld
al gezien hebben, weten heel goed wat
waarde heeft en wat niet. De zeelie
den voelen ook heel goed aan waarom
ze benaderd worden. Ze doorvoelen
Uw motieven en luisteren naar de
klank in uw woorden. Eerlijkheid, op
rechtheid, doortastendheid en mede
deelzaamheid zijn in hun wereld
gangbare munten. Dubbelhartigheid,
show en facade wordt door hen ver
afschuwd als de pest.
door
Directeurs-Havenaalmoezenier.
VOOR DE zeeman geen sprake
van een vijfdaagse werkweek. Hij
werkt altijd en is altijd op de zaak,
er kan steeds een beroep op hem
gedaan worden. Vaak moet hij zijn
welverdiende rust opofferen uit
lijfsbehoud of ter bescherming van
schip én lading in strijd tegen de
elementen.
Op de internationale handelsvloot
gelden alle mogelijke voorschriften,
die de status van de zeelieden bepa
len, gedetailleerde punten waar de
man allemaal recht op heeft en het
ziet er prachtig uit. Een gesprek met
de zeelieden maakt u erg gauw dui
delijk, dat er van dat alles niet veel
terecht komt en dat hij zijn rechten
zo zelden kan verdedigen.
In de landen met een arbeidsmarkt,
staan er tientallen klaar om de plaats
in te nemen van de man, die alleen
maar rechtvaardigheid eist, maar die
voor zijn werkgevers lastiger is, dan
die vele werklozen, die nauwelijks
brood op tafel hebben.
door
Directeur Stichting Vakopleiding
Havenbedrijf.
V»t ^ORGANISATORISCH op-
Vrfkherk de werkzaamheid van de
zeh in de sfeer van de
V door ondernemingsra-
Vh en, commissies, sociale en
Hh Seh a^)Pe'ijke diensten, bedrijfs-
b. 'i j en dergelijke. In groter ver-
WHt» voor de werknemers een
geruimd in het overleg om-
en arbeidsvoorwaarden,
®V o ,schappen en bedrijfstak-
Richting van den Arbeid, de
Vi hoijt" ?PnoiTmsche Raad enz. Op
V-S huf e vlak spelen de werkne-
r°l mee in de besturen en
Jja,n de eigen partij, in ge-
n> Provinciale Staten en
*"s der Staten Generaal. Het
®°ciale en maatschappelijke
V kiet °rdt bestreken direct dan
H 6igeri gebjkgerichte organisaties
en °°k andere levensbe-
en" •®en slechts uit
voorbeelden: Kamer van
Sociale Zaken, Nijver- Voor vrije expressie is er in Havenvakschool een lokaal beschikbaar, waar in ploegen
het Ziekenfondswe- worde gewerkt in alle gradaties van kunstzinnigheid.
speciaal
handschoenenmagazijn
karei doormanstraat 294, rotterdam, venestraat 3, den haag
en organisatie
j Wi6ulu"
flb 't bestek richten wij ons vooral
wel zeer grote groep van
en werkneemsters. Op
hi»Sa*orlsch terrein is voor hen in
*h)ievar zeer korte tijd van een men-
en een enorme activiteit aan de
Tot glorie van de organi-
NhA We menen te mogen cn te
k stellen, dat het doel het
Sklte* groter maken" van de be-
n kroep mensen door gezamen-
Ng' °°k financiële krachtsinspan-
nog altijd het uitgangspunt is,
de organisatie het middel is.
In het begin vooral ge-
i?de borden voor de erkenning
v^'jd Onderlinge hulpverlening (een
e ook in het eigen kamp hard
v otg at?®zaam maar zeker groeide
^^^isatie naar een vaste en ge-
U V., nde plaats in de samenleving.
is},eshe van macht door het ge-
V hito lei"bij belangrijk geweest en de
siVsto Van de leden stonden op de
V ■'d ^aar bet streven is toch
Ad tvAfnicht geweest op het dienen
V^l^1" dan de leden alleen. In het
v'a,k, met de directe taak van
ng van lonen en arbeids-
j arden, zijn er toch ook altijd
j3||d en geld geweest voor an-
ljAlahgrijke levensbehoeften.
trots mag erop gewezen wor-
h<;n' dat juist voor de grote groe-
Vot rlWemenden van ons volk de
J'Ooj.inzet van de organisatie
materiële belangen niet
.Verhinderd, dat in dezelfde
gewerkt aan godsdienstige,
hi.n e' ^ciale en culturele ver-
Juist die tweeledige doel-
*d S> het dienen van de materk
Se^A^geest, is van grote invloed
015 wat °P heden werd
taken hebben in de beginsel-
Al .«.^hia's
Is V
Wa
°P diverse tijdstippen is
Ik' st&pjna'S' statuten en reglemen
ten V"3 voor de gehele groep ge-
A'at er °°k organisatorisch/
doorf
Voorzitter Katholieke Arbeider*
Beweging afd. Rotterdam.
een, woningbouwverenigingen.
