SANERINGSSPOOK waart rond op waterlooplein
D
met codeëa<
achterhaald
ROXY-de ras-sigaret
puur voor uw genoegen
Eindelijk een ziekenfondswet
commentaar
Zes jongemannen
randen meisje aan
Ö°k Jack
Maandags Autokerkhof moet weldra tegen de grond
5 see
Het geheim van
de onvindbare
onderdelen
Moedig voorstel van minister
Veldkamp
SïSWsSS'STsa
Gealarmeerde voorbij
ganger bij de daders
&aderin£ in
Caub
J>cVoncIen chauffeur
Haagse politie zoekt
gevaarlijke ampullen
Nieuwe dagblad
ZATERDAG 15 SEPTEMBER 1962
PAGINA 7
vertrek
eatrix bij jongeren-
h %^steer .wordt L
SSS»ig'
i? aUf£f,Sseren- Dit lukte pas,
Beter één Roxy in de hand
dan zo'n snoek vlak hij de kante!
FINE
AMERICAN CIGARETTES
den afzien tijdig de hulp van een me
dicus in te roepen. Naast de oorspron
kelijke „doktersbussen" zijn reeds meer
dan een halve eeuw geleden de zieken
fondsen ontstaan. In vele gevallen bin
nen de sociale organisaties en juist
deze fondsen dragen duidelijk het stem
pel van de bevordering van de eigen
verantwoordelijkheid ten aanzien van
de gezondheidszorg. Zoals evenwel uit
de cijfers blijkt, bleef een groot ge
deelte van de minder draagkrachtigen
buiten de verzekering staan en oncon
troleerbaar groot zijn de nadelige gevol
gen die uit dit feit voor de volksge
zondheid zijn voortgevloeid. Daarom
was het van de bezetter een op zich
goede maatregel een wettelijke ver
plichting in te voeren voor alle loon
trekkers onder een bepaalde inkomsten-
grens. Maar zoals het bij het bezet
tingsrecht ging, op democratische ver
houdingen werd niet gelet. En verzet
tegen ondemocratisch optreden was ge
durende de oorlog uiteraard niet mo
gelijk. Dat bezettingsrecht kende n.i.
twee typische ondemocratische kenmer
ken: er was een z.g. stopgebod, waar
door een verzekerde niet van zieken
fonds mocht veranderen en er werd
een bevriezing van het werkgebied der
fondsen ingevoerd. Dit betekende dat
een fonds op geen andere plaats mocht
werkzaam zijn dan waar het al geves
tigd was op 1 november 1941. Vrij kort
na de bevrijding is dat stopgebod op
geheven, zodat daar, waar meerdere
fondsen werkzaam zijn, verzekerden
kunnen kiezen bij welk fonds zij zich
willen aansluiten. Maar de bevriezing
van werkgebieden werd gehandhaafd
en zelfs gelegaliseerd, zodat het, naar
men zegt, kracht van wet kreeg. Naar
men zegt, want er zijn centrale zieken
fondsorganisaties zoals de Stichting
Autonome Ziekenfondsen (S.A.Z.) en de
Bond van r.-k. Ziekenfondsen, die de
wetmatigheid van deze maatregel, en
eveneens met sterke argumenten, be
twisten en zich dienovereenkomstig
meer dan eens gedragen. Er ontstaat
nu deze situatie. In een bepaalde plaats
of streek, waar maar één ziekenfonds
werkt, geven verzekerden te kennen,
dat zij graag een keuze hebben en dat
ze b.v. zich willen onttrekken aan de
merkbare monopolistische positie van
dat ene fonds. Wanneer dan een fonds
naar keuze aan dat verlangen van de
verzekerden wil voldoen poogt de zie
kenfondsraad dat onmogelijk te maken
en de conflictsituatie is er. Hier grijpt
minister Veldkamp radicaal in, door,
zij het onder beperkende voorwaarden,
de democratische vrijheid te herstel
len. Dat hij zich hiermee het ongenoe
gen op de hals haalt van fondsbesturen,
die zich veilig wisten tegen de aanwe
zigheid van een tweede fonds, was te
verwachten, maar dat men minister
Veldkamp nu verwijt, gelijk in feite ge
beurt door de Centrale Bond van Onder
ling Beheerde Ziekenfondsen, dat het
de minister alleen zou gaan om con
fessionele ziekenfondsen te bevorderen,
achten wij een discussie-niveau dat ook
de opponenten onwaardig is.
