Charmante bezoeksters moeten
trouwe suppoosten afleiden
„Niet het resultaat, het maken
DE WERKELIJKHEID VAN
En
een
de waarde
..Gouden
van
Beer
v;
IE*
Kt!ft
minHE*
het nieuwe dagblad
ZATERDAG 14 JULI 1962
PAGINA 11
useumdirecteuren zouden
veel van hun verloren ge-
gane gemoedsrust terug
winnen wanneer het mogelijk zou
zijn hun kunsttempel tegelijk tot
fort te maken. Dat zou namelijk
het enige middel zijn om de kans
op diefstallen tot bijna nul terug
te brengen. Nu zij daarentegen
schilderijen, die met geen goud
zijn te betalen, open en bloot moe
ten ten toon stellen, nu zij eeuwen
oude beeldjes, zilveren en gouden
kunstvoorwerpen, penningen, me
dailles en historische boeken van
onschatbare waarde als het ware
voor het grijpen moeten leggen,
werpt een wolk van bange onze
kerheid een schaduw op hun ove
rigens zo zonnig bestaan. Een on
zekerheid die des te meer is ge
voed door de omstandigheid dat
er de laatste jaren meer kunst
diefstallen zijn gepleegd dan ooit.
De museums weten hun kunst-
schatten niet alleen bedreigd door
bezeten maniakken, wier enige
wens het is hun kamer nog eens
gesierd te zien met een gestolen
Renoir, Goya of Rembrandt, maar
ook door perfect georganiseerde
en koelbloedig optredende bendes,
die listen en lagen leggen om hun
slag te slaan in de hoop gauvv rijk
te worden. Aan hun kant vinden
de museums echter de machtige
internationale politie-organisatie
Interpol en de voortschrijdende
techniek, die het spannen van
onzichtbare electronische valstrik
ken voor dieven mogelijk maakt.
H
CSBAHK
ONI»»**
INTERPOL STEUNT DE MUSEA
TEGEN SCHILDERIJENDIEVEN
Uit de „Werkelijkheid van Karei Appel": Vrijman, Appel, v. d. Elsken.
oen Karei Appel „De werkelijk
heid van Karei Appel" zag
schoten hem de tranen van ont
gaf in de ogen. Zijn vrouw
t 'Hl die gelegenheid in gelijke nia-
rnJan haar bewogenheid blijk. „De
zoot eTr van schilderen van Appel",
fervS Vrijman, die de desbetref-
Zgg e. film heeft gemaakt, „is van
JAN VRIJMAN
eei. lnJ?eme aard. Zij komt neer op
mal v.rÜwel lijfelijk vechten met de
ckT Hij laat. al schilderend, dan
zeu nooit iemand tot zijn atelier toe,
hana 7Tn vrouw niet." Op de voor de
Arv*"Mende vraag, waarom Karei
iyL. dan wél Jan Vrijman, met ca-
zaar*h°g wel, tot zijn picturale werk-
fiim den heeft toegelaten heeft de
mier 2élf een antwoord gegeven m
ziS. VM-ie getiteld „Karei Appel en
on film" dat hij bezig is te schry-
te JJ1 waarvan hij het manuscript
Ik kt ner beschikking heeft gesteld,
had iïer daaruit: „Van begin af aan
film'* me gerealiseerd, dat dit het
ohgeikAsh de schilderende Appel een
midpMhN kwetsbare vrienden
Wac >v" ®en onmogelijke onderneming
'ku-pU- Eh vérd'er: „Het was een
„over A' die Appel elke keer als we
Tri oe film. „sprajmp,, aansneed:
vfiOe dog je dat? Ik wil niemand om
jho heen hebben als ik schilder. Kan
i6 geen automatische camera maken
me zonder bediening werkt?" Vrjj-
man vertelt dan dat hi) enige tijd
sPeelde met de gedachte aan een
oandid-camera en dat hij de methode
enig aarzelen verwierp omdat zjj
joch „zou leiden tot een huichelach-
"gheid en dubbelzinnigheid, die zich
stellig in de opnamen zou wreken en
me per se in strijd was met mijn
eerste eis: authenticiteit." De metho-
-ie cm. nuuiv»"»v--
?e die hij tenslotte toepaste was „ge
baseerd on de ervaringen
Strj
ligt
kaar uitstaande hadden." Een me-
'1UUUILC ryp
de ervaringen van Jan
cn Ed van der Elsken, twee
{'guren, die overigens weinig met ei-
ho"ppn me-
jhode die hierop neerkomt: éen wor
den met de omgeving. Jan Vryman
uiteen hoe hij de juiste omgeving
y°hd in kasteel Groeneveld bij Baarn,
"oe hij er 'n atelier (een soort „cha-
Pelle ardente") inrichtte en hoe Appel
?r een week lang grommend als een
?eer, tierend
rondliep.
