tien Haag: Gereserveerdheid doet niet af
Qon vertrouwen in dr. Van Roijen
ONGEDWONGEN VAKANTIE VOOR BOUDEWIJN EN FABIOLA
Uafflttlveer
Djakarta onthoudt sich van
officieel commentaar
Bericht over akkoord slaat in
Hollandia in als een bom
Papoea's veel rustiger
dan de Nederlanders
Binnenkort
ook mannen
naar huis?
VAN ROIJEN
TERUG
Een dode en vier
gewonden bij
auto-ongeluk
Vopo vlucht met
twee burgers
naar W.-Berlijn
Het weer
Kans op buien
AUTO'S OP DE BOOT - „HET IS TOCH
MAAR EEN AFLOPENDE ZAAK"
Kaisiepo ZEER
verontwaardigd
&ONDERDAG 2 AUGUSTUS 1962 12 pagina*
Ned. vrachtauto uit
colonne omgeslagen
Eilanders terug naar
TRISTAN DA CUNHA
Krefeldenaar sterft na
het eten van fop-kaas
Bewolking
Het weer in Europa
Uitvoerige regeling
zelfbeschikking
V.S.-ambassadeur in
Parijs treedt af
«Ua lifilll I
Aan zee
heef HAAG, 2 aug. Gisteren
hem reSering kennis kunnen
komn Van voorlopige overeen-
die de Nederlandse dele-
dp le> geleid door onze ambassa-
eJUr in de V.S. dr. J. H. van Roij-
hej rnet de Indonesische onderhan-
vQ aars heeft gesloten als basis
loJ formele besprekingen ter op-
Ij;, !^g van het geschil om weste-
vj Nieuw-Guinea. Deze tekst is
ijj ,c'e ambassade in Washington
lange telegrammen naar Den
aa§ geseind, vermenigvuldigd en
bea oe leden van het kabinet ter
l Ordering voorgelegd. Morgen
ee^reekt de ministerraad de over-
Ko: waarbij de heer Van
l\Jen aanwezig zal zijn, nadat
ste st?enoemde vandaag een eer-
gev U'teenzetting zal hebben ge-
bij aan de ministers die direct
key, Nieuw-Guinea-zaak betrok-
n zijn.
Vertrouwen
Teleurstelling
'fde°kk'
Kennedy dankbaar
HET NIEUWE DAGBIAD
Kabinet bestudeert de tekst
van voorlopig akkoord
Koning Boudewijn en koningin
Fabiola genieten op het ogen
blik van een gezellige, volkomen
ongedwongen vakantie op het
landgoed van koningin Fabiola's moe
der te Zaraus in Spanje. De koningin
houdt zich zeer rustig. De koning
tennist (als een oprechte amateur),
toert met een volkswagen en vaart
rond met een boot. De foto's tonen
daarvan twee welsprekende beelden.
."v..-* A
l
DEN HAAG, 2 aug. In de nacht
van dinsdag op woensdag is in West-
Duitsland een Nederlandse militaire
vrachtauto van de weg geraakt, langs
een boom geschampt en omgeslagen.
Als gevolg van dit ongeluk is de dienst
plichtige sergeant C. Bongenaar uit
Gilze om het leven gekomen. Hij was
22 jaar en ongehuwd.
Twee andere militairen liepen ern
stige verwondingen op. Het zijn de 23-
jarige ongehuwde dienstplichtige ser
geant J. Y. Wielinga uit Alkmaar en
de 20-jarige gehuwde dienstplichtige
soldaat A. J. Tissen uit Den Haag. Het
ongeluk gebeurde tussen Solingen en
Nienburg bij de plaats Borstel.
De vrachtauto (een drietonner) reed
achteraan in een colonne auto's. De
oorzaak van het ongeluk is vermoede
lijk dat de chaufleur een „black out"
kreeg. De auto was geladen met mu
nitie en behoorde bij het elide genie
bataljon.
Bij het ongeluk zijn ook nog twee
militairen licht gewond: de dienstplich
tige soldaat J. H. Leijnsen uit Amster
dam (20 jaar) en de dienstplichtige
soldaat De Beukers uit Noordwijk
(eveneens 20 jaar). De vier gewonde
militairen zijn opgenomen in een zie
kenhuis in Solingen.