In de sector van de vrijwillige ver
zekering brengt de minister een on
waardeerbaar groot goed, n.l. de pre
mie naar draagkracht. Zoals we bo
ven reeds constateerden is er nu tussen
de hoogste en de laagste premie een
verschil van maar liefst 1.42 per
week, met vrijwel gelijke rechten. Er
zijn in den loop van de jaren tal van
pogingen ondernomen om door onder
linge verevening de tekorten bij de vró-
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG, 15 sept. Vijf jon
gens van zestien, zeventien en acht
tien jaar en een man van vierentwin
tig jaar worden ervan verdacht zich
op de avond van de 29e augustus in
het Zuiderpark aan een negentienjarig
meisje te hebben vergrepen.
Het misdrijf, waarover de politie
eerst gisteravond bijzonderheden heeft
verstrekt, heeft plaats gevonden na
een dansavond op de in het park gele
gen rolschaatsbaan. De 24-jarige man,
slager van beroep, was op het hulpge
roep van het meisje afgekomen, maar
inpaats van haar te ontzetten onteer-
de ook hij haar. De verdachten, die
ee,n minitieus onderzoek van de re
cherche werden aangehouden, hebben
een volledige bekentenis afgelegd. Het
meisje, dat volkomen te goeder trouw
was en van onbesproken gedrag, had
op de rolschaatsbaan met een van de
jongens kennis gemaakt. Hij bood aan
haar met de bromfiets naar huis te
brengen, maar reed haar naar een van
te voren met vier vrienden afgespro
ken stille plek van het park. Na het
gebeuren heeft het meisje, dat met va
kantie in Den Haag was. aangifte ge
daan bij de politie; tevens stelde zij
zich met een arts in verbinding. In
middels zijn twee verdachten op vrije
voeten gesteld.
Naar aanleiding van het gebeuren
heeft de politie opnieuw ernstige waar
schuwingen gericht aan de ouders,
goed na te gaan waar en op welke
wijze hun kinderen hun vrije tijd door
brengen. Bij het onderzoek is name
lijk gebleken, dat geen der ouders van
de jongens, die allen uit een normaal
milieu komen, wisten waar hun kinde
ren hun ontspanning zochten en met
wie zij omgingen.
willige verzekering van verschillende
fondsen te dekken. Het voorstel is thans
dat elke vrijwillige verzekerde naar
verhouding van zijn inkomen een pre
mie zal storten in een centraal ver
eveningsfonds. Het nadeel wat hier te
genover staat is dat de vrijheid van
de afdeling vrijwillige verzekering nog
geringer zal worden dan ze op het
ogenblik reeds is. Als immer premie
en verstrekkingen-pakket worden voor
geschreven, wat blijven er dan nog
voor mogelijkheden over voor een eigen
beleid? De enige mogelijkheid zal dan
zijn het aanvullingsfonds dat elk zieken
fonds kent teneinde de ongedekte risi
co's in de beide vormen van hoofd
verzekering alsnog te dekken. Een an
der nadeel zien wij in het feit, dat de
ambtenaren niet onder deze zieken
fondswet zullen komen te ressorteren.