en tegenstribbelend
d schrijft dan: „Aan net eind van
vT laatste weekdag, waarop App
V?°rtdurend kankerde dat hy nooit zou
uhnnen werken met al die mensen^
hö"" "WKDaar uver uc u«"fo
L, Want diezelfde dag begon h« te
j,Jh'deren: ontspannen, agrcssuif. m
zekerheid. Er waren met meer
sn5\ drie ooggetuigen van de eel?
Afhen die Appel neerzette: Van der
hfhden, zün assistent DicKie en ik en
cVde fnuikende afwachting van de
patste dagen was het schouwspel van
6 m schilderen uitbarstende Appel voor
lie ^rote knip op de deur van het
V6r kon komen. De zware g«f del: A®
h onmiddellijk liet aanbrengen, hieip
h6tn blijkbaar over de laatste dremp^^
Vrijman spreekt tot Appel.
v?S alle drie van een onvergetelyk be- ren e de 0p]age-cijfers m aan-
L'Mende kracht. De buitenwereld leek altyu s nomen ruim driehonderd-
u Aangesloten en verdwenen het ate- meren 6 e Vrijman schreef op een
j®r. de enige overgebleven ruimte, waaiv- duizei mQment in zjjn krant een so-
J5 Appel aanviel op het bvjna negen gegevnh artikel onder de dras-
."-fkante meter grote, witte doek als- ciaai ec yan >De teerling is gewor
dt hil „nJior moest over- tiscne p „vpr de geldzuiverinp.
hij een gigantisch ondier moest over- tiscne g e Qver d geldzuivering
posteren. Twee weken volgden wij pen s_ ,inks.Marxlst, Zeér impo-
>Pel met de camera: elke volgende die «er gaf daar dus overduide-
jag raakte hij meer vertrouwd met de neerae. Zozeer dat minister Lief-
5®hsen en dingen, die hem omgaven, JK rny op zjj,n departement noodde
A hij ons tenslotte als attributen zag t te r
IIlcl Hlccl pi Jnv, npfl
d "t>e werkelijkheid van Karei Appel
Misschien ook wel enigszins de \ijjma
k^ckeliikheid van Jan Vrijm
Tcmaal zonder gevolgen
„m 'eens te komen praten. Dat werd
om eei nogal komische gebeurtenis.
hij zag er destijds mét vele
enigszins de vrm™ f,tsoenliike mensen uit als een
•ijman. Want andere fatsoen^ werk.
..--..„„x blijft het k5^fg?8vaii LiëfUnck"geloodSt. Zijne ex-
he.én worden met de omgeving niet. Kam i bezag de binnentredende fi-
lyV ï5 Jan^Vj-ijman? beweeg- met enige bevreemding
binnentredende fi-
en keek
Jk mens. Ook in het letterlijke: tydens gum hem langs 0f er soms nog
S('s gesprek in zijn woning aan de Am- een kwam. Maar neen, hij, Vrijman,
T®raamse Vondelstraat veranderden lemana ieder geval ze, de ml.
uP nogal eens van (verblijf)plap^ was net
juicht is het ook ter snede hier
te rl„f Ton Vriimfln als
Tr, merki
•;ulsebos in de Amsterdamse Jordaan
r,. geboren. Vrijman is de schuilnaam
in6 by tijdens de bezetting, toen nij
'.®gaal werkzaam was, koos in navol-
5*ing van de rethorische pathetiek, die
eek uit de titels van de ondergrondse
lance journalist naar Parijs, stuurde
van daar uit artikeltjes aan allerlei
bladen en keerde in 1948 ziek, arm
en aan de wanhoop ten prooi terug
'Vat hem overigens niet belette van
1948 tot 1953 als enige redacteur, om
niet te zeggen hoofdredacteur, ,,De
Vereldspiegel" te redigeren.