BRAKE. Een Nederlandse vracht
wagen, bestuurd door de heer J. Lut-
gers uit Scheemda, is in Grossenmeer
(kring Wesermarsch) uit de bocht ge
vlogen en tegen een boom gereden De
bestuurder werd op slag gedood. De
vrachtwagen werd zeer zwaar bescha
digd.
BERLIJN, 2 augustus (TJPI) Een
Oostduitse grenswachter is gisteravond
met twee burgers onder geweervuur
van zijn collega's naar West-Berlijn
ontvlucht. De drie vluchtelingen bleven
ongedeerd. Zij voerden nun geslaagde
ontsnappingspoging uit in de Bernauer-
strasse, waar de oostwestgrens midden
door loopt.
Volgens de politie van West-Berlijn
liep de Vopo om 21.15 uur met de twee
burgers naar de muur, gooide zijn wa
pens neer en klom, gevolgd door de
twee anderen, over de versperring.
Toen enkele van zijn collega's dit in de
gaten kregen vuurden zij twee salvo's
af uit hun machinegeweren. De kogels
kwamen niet in West-Berlijn terecht.
De grensmuur is ter plaatse twee en
een halve meter hoog.
LONDEN. 2 aug. (UPI) Een voor
hoede van voormalige Tristan da Cun-
ha-bewoners zal op 9 augustus naar
huis terugkeren om op hun eiland
kwartier te maken voor de terugkeer
van alle 400 eilanders die in oktober
naar Engeland werden geëvacueerd
wegens een vulkaan-uitbarsting.
De voorhoede van zes man zal ten
minste zes maanden nodig hebben,om
de woningen op Tristan da Cunha te
herstellen en het vee bijeen te brengen.
Een ambtenaar van het ministerie van
koloniale zaken zal hen vergezellen.
De eilanders wonen op het ogenblik
op een voormalige basis van de lucht
macht in Engeland, doch ze kunnen er,
gelijk bekend, maar niet wennen.
BONN, 2 aug., (AFP) Een inwo
ner van Krefeld is gestorven aan ver
stopping van de ingewanden. Enkele da
ge tevoren had hij een stuk „kaas" ge-
feten, afkomstig uit een winkel van
eestartikelen. Het produkt was uit plas
tic vervaardigd en het was op het oog
niet van echte kaas te onderscheiden.
De overheid heeft nu in geheel West-
Duitsland de fopvoedingsmiddelen, die
veelal uit Japan worden ingevoerd, in
beslag laten nemen.
Advertentie
Verwachting tot vrijdagavond,
(opgemaakt te 11.15 uur:)
Af en toe perioden met zonneschijn
maar hier en daar ook een regenbui
of onweer. Over het algemeen weinig
verandering in temperatuur. Matige
tot zwakke wind overwegend uit wes
telijke richtingen.
VRIJDAG
Zon: 05.03-20.28; maan: 08.01-21.54.
Wisselende bewolking en overwegend
droog weer. Zwakke wind, later uit
zuidelijke richting. In de middag 19-21
graden, zeewater 17 graden. Vooruit
zichten: perioden van vrij goed strand
weer, maar niet geheel stalblel.
Hoewel het aan de grond in geheel
West-Europa bijzonder rustig is,
bevindt zich op een hoogte van drie a
zes km. nog een krachtige zuidweste
lijke luchtstroom. Daarmee bereikte ons
wat vochtiger lucht, waardoor er meer
wolkenvelden overdrijven. Op enkele
plaatsen is er zelfs kans op een licht
buitje. Er komen ook opklaringen voor,
waarbij de temperatuur tot ongeveer
20 graden stijgt. Zeer warme lucht tref
fen wij in midden- en zuid-Frankrijk
aan met temperaturen tot 36 graden.
Hoewel deze warme lucht wat dichter
bij komt, zal zij ook morgen ons land
nog niet kunnen bereiken.
Station
»Jen Heiüei
Ypenburg
VLissingen
Eelde
De Bilt
l'wenie
Eindhoven
Zd-Limburg
Stockhom.
