>k
Amerikanen willen in 1968 de maan ber<
is ondanks de Yostoks
een echte race
Twee schaakspelers van wie de
hardop denkt en de ander zwijgt
geworden
een
Amerika kwam pas op gang
na de eerste Spoetnik
H
D
1
A1
■A
HM
Gedurfde plannen
PAGINA 13
el»"?,
gï
■lit
eet
■en3,
ZATERDAG 18 AUGUSTUS 1962
N.
Saturnus C-5
Rendez-vous
De Amerikanen hébben de maan nog lang niet bereikt, maar
in gedachten zijn zij er al geweest. Twee fantasiebeelden
van een vindingrijk tekenaardie zich overigens door de
steeds dichterbij komende werkelijkheid heeft laten inspireren.
^imtu
1 als plotseling het oog valt op
vergeten datum: 4 okto-
Op die dag brachten de
°e snel de ontwikkelingen
zijn op het gebied van de
en onbemande
evaart wordt men zich be-
ber iq^s Vergeten datum: 4 okto
Russe ^aer brachten d<
infl11 ,ron^ de aarde. Het was een
de vl ende gebeurtenis, die
bra bt'e Were'd in opschudding
°D h' ^oewe' de meeste mensen
biet k moment waarschijnlijk
kun ?egrePen wat nu eigenlijk een
dat >aan.is en hoe het komt'
Wer f?'n ding alsmaar rond de
Soed kiyft suizen, voelde men
tedrni-aan dat hier een geweldige
hische prestatie was geleverd,
bew Waarheid van de Russische
offi eri,n^en' verspreid door het
Word Persbureau Tass, kon niet
dat getwijfeld, hoe graag men
enioH o' ^voorbeeld in de Ver-
ïtaf- Staten, zou hebben gedaan,
den 1°S1^naien van Spoetnik I wer-
Ti 'n. vele landen opgevangen.
Sat duizenden mensen konden de
blot 's nachts zien met het
We 6 °?s' iedereen die deze nieu-
Vai'i^^grijpeiijke maan als een
Zap T s*er langs het firmament
hii wdj iven was geïmponeerd, of
riiko +6 n*e*" k)e eerste belang-
dekb- P °P weg naar de ont-
lrig van het heelal was gezet.
Crommende
generaals
Buizenstelse
Vele problemen
De Amerikaanse astronaut Scott Carpenter laat na zijn ge
slaagde tocht om de aardbol een van zijn dochtertjes het
interieur van zijn ruimtecapsule zien. De ,^Aurora 7" staat hier
op de basis te Cape Canaveral.
Toekomstplannen
Twee capsules
Eto/i
korf
nU"1:
VC!*'
of
cK{t
of!
ié
^"""'"""iiiiniiiHiHniiuniniMiuiiUHMunmiiMnunnunnniMuiHHnnininMnnMnnmniHimunniNimiunnnmunuiinuumiiMiiiiiiMiiniiiiiHiiiHiiiiiiiHHiiiiii
RUIMTEVAART
"■'MiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiKKiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
*"111111
De Russen liepen hun achterstand op
kerngebied echter snel in. Vanaf het
eerste begin legden zij zich tevens toe
op de bouw van zware raketten om
hun bommen naar elke gewenste
plaats op de aardbol te kunnen schie
ten.
Zo ontstond de Russische voorsprong
bij de bouw van zware raketten. De
VS bleven te lang vertrouwen op hun
bommenwerpers. In het begin van de
jaren vijftig, toen beide landen de lan
cering van een kunstmaan op hun pro
gramma plaatsten, bleek de Russische
winst, die niemand in de V.S. tot nu
toe belangrijk had gevonden, van het
grootste belang. De befaamde „missile
gap" (raketten-kloof) werd een onver
valste Amerikaanse obsessie. Deze
,,gap" kreeg ook een duidelijk militai
re betekenis, omdat steeds meer het
inzicht veld won, dat zware bommen
werpers. hoe indrukwekkend ook,
steeds minder strategische betekenis
hadden. De huidige Amerikaanse mi
nister van defensie, McNamara, wei
gert tegenwoordig zelfs genoeg geld
beschikbaar te stellen voor een snelle
ontwikkeling van de supersonische
bommenwerper RS-70, die eerst B-70
heette.