Vrpman zegt:
„Ik ben niet gelijkmatig ontwikkeld,
het is bjj mij altyd schoksgewijs ge
gaan." En dan brandt hy los:
,.Ik werd anti-dialectisch. Ik be
vrijdde mij uit het dialectische
struikgewas, dat ik als het grootste ge
vaar voor het denken onderkende, en
verviel in een ander extremisme: in
de filosofie van de nozem.''
,,jy hebt het woord nozem uitgevon
den?", vraag ik.
„Neen," zegt Jan Vrijman, „het be-
stóno. ik heb er alleen vijf letters aan
gegeven. De filosofie van de nozem
hield in: weg met de waarde van gis-
Ik vroeg myzelf af: waarom leef ik?
Xk wilde dingen doen, die antwoord ge
ven op deze vraag. Ik wilde het leven
ondergaan. Zoals ik nu leef, weet ik
waarvoor ik leef. Ik ben gelukkig in
mijn werk, dat mij bevredigt, ik ben
gelukkig door de relatie met mpn vrouw
en mijn gezin. Zij hebben mjj de band
met het leven teruggegeven, zij heb
ben my verlost uit mijzelf. Behalve het
ik, is er een andere kant, die bpvcor-
beeld bjj vele kunstenaars nooit ontwik
keld wordt. Ik wil een wps mens leren
zjjn. Ik wil mij ontplooien zoals Onze
Lieve Heer het my gezegd heeft."
Ik moet zeggen, als gevestigd en
overtuigd rooms-katholiek, kijk ik bij
(leze woorden even bevreemd en ge
toucheerd op.
„,Ja," zegt Jan Vryman „ik geloof
best wel in Onze Lieve Heer. Niet óp
de roomse, de protestantse of de joodse
manier, maar ik geloof dat Hij in
my de elementen heeft gelegd, die ik
moet ontplooien. Dat beeft Hy ook met
een boom gedaan. Als je. als mens,
niet uit je haalt, wat er in je zit, als je
jezelf frustreert, dan ben ie een slecht
mens. Dit heeft niets te maken, met
succes. Succes is een byverschynsel.
Het gaat er om, dat je jezelf vervult
als mens. Ik durf natuurlijk alles aan.
Want als Onze Lieve Heer op myn sterf
bed vraagt: „Jan, mag ik even afreke
nen," dan moet Hij weten waar het
voor geweest is en ik of het in overeen
stemming was met wat ik wilde."
Het sterfbed en het eindresultaat.
Jan Vryman zegt:
Ik vernietig waarden, ga er ach
teraan en vind dan iets dat mis
schien precies hetzelfde is. Maar
dan heb ik het tenminste zelf ont
dekt Dat is een kwestie van tempe
rament. In „Vrij Nederland" heb ik
enige tyd „Jean Journaille" geschre
ven. Ik zei er in dat Rembrandt kul
was, maar toen ik ontdekte dat. het
tegendeel het geval was, had ik het
tenminste zélf gevonden. Ik schreef
soms uren over een stukkie van tien
regels. Ik stam namelyk uit een fa
milie van deels Joodse, deels niet
Joodse diamantslijpers: peinzertjes
boven de steen. Eerbied voor het am
bacht, zal ik van hen hebben geërfd."