Natuurlijk kennen we wel het bezwaar
dat in de ambtenarenwereld tegen deze
opmerking onzerzijds bestaat, maar we
zullen het hier en nu niet trachten te
weerleggen maar volstaan slechts met
de constateringen. Wanneer we dit wets
ontwerp tenslotte zouden willen noemen
een eerste stap op de weg naar een
volksverzekering ten behoeve van de
gezondheidszorg, dan stellen we hier
mee vast, dat minister Veldkamp ook
met dit wetsontwerp aan Nederland een
belangrijke dienst bewijst.
(Advertentie)
JaCk MAANDAG
'joodse gein.
O
JS heeiv, I. sept. Prinses
Vf.rot Mor dit weekeinde deel
V b/0el> lerinK van de Europese
-«Scnunien uit ©en aan-
coJK? op initiatief van het
Europese jongeren.
wnr,u gehouden in het
door een zeep-
rnv\a?l'.t te» i? nfe,s door een zeep-
'8den beschikking gesteld; af-
h a-an ,iUlt achttien landen ne-
ïan»el?de gisteren incognito
o*1" Frankfort. Op Schiphol
r}6t doel van reis erg
v/graaf IJe enige aanwezige
VaSr^af T aanwezige
h de door adjudant Veld-
/"arechaussee streng ver-
'l&i van .Marechaussee streng ver-
V6 Zelf» vertrek een foto te
tail Waail Van de publieke balus-
l«;%„biera wel een bezoeker met
X», «e JS.erd toegelaten. Later
vkn iksvo°rlichtingsdienst het
f\ ae Prinses bekend.
„^stera bijrijder uit Rotterdam,
de Si-jarige Heer-
«x-jiuiKe neer-
n op L \a,n efn bestelwagen.
Veltij' en /,e Akerstraat danig toe-
öi w. a bloeden stop p-psiü p-pn
ep Akerstraat danig toe-
bloedenstoe geslagen.
otiijir deze vechtparty was
A Geinig betekenend voor-
i»A
^telwagen, op
SS?' eëa va,n ae bestelwagen, op
US ij ®®r tor adres> reed vrij lang-
CTw® oï^hde gePoeSen van de ach-
4hua*oneri»jringcar-chauffeur.
VA te r,® d probeerde deze de
rOKi OhQ,_„PB.SSerpn Tvïf ïnH-o ^00
te piwwrae aeze at
B-adres, xr van deze wagen het
parPad„?e^onder; e.nlangs
n bad gevonden en langs
ÏSSür6erde eren- Toen de touring-
tv pen maakte de Heerlense
gebaar van „Kalm
K6 h' satïien6 touringcar-chauf-
rlenaar-met zvm bür«der gaf
SK»i1(>eeen 1. een geducht pak
A'iit ad stanza zelfs tegen een
Nd JÏS8 wagen op, die be-
Vj vechtT, ng?.deukt.
v'^Cffde rfekt- ZetSt de touringcar
A -.feup lc^ting Diutsland voort.
hl?1 de bestelwagen
voi^a PolitLv^ edende hoofdwon-
i1ptiebuFeau. Met een pa-
iflV ih t Politie een ach-
Op baalde de bus echter
vt' h sit s cpk- moment, dat de bus
6KVflJed had bereikt. De
vd® vechtersbazen, alsook
''til brj» aa de bus en de naam
v bekenfl z"n echter by
eining op het
Waterlooplein
in Amster
dam. Het
„spook der sana-
ring" sluipt al ja
ren rond dit nog
altijd onstuimig
kloppende hart van
wat ooit „Mokum
Olef" heette. Ge
ruchten over een
eerste aanpak van
de afbraak zaaien
altyd weer de
grootst mogelijke
onrust in dit won
derlijke domein van
de rommelbusiness.
Het is en blijft er
ook een handel
er sinds jaar en dag
gevestigd en altijd
nog op niveau door
een vaste trek
die zich niet ge-
makkeiyk laat ver
plaatsen. En men
kan zich voorstel
len, dat de kooplui,
die aan deze ovaal
van-alles - en-nog-
wat hun vaste piéd-
a-terre hebben met
een in zak en as
zitten als de af
braakdreiging weer
de kop opsteekt.