Oslo
Kopenhagen
Londen
Amsterdam
Brussel
Luxemburg
Partis
Nice
Berlijn
frankfort
LVlünchen
Zurich
Genéve
Locarno
Wenen
innsbrück
rtome
Madrid
Mallorca
max.
min.
neersl.
Weer temp
temp
afgei.
gisteren
24 uur
zw. bew.
18
14
0
geh. bew.
2-1
14
0.5
zw. bew.
20
15
0.1
zw. bew
21
11
0
zw. bew.
22
12
0.4
zw. bew.
22
11
0
zw. bew.
22
13
0.2
licht bew.
22
12
0.2
regen
19
11
0.6
licht bew.
22
15
2
zw. bew.
20
12
0
licht bew.
23
13
0
zw. bew.
20
14
0
zw. bew.
22
13
0
licht bew.
24
12
0
half bew.
25
13
0
onbew.
25
18
0
zw. bew.
22
12
0
onbew.
27
12
0
onbew.
28
12
0
onbew.
23
12
0
onbew.
32
14
0
geh. bew.
28
17
0
onbew.
29
11
0
onbew.
29
20
0
onbew.
32
17
0
licht bew.
36
18
0
onbew.
31
17
0
1 be
1 "'ent -gepinB heeft, aldus onze par-
Ie re redacteur, onze ambassa-
|n,,0or zÜn onderhandelingen met
w°nes'ërs alle volmachten gege-
"en heeft hem geen ruggespraak
■hnj, «pleggen teneinde een vlotte
Jan zaken te bevorderen. Van-
ter de aanvankelijke gereser-
t tste k in regeringskringen toen de
«oom J\er'chten over het voorlopige ak-
Sj ^binnenkwamen. Men kende dins-
1 n behoudens uit de telegrammen
o^ketaubureaus geen letter van de
'OW .IlKe tekst van de overeenkomst.
{e tekst van de overeenkomst,
onzekerheid omtrent Indone-
sië's volgende stap maakt de terug
houdendheid begrijpelijk. In dit ver
band is men in officiële Haagse krin
gen benieuwd wat in dit stadium de
orders zijn die aan de Indonesische
strijdmacht zullen worden gegeven
zowel aan het deel dat paraat wordt
gehouden als aan de groepen in Nieuw-
Guinea.
De gereserveerdheid doet niets af
aan het vertrouwen dat dr. Van Roijen
van de regering geniet, een vertrou
wen dat mede gebaseerd is op zijn op
treden in het conflict met de republiek
voor de souvereiniteitsoverdracht in
1949. De situatie in 1962 is voor dr.
Van Roijen in zekere zin een „vol
gend hoofdstuk" waarvan ook het recht
van zelfbeschikking ditmaal voor de
Papoea's een der kernpunten is. Met
de gedachte aan eerdere ervaringen
kan men in officiële kringen slechts
de hoop koesteren, dat na de conces
sies die ongetwijfeld zijn gedaan, meer
zal overblijven dan een schim, van wat
de regering jarenlang bij haar Nieuw
Guinea-beleid als doel voor ogen heeft
gehouden.
Uit een AFP-bericht uit Djakarta
blijkt intussen, dat ook daar officiële
kringen het rapport van de direct bij
de overeenkomst betrokken functio
naris, i.e. minister Soebandrio af
wachten. Een kabinetsvergadering
wordt eerst na diens terugkeer (van
avond of morgen) verwacht. Voorals
nog weigert men commentaar.
In semi-officiële kringep verneemt
het AFP dat er in Indonesië in de
„hogere kringen" een gevoel van ont
moediging bestaat. Dit heeft betrek
king op het tijdstip van de symbolische
overdracht, dat een aantal maanden
later is dan het tijdstip dat Soekarno
had geëist voor de „bevrijding" van
het gebied: 1 januari 1963, aldus de
zegslieden ongeveer.
Radio Djakarta sprak gisteren nog
slechts van het optimisme van Oe
Thant en in Amerikaanse regerings
kringen over de mogelijkheid van een
overeenkomst. De radio citeerde wel
de mededeling vail Soebandrio dat de
eindbeslissing bij president Soekarno
ligt.