Vryman over de cultuur:
,,De cultuur is geen boek. Het re
sultaat is niets. Het maken van din
gen is alles. In de cinematografie
heb je een uitdrukking die luidt: „de
film is gestorven". Op het moment
dat ik die film °\.er Appel klaar had
was dat voor my letterlijk zo. Het
eindresultaat mooi of lelijk? Is een
bloem op de mesthoop mooi of lelijk?
De bloem is een wonder. Het eind
resultaat is een kwestie van degenen
die zien. Ja, ik heb ook mijn prive-
aesthetisch normpje, al loop ik er
niet mee te koop. Ik ken vele schil
derijen, die ik mooier vind dan die
van Karei Appel, sommige dingen
van Corneille of Jantje Sierhuis, of
het schilderytje, dat ik laatst voor
twee-vyftig op het Waterlooplein heb
gekocht. Ik acht Appel op dit mo
ment de meest belangryke creatieve
schilder. Ik weet niet of Appel een
kunsthistorische figuur zal worden,
maar de kunstgeschiedenis is dan ook
een verzameling leugens, zoals de ge
schreven geschiedenis dat is. De cul
tuur is een gistingsproces, Karei Ap
pel zie ik als -0® kilo gist. Het gast
om de beweging, niet om het resul
taat. Ze zeggen wel eens: het woord
geweldig" *TJ*n3n in de mond
bestorven. Dat is zo. Maar met ge
weldig" ontsnap ik aan ,,mooi" of
.lelijk". Sommige dingen zijn veel
belangrijker dan .lelijk, sommige din
gen zijn belangrijker dan mooi. Ge
weldig."
Omdat ook Interpol van mening is
dat voorkomen beter is dan genezen
laat deze poiitie-organisatie geen kans
onbenut om de museumdirecties voor te
lichten over de beveiligingsmogelökhe-
den. Zo'n unieke kans bood het dezer
dagen in Nederland gehouden congres
van ICOM, de International Council
of Museums, waar directeuren van bij
na veertig landen bijeen waren. Ern
stige waarschuwingen werden gegeven
waakzaamheid ingescherpt, raadge
vingen verstrekt. De feiten waren daar
voor aanleiding genoeg. Alleen ai in
West-Europa, zo werd verteld, zijn er
in i960 en 1961 vijfentwin'ig kunstdief
stallen gepleegd met een totale huit
van 77 schilderijen, verscheidene teke
ningen, etsen en gravures, een aanzien
lijk aantal Etruskische beeldjes en an
dere plastieken, en meer dan honderd
historische boeken, manuscripten, incu
nabelen en zeldzame atlassen, met een
onschatbare gezamenlijke waarde. Niet
alleen museums werden beroofd van
hun schatten, ook kerken en kloosters,
veilingzalen en tentoonstellingsgebou-
v. Een aantal van de daarbij gesto
len kunstvoorwerpen is weer terecht,
enkele dieven zijn onschadelyk ge
maakt, maar veel lijkt voorgoed te zijn
verdwenen.
.Een greep uit het Interpol-dossier
„Kunstdiefstallen" van de laatste jaren
levert drieste staaltjes op. Behoudens
enkele kleine diefstallen uit het Ryks-
museum, waaronder de recente ver
missingen van het houten beeldje en
de gouden ereketting, komt Nederlan
Rivièra. die verleden jaar doelwit is
geweest van een effectief °Per
I de, die hele verzamelingen weg
haalde met behulp van een grote
vrachtauto, onder meer uit het geneei
onbewaakte museum van Saint Tropez
en uit het door politiemannen met sten-
guns en honden omgeven museum van
Aix en Provence. Waarde van de buit:
27 milioen gulden. De schilderijen ui'
de laatste verzameling zyn inmiddels
terug. Zii werden later aangetroffen in
een gestolen auto, die ergens in Zuid-
Frankryk geparkeerd stond
n Como. Italië, werden 26 schildery-
en met een totale waarde van 1,8
miljoen gulden gestolen uit een vil
la nadat de waakhond met be
hulp van slaappoeders onschadeiyk
was gemaakt en in het Amerikaanse
filmsterren-oord Beverley Hills werd
de miljonair David Bright van vier
schilderyen. waa.onder 'wee Picasso s,
afgeholpen door een man die. eenmaal
door het dienstmeisje binnen gelaten,
een revolver uit een bos bloemen te
voorschijn haaide, het meisje opsloot,
en de schilderyen uit hun Kisten haalde,
tenvyl de enorme waakhond aan zo'n
dikke ketting vastzat in de tuin, dat hy
alleen maar dreigend kon blaffen.
