'n
Herinneringen aan tweede wereldoorlo
MoetCapitulatiemuseum capituleren
voor onvoldoende belangstelling?
meentebestuur van Wageninéen
sluit voorlopig de poort
keuze gaat tussen
MOGELIJKHEDEN
drie
1
11
iêtMl
■Hl
KUNST BLOEIT OP IN KROTWONING
In
Een pijp doet méér
dan branden!
Pijproken geeft
rust en voldoening
1P%1
'eb-J'
Cartografie in Den Haag
ventaris wordt
niet verspreid
Idylle ontkend
A. de Limbourg
Stirum
TL
5JP
e V
M
J
De daad van
willekeur"
Surinaamse minister
treedt af na uitspraak
van gerechtshof
„Er is niets tussen
mij en prinses Irene
llili I
MIVA-collecte op
zondag 16 september
i
J?T NIEUWE dagblad
oorKfï«
piaa^ijei^
va
VïCm TUlTt* W7<a*1tTI 11^01 (f^rf^Ttll "II Ttll (T^/#3k-It1l pen in Holland hebben gecapitul
l945e HaS n*e* vee' m,eer dan een ruïne, waar de vijfde mei
aan ^n. aantal handtekeningen officieel een einde maakte
het jVïaar terreur en tien miljoen Nederlanders weer in
p;c ezi': stelde van hun democratische rechten. Deze histo-
_lsche nlcofo
de lC a!s was Wageningse hotel „De Wereld", door
om es ftingen deerlijk aangetast, maar nog wel geschikt
kes enerz,'jds prins Bernhard en de Canadese generaal Foul-
stri'd nUerzi-jd® hevelhebber van de 120.000 man Duitse
Jachten in westelijk Nederland, generaal Blaskowitz,
ca v r<*og onderkomen te bieden voor het bespreken der
PlaatU a^e^ePahn^en* Zeventien jaar lang heeft men de
Piet Waar on® vo"^ zÖn vrijheid op papier herkreeg, met
Clt éeconserveerd. De tafel, de simpele armstoelen, zelfs
ten Waarmee de beslissende signaturen op de documen-
ranrfZl\n- <*ezet' dat alles verkeert nog in dezelfde staat en
J-oh-k^g ajs 0p die gedenkwaardige dag van onze be-
Vei-rf1 zou hunnen denken, dat de heren zojuist hun
^gaderxng hebben opgeheven., ware het niet, dat de ver-
dier-e ^nfourage van foto's, kranten, bulletins en proclamaties
het rU^ ^rect wegneemt. Door een voorlopig besluit van
'nn a*eninëse gemeentebestuur dreigen nu al deze her-
hetTnjSen aan een der meest vreugdevolle momenten in
deri estaan van onze natie uit hun historisch kader te wor-
n ell^erwijderd. 15 september gaat het capitulatiemuseum
in geval dicht. Niemand kan nog zeggen, wat er met de
Ventaris gebeurt.
Boeiend
,Jaatste Jaren is het bezoek
p?aal van hotel „De Wereld"
capit, ,1 as*°witz onvoorwaardelijk
her' eerde, sterk teruggelopen,
hog ijar haalde men de duizend
bez0piet- Klaarblijkelijk heeft het
\vegp/\erstal bij B. en W. een over-
Sluit ?ol gespeeld bij hun be-
het rm, g omtrent het lot van
in (je vi'sfe,urnPje. In een tijd, waar
dag een 5-e mei als nationale feest-
^Orden cutabele kwestie is ge-
deren valt het niet te verwon-
v°°r 'd aat ook de belangstelling
°hze l ^ateriële souvenirs
aan
2eer VnJding tanende is, hoe-
te bet Verschijnsel op zich ook
ls' of m vait. Een ander punt
ais crif611- bestaande interesse
^°or kf ,erJUm mag beschouwen
?e autb„aIof n'et handhaven van
°hrap-o ^le^e attributen en en-
v
mi
Een pijp schenkt U veel rookgenot.
Maar hij doet nog méér; hij schept
een oase van rust... hij brengt U tot
andere gedachten... en hij geeft U
zelfs de oplossing van dat huis
werk in. Probeer maar. U hebt toch
ook een pijp?
