Duitse trekken
Eranse cultuur
the preaching farmer
ons slechtere ik", of
Het Amerikaanse volk"
mv;
A
Culturele belangstelling onderschat
0
Kerstpostzegels
Ds
D:
H
SOCIALE ZEND
EEN RUIM LAND
OOK DIT JAAR WEER NIEUWE
Dj
■1§«
*v
NIEUWE DAGBLAD
ZATERDAG 22 DECEMBER 1962
99
99
99
V fvVï,X
v N S 'N
ÉM1I
mmtÊm
li
PU BUK
OSTE R RE ICH
tl&
BOSTE VATJCANE 1.10
'ïv;
Examens
APOLOGIE voor
druk, die z\j op de buitenwereld ma-
ken.
Pedro Sanjuan, waarnemend chef
protocol van het State Depart
ment, kwam onlangs tot de ont
dekking, dat veel van de nieuwe
buitenlandse diplomaten in Washington
slechts over onvoldoende of verouderde
kennis beschikten van de Verenigde
Staten.
Hij grijpt nu het geringste excuus aan
om vooral ook de Afrikaanse da
mes en heren weg te lokken uit hun
ambassades en hen over bergen, prai
ries en woestijnen te transporteren naar
de huidige Amerikaanse werkelijkheid
en naar de tegenwoordige Amerikaanse
staatsburgers.
De „New York Times" is Sanjuan
aanstonds te hulp gekomen met een
aantal suggesties. De buitenlandse di
plomaten zouden in Nieuw-Engeland bij
voorbeeld een gemeenschappelijke
maaltijd moeten bijwonen van alle pa
rochianen of gemeenteleden van eén
kerk, zij zouden tijdens de spitsuren
een rit moeten maken met de New York-
se ondergrondse; zjj zouden echte cow
boys moeten zien, die het vee in de
gaten houden vanuit jeeps of kleine
vliegtuigen, echte Indianen, die mis
schien schapen zullen hoeden in Arizo
na of werkzaam zijn bij de bouw van
een wolkenkrabber in Chicago; zij zou
den hun ogen de kost moeten geven,
als de tarwe-oogst wordt binnenge
haald in Montana, als de aardappelen
worden gerooid in Maine, als de nevel
de Baai van San Francisco binnendrijft.
Mijn reisschema heeft aanzienlijk,
afgeweken van dat van de Afri
kaanse diplomaten. De cowboys
in de vliegtuigen zijn mij helaas
ontgaan en ik heb ook geen gelegen
heid gehad in Nieuw-Engeland de
„chicken-pie" te proeven, die de da
mes voor hun „church-supper" heb
ben gemaakt. Mijn vliegtuig is in een
strakke lijn over San Francisco ge
koerst. Dat zei tenminste de gezag
voerder, want een melkwitte laag
stratuswolken onttrok de stad zelf aan
het oog. Toch was er, anders dan de
New York Times had gewild, geen
sprake van grondnevel, want even
verderop vielen er wazige gaten in
de bewolking en ik zag, hoe de lange
brug tussen Richmond en San Rafael
een helderblauwe baai overspande.
Op een van de bronsgroene heuvels
bij San Rafael tekenden zich twee
witte bollen af, die volgens mijn buur
man iets te maken hadden met een
eenheid Nike-raketten.
-
opname bij avond. van de vermaarde „Manhattan Skyline" in New York. De brug op de voorgrond dateert van 1883. Het is de Brooklyn Bridge".
Pas wanneer je dertien uur aan één
stuk in een Convair hebt gezeten,
die van Washington D.C. naar
Las Vegas in Nevada vliegt, pas
,d>an gaat het bekende feit voor je
Je Ven, dat Amerika zo groot is. Ei-
P®hljjk heeft het mij niet bijzonder be-
jpemd of verontrust. Het is veeleer
^en onafgebroken reden tot opluchting
|Jat land onder je te zien wegrollen
j h op te merken, hoe uitgestrekt het
v' hoe weinig het zich aantrekt van
gebruik, dat de mensen ervan
fhaken, hoe véél het op een stuk
I ardkoret lijdct en hoe weinig op een
'andkaart. Er staan geen namen op,
«een lijntjes, geen muren, waar ka-
linnen doorheen steken. Soms is er
r®h plooi in het landsdhap, waar het
Ival van 's mensen driftige noncha
lance is opgehoopt: een autokerkhof.