Met een van bun zware raketten slin
gerden de Russen hun eerste Spoetnik
de ruimte in. Op dat moment werden
de Amerikanen zich dubbel pijnlijk van
hun achterstand bewust. De produktie
van zware raketten kreeg extra prio
riteit. De Amerikanen ontdekten ech
ter nog iets anders. Hun ruimtevaart
bureau. Het National Advisory Com
mittee for Aeronautics, had reeds lang
de lancering van een kunstmaan op
zijn programma staan. Het leger, de
luchtmacht en de marine óók. De mi
litairen werkten echter onafhankelijk
van de burgers van het NACA. Er
werd veel dubbel werk verricht, het
geen nog werd verergerd door het feit,
dat ook de drie onderdelen van de
strijdmacht, uitsluitend om prestige-
Omloop vrachtcapsule
met extra raketten
Vrachtcapsule brengt
extra raketten aan de
bemande capsule
Eerste omloop
Vrachtcapsule keert
naar de basis terug
l
I
t
Bemande capsule met
extra stuwkracht naar
de maan
Terugkeer van de
bemande capsule
---- Baan van de bemande capsule
Baan van de vrachtcapsule
JOF
1LENN
vflTI
veral, met een bewonderenswaardig
kort woord waarin alleen de Engelse
taal schijnt te kunnen voorzien, de
-duchten rond de wereld noemt. Het
project Mercury is dan afgehandeld,
de uitvoering van het project Gemini
gaat beginnen.
Alleen al uit deze feiten blijkt afdoen
de hoe ver de Amerikanen nog bij de
Russen achter liggen. Gherman Titov
Kwam verleden jaar al tot zeventien
rond wen telingen en de beide jongste
rond de maan gehaald en naar het
maanoppervlak geschoten. De derde
astronaut blijft inmiddels rustig in de
grote cabine rond de maan suizen.
Wanneer zijn twee collega's hun werk
op de maan hebben voltooid, stappen
zp weer in de kleine cabine. Zij heb
ben maar een kleine raket nodig om
zichzelf te lanceren voor de terugreis,
want op de eerste plaats heeft hun
cabine in het jargon van Cape Cana
veral ,,bug" geheten slechts een be-
astronauten van 'de^Sovlet-Ünie" Andrian trekkeiijk "licht gewicht en op de twee-
Nikolajev en Pavei Popovitsj, kunnen de plaats is de aantrekkingskracht van
om het getal achttien alleen nog maar de maan slechts zestien procent van die
.'..ut!. Ar,*- \rnn Hp» narnP
lachen. Opmerkelijk is overigens, dat
dc Russen er na hun jongste succes
sen van hebben afgezien het Ameri
kaanse ruimtevaartprogramma belache
lijk te maken, wat zij in het verleden
regelmatig hebben gedaan, vanaf de
dag van hun eerste Spoetnik.
In het kader van het project Gemi
ni zullen de Verenigde Staten in het
voorjaar van 1963 een onbemande cap-
van de aarde.
Nu komt het moeilijkste punt: het
Lunar Orbit Rendezvous. De twee as
tronauten in de ,,bug" komen eveneens
in een baan rond de maan en moeten
contact maken met de grote Apollo-cap-
sule. Als dat lukt, stapper, zij weer
over, waarna men de ,,bug" verder
eindeloos laat rondcirkelen, omdat men
die toch niet meer nodig heeft. Inmid-
sule, die ruimte heeft voor twee astro- dels wordt de kolossale Apollo-capsule
nauten, in een baan rond de aarde terug naar de aarde geschoten.
brengen. In 1964 gaat de Gemini-capsu
le wederom de lucht in, maar dan met
beide plaatsen bemand. Een raket van
het type Titan II zal dit werk moeten
opknappen.