C00PVAERT brandt kalm en rookt koel!
De beste manier om van een pijp te ge
nieten: stop hem met Coopvaert! Een
veelzijdige, moderne mélange van ge
selecteerde tabakken. Door-en-door rijp,
brandt langzaam en rookt heerlijk koeL
BONBONS
Rode Kruis kreeg vier
ambulance-auto's
fcO1
per w
I*'
in
,or
enl rfe 'id
|mb
P«m
1 Lef O
(f -r* - I mei 1945. Daarin is sprake van hel
Jj
Ces o vu UV V^auauvav ^vuwi aai x uui«
Binnenkort echter verhuist dit bureau
naar de stadsbrink en het gemeentebe
stuur vreest, dat daarna een nog sterke
re teruggang in de bezoekcijfers zou op
treden. Men heeft besloten de voorziene
ontwikkeling niet af te wachten en het
museum direct na afloop van het toe
ristenseizoen te sluiten. Hiermee is even
wel nog niet gezegd, dat het lokaal van
„De Wereld" wo'dt cntruimd. Er zijn
in feite drie mogelijkheden waartussen
de keus zal gaan: de toestand zan on
veranderd blijven voortbestaan, eventu
eel met grotere steun van het Rijk;
hotel „De Wereld" zal weer geheel ho
tel worden thans Is het benedengedeel
te alleen café-restaurant en de boven
verdieping is verhuurd aan het Agra
risch Centrum, welke instantie echter
in de naaste toekomst een eigen kan
toor zal betrekken en ten derde: ge
heel het gebouw zal worden gewijd
aan de bevrijding.
Het overleg hierover met de belang
hebbende partijen, zoals het Rijk, de
stichting Nationaal Oorlogsmuseum te
Overloon en het Rijksinstituut voor Oor
logsdocumentatie, is nog niet geopend.
Het is in elk geval niet de bedoeling
van het gemeentebestuur om de concre
te herinneringen aan ons bevrijdingsuur
gemeentelijke eigendommen spoor
loos te laten verdwijnen of her en der
te verspreiden.
Pièce de Résistance van het museum
is dus het meubilair '.vaar prins Bern
hard, toenmalig opperbevelhebber van
de Nederlandse binnenlandse strijdkrach
ten, generaal Foulkes en brigadegene
raal Gilbrlde aan de ene zijde, gene
raal Blaskowitz en luitenant-gene
raal Reichelt aan de overkant, tijdens
de capitulatiebesprekingen gebruik van
maakten: vier stoelen aan weerszijden
van de driedelige tafel. De bezoeker is
daarop natuurlijk spoedig uitgekeken,
ook al beschikt hij over nog roveel fan-
tastie, en daarom zijn voor hem de wan
den van dit zaaltje, die volhangen met
oorlogspublikaties, "wel zo boeiend. Veel
zeggend voor de wanhoop waarmee de
bezetter tot het laatst toe ons volk on
der de duim trachtte te houden, is bij
voorbeeld een bekendmaking aan de be
volking van Noord-Holland, gedateerd 4
ha j. suuve
Officp?" die in het uur van onze Het Wageningse hotel „De Wereld", waarvan dt bestemming nog onzeker is.
gespee]d ^evrÜhing een rol hebben
l2?Ldei1 hun zin voor
■tia i6 Poch sP°orwagon van maar-
K 1 de nacht ar-ee"-DuitSe cfjmmis-
18 do
van 10 op 11 novem-
Zona takendo ^'M^n-stilstandsovereen-
°veriSens g te bewaren,
t>]a'n deze z^lfdo ^nen vermoeden,
nameliikln en, op dez«lfde
lïrkG10, later Rethondes b.'j Com-
ci^bren2®^ nogmaals een soortgelijk
'340 >gokee?d* tsvmd«b alleen in pre-
Nn„kozen de Dm?Chtsverh0Ut1inS In
hn ri?e ironie Feeh 0rs namelijk met
<dlcteren sP°°rwagon voor
abenst ii11 voorwaarden voor
lu^U is^ 'tllStand Pétain.