Amerikaanse functionarissen hebben,
naar UPI uit Washington meldt, van
hun teleurstelling blijk gegeven over
de lauwe reactie uit Nederland. Zij ont
kennen dat de Verenigde Staten Indo
nesië ten koste van Nederland zouden
hebben gesteund en stellen dat inter
ventie bij de militaire gebeurtenissen
onmogelijk was, omdat „de Indone
siërs in dat geval zouden hebben aan
genomen dat het gehele vrije westen
tegen hen was. Het resultaat zou zijn
geweest dat we geheel op dood spoor
waren geraakt. We hebben er de voor
keur aan gegeven beide partijen te hel
pen zelf hun moeilijkheden op te los
sen."
De Amerikaanse functionarissen zijn
nog steeds volgens UPI van
mening, dat Nederland een koopje
heeft aan de voorlopige afsoraak. „Ne
derland heeft een jaar geleden al te
kennen gegeven dat het westelijk
Nieuw-Guinea aan Indonesië wilde
overdragen met als voorwaarde dat de
Papoea's het recht zou worden toege
kend om zelf over hun toekomst te be
slissen", aldus de zegslieden, „welnu
in het voorlopig akkoord is dit goed
geregeld". De functionarissen voegen
aan het vorenstaande nog toe dat zij
nimmer een overeenstemming zouden
hebben gesteund indien zij dachten, dat
Soekarno zou trachten aan een volks
stemming van de Papoea's te ontko
men. De zegslieden merken tenslotte
«,0r°nze correspondent te Hollandia)
2 aug. Er is de
een n'e"vv verschijnsel in
li se nï te zien: er staan Neder-
ua,lne» langs de weg te liften,
'n "°ot "un auto's alvast maar op
i„ d® Oaar Nederland hebben gezet
dat het hier toch een
«Hl t zaak is. Vandaag Is juist be-
Ni^nd» r"en dat de afvoer van Ne-
V yU\v-(, vrouwen en kinderen uit
Nu »9Jiriillnea n°g zal worden versneld.
A "oei Wee" zal een extra DC-8 voor
\i,''k ijlden ingezet, zodat dan per
U "en aalthonderd mensen kunnen
"V"ep AerePatrieerd. In vijf weken
veJti9dei.an do.velo duizenden vrouwen
tfm., ren, die nu nnir hier ziin. ziin
1» - d'e nu nog hier zijn, zijn
L de UY- Geruchten wilden dat daar-
ederlandse mannen die zouden
mannen die zouden
'fpi^Ohien rS,en gemist aan de beurt zul-
a9ik van 'a gens geschiedt het ver-
vti- tenar-, Nederlandse gezinnen en
Kal^iilieh n°g steeds op basis van
C; k'edp,,.' maar er wordt wel op
Hi„i ,;n "at men deze gelegen-
voorbij zal laten gaan.
1 h
oeficht over de bereikte voor-
e„ Yreenstemming tussen Neder-
1* d i donesië en de mogelijkheid
Uur"tengevolge het Nederlandse
*1" Wnr-areeds op vrij korte termijn
tia§en oin vervangen, is hier inge-
i*hep 3*? een bom. De Nederlanders
algemeen bezorgd over
is er toch ook
,>.3°" algemeen bezorgd
do61 sPrniLVan zaken' al is er to'
het- van een zekere opluchting
>r reid „ofeschil nu eindelijk uit de
d'6r hoe Paken- Overigens wordt het
sat het 3}et als zeker aangenomen
l^ekarno ]°rd ot>k door president
worden
president
bekrachtigd;
lei Seliikhi:?0? altlid rekening met de
bvV.r aan hi.i er toch de voor-
v "tajr„ J?al, geven het geschil mei
^fïet ;s middelen „op te lossen".
6lkin-.Gt- onopgemerkt gebleven
'w daK rff1? dat er de laatste dagen
^Ut,3aar 'NnP.f ?eks ket oechtendgloren
4lo"tets oderlandse vliegtuigen (twee
'ha Viicgtuigcn VIWCC
?irhV"egen t? NePtnne) boven Hollan-
Wi Tn natuurlijk vraagt men
'1;^1 t,. '1 foden is van deze ver-
Villi uexe vei-
W|'i de berfuiaaln eld- Daar komt bij
Weerde T #evin.g van de hier veel
"ai,0tIder Indonesische radiozender
v9h eÜjks etszeSgend is. Er wordt
ht- de 1. gewaagd over het resultaat
V3 ^el hn,rfikingen in Washington,
11963 «1. ,m°n praten over 1 ja-
0 ais uiterste termjjn. van over
dracht van Nieuw-Guinea aan Indonesië.