By gelegenheid van het feit dat het
vyftig jaar geleden was dat 's we
relds beroemdste schilderij, de Mona
Lisa gestolen werd, bewezen verslag
gevers van Paris Match verleden
jaar dat er nog maar weinig veran
derd is in een halve eeuw in sommi
ge museums. Zy wandelden een
volkomen ongemerkt een Gauguin
Frans museum binnen en haalden
van de muur, terwijl de suppoost
werd afgeleid door andere bezoekers:
een moeder met huilend kind, die in
het complot zaten. Om het kunstwerk
onbeschadigd te laten, maar het spei
toch door te kunnen spelen werd in
tussen door de druk „stelende" en
fotograferende journalisten een stuk
karton tet grootte van het schilderij
door het raam naar buiten in de 'uin
geworpen, van waar een handlanger
zich er volkomen ongehinderd mee
uit de voeten maakte. Wie de ge
publiceerde reportage niet naar waar-
'e wisten te schatten waren de di
rectie van het museum en de sup
poost, voor wie de redactie by voor
baat al clementie inriep.
Nog steeds in het nieuws is de dief
stal van Goya's beroemde portret van
daarin nauwelyks voor. Wel echter de Wellington uit de National Gallery in
Vrijman in de ftlmbusiness, d.ui.2. op de fiets in Berlijn.
„„Vonden er anders over denken dan teren. Er is geen zin, alles is toeval,
vrienden ei Het js een praktische filosofie, maar
ik was intelligent en vooral dialectisch
n dat bleek dan naderhand genoeg om er de psychologie bij le
overtuigend. Het subtiele ver- betrekken. Lutber was een psychopaat,
schil tussen „links Marxist" en Zonder psychopaten zou de wereld trou-
communist" bleek van sub- wens nooit veranderd zyn. Ik vond
cTnritièèl belang. In ieder geval nam geestverwanten in jongens als Ed v. d.
vriiman korte tyd later afscheid van Misken en Simon Vinkenoog, in de jon-
De Waarheid". De teerling was in- gens met de kortgeknipte koppies en
Herdaad geworpen. Het behoorde ove- met de kokernauwe broekjes. Verzet te-
rieens waarschynlyk zowel_ tot zyn gen de waarden van gisteren. Het was
iraeiek als zijn geluk dat hy miskend een belangryke, een harde tyd. In die
werd op het moment dat hy het zo tyd werd misschien myn „image"
goed bedoelde. ml1n beeldmerk gevormd. Ik zocht
J..a uc ucviyui„& o—o -V - hrak VOor Jan Vryman nu een taboes op en trapte er op en scheurde
fkryven in het dagblad bestemd voor t„d aan Hy ging als free- ze open. Ik was op zoek naar mijzelf.
""Renden van de Waarheid." Dat wa- moeuyite j
fielten uit die dagen: „Het T>a-
W01", „Trouw", „Vry Nederland", „De
V^arheid". Met name „De Waarheid"
?Prak Vryman destyds aan. Hy had
k raids sociaal-economie gestudeerd en
zich ontwikkeld als „links-Marx-
f?1'. een meer salon-fahige kwalifika-
V6 voor wat ietwat vulgair communist
c6atte. Na de bevryding ging hy dus
Het journalist-zijn bevredigde Jan
Vrijman niet. Hij miste een dimensie.
Hij kreeg in 1954 werk bij de televisie.