Dank zij de belangrijk verbeterde
arbeidsvoorwaarden heeft ook de
cultuur steeds meer aandacht kunnen
krijgen. Vele vormen ervan als to
neel, muziek, sport, kortom alle kunst
met een grote en een kleine k
konden met reden onder de aan
dacht worden gebracht.
Verder is er de veel-omvattende
taak van de organisatie om voorlich
ting, advies en bijstand te verlenen
op alle terreinen en in de sfeer van
echte persoonlijke belangen. Een to
taal overzicht van dit werk in een
jaar tijd zou heel wat ruimte vergen.
In deze zaken wordt niet aan de weg
getimmerd, maar voor de betrokke
nen betekenen ze veel: méér dan het
behandelen Van alle problemen die op
congressen, studiedagen en conferen
ties aan de orde en in de publiciteit
komen.
DIT ONTWIKKELINGSWERK heeft
altijd grote aandacht gehad en ook
nu nog is het van het allergrootste
belang. Aan de ene kant is dit werk
gericht op de algemene vorming,
waaraan vooral in de vóóroorlogse
jaren grote behoefte bestond, omdat
men toen na de lagere school direct
het arbeidsleven in moest. Met cur
sussen in de avonduren hebben velen
op latere leeftijd de schade moeten
goed maken. Veel inspanning, opof
fering en tijd zijn hierbij geëist van
deze groep in de kadervorming. Te
genover dit algemene werk staat deze
zeer gevarieerde vorming voor de
speciale taken van en in de organi
satie; veeleisende taken.
Nu we dit alles in een kort en on
volledig bestek hebben weergegeven,
beseffen we opnieuw weer welk een
werk in de loop der jaren door vele
duizenden en duizenden is verzet: in
hun vrye tyd, met hun financiële of
fers en hun nooit verflauwende werk
kracht. Wij, die hiervan direct of in
direct in 1962 de vruchten mogen
plukken, mogen er dankbaar voor
zyn en de werknemers als groep kun
nen er trots op zijn. Wij zijn stellig
nog niet, waar wij graag willen zijn
en ook nu nog is er strijd nodig, zij
het dan strijd van een ander karakter
dan vroeger. Maar de doelstellingen
zijn nog actueel en de middelen zijn
nog noodzakelijk.
'ett-ket doel, de inhoud en de
s zijn ook heden nog actueel,
bezien welke contacten de
vV^agiPep door de organisatie
lAj l9S, enorm geschakeerde leven
A:heeft, dan blijkt dat op vel<
*is ÏIpA vaste plaats is verkre
(A Plaats in bestuurlijke, zowel
'Senwoordigende zin.
buurt misschien wel meer karakter
heeft dan de nette burger. In Am
sterdam bleek bijvoorbeeld dat bij de
Volkstelling van 1947 op de Ooste
lijke Eilanden 5,4°/oo van de bevolking
in de gevangenis zat en in de gegoede
Apollobuurt 5,3°/oo. In 1935 stemde
van de kiezers op de Oostelijke
Eilanden 4,7 op de N.S.B. en van
de Apollobuurt 19,2 Cijfers zeg
gen meestal heel weinig, maar zijn
toch weieens interessant. Langza
merhand gaat de nette maatschappij
zelfs beseffen dat zij de slordige
volksbuurt zelfs dankbaar moet zijn.
In de vorige eeuw heeft zij tal van
charitatieve werkers in de gelegen
heid gesteld door goede werken de
hemel te verdienen.