Eveneens in 1964 moet de eerste
Apollo-capsule, die bestemd is voor
drie personen, in een satellietbaan
komen, zij het nog onbemand. In
1965 moet hetzelfde gebeuren, met
drie astronauten aan boord. In i960
volgt dan de beslissende stap: de
sprong naar de maan.
De voordelen van een rendez-vous
in de ruimte liggen voor de hand.
Men heeft er wel veel raketten voor
nodig, maar men kan het stellen zon
der de gigantische raket, die nodig
is om rechtstreeks naar de maan
te reizen.
JOERl GAGARIN
SCOTT CARPENTER
Dit alles klinkt al fantastisch genoeg.
Het 'meest fantastische moest echter nog
komen. Men is, na eindeloze berekenin
gen, tot de slotsom gekomen, dat het
voorlopig uitgesloten moet worden ge
acht de maan rechtstreeks te bereiken.
Sï raket, die V^O«nde stuwkracht de driei on
w >- wurm ut
huRnUS*en 2el' zorgden er wel voor
'hogelüt ces Propagandistisch zoveel
Plaaedo »Wer<'. uitgebuit. De veelge-
als /Amerikanen kregen er zoiets
°°mi>W atlonaal minderwaardigheids-
^kaanse X!"1- .De kritiek van de Ame-
btogrnm^. en °P 'let ruimtevaart-
Kekend Sa u"? .Washington was on-
de 'el- Het loont, vijf jaar later.
i8 MuntJta te gaan wat er sindsdien
'ggen "oe nu «ie verhoudingen
v®n ziin r^at de toekomstperspectie-
kierhïi T®ueiangrijkste vraag, die
lijk 'ost, isstaat de mens werke
hiein Punt het heelal tot zijn do
ln te maken?
]:;PeuAmerikanéb konden maar moei-
SoVri /grijpen dat een land als de
nr,^ e, dat vijftig jaar geleden
eg een achterlijk gebied was, hun
j.® Primeur op ruimtevaartgebied
be afgesnoept. Een stortvloed van
"cschuldigingen, verdachtmakingen,
j"rebelijke verwijten en gefundeer-
v® kritiek werd uitgestort over de
dn? x1 van de Persc>nen. die voor
uit echec verantwoordelijk werden
f®"Uudon. Naar goed-Amerikaanse
waditie werd alle vuile was buiten-'
gehangen. Langzaam maar zeker
werd het ook voor de buitenstaander
duidelijk wat er precies aan de hand
was.
Twee belangrijke factoren vooral wa
ren verantwoordelijk voor de situatie
in Amerika, zoals die op dat moment
was. Op de eerste plaats, zo bleek,
had de zaak een zuiver-militaire ach
tergrond. In de eerste jaren na de oor
log bezaten de Verenigde Staten een
volstrekt monopolie op het gebied van
de kernbewapening. Om hun kernbom
men naar alle delen van de wereld te
kunnen vervoeren, bouwden zij een
geweldige vloot zware bommenwer
pers, die werden ondergebracht bij
het Strategie Air Command, het SAC.
redenen, naast elkaar of tegen elkaar
in werkten.
De regering-Eisenhower greep dras
tisch in. Het NACA werd opgedoekt en
vervangen door de NASA, de ^National
Aeronautics and Space Administration,
wederom onder leiding van burgers.