Scenario's schrijven, programma's uit
voeren. Hy dacht: hier heb ik het ge
vonden. Na het geruchtmakende inci
dent rond „Dag Koninginnedag" in 1957
werd hij er echter „uitgedonderd". Hij
werkte een poosje by de „Haagse Post"
maar hy wilde nu „zo gelukkig by de
film worden als hU bij de televisie was
geweest." En hy vond iemand die tien
duizend gulden wilde fourneren voor een
film naar aanleiding van „Het Dagboek
van Anne Frank". Vryman werd in die
dagen gebiologeerd door de vraag hoe
da' „boekje van zo'n meissie" zulk een
wereldomvattende indruk gemaakt kon
hebben. Het resultaat was een film, ge
titeld: „Het wonder yan Anne Frank",
een 16 mm film, die overigens weer
voor de televisie kwam.
„Ik houd er van," zegt Jan Vrijman,
„datgene te doen wat ik fyn vind, dat
gene, waar ik creatief achter kan
staan. Geld? Geld is niet om te bezit
ten, geld is om er gebruik van te ma
ken."
.Het links-marxistische laat hem toch
niet los. Maar in ieder geval:
„Ik was in de filmery beland. En Ik
kon al een camera hanteren. Je kun
via de technische kant in de -ïlmery
komen, zoals Haanstra en Herma" vd.
Horst (die ik zeer bewonder en van
wie ik veel heb geleerd toen ik zyn
films zag) en van de dramatisch-vorm-
gXnadr6 &SÏ heb" je .de JU»
n
baar. Vrijman heeft - '"Afleid v'an
O.K. en W. - de -Werkeiykheid van
Karpl AüDel" gemaakt. Een verscnriK-
kelHk karwei, dat hem tydenlang als
eln eenzaam man door de wereld deed
gaan Hy kreeg overal ondermijnende
kritiek en aanvallen te verduren.
Maar: „Pats!" Daar kwam de „Gou
den Beer".
Jury-beslissingen" zegt Jan Vry
man zijn nonsens". Ook deze beslissing,
die 'aan de „De werkelykheid van Ka-
rel Appel" de hoogste onderscheiding
toekende zegt my niets over myn film,
noch ten aanzien van myn film. Zo n
jury heeft rekening te houden met al
lerlei culturele, politieke zaken. Een
waanzinnige draaimolen. Het leven is
niet 2 x 2 is 4, soms wel misschien,
maar 2x2 wil ook wel eens 5 wezen."
Hij is consequent. Het „eindresul
taat werd overschat, over het „gis
tingsproces" werd ..niets gezegd. Hoe
veel weegt Jan Vryman?
Ik ben nu aa:. een speelfilm-scenario
bezig", zegt hij, „dat kan ik goed. Veel
van m\1n geschriften hy heeft o.m.
„Kinderbedtyd", dat door sommigen
als pornografie „maar wat is porno
grafie?" werd gekenschetst en „De
Lijn", waarmee hij de Reina Prinsen
an Vryman zegt:
„Ik voel niets voor een Neder
landse speelfilm met gewone men
sen. Overal is „komediant" een
ere-titel, behalve hier. Wy zyn be
paald niet extrovert. Ik geloof in een
scenario naar aanleiding van onze
typisch Nederlandse eigenschappen,
naar aanleiding van onze tekortko
mingen. Naar aanleiding dus van on
ze verkondigende boodschapperige
mentaliteit. Wy hebben leedvermaak
als' iemand zijn benen breekt. En doe
voor de rest maar gewoon. Er is in
Nederland, voor wat de film aangaat,
geen plaats voor naturalistisch ge
doe. De kans bestaat in dezen in een
ironisch-gestyleerde persiflage.'
De regisseur „De regisseur is een
soort Onze Lieve Heer, wiens taak
het is scheppend te helpen."