DE VOLKSBUURT staat op het punt
om te verdwijnen. Ook Rotterdam
maakt zich op om in de komende
decennia de stad te gaan saneren,
uiteraard zonder respect voor de
bewoners van de volksbuurt. Dezen
zijn dat laatste gewend. Staat, ge
meente, bedrijf en de officiële Kerk
hebben nooit respect gehad voor de
volkswijk en zullen dit ook bij het
verdwijnen niet tonen, Omgekeerd
natuurlijk ook niet. Waar de volks
buurt-bewoner de officiële instanties
kan missen, worden ze gemeden. Dit
is de diepste oorzaak van de onker
kelijkheid in die wijken.
OVER DE Rotterdamse haven
wordt de laatste tijd veel gepu
bliceerd en het lijkt ons juist, dit
maal de Havenvakschool, een
school met initiatieven en een
„revolutionair" onderwij sstelsel
nader onder de loep te nemen.
Heden ten dage is het een erkend
feit, dat werk en technische kennis,
beide nuttige en nodige zaken, niet
kunnen worden losgemaakt van de
man, die dit werk doet en die weet
hoe hij het moet verrichten.
Werk is nauw gelieerd met de
fysieke en psychische toestand van
de werknemer en daarom moet de
opleiding niet alleen de technische
kant van de zaak in het oog houden
maar ook en vooral de algemene
ontwikkeling van de man nastreven.
Niet het werk in abstracto maar het
werk in concreto dient op hoger plan
te worden gebracht.
Daarom moet de school op de
hoogte zijn van de eisen die het
maatschappelijk leven doch ook het
bedrijfsleven stelt en van de vraag
stukken waarmee jonge mensen van
vandaag worstelen. Als men deze
aspecten zou verwaarlozen en de
scholing te eenvoudig zou maken,
zou dit onherroepelijk leiden tot
onevenwichtigheid.
OP DRIE terreinen wil de school
haar doelstellingen verwezenlijken:
pedagogisch, vaktechnisch en soci
aal.
Op het pedagogische vlak wil zij
bijdragen aan de geestelijke intel
lectuele en lichamelijke opvoeding,
terwijl ook de karaktervorming niet
wordt vergeten.
Vakvorming kan alleen succes heb
ben als men vroegtijdig rond het
14e jaar begint. Met deze nieuwe
opleiding wil men een nieuw soort
havenvaklieden scheppen.
Op technisch gebied moeten de
leerlingen de knepen van het vak
worden bijgebracht bij het leren
laden en lossen van schepen, bij het
werk in loodsen, bij controle werk
zaamheden, bij de behandeling van
de produkten van allerlei aard, oog
en begrip hebben voor de steeds toe
nemende mechanisatie.
Op sociaal gebied tenslotte wil de
school een toekomstperspectief ope
nen, de geest van goede samenwer
king bevorderen en ervoor zorgen,
dat de leerling plezier heeft in zijn
werk.
voor de school begint, verzame
len de leerlingen zich om de vlag-
gemast om te worden geïnspec
teerd en vervolgens om het hijsen
van de vlag bij te wonen;
om een indruk te krijgen van de
vorderingen, die de leerlingen
maken, bestaan er „taken" die in
een groen, bruin en blauw taken-
boekje worden afgetekend;
wekelijks ontmoeten alle „kras
sen" en de schoolleiding elkaar
tijdens een speciaal hiervoor be
legde bijeenkomst;
bij het begin van de eerste les
van iedere week komt de gehele
school bijeen in de aula/kantine.
Een der leraren bespreekt een
actueel onderwerp.
WAT BETREFT de vernieuwing
van het onderwijs: dit komt er in
hoofdzaak op neer, dat de oude
„luister-" en „zit-school" werd ver
vangen door een nieuw schooltype,
dat de „doe-school" genoemd wordt,
die beter harmonieert met de na
tuurlijke aanleg van de leerlingen.
Zoveel mogelijk moeten de leer
lingen, die hun opgedragen taken zelf
standig ten einde brengen; veel
taken worden aan groepen uitge
deeld met de bedoeling, de team
geest te versterken. De studie wordt
verdeeld in drie onderafdelingen:
algemene vorming, praktische hand
vaardigheid en lichamelijke opvoe
ding.
Muzikale en culturele opvoeding
hieronder verstaan wij lessen in mu
ziek en culturele uitingen, excursies,
films, leketoneel, zang, schoolconcer-
ten, causerieën, etc. behoren ook
tot de belangstellingscentra, net als
de lessen die aan „brandende" kwes
ties zoals levensopvatting en levens
beschouwing en religieus beleven
worden besteed.