Het leger, de luchtmacht en de mari
ne, hoe hard de admiraals en gene
raals ook gromden, werden aan de
NASA ondergeschikt gemaakt. Al het
werk werd van nu af aan nog maar
één keer gedaan, én goed.
rie slagwoorden zijn het symbool
van de Amerikaanse schema's:
Mercury, Gemini en Apollo. Wat
Mercury inhoudt, is nu bekend
genoeg. Glenn en Carpenter beschre
ven hun drie rondjes rond de aarde m
het kader van dit project. Een zware
Atlas-raket bracht hun capsules, de
Freedom 7 en de Aurora 7 (het cijfer
zeven heeft verder geen betekenis, het
symboliseert alleen de samenwerking
van de zeven Amerikaanse astronau
ten) in de begeerde baan. Alle kran
ten schreven: zij bestuurden hun cap
sule zelf'. Het woord besturen echter
is in dit verband een zeer eufemisti
sche uitdrukking. Het is duidelijk dat
noch Glenn, noch Carpenter in staat
waren ook maar één enkele wijziging
aan te brengen in de baan van de
Freedom en de Aurora.
Fopulair uitgedrukt: een kunstmaan
bemand of niet, blijft in een baan
rond de aarde omdat de beide krach
ten, die er op worden uitgeoefend, in
evenwicht zijn. Op het moment dat de
capsule van de draagraket wordt los
gemaakt, heeft hij een bepaalde voor
waartse snelheid. Deze voorwaartse
beweging, die men zich moet voorstel
len als een bepaalde kracht, komt over
een met de aantrekkingskracht van de
aarde. De baan rond de aarde is dus
de resultante van beide factoren. Er
zijn mensen, die denken, dat Gagarin,
Titov, Glenn en Carpenter gewichts
loos werden, omdat zij buiten het aard
magnetisme reisden. Het bovenstaande
maakt duidelijk, dat het tegenoverge
stelde het geval is. Juist het magnetis
me veroorzaakt de gewichtsloosheid
in combinatie met de voorwaartse
kracht.
Uit het bovenstaande blijkt ook, dat
Glenn en Carpenter hun capsules niet
zelf konden besturen. Het enige wat zij
konden doen was het aanbrengen van
correcties in de stand van de capsules
Deze capsules hebben de vorm van
een televisiebuis. De ene kant ervan
zo kan men het zich het beste voor
stellen, is het taps toelopende gedeel
te van de TV-buis, die in oude toestel
len achter de kast uitsteekt. De astro
naut zi-t met zijn rug tegen de andere
brede kant: het „beeldscherm". Hi;i
reist achteruit: de beweging dus, die
men krijgt, als men een tv-toestei
naar voren schuift.
heeft om een ruimteschip in een direkte
baan van de aarde naar dv- maan te
schieten, kan nog nie-t worden gebouwd.
Bovendien zijn aan een dergelijke werk
wijze nog vele andere nadelen het
risico van onnauwkeurigheid wordt gro
ter verbonden. Daarom hebben de r.
Amerikaanse plannenmakers zich ge- het kader van het project Gemmi zullen
heel geconcentreerd op de methode van vele astronauten zich moeten oefenen
bet „rendez-vous in de ruimte" ,n techniek van het rendez-vous m
romantisch woord voor een
lijke en uiterst gedurfde onderneming.
Er zijn, behalve een direkte reis, nog
twee andere methoden om naar de
maan te reizeh. De eerste noemen de
Rond de capsules van Glenn en Car
penter was een stelsel van buizen be
vestigd (de zogenaamde „nozzles")
Elke buis was verbonden met een re
servoir waterstofporoxyde, de „brand
stof". Door het bedienen van een hand-
Ie kan de astronaut het waterstofpero
xyde uit bepaalde buizen laten ont
snappen. Hij verandert dan de stand
van de capsule. Op drie manieren kan
hij correcties uitvoeren. Hij kan het
puntige gedeelte van de capsuie op en
neer bewegen (die beweging noemt
men de „pitch"), hij kan dit gedeelte
naar links en naar rechts doen gaan
(de „yaw") en hij kan de gehele cap
sule om zijn as laten bewegen (de
„roli").
Dit is alles, maar het is belangrijk.