Want het is bekend
Amsterdam gaat
hier de zaken gron
dig veranderen en
de oude vervallen
woningen en pak
huizen, kaal en ver
sleten als door de termieten wegge
vreten, slopen!
Grote angst daarvoor heeft bijvoor
beeld Jack Maandag, de even bewe
gelijke als breedsprakige ras-Amster
dammer, die kans heeft gezien om in
de onderstukken van drie aftandse
pakhuizen en een bescheiden binnen
plaats zoveel onderdelen van auto's
motors, fietsen en brommers op te
stapelen, dat men er gemakkelijk het
ruim van een groot" vrachtschip mee
zou kunnen vullen. Jack heeft daar
voor de door hem zelf gecreëerde naam
„Autokerkhof", waarvan hij het au
teursrecht officieel liet registreren,
jack Maandag, een goede zestiger,
maar volgens zijn Amsterdamse be
schrijving nog altijd goed voor een
paar lenige sprongen en enkele harde
en zuivere stoten op de kin („je hebt
hier geleerd je handen te gebruiken"),
zit nu echt een beetje in de put. Het
gebouw, vanwaaruit de Dienst der
Publieke Werken straks de slijtage
liiiiiiiiiiiimiiiiitiiiiiimiiiiiiiiimmiiiiiiiHiiiimiiiiiiiiiiip
iiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiHiiiiitiiiiiiniiii
slag gaat leiden, is aangewezen en hij
heeft er zijn handel akelig dichtbij
zitten. Om commentaar zit de meester
verteller Jack Maandag nooit verlegen.
En in een sappige stortvloed van
woorden kan men krachttermen horen
als: „Nou hier komt dan 't nieuwe
raadhuis. Best! Laten ze mij dan maar
't oude geven. Voor te veel ruimte
hoeven ze echt niet bang te zijn. Ik
zal er maar es met burgemeester Van
Hall over smoezen. Over zo'n ruil
hoeft ie echt niet te mopperen.
In de pakhuizen van Jack Maandag
kan je te kust en te keur zoeken
in de overvloed aan onderdelen:
tandraderen, ruitenwissers, rich
tingaanwijzers, bumpers, spatborden,
wieldoppen, carburateurs, naven, com
pressors, hele en halve versnellings
bakken, de oudste lantaarns net zo
goed als de meest moderne koplampen.
Je kunt er vrij naar kijken en er over
DEN HAAG, 15 sept. Omstreeks
half een gistermiddag heeft hier een
vrouw in de omgeving van het West-
einde van enkele jongens een ampnl
aangenomen. Later bleek dat deze
„pantopon" bevatte, een middel, dat
nadelig is voor de gezondheid, speci
aal bij kinderen.
De onbekende jongens hadden de
vrouw verteld, dat ze een hele doos
met dergelijke ampullen hadden ge
vonden. Omdat de jongens nog niet
zijn achterhaald, heeft de politie in de
ruime omgeving van het Westeinde via
geluidswagens de medewerking van
het publiek gezocht en de jongens ge
vraagd zich te melden. Dit om onge
lukken te voorkomen, daar het gebruik
van het middel positief schadelijk is.
(Advertentie)
denken, zonder te weten, dat boven in
een tegen het plafond gespijkerd kan
toortje iemand voortdurend meeziet
en meedenkt. Niet stiekum maar ge
woon hardop en direct „to the point"
„Kost je een knaak", „Heb ik alleen
hoor" ,Nou omdat jij het bent.." of
„Net binnen gekomen", zijn vaste kre
ten uit de duiventil in de donkere nis.