Overigens valt ook op dat de Indone
sische uitzendingen op het ogenblik niet
erg anti-Nederlands meer zijn, wat de
aankondiging van een akkoord zou kun
nen inluiden, al kunnen de Indonesiërs
natuurlijk altijd weer omzwaaien.
In Hollandia is de stemming dus som
ber. De Nederlandse vrouwen en kin
deren uit Merauke zijn nu praktisch
allen geëvacueerd en met de evacu-
tie van Manokwari is een begin ge
maakt. Ook gaan deze week de laatste
vrouwen en kinderen uit Sorong weg
en volgende week kan de evacuatie
van Hollandia flink worden aangepakt.
De eersten zijn trouwens ook hier al
weg. Het is een ontwikkeling die haar
stempel drukt op het werk op de gou-
vernementskantoren. Niet alleen zijn
veel getrouwde vrouwen die daar werk
ten verdwenen, maar de vrouwen heb
ben het druk met de regeling van het
vertrek, het wegzenden van bagage en
het bespreken van de toestand.
Voor de particulieren hier liggen de
zaken nog veel moeiltfker dan voor de
ambtenaren. Enkele grote werkgevers
hebben het voorbeeld van de regering
iimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiimiiiiiiiiiMii
Illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllll
gevolgd en hun Nederlands personeel
in de gelegenheid gesteld vrouwen en
kinderen weg te zenden. De toestand
heeft echter natuurlijk ook financiële
consequenties en vandaar dat sommi
ge werkgevers aarzelen het voorbeeld
eveneens te volgen; de zaken zijn onder
de huidige omstandigheden toch al bij
zonder moeilijk. Een aantal bedrij
ven is zijn werkzaamheden dan ook
reeds aan het inkrimpen of overweegt
zelfs sluiting; de toenemende perso-
neelsschaarste speelt daarbij ook een
rol. Niet alleen zijn veel Nederlandse
werknemers vertrokken, maar ook de
Papoea's hebben de neiging onder de
huidige omstandigheden hun werk in
de steek te laten en terug te keren naar
hun plaats van herkomst. Het stre
ven naar Papoeanisering wordt daardoor
sterk doorkruist.
Van Papoea-zijde zijn er overigens
nog bijzonder weinig reacties op de ont
wikkelingen. De Nieuw-Guinea-Raad
stelde de behandeling van <le motie-
Kaisiepo, die er wel verband mee houdt,
vandaag weer uit tot maandag. Voor
zover dat over het algemeen valt te
bepalen, blijft de Papoea-bevolking bij
zonder rustig en zeker veel rustiger
dan de Nederlanders hier. Zij is gela
ten over de ontwikkelingen. Meer nog
dan over een eventueel verzet tegen
de Indonesiërs wordt er gesproken over
de mogelijkheid van het uitwijken naar
oost-Nieuw-Guinea, als de toestand hier
zou teleur stellen.
op dat de Nederlanders „zonder eer
verlies uit deze kwestie naar' voren zijn
gekomen". Bovendien bestaat nu de
mogelijkheid voor heropening van het
handelsverkeer na herstel van de di
plomatieke betrekkingen.
President Kennedy heeft desge
vraagd verklaard, dat het voorlopig
akkoord nog door de twee betrokken
regeringen moet worden goedgekeurd
„doch wij kunnen nu reeds zeggen dat
wij veei dank verschuldigd zijn aan de
heer Bunker en aan degenen die voor
hun beide landen aan de besprekingen
hebben deelgenomen en natuurlijk ook
aan de heer Oe Thant, secretaris ge
neraal der V.N.'
Uit New Vork meldt Reuter nog, dat
mr. C. W. A. Schürmann gisteren met
de heer Thant gedurende 50 minuten
heeft gesproken over technische kwes
ties die nog op afdoening wachten voor
een voorlopige overeenkomst tussen
Nederland en Indonesië. Deze „tech
nische kwesties" betreffen economi
sche en militaire zaken. Vooraf had
de heer Bunker aan Oe Thant een uit
eenzetting gegeven van de verkregen
overeenstemming.