"'fl een soortge-
hj(v,.lVageriin f het handhaven van
waarri^apitulatiem-,seum de
v^ bdee2j°rtU ™a^n, maar het
v°lkere„ k ont wel aan. hoe
Nsti1®1 conserv^- s hobben gehecht
Ku^ndi?hpndserv eren van plaatsen en
^oi jSesohiedeni'a 1® biJ.,k®ei"Punton in
®bben gesneeld a'h 5^ passieve,
«espeeld. Alleen hierom al zou
het te betreuren zijn. als Wageningen,
en daarmee ons land, deze tastbare her
inneringen aan de vijfde mei 1945 zou
verliezen.
Hotel ,,De Wereld" was ten tijde van
de capitulatie nog particulier bezit. Een
paar jaar na het einde van de oorlog
droeg de eigena~~ "°bouw over aar
het Rijk, zodat de handhaving van.het
museum gewaarborgd leek. weliswaar
had men de tafel, stoelen en het verde
re materiaal waarmee de permanente
tentoonstelling was verrijkt, naar een
ander vertrek overgebracht (de vroe
gere ontbijtzaal), maar aan het karak
ter van de historische ontmoetings
plaats had deze decorwisselirveen af
breuk gedaan.
De exploitatie van het hotel werd aan
de gemeente toevertrouwd, tn de kaart
verkoop voor het museum verzorgde de
plaatselijke V.V.V. Het feit, dat het in
formatiekantoortje ten behoeve van het
vreemdelingenverkeer vlak naast hotel
„De Wereld" is gevestigd, vormde ja
renlang een stimulerende factor voor het
bezoek.
mei 1945. Daarin is sprake van het „fou
tieve bericht als zouden de Duitse troe-
S;n in Holland hebben gecapituleerd."
it bericht is, aldus de publikatie, ont
staan uit „verkeerd begrepen vijandige
meldingen." Er zal streng worden op
getreden tegen eventuele demonstraties,
zo besluit het bulletin. Eén dag later
was de capitulatie een feit. maar des
ondanks hebben de Duitsers, op 7 mei
hun dreigement op weerzinwekkende
wijze volvoerd.
Vlak daamatffet hangt een proclama
tie van „de vertrouwensmannen der
regering," die op hun beurt vermanin
gen richten tot het volk nu het leeft
in de-roes der vrijheid. „Zoals ons
volk sterk was in de verdrukking, zo
getuige het van kracht en zelfbeheer
sing Dij de bevrijding," zo spreken zij
met opgeheven vinger tot het uitgela
ten vaderland.
Men wordt in Wageningen voorts her
innerd aan de beruchte arbeidsinzet,
verplicht voor mannen van 17 tot 40
jaar. Meegebrachte fietsen blijven in
het bezit van de eigenaar, vermeldt de
betreffende bekendmaking geruststel
lend, om even later in een heel andere
toon te vervallen: „op hen die pogen
te ontvluchten of weerstand te bieden,
zal worden geschoten," met vette let
ters. Weet u de tegenprestatie van de
Duitsers nog? Een dagelijkse vergoe
ding van goede kost, rookartikelen en
vijf gulden.
Interessant is ook het proces ver
baal van een Utrechtse dame, die een
boete kreeg van acht gulden wegens
het op de geboorte dag van de „ehema-
lige" koningin dragen van een oranje
speldje alsmede van een broche met
het opschrift „wij willen Holland hou
wen".
Hoewel stuk voor stuk belangwekkend
maken de in Wageningen verzamelde
voorwerpen, knipsels, krantjes en bul
letins toch een sterk fragmentarische
indruk. Zij dekken slechts een klein
deel van heel die schrijnende werke
lijkheid die voor Nederland de periode
1940-1945 heeft ingehouden. Men heeft
het toneel, waar de overgave van de
resterende Duitse troepen in ons land
op papier is geregeld, voor het nage
slacht willen bewaren, en dit verder
wat aangekleed met toepasselijk mate
riaal. Nu de huidige situatie als onbe
vredigend wordt opgevat niet hele
maal ten onrechte, dunkt ons doet
zich wellicht de gelegenheid voor om
heel het hotel „De Wereld" als een
soort bevrijdingsmuseum van nationale
betekenis in te richten, met als cen
traal gegeven de tafel, waaraan de ge
allieerde bevelhebbers hun voorwaar
den dicteerden ter waarborging van de
vrijheid. Of is zeventien jaar de ter
mijn, waarin we dergelijke herinnerin
gen afschrijven?