Op het moment dat de astronaut zijn
remraketten in werking stelt, ver
breekt hij het evenwicht tussen voor
waartse beweging en aardmagnetisme
De laatste kracht wordt sterker dan
de eerste, de capsule daalt. De stand
van de capsule op net moment, waar
op de daling begint, is uiteraard van
het grootste gewicht. De voorzijde van
het ruimtevoertuig (het „beeldscherm'
dus) moet precies in de valrichting
wijzen, omdat daar het hitteschild is
bevestigd, dat de enorme hitte, die ont
staat bij terugkeer in de dampkring,
moet opvangen. Bovendien, door het
systeem van „pitch", „yaw" en „roll"
s de capsule geen redeloos draaiende
ol in de ruimte.
Aan de voltooiing van de raket Titan
II, die de Gemini-capsule in een baan
rond de aarde moet brengen, wordt
reeds lang hard gewerkt. Inmiddels
staat ook de enorme raket Saturnus
C-5 op stapel. Het is deze raket die
de Apollo-capsule in de ruimte moet
brengen. Het is overigens niet noodza
kelijk dat de capsule eerst in een baan
rond de aarde wordt gebracht. Ver
loopt de ontwikkeling van de Saturnus
C-5 naar wens, dan zal men wellicht
middellijk - in een baan rond de maan
te brengen, hetgeen nog altijd bedui
dend gemakkelijker is dan een recht
streekse landing op de maan.
Natuurlijk moet er nog enorm veel
gebeuren voordat het project Apollo in
werking treedt. Om te beginnenin
Een model van een van de eerste Rus
sische „ruimteschepen", nl. die waarin
de hond „Zwartje" een paar jaar ge
leden als voorloper van de kosmonau
ten een tocht rond de aarde maakte,
waarna het dier behouden op aarde
terugkeerde, is in 1961 in Moskou voor
het publiek tentoongesteld geweest.
een in de techniek van het rendez-vous in
hardzake- de ruimte. Daarvoor heeft men de
volgende werkwijze opgesteld. Een At
las-raket zal een onbemand ruimte
schip in een baan rond de aarde bren
gen. Dit ruimteschip voert een raket
mee van het type Agana B. Daarna
brengt de Titan II een Gemini-capsule,
met twee astronauten aan boord, even
eens in een baan rond de aarde. Aan
de astronauten dan de taak hun ruim
teschip samen te voegen met de on
bemande capsule en de Agena-B-raket
te gebruiken om zichzelf naar de aarae
terug te schieten. Pas wanneer voldoen
de astronauten op deze wijze ervaring
hebben opgedaan met de techniek van
het rendez-vous, kan men er serieus
aan gaan denken een Apollo-cabine
naar de maan te sturen.
Na de geslaagde ruimtevluchten van
Glenn en Carpenter waren de Ame
rikanen vol vertrouwen dat zij ae Kus
sen zouden kunnen inhalen en het eerst
de maan zouden bereiken. Na de op
zienbarende prestaties van Nikolajev en
Popovitsj zijn zjj dat niet meer. Niet
alleen hebben de beide Russen, naar de
huidige maatstaven gemeten, een zeer
lange tijd in de ruimte doorgebracht,
maar hun tweenngvlucht bewees boven
dien zonneklaar, dat de Russische ge
leerden eveneens demethode van het
rendez-vous in de ruimte hebben geko
zen om naar de maan te reizen. Deze
ontdekking kwam voor de Amerikanen
als een schok. De grote vraag is nu
welk van beide landen het eerst een
raket kan maken, die voldoende stuw
kracht heeft om een ruimteschip in de
buurt van de maan te krijgen. De Ame
rikanen zijn er, getuige hun jongste uit
latingen, nog helemaal niet van over
tuigd, dat de Russen ook deze wedstrijd
zullen winnen.