(Van een onzer verslaggevers)
SCHIPHOL, 2 aug. Een kennelijk
zeer opgewekte dr. ,J. H. van Roijen,
Nederlands ambassadeur in de V.S., die
in Washington de Nederlandse delega
tie naar liet vooroiiarieg met Indone
sië heeft gelekl, is vanmorgen met een
DC 8 van de KLM in ons land terugge
keerd voor nader overleg met de rege
ring in Den Haag over het nu met de
Indonesiërs bereikte voorlopig accoord.
In een korte verklaring aan de pers
bevestigde hij, dat de beide delegaties
nu overeenstemming hebben bereikt
„op essentiële punten". „Met name is
een uitvoerige regeling getroffen voor
de zelfbeschikking van de Papoea's,
een punt dat wij altijd als het belang
rijkste hebben beschouwd. Die regeling
houdt in, dat waarborgen zijn verkre
gen voor een zinvolle uitspraak der
bevolking over haar toekomst. Ik kan
alleen maar zeggen dat dit mijn per
soonlijke mening is. Ik geloof echter
dat het een aanvaardbare oplossing
is. Het woord is 1111 natuurlijk aan de
regering. En als zij die „preliminary
understanding", dit voorlopig accoord,
goedkeurt, is het laatste woord nog aan
liet parlement. Meer kan ik 11 niet zeg
gen, zeker niet over de inhoud van de
overeenstemming.
In antwoord op een vraag, over
een eventueel herstel der diplomatie
ke betrekkingen van Nederland met
Indonesië zei dr. Van Roijen: „Ik ben
er altijd van overtuigd geweest, dat
er op den duur weer zeer hartelijke
betrekkingen zouden komen".
Wanneer? „Ik heb niet in het kristal
gekeken".
De ambassadeur heeft vóór zijn ver
trek uit New-York niet meer de ge
legenheid gehad daar het lid van de
Nieuw-Guinea-Raad, Nicolaas Jouwe, te
ontmoeten. Een gesprek met dr. Van
Roijen lag gisteren, toen de Papoea
leider met zpn collega N. Tangghama
van Schiphol naar de V.S. vertrok om
in New York als adviseur te worden toe
gevoegd aan de Nederlandse delegatie
bij de V.N., wel in diens bedoeling. Ge
vraagd naar de opvattingen van de
Indonesische minister van buitenland
se zaken, dr. Soebandrio, over de nu be
reikte overeenstemming zei de Neder
landse ambassadeur nog: „Hij zal pro
beren de heer Soekarno er van te over
tuigen dat deze oplossing voor Indone
sië aanvaardbaar is. Ik heb gehoord
van journalisten die hem bij zijn ver
trek naar Djakarta uitgeleide deden,
dat hij heeft gezegd: „Ik heb goede hoop
en zal er voor bidden."
HOLLANDIA, 2 aug. (AFP) Mar
cus Kaisiepo, vlce-voorzitter van de
Nieuw-Guinea Raad, heeft geantwoord
op vragen over de ophanden zijnde
overeenkomst met Indonesië in de V.S.
Hij toonde zich zeer boos en pleitte
voor een „avondklok voor alle Indone
sische inwoners van Nieuw-Guinea en
het concentreren van duizenden Pa
poea-vrijwilligers in de bedreigde ge
bieden".
WASHINGTON, 2 aug. (UPI) James
M. Gavin, de Amerikaanse ambassadeur
in Frankrijk, heeft zijn ontslag inge
diend.
President Kennedy betreurde de ont
slagaanvrage ten zeerste maar ging
ermee akkoord. De voormalige gene
raal van het leger had verzocht „we
gens dringende persoonlijke redenen"
van zijn functie te worden ontheven.
Sommige diplomatieke waarnemers
zijn van mening, dat het ontslag van Ga
vin ook te maken heeft met een ver
schil van opvatting tussen hemzelf en
het Witte Huis over de kernbewapening
van de vrije wereld en met name over
de rol, die Frankrijk daarbij zou moe
ten spelen.
Dr. Van Roijen tijdens de persconfe
rentie vanochtend op Schiphol.