HANS STEVENS
PARAMARIBO, 21 aug. (ANP)
Gisteravond werd officieel meegedeeld,
dat de Surinaamse minister van justitie
en politie 's morgens zijn portefeuille
ter beschikking had gesteld. In een
aan de waarnemend gouverneur van
Suriname gericht schrijven deelde mi
nister H. Shriemisier mee, te willen
voorkomen, dat rondom zijn persoon
een conflictsituatie zou ontstaan. De
portefeuille van justitie en politie zal
voorlopig worden beheerd door minis
ter-president mr. S. D. Emanuels.
Zoals gemeld was de rechterlijke uit
spraak in een proces tegen de minister
voor hem ongunstig. Het gerechtshof
had bevonden, dat hij jegens een rijst-
handelaar „een daad van willekeur"
had begaan. Vrijwel onmiddellijk na de
uitspraak eiste de „Actiegroep", een
der belangrijkste politieke groeperingen
van Surinamers van Hindoestaanse af
komst, in een door haar uitgegeven
communiqué het aftreden van de mi
nister.
'r r
5eb«nryp*ulatiemusfum de tafel en stoelen die als meubilair
e oeoprehingen over de overgave der Duitse troepen in ons land.
(Advertentie)
Uw zorgen voor morgen bij DE OLVEH geborgen.
(Van onze correspondent)
BRUSSEL. 21 aug. „Er bestaat
geen idylle tussen mij en prinses Ire
ne." Dit verklaarde graaf Albert de
Limbourg Stirum aan een redacteur
van de „Gazet van Antwerpen," die
hem tijdens het weekeinde was gaan op
zoeken naar aanleiding van het bericht
dat vorige week was gepubliceerd door
een Brussels weekblad en volgens het
welk „de oude adellijke familie de Lim
bourg Stirum met genoegen een huwe
lijk van een harer leden met een piin-
ses van het Huis van Oranje tot stand
zou zien komen."
„Ik verzeker het u ten stèlligste: er
is niets tussen mij en Irene," aldus de
graaf in antwoord op een vraag van de
journalist.
Overigens wilde hij geen bijzonder
heden bekend maken over zijn betrek
kingen met het Nederlandse hof.
Anderzijds signaleerde de verslagge
ver van de Antwerpse krant echter dat
„de naaste geburen" van de familie De
Limbourg Stirum in Huldenberg, een
kleine plaats in Vlaams Brabant, nog
steeds de overtuiging zijn toegedaan dat
zij prinses Irene reeds verscheidene ke
ren op hel kasteel van Huldenberg heb
ben herkend. In verband daarmee herin
nerde de „Gazet van Antwerpen" er
aan dat een nicht van de gravin De
Limbourg Stirum, gravin d'Yve, on
langs in net huwelijk is getreden met
jonkheer Loudin, tijdens een plechtig
heid in Brussel die werd bijgewoond
door de prinsessen Beatrix en Irene.
„Het was voldoende dat laatstgenoem-
ïee} danste met graaf Albert om de
verbeelding van enkele hoge genodigden
op hol te-jagen," aldus de verslagge
ver. „Vandaar de geruchten over een
toekomstig huwelijk."
(Advertentie)
.nte
coopvaert
UTRECHT, 21 aug.,— De MIVA zal
dit jaar voor de tweède maal aan de
kerkdeuren collecteren. Zij heeft van de
bisschoppen toestemming gekregen dit
te doen op zondag 16 september be
houdens medewerking van de pastoors
der parochies. De eerste collecte van
vorig jaar was een groot succes; ten 1
behoeve van verkeersmiddelen voor de
missionarissen ontving de MIVA uit
de kerkinzameling f 240.000.