Of je nu door de paarse schaduwen
vliegt van de Grand Canyon bij avond
of boven de gestolde loodvlakten van
de Zoutmeren, er is overal ruimte
en perspectief. Iedere streek, zegt
Jacques Barzun in God's Country
and Mine" x), heeft zijn eigen mys
terie, afficheert op zijn manier een
stukje onwaarschijnlijkheid. Hier heb
je de reusachtige sequoia-bomen, in
Oregon het Kratermeer, dat op een
hoogte van duizenden meters nooit
bevriest en waarvan het water altijd
zoet blijft, al heeft niemand de af
voer ooit gezien. Op zo'n reis door
Amerika probeert ieder zijn vooroor
delen te toetsen aan de werkelijkheid.
Stroken die twee met elkaar, dan
noemen we dat „typisch".
mstreeks honderd jaar geleden
was Amerika net zozeer voor
werp van studie voor sociaal-ge-
interesseerde reizigers als Rus
land dat was in de jaren dertig van
onze eeuw. In beide landen, zo scheen
het, werd geëxperimenteerd met nieu
we levenspatronen. Alexis de Tocque-
ville meende in de Verenigde Staten
de ware democratie te ontdekken. Sr
ontstond een Amerika-legende, die in
menig opzicht een vrije bewerking was
van de werkelijkheid. Soms, zoals bij
De Toqueville, viel die bewerking nogal
gunstig uit. Veel talrijker echter wer
den de kritische commentaren. Engelse
auteurs waren daar vaak sterk in,
maar zij niet alleen. Menno ter Braak,
die Amerika afwees, noemde het „ons
slechter ik". Europa las en prees voor-
d tl K;.f
- .yVvX
Nu post
zegels in de
loop der ja
ren van ge
wone fran
keerzegels
zijn uitge
groeid tot
voor verschil-
doeleinden is het begrijpelijk, dat
l6tl(^propaganda-middel
tb*°°r hun afbeeldingen en tekeningen
in de belangstelling staan van
W teel grotere kring van personen dan
tj - oorspronkelijk alleen verzamelaars
hiteresse voor toonden.
talrijke series die in steeds toene-
rjt>n de mate de aandacht vragen voor
b;iof ander gebeuren of voor een be-
actie geven tezamen een stuk
Vgnchiedenis, waarin zich het wel en wee
V0j! een streek, van een land, van een
ia van het werkelijke leven van
Sehele wereld weerspiegelt.
j^Shneer er een gebeuren is dat ieder
?iCl opnieuw miljoenen mensen, waar zij
W ook bevinden, aanspreekt, is dat
Kerstfeest. Het is verheugend dat
Posterijen van steeds meer landen
>.r.„ een emissie van een of meer post-
s dit feest van de vrede naar voren
<%dgen. Een gelukkige bijkomstigheid,
V dit juist geschiedt in de maand.
r.-n (je meeste correspondentie wordt
°erd, geeft aan de verspreiding van
zegels nog een extra steun.
Hn is steeds weer een genoegen in
W. Postzegelverzameling de zegels te
lij,'Aen, waarmee in diverse landen het
s<.L stfeest op de voorgrond wordt ge-
b~°Ven. De tekeningen zijn dikwijls
de zestiende eeuw. Van de Nieuw-Zee-
landzegel, een Madonna van de Itali
aanse schilder Sassoferrato, maakten we
in de postzegelrubriek van 24 november
1.1. reeds melding. Dit was ook het ge
val met de eerste kerstzegel die door
de Ver. Staten
werd uitgegeven,
doch waarop de
godsdienstige bete
kenis van dit feest
geheel op de ach
tergrond is geble
ven. Een soortge
lijk motief treft
men aan op een
zegel uit Japan,
twee kinderen bij
een kerstboom in
schrille kleuren.
met een engel, werd aangekondigd als
een kerstserie.
Wij willen hier tenslotte nog de aan
dacht vestigen op de mogelijkheid die er
•ixbïKiv;
Het Vaticaan heeft ook dit jaar een
serie in circulatie gebracht in de waar
den 10, 15 en 90 L. Ze dragen alle de-
rw» m Tirtt'i't Mrtm w i v ir
icSrirJt
IAII1HI
zelfde tekening nl. een kerstgroep be-
.w'etld en de variatie in de motieven staande uit Indische figuren. Op elke
Wassend. Geen wonder dat er van de --- -
bO der filatelisten veel animo voor deze
18 hestaat. Enkele kerstzegels der
jaren vindt men hierbij afgedrukt.
de emissies ter gelegenheid van
voor
Spaans beeèd'uit het
jaar betreft, reeds
enige weken ge
leden kwamen de
gebruikelijke ze
gels van Australië
en Nieuw-Zeeland
in koers. In eerst
genoemd land was
het de hierbij ge
plaatste 5 d. met
als tekening Maria
met het Kind naar
een uit ge-
zegel staat voorts vermeld: „Nativitas
D.N.I. Christi" en het jaartal 1962.