Dit zégt Jan Vryman tegen mij. Na
derhand schryft hy my een brief,
waarin hy zyn „film-credo" exact
omschryft. riet luidt zo- „Ik geloof
in een Nederlandse film, die gebruik
maakt van de vitale eigenschappen,
beperkingen en eigenaardigheden van
het Nederlandse karakter; die zich
niet richt op miljoenen-massa's en
evenmin op een happy few maar op
een groot, kritisch en' intelligent pu
bliek binnen en buiten onze grenzen:
die gemeenplaatsen van denken en
handelen doorbreekt; die krachtig uit
drukking geeft aan artistieke gedach
ten en artistieke persoonlykheid
i'oen ik Jan Vryman na ons gesprek
verliet dacht ik: „Twee maal twee is
tóch vier. Of hij is zo eerlijk dat hy
helemaal de waarheid of zo eerlijk dat
Londen (kort daarvoor gekocht voor
1 l miljoen guldenmet welke culture
le kraak" <le dief bewees dat het sa
mengaan van een verbouwing met een
aantal toevallige omstandigheden een
tot nu toe perfecte misdaad mogelijk
heeft gemaakt. Oe dader schrijft als
maar brieven naar kranten waarin hy
raagt in ruil voot het portret een
fnnds van 140.000 pond te stichten voor
e° of a"d«e vage liefdadigheidsinstel
ling.
Niet altyd echter zyn dieven yan
kunstschatten geestelijk onevenwich-
Ggën Interpol weet dat het soms een
s(5>rt gentleman dieven zyn, die inter
nationaal georiënteerd zyn. met vlieg
tuigen de wereld bereizen en zorgvul
dig hun plannen beramen. Zy proberen
zich op de hoogte te stellen van de vei
ligheidsmaatregelen m éen bepaald
museum door tijdens een gewoon be-
7oek hier en daar iets aan te raken
om te proberen of er een elektrisch
alarm gaat. Is dit inderdaad het geval
dan maken zy de toegeschoten suppoos
ten wijs dat het schilderij of beeldje
pe ongeluk werd aangeraakt. Wordt
de politie er niettemin by. betrokken
dan spelen zij verontwaardigd de ver
drukte onschuld.
Hebben zij poolshoogte genomen en
hun kansen berekend dan proberen zy
hun slag te slaan Vaak met door
midden §i de nacht in te breken, zo dat
mogelijk zou zijn, maar gewoon, mid-
dën op de dag, wanneer er weinig
be oek is. Aantrekkelijke meisjes wor
den ingeschaald om de aandacht van
suppoosten met wat opgewekt gebab-
be? af te leiden, terwyl vlakby kerels
beroemde werken uit hun lys halen en
ze vervangen door kopieen. Meer dan
eens is deze list gelukt en werd de er-
missing eerst maanden, soms zelfs ja
ren later ontdekt. Ook e?TteQrn's„L ÜS
beurd dat een alarminstallatie zijn
werk deed en belangrijke arresta
ties konden worden verricht. Veelal heb
ben dieven van kunstschatten het oog
op weinig bekende, maar daarom nog
niet minder Kostbare kunstwerken. Die
laten zich gemakkelijker verhandelen
dan de alom beroemde schilderyen,
waarvan de bekendheid hun beste ie-
s~ erming is. Tot voor kort was dit
ten minste zo.
De schilderijen die gestolen wer
den bij de diefstallen aan de Rivièra
verleden jaar waren ook beroemd.
Maar de bedoeling was daarmee van
eigenaars of verzekering een „belo
ning" of losprys te krygen, een va
riant van het „kidnappen" dus. In
terpol heeft ervaren dat dit soort
dieven de kunstwerken vrywel nooit
vernietigen.
Angst voor een grotere straf wanneer
zy gegrepen mochten worden weer
houdt hen hiervan. Tactisch cfptreden
van de poiihe om een onherstelbaar
verlies te voorkomen is altyd eerste ver
eiste. Zy mag zich echter nooit laten
verleiden tot onderhandelingen met de
dieven, waartoe de eigenaar in zyn
radeloosheid misschien wel zou kunnen
komen.
De taak van de politie is primair de
misdadigers te pakken en aan de jus
titie uit te leveren. Het gevaar dat een
gestolen kunstwerk wél vernietigd
wordt is in de politiepraktyk veel gro
ter gebleken wanneer het gekocht is
door een argeloze, rijke verzamelaar.