Veertig jaar lang nu hakt Jack
Maandag met dit bijltje. In het begin
niet alleen figuurlijk, maar ook letter
lijk. Want Jack Maandag heeft de
zware slopershamer zelf met vaart en
gemak gehanteerd ten koste van vele
oude Fordjes. Dat was in die dagen,
dat het Waterlooplein en omgeving
nog volop Joods bleef, de beroemde
marktkoopman Jan Plank, de man, die
een hoefijzer met de biceps kon buigen,
zijn grote vriend was. Het plein gonsde
van de bedrijvigheid en de gijn. En
Jack Maandag draaide ook toen al
volop meer in de tintelende humor
De meeste Joden zijn van het plein
verdwenen en afschoon hij niet van
zuiver Joodse ofkomst is rekent Jack
Maandag zich toch echt tot de „Laat-
sten der Mohikanen".
Hij heeft het begrip handel en alles
wat daarmee samenhangt in zijn vin
gertoppen. Zijn kopers slaat hy aan in
de eerste blik. Wat hy op een ploete
raar toelegt, betaalt een meer kapitaal
krachtige hem later dubbel en dwars
terug. Dat is nu eenmaal ook een on
derdeel van het spel der handel. En
het gaat allemaal met een vaart en
een gemak waar je van duizelt. „De
tijd die men echt de adempauze zou
toekennen wordt geheel gevuld met
de nieuwste moppen, grappen en grol
len. Jack Maandag schudt ze uit zijn
mauw, met af en toe kleine dichtwerk
jes er tussen door in de geest van: „Er
is in Amsterdam een kerkhof, daar
doet de doodgraver zyn plicht. Hoewel
het onwaarschyniyk klinkt, geen en
kele mens begraven ligt. Toch zyn er
honderdtallen lijken, soms nog spring
levend heen gegaan. Die vinden by
Jack Maandag, het roemloos eind van
hun bestaan".
Kan u begrijpen meneer dat ik
aan dit plein zit vastgeklonken.
Met zo'n autokerkhof als ik dat
heb, ben je op deze buurt aan
gewezen. De loop naar dit plein is er
vele generaties lang ingepompt. In Am
sterdamse rondvaartboten krijgen ze
bij wijze van grapje te horen, dat je op
het Waterlooplein alles kunt kopaa,
tot zelfs de fiets, die jaren geleden va*,
je gestolen werd, toe. Het idee van het
Waterlooplein is er ingestampt en je
voelt wel, zo helemaal a-centraal aan
de rand van de stad wil zoiets als ik
heb niet gedeien Laten ze dan ook
echt niet denken, dat ze me hier met
een simpel bedragje kunnen uitwerken.
M'n hele kapitaal zit in deze zaak en
het geheim van de zg. onvindbare on
derdelen is dat waard. Ik lig nu met
m'n neus aan de AOW, maar aan stop
pen denk ik nog lang niet. Dit is leven
en zolang mijn devies van „Al is uw
auto nog zo snel. Jack Maandag achter
haalt haar wel" standhoudt, zal daf
blijven ook.
Temidden van de berg onderdelen
zijn nog betrekkelijk gave motor
fietsen en zelfs een hele auto te
ontdekken.
R 2362
(Van een medewerker)
Kort voor de kabinetswisseling in
1956 verklaarde de toenmalige
minister van Sociale Zaken en
Volksgezondheid de heer Suur-
hoff op een hem tijdens een perscon
ferentie gestelde vraag waarom hij nog
niet met een ziekenfondswet was geko
men, dat hij over deze moeilijke ma
terie zijn ministeriële nek niet wenste
te breken en wel op twee gronden.