(Advertentie)
De drie Duitse kunstenaars in hun gezellig opgeknapte krot te Harlingen.
CHOCOLADE VELOURS;
een heerlijke, zachte roomvulling met
fijne stukjes caramel, f. J.. p, 100 gr.
DEN HAAG, 20 aug. De voorzitter
van het Nederlandsche Roode Kruis mr.
F. H. de Graaff heeft vanmorgen na
mens het hoofdbestuur vier ambulance
auto's in ontvangst genomen. Dit ge
schenk werd aangeboden ter gelegen
heid van het gouden jubileum van een
auto-importfirma.
Krotwoningen in Friesland wor
den kostbaar, vooral de laatste
jaren. Als ze maar ergens idyl
lisch zijn gelegen, of in de
buurt van het merengebied of de zee.
Er worden door liefhebbers uit bin
nen- zowel als uit het buitenland fan
tastisch hoge bedragen voor gebo
den. Soms twintigduizend gulden of
nog meer. Er wordt dan wat noodza
kelijk timmerwerk aan gedaan en de
nieuwe bezitter heeft een trots zomer
huis. Verschillende gemeentebesturen
hebben reeds maatregelen genomen
om verkoop tegen te gaan. De nieuw
bouw in Friesland baseert zich im
mers voor een groot deel op het onbe-
woonbaarverklaren van oude wonin
gen, waarvoor dan vergunningen voor
nieuwbouw kunnen worden verkregen.
Diverse gemeentebesturen zitten nu
met de handen in het haar, omdat
ze op ruime schaal onbewoonbaar ver
klaarden, maar diezelfde woningen nu
weer opgeknapt aangeboden krijgen
met het verzoek de onbewoonbaarver
klaring op te heffen. Maar die wonin
gen komen dan niet meer aan de be
volking ten goede...
Drie artiesten Jit Duitsland vonden
zo'n krotwoning in Harlingen, verval
len en oud, maar met een fantas
tisch mooi uitzicht op zee. Geld om
ze te kopen hadden ze niet zodat ze
h»t gemeentebestuur niet voor een
probleem stelden. Althans niet in bo
venaangehaalde zin. Wel trokken zij
naar de burgemeester met het vrien
delijke verzoek er voor twee maanden
hun intrek te mogen nemen. Tegen be
taling van tien gulden legesrechten
kregen ze er genadig toestemming
voor. De gemeente bood zelfs nog
hulp door een timmerman van ge
meentewerken de zaak iets te laten
opknappen. De jongelui kregen een ta
fel, wat stoelen en een oud potkachel
tje. Want de zomers in Nederland kun
nen koud zijn! Van de petroleumboer
kregen ze prompt een petroleumstel
en een petroleumlamp cadeau. Teken
papier en verf hadden zij bij zich.
Meer hadden ze niet nodig om vol
maakt gelukkig te zijn!
In die krotwoning zijn thans tiental
len schilderijen vervaardigd van Har
lingen, van de zee, van Terschelling
en Vlieland en van het Friese land
schap. Ze waren alle drie twee he
ren en een dame verrukt over de
reinheid van het Friese landschap en
over het uitzonderlijk mooie licht, dat
het watervlak van de Waddenzee
weerkaatst op de toch al zo mooie
middeleeuwse gevels van Harlingen.
Bij hen thuis, in het Roergebied van
Duitsland, zitten ze altijd tegen een
grijze stoffige lucht te staren; hier
'O Friesland vonden ze een nog onbe
dorven natuur met een klaarheid, die
ze niet meer voor mogelijk hadden
gehouden.