Wanneer hy later hoort of leest dat
zyn nieuwe aanwinst gesto.en is kan hy
tot vernietiging overgaan, omdat hy te
bevreesd is zijn reputatie ais kunst
kenner te knakken met de bekentenis
r te zyn ingelopen.
eel nadeel kan een museum ook
berokkend worden door een ordi
naire gelegenheidsdief, die toeval
lig een verzameling bezoekt en
zyn kans schoon denkt te zien. Wan
neer hy zyn buit argeloos te koop aan
biedt aan een bonafide Kunsthandelaar
zal hy gauw genoeg tegen de lamp
lopen. Valt hij echter in verkeerde
handen, dan Kan hij ofwel slechts een
zeer geringbedrag krijgen voor 'ijn
buit ofwel kan hy gechanteerd worden
voor zijn diefstal en is de bedrieger be
drogen.
Over veiligheidsmaatregelen in een
museum zal de buitenwacht nooit veel
te weten komen. De directies bewaren
er het diepste stilzwijgen over en ook
in de jaarverslagen zal men er vrywel
niets over vinden. Elke verbouwing
Wordt er uitvoerig in beschreven maar
vernieuwingen of uitbreidingen van
alarminstallaties worden hoogstem met
een enkel regeltje afgedaan.
Interpol, die altijd wordt ingescha
keld by belangrijke kunstdiefstallen,
heeft op het jongste congres yan
ICOM aangedrongen op meer beveili
gingsmaatregelen in museums. De di
recteuren werd gevraagd de bezwaren
die zjj tegen de vaak kostbare instal
laties koesteren te laten varen om oen
zo groot mogelijke zekerheid te krij
gen. De „valse alarmeringen" het
spontaan alarm slaan van de fijnge
voelige apparatuur werd een nog
onopgelost probleem genoemd De oor
zaak van elk alarm moet echter tel
kens weer nauwgezet worden opge
spoord. Waarbij Interpol de praktische
tip gaf: instrueer de bewakers dat ook
by alarm ieder m de hem aangewezen
z 1 blijft. Het alarm kan door ïndnn-
g s opzettelijk veroorzaakt zijn om cte
aandacht op één punt te richten om
dan elders in bet museum toe te slaan.
Ondanks alle m.chanisatie by de be
veiliging wordt de aanwezigheid van
de supnoost door Interbol ,0'A Aiir
noj, het hoogst aangeslagen Wanneei
men te weinig bewakers tot zyn be
schikking heeft is het hP'e' pen
het museum te sluiten dan
-SprRaqnrik verwierf geschreven hU helemaal niet de waarheid spreekt,
ueerligsprys verwierf gesenreven helemaal waar is er voor hem mei
veel \'an myn geschriften zyn scena-
Maar het maken van een Nederlandse
speelfilm biedt zo zijn eigenaardige
moeilykheden.
Niet helemaal waar is er voor hem niet
hij."
In ieder geval heet Pilatus voor deze
gelegenheid
HERMAN HOFHUIZEN
het
risico te lopen dat dieven deze situatie
uitbuiten, zo luidde ook een \an
glasharde adviezen.
„Bekijk uw e,gen museum altijd dooi
de ogen van de mef of de inbreker
zo zegt Interpol. Wanneet de directeu
ren dat zouden doen. zouden de mees
ten vermoede«tik tot de conclusie Ko
men dat juist de „culturele misdaad
vol risico zit. Zii weten dan ook pre
cies hoeveel onzichtbare c: -«-a s de
indringers kunnen fotograferen, hoeveel
rondes ook 's nachts dom de wakers
gemankt worden hoeveel bel en kunnen
gaan rinkelen en - laatste snufje
hoe verraderlijk de inbreker recht
streeks bij de politie alarm kan slaan
zondei dat hil dat zelf op dat ogenblik
merkt. Maar zolang de inbrekers en
dieven zelf dit alles niet weten zullen
blyven proberen hun slap te slaan.
Ongeacht het risico van een jarenlang
uitzicht op een „Mondriaans patroon
in de vorm van tralievensters.
rlET VAN DER EIJK