Vooreerst omdat hij op wetgevend ge
bied nog een heel program had af te
werken dat meer directe verbetering in
de bestaanszekerheid van miljoenen
Nederlanders zou betekenen en vervol
gens omdat over de materie zelve zulk
een grote verdeeldheid in de wereld
van de daarin geïnteresseerden bleek te
bestaan. En dus bleven we voortsuk
kelen met een bezettingsrecht dat in
feite beschamend was, zowel vanwege
het feit dat de democratie in dit recht
geweld werd aangedaan en op de twee
de plaats omdat tal van zaken zeker
niet afdoende waren geregeld. We zijn
er ons van bewust dat het ingediende
wetsontwerp tot regeling van de Zieken
fondsverzekering voor het grote pu
bliek niet de meest spectaculaire uiting
is van 's ministers plannen. Een rege
ling voor de invaliden, dat spreekt
aan; zelfs een adviesaanvrage bij de
S.E.R. over een mogelijke wet tot dek
king van grote medische risico's als
volksverzekering is ook goed duidelijk
te maken als een volksbelang. Maar
de ziekenfondsen, daar gaat het toch
goed mee. Alleen de werknemers met
de lintwormloonbriefjes merken, als ze
de cijfers bestuderen (en wie doet dat?)
dat enkele procenten van het loon wor
den ingehouden voor de verplichte zie
kenfondsverzekering. Maar het goed dat
daar tegenover staat is zo omvangryk
en de gewoonte om zich te verzekeren
is al zo'n reeks van jaren ingeburgerd,
dat men zich het leven zonder zieken
fonds bijna niet meer kan voorstellen.
Van de feitelijke moeilijkheden binnen
de ziekenfondsen, tussen fondsen onder
ling, wéét men niet alleen niets, maar
het interesseert de verzekerden ook bij
zonder weinig. Hoogstens met één uit
zondering. Dat is namelijk de categorie
vrijwillig verzekerden, die elke week of
elke maand zich een kwitantie zien ge
presenteerd van een bijzonder hoge pre
mie. Deze premie is n.l. van 1947 tot
heden opgelopen van 50 cent tot gemid
deld 2.66 per verzekerde per week.
Maar was tot en met 1950 de premie
voor alle verzekerden gelijk, in het
jaar 1962 zijn er menser die slechts
2.08 per week behoeven te betalen,
waarnaast anderen zich verplicht zien
om niet minder dan 3.50 per verzeker
de en per week neer te tellen. En let
wei, tegenover deze sterk verschillende
premies staan ongeveer gelijke rech
ten.
Maar van de 8.516.000 verzekerden
behoren er slechts" 1.794.000 tot de
categorie vrijwillig verzekerden en bij
na 6.000.000 tot de verplicht verzeker
den. Wat interesseert het de verzeker
de of een ziekenfonds al of niet wette
lijk is erkend? Maakt het nu zo enorm
veel uit, alweer voor de verzekerden,
of er vrijheid is van werkgebied, of
de fondsen in staat zijn een eigen be
stuurlijk beleid te voeren? Het is een
misschien wat vreemde benadering van
een wetsontwerp. Maar het doel van
deze rubriek is nu eenmaal datgene
te belichten, waarop wjj menen dat de
aandacht van de lezers bijzonder moet
worden gevestigd, omdat hun belang er
zozeer mee gemoeid is. En ook als we
dit criterium blijven aanleggen, menen
we dat er alle reden is om bpzonder
aandacht te schenken aan dit moedige
plan van minister Veldkamp.
Reeds tientallen jaren vóór de oor
log kenden we in ons land in tal
rijke vormen ziekenfondsen. De
meest oorspronkelijke zijn zonder
twijfel, die, welke dor medici in het
leven werden geroepen, teneinde het
ook hen mogelijk te maken, tegen een
uiterst geringe vergoeding ook de minst
draagkrachtigen de medische zorg te
kunnen verlenen die zp behoefden. Het
percentage Nederlanders dat zich ge
heel op basis van vrywilligheid had ver
zekerd, bedroeg vóór de tweede wereld
oorlog ruim 40 pet. en in 1941 zelfs
47,9 pet. Een van de hoofddoeleinden
van de Ziekenfondsen was een garan
tie te scheppen, dat mensen niet om
wille van financieel bezwaar ervan zou-