Met ingang van het volgende cur
susjaar zullen jongelui worden toe
gelaten, die het lagere-schoolonder-
wijs met moeite hebben gevolgd. Het
opvangen van jongens met leermoei
lijkheden maakt deel uit van het in
te voeren „driestromensysteem". De
A-groep bestaat uit zeer begaafde
leerlingende B-groep uit jongens
met normale intelligentie en de C-
groep uit de hiervoor genoemde
groep. Dit systeem beoogt het onder
wijs aan te passen aan de capaciteiten
van de leerlingen.
Nieuw is ook, dat er iedere morgen
een autobusje van de Havenvakschool
door West-Brabant rijdt om leerlin
gen naar de Waalhaven te brengen.
Er staan momenteel meerdere plan
nen op stapel.
Tot slot nog dit:
Na de tweede wereldoorlog is de
mechanisatie in de havenarbeid met
reuzenschreden vooruitgegaan; soms
ging het zelfs zo snel, dat vele haven
bedrijven deze ontwikkeling met
moeite kunnen bijhouden.
Mechanisatie vraagt, vergt specia
lisatie, vakmanschap en opleiding.
En wat dit laatste betreft zal er
weinig verschil van mening bestaan
over het nut en de grote waarde van
een gedegen vakopleiding, als wij
tenminste willen werken met het
De basis waarop het werk van de
jeugdbeweging in ons land steunt,
bleek bijzonder geschikt te zijn om
ook in een modern schoolsysteem
te worden toegepast. In de jeugd
beweging besteedt men bijzonder
veel aandacht aan de karaktervor- oog op de toekomst,
mingen dat is
nu juist datgene dat
in een gewone school
opleiding door aller
lei omstandigheden
weieens ontbreekt.
De leerlingen wor
den ingedeeld in:
klassen, die elk
bestaan uit vier
ploegen. Iedere
ploeg kiest zijn
eigen „kras", die
de leiding van de
groep na keuze
van zijn eigen me
deleerlingen heeft:
evenals in de ha
ven dus het ploeg
en bazen- (kras-
(krassen-) sys
teem;
9 aan de opleiding
is een jeugdleider
verbonden, die
de directeur en de
docenten nauw
samenwerkt;
de leerlingen zijn
allen gekleed in
een blauwe over
all, die op de lin
ker borstzak het
embleem van de
school draagt; de
krassen daarbij De houthaak is een produkt, ontslaan uit de samenwerking
nog twee rode ran hout- en metaalbewerking. De leraar van de llaven-
bandjes; vakschool bespreekt met zijn leerling het werkstuk.
's nachts gewerkt, lag in zijn hemds
mouwen in een luie stoel, met de
blote voeten op een andere stoel. De
maatschappelijk werkster wou eens
leuk wezen en zei „dag mijnheer, wat
heeft u een mooie sokken aan". De
man antwoordde prompt: „O maar
juffrouw, zo heb ik nog een heel pak".
Laten we hopen dat het verhaal
waar is. De situatie is wel tekenend
voor de mentaliteit van de volks
buurtbewoners, waar we er in Rot
terdam nogal wat van hebben.
MEN KAN zich afvragen wat de
gang der mensheid geweest zou zijn
als we het verschijnsel volksbuurt
niet zouden kennen. Vooral sedert
1800 hebben generaties van denkers,
wijsgeren, theologen, biologen en de
laatste vijftig jaren talrijke socio
logen zich de hersenen versleten op
de volksbuurt.
Interessant is het te bemerken dat
er na de tweede wereldoorlog een
soort herwaardering optreedt van de
volksbuurt. Vroeger werd er over
gesproken met grote meewarigheid:
het was een wonde der mensheid,
een poel van ellende, een veste voor
dronkaards en ontuchtigen. Nu gaat
men beseffen dat de volksbuurt niet
is de onderkant, het vuilnisvat van
de maatschappij, maar dat de volks
buurt een volksgroep bevat, met een
eigen levensstijl die van groot belang
is en die soms zeer pittoresk kan zijn.
staat telkens weer verwonderd hoe
goed deze zeelieden zijn en hoe diep
hun ongeschreven erecode voor el
kaar in het hart geschreven is.