mannen van Cape Canaveral kortwef
EOR, een afkorting van Earth urmx
Rendez-vous. Werkt men volgens
dit
Bij dit alles komen dan nog vele an-
systeem, dan brengt men twee rumie- dore problemen. Wat kan men doei
schepen in een baan rond de aarde, oe tegen het probleem van de oververhit-
een bemand, de ander bevracht me ting? Wat kan men doen tegen de do-
een raket. Beide satellieten worden ei ,jeiyke stortvloed van radioactieve deel-
gens in de ruimte samengevoegd lu tjes, die loskomen bij onverwachte erup
één ruimteschip, waarna de rakex va ties van de 20n? c
de onbemande satelliet wordt filtert" deze deeltjes
om het geheel, of een deel «van uit
GHERMAN TITOV
NIKOLAJEV
Onze dampkring
en maakt ze
ons onscnadelijk. Dat voordeel
POPOVITSJ
Fot hun volgende succesnummer zullen
debTan'*rondV aarde Uhebben uU^aaTniTt. wij ongetwijfeid weer n-ts^nhenho-
in een baan naar de maan te brengen. laaten> d]e men in ITlimtevoertuigen ren. Grote verrassingen bbjven moggie
Men moet de astronauten dan na heeft meegegeven, vertoonden na terug- en juist dat maakt de „spa
hik ook raketten en «en^anceerm keer aiIerlei cekke genetische afwijkin- spannend. Hst is als een
space race'' zo
een schaakspel
van wie de een
jjjiv ia/a ittAcixcn S' Hp maan «liciici jrnj.
latie meegeven omzichzelf vang gen. En zo kan min "doorgaan.'" tussen ^ee, personen, A1_
naar de aarde te kunnen teiug De kaarten voor het snel zijn ge- hardop denkt en de ander zwijgt. Al
T one- hebben de Amerikanen gewerkt schud. Niemand weet echter van de 'een zijn zetten zijn zichtbaar
ija-ng uvuu^n KOR-sv- Rusrp
anvankelijk lag het in de bedoe
ling, in het kader van het pro
ject Mercury, nog een derde as-
stronaut rond de aarde te laten
reizen. Van dit plan is men echter af
gestapt. De Amerikanen willen nu nog
deze zomer een ruimtereis van zes om
wentelingen organiseren. Daarna gaan
zij streven naar een vlucht van acht
tien „orbits", zoals men op Cape Cana-
aan tie ontwikkeling van dit EOR-sy- Russen, wat zij kunnen en wat zij doen.
steem, Juist ^^k"^
ter zijn zij tot ue s1"1»*""
dat een andere methode
verdient. Die methodehert LOR,_een
afkorting van Lunar Orbit Kendez vous.
Hoewel definitieve .^^"n^fgTs
omda^het1 werk" voorlopig gelijk blijft)
Thet vrijwel zeker dat men het 1%
svsteem zal kiezen voor (1e toekomsti
ge reizen naar de maan.
Een Lunar Orbit Rendezvous gaat als
volgt. Een Apollo-capsule, bemand met
drie astronauten, wordt eerst in een baan
rond de aarde gebracht. Men maakt
enkele „orbits", daarna schieten de as
tronauten zichzelf met behulp van een
meegenomen raket in een baan naar
de maan. Eventueel kan men hen die
raket ook „nazenden" met behulp van
de EOR-methode. De driepersoonscap-
sule, die drie dagen .nogdig zal hebben
om zijn doel te bereiken, landt niet op
de maan, maar begint er omheen te
cirkelen. Vandaar dus de naam: lunar
orbit.
Terwijl de Apollo-cabine rond de maan
cirkelt, stappen twee van de drie as
tronauten over in een kleine capsule,
die men speciaal voor dit doel heeft
meegenomen. Deze capsule wordt met
behulp van een. raket uit de cdrkeling
ARIE KUIPER.
Dze tekening betreffende de geslaagde Russische dubbele
woensdag in het Russische blad „Pravda". Boven de Vostok 111 van Nikolajjv
en onder de Vostok IV van overste Popovitsj.De tekening toont de drietraps
raketten waarmee de mimtecabines omhoog zyn gevoerd met op de neus deze
cabines? die een granaatvorm hebben en patrijspoorten vertonen. (Telefoto).