De 27-jarige Ulrich Grenzheüzer
woont in Bochum, waar hij docent is
aan de Volkshogeschool. Zijn 26-jarige
vriend Karl Ffiedrich Rahmann is uit
Wuppertal afkomstig. Beiden zijn ze
reeds afgestudeerd aan de kunstacade
mie te Dusseldorp. De derde is de 22-
jarige Sylvia Steiger uit Keulen, die
nog aan de academie studeert. Alle
drie voorzien ze zich min of meer in
him dagelijkse onderhoud door het ma
ken van ontwerpen voor tapijt- en tex
tielfabrieken. Maar hun hart gaat uit
naar de vrije tekenkunst en naar de
experimentele kunst. Het is een kunst
die het grote publiek nog niet be
paald aanspreekt, ten eerste niet om
dat ze er lang niet altijd in slagen om
hun gevoelens in lijn en kleur gestalte
te geven, anderszins niet omdat uit het
resultaat moeilijk waarneembaar is,
wat de kunstenaar er in heeft probe
ren te leggen
De tekeningen, aquarellen en etsen
van Harlingens Duitse gasten (thuis
zuilen ze straks vele van hun studies
in olieverf gaan zetten) worden een
tijdlang tentoongesteld in de expositie
zaal van kunsthandel Van Hulsen te
Leeuwarden. En eenmaal weer thuis
zullen ze nog lang en dankbaar aan
hun vakantie terugdenken. Want niet
alleen om het klare licht, de schoon
heid van lijn en de ongereptheid van
het Friese landschap, maar ook van
wege de vriendelijke en voorkomende
houding van de bevolking vonden ze
Harlingen een waar paradijs.
Een vlijmscherpe brandauerpen,
inktzwarte inkt, een schrap-
naald en een klein loupje zijn
de „gereedschappen" geweest
van een team van zes man bij het
tot stand brengen van een omvang
rijk werk, waaraan juist dezer dagen
in het Haagse stadhuis de laatste
hand is gelegd: de vervaardiging van
een nieuwe kaart van 's-Gravenhage,
schaal 1 op 5000. Dat team, dat
officieel heet „de afdeling carto
grafie van het gemeentelijk grondbe
drijf", heeft er tussen ander werk
door vijf jaar aan gewerkt. Het resul
taat is er dan ook naar: een enorme
kaart die in veertien verschillende
tinten werkelijk héél Den Haag laat
zien. Alle huizen, maar ook alle
schuurtjes staan er op aangegeven;
geen bospaadje is vergeten en zelfs
de talloze duintoppen vindt men er
op terug. Geschat wordt dat één man
er twaalf jaar werk aan gehad zou
hebben, wat betekent dat dc man na
voltooiing van zijn werk erachter zou
komen dat zijn kaart inmiddels waar
deloos, want volledig verouderd zou
zijn.
Buitenstaanders kunnen zich niet
voorstellen welk uiterst minutieus
werk hiervoor moest worden ver
richt. Het is duidelijk dat die tien
duizenden huizen, schuren, kantoren,
scholen en kerken slechts zeer_ klein
kunnen worden aangegeven. Dit be
tekent het zetten van minuscule
streepjes in minuscule dikte; bepaald
geen werk voor iemand die niet inui-
stens kan bogen op een „vaste hand
en zeker oog". „Zelfs innerlijk moet
men voor dat werk volkomen rustig
zijn", zegt de heer T. A. Snoek, die
de leiding heeft gehad bij het werk.
„Wanneer je de avond tevoren laat
naar bed bent gegaan bijvoorbeeld
kun je beter een ander werk aanpak
ken." Met de pen, die herhaaldelijk
met een steen wordt bijgeslepen,
worden de diverse Hjnen getrokken,
in vier dikten die onderling slecnts
tienden van millimeters verschillen.
„Het pennetje moet ervoor in je hand
liggen", zegt de heer Snoek ervan.
De tinten van de kaart zijn niet
zomaar gekozen. Daar is langdurig
mee geëxperimenteerd. Zij moeten
namelijk met elkaar harmoniëren wii
men geen kaart krijgen met een on
rustig en op de duur bijzonder hinder
lijk karakter. De grote kaart is onder
verdeeld in acht stadsdelen, wat het
mogelijk maakt de kaart gemakke
lijker bij de tijd te houden, doordat
veranderingen door nieuwbouw of
sanering eenVoudiger kunnen worden
aangebracht De kaart is op de eer
ste plaats bestemd voor de techni
sche diensten van de gemeenten,
maar ook de buitenwacht, die ge
ïnteresseerd is (architecten, aan
nemers, makelaars, notarissen) kan
de kaart of gedeelten daarvan aan
schaffen.