Wie als geestelijke verzorger of
sociale werker, onder de zeelieden
Iets wil bereiken, moet de mensen
waarmede hij in aanraking komt le
ren kennen en begrijpen. Vooral
moet hij de omstandigheden leren
kennen, waarin deze mensen hun be
drijf moeten uitoefenen. Door erva
ring en studie heeft de .Stella Maris"-
organisatie een sterke greep gekregen
op de zeelieden van vele naties. Ze
ker, vooral de geestelijke behoeften
van de zeelieden worden onder de
loep genomen, maar altijd in het ver
band met de sociale omstandigheden.
EERSTE noodzaak is dus wel zijn
Isolement te doorbreken. Dit vangt
aan met het scheepsbezoek, waar d«
mensen in hun hut of tijdens hun werk
worden opgezocht en waar het eerste
menselijke kontakt tot stand komt.
Hij wordt uitgenodigd naar Stlella
Maris, waar hij stad en landgenoten
vindt, waar hij kan converseren met
de gastvrouwen in zijn eigen taal.
Ontspanning en vermaak in zulk een
huis zijn zeer belangrijk. Goede mu
ziek, beschaafde dansen, liederen in
alle talen, film, televisie, tijdschrif
ten en spelen moeten er zijn.
Stella Maris wil voor de zeemans
wereld de exponent zijn van Kerk en
burgerij. Wanneer dit met tact en be
grip gebeurt, is het voor de zeelieden
een gezegend tehuis, waar hij zijn
eenzaamheid, zijn verdriet en zorgen
en bekommernis om thuis even kan
vergeten. Met spido, tram of trein
gaat hij naar een huis, wat hij kent;
hij heeft een doel. Hij is er zeker van
daar mensen te vinden, die hem ver
welkomen en die op hem wachten.
ER VALLEN steeds meer voor-oor
delen weg. De volksbuurt is geen
reservoir van ongeschoolde losse
arbeiders, maar blijkt veel getrainde
en geschoolde arbeiders te bevatten
en tal van kleine en zgn. „kleinste"
zelfstandigen (lompenisten, houders
van duiven en kanarie-bedrijven).
De werkers die daar wonen blijken
(alleen als het hoog nodig is) tot
heldhaftige daden te kunnen komen,
daar kunnen de Duitse bezetters over
meespreken. Men gaat ook steeds
meer te weten komen over de nettere
wijken van de steden en dan krijgt
men af en toe de indruk dat de
arbeidende bevolking uit de volks-
Het resultaat van knopen en splitsen
in de Havenvakschool: een touwnet,
dat in de haven dienst doet bij lossen
en laden en in school en kamp als
klimrek.
Het is zijn huis en het zijn 2yn
vrienden. Hier kan hij praten cn men
luistert naar hem. Het isolement
wordt doorbroken, hij voelt zich als
het ware onder familie, het verlangen
om uit de band te springen uit
balorigheid zakt weg, hij gelooft weer
in zijn eigen persoonlijkheid.
Hij hoort (bij de oefeningen in de
kapel) dat men het gebed voor de
zeelieden en hun families in alle talen
bidt, ook als hij op zee zit. Hij voelt
dat er familieband is. Hier wacht
zijn post en van hieruit schrijft hij
naar familie en vrienden ook over het
huis en wat hij hier meemaakt. Velen
leven in het blije vooruitzicht een
gezellige avond in Stella Maris door
te brengen in huiselijke sfeer, om
weer eens een kleine afwisseling te
hebben in hun vaak eentonig bestaan.
Vanzelfsprekend brengt dit voor
ons allen veel werk en inspanning
mee zoals .studie van de talen, pro
gramma-verzorging, ook in verschil
lende talen of muziek naar ieders
landaard. Dienstverlening, geeste
lijk en materieel in alle omstandig
heden, waarin de zeelieden komen te
verkeren. Vooral de feestdagen bren
gen extra inspanningen mede voor
allen, die onder zeelieden werken,
dan hebben ze ons het hardste nodig,
want dan voelen ze zich vooral aan
zichzelf overgelaten en is de nostalgie
naar huis op zijn hoogst.
Terwijl ik dit artikel schrijf, raast
de storm over de rivier en om het
huis. Als vanzelf gaan ons aller ge
dachten naar de mannen op zee en
voor de kust. We zullen ze extra goed
ontvangen als ze na dagen van zwoe
gen en waken met hun verwaaide
ogen „Stella Maris" binnenwandelen,
opdat ze de spanning weer gauw ver
geten en zich veilig thuis voelen.
,jStella Maris" is voor de zeeman een home, uiaar hij vreugde vindt en vooral begrip.
Daarom komt hij er graag.