Het emissie-programma voor Spanje
maakte eveneens melding van een of
meer kerstzegels, terwijl de begin deze
maand in Liechtenstein uitgegeven
reeks met o.m. een Piëta en een fresco
bestaat om kerst- en nieuwjaarspost van
een speciaal stempel te laten voorzien
van een plaatsje in Oostenrijk, dat de
voor deze dagen wel heel toepasselijke
naam „Christkindl" draagt.
In 1950 begonnen met het plaatsen
van een speciaal stempel op de van daar
verzonden kerstpost, is de belangstelling
uit alle delen van de wereld hiervoor
in de loop der jaren zo toegenomen, dat
in 1961 bijna 800.000 poststukken werden
afgestempeld. De Oostenrijkse poste
rijen richten hiervoor gedurende enige
weken (dit jaar van 2 december tot 6
januari) een afzonderlijk postkantoor in,
waar personeel van het Postamt Steyr
de stroom brieven en briefkaarten ver
werkt. Ieder jaar wordt een ander stem
pel gebruikt; deze maand kon men bij
gaande afdruk op de post uit Christkindl
aantreffen.
Zij die alsnog zulk een stempel wen
sen, kunnen met Oostenrijkse postzegels
gefrankeerde kaarten en voorzien van
het adres van degene, voor wie de post
bestemd is, zenden aan: Postamt Christ
kindl (Steyr) Oostenrijk.
RfPUBlIK QSTteKOCB
namelijk die Amerikaanse schrijvers,
die de weerzin in hun éigen cultuur
niet onder stoelen of banken staken:
Dreiser, Sinclair Lewis, Mencken, Na
than en de andere leden van de „lost
generation".
Deze protestliteratuur heeft het de Euro
peanen, vlak na de Tweede Wereldoor
log, niet direct gemakkelijk gemaakt
zich aan de Amerikaanse leiding te on
derwerpen. Velen hebben zich tijdelijk
teruggetrokken in een cultureel snobis
me. Het zou voor hen een schok zijn
geweest, als zij toen van de Ameri
kaanse president hadden vernomen
zoals zij het nu hebben kunnen verne
men van president Kennedy dat er
in de Verenigde Staten per jaar meer
wordt uitgegeven aan concertbezoek
dan aan het bijwonen van honkbalwed
strijden. Of als zij in de New York
Times hadden gelezen, dat er nu meer
dan zeshonderdvijftig symfonieorkesten
zijn en dat tienduizenden mensen warm
lopen voor kamermuziek en schilderen
op zondag.
merikaanse staatsburgers heb ik
wél ontmoet. Op weg van Londen
naar New York al: een heel reis
gezelschap, dat elkaar in Europa
goed had leren kennen. Zij waren op
hun reis een tikje blasé geworden. Een
breedgeschouderd meisje met een bleke
gelaatskleur hing verveeld in haar
vliegtuigstoel; zij wees een vriendin op
de militaire pet, die zij droeg: „Van
de koningin d'r eigen leger". Zij trok
de klep in haar ogen, als bescherming
tegen de zon, en viel ogenblikkelijk in
slaap. Iemand heeft eens geschreven:
Amerikanen zijn emigranten. Zij hebben
hun vaderland het land van hun
vader verlaten. Daarom hebben zij
een nationaal moedercomplex".
De dames voerden aan boord wel de
boventoon. Een wat oudere dame met
nerveus knipperende oogleden legde een
ongemene activiteit aan de dag. Zij
probeerde enkele indolente heren in het
gezelschap ertoe te bewegen met haar
enkele uitgelaten scènes door te nemen.
De belangstelling was nihil. Een Joan
Crawford-achtige stewardess, die een
reeks dure drankjes moest uitventen,
wou, dat dat mens eens een ogenblik
verdween uit het nauwe pad tussen de
stoelen.
herleving van West-Europa's ei-
Igen kracht heeft er de laatste
jaren toe bijgedragen, dat ons
„Atiheens complex" mindier acuut
is geworden (als Acheson en De
Gaulle even hun mond willen houden).
Zoals de Duitse nationaal-socialis-
ten al eerder zij het te laat heb
ben gedaan, zijn nu ook de Russische
communisten Amerika „au sérieux"
gaan nemen. Toch leeft een deel van
de inmiddels achterhaalde informa
ties over de Verenigde Staten nog
steeds voort. Dertig, twintig jaar ge
leden zou dat de Amerikanen zelf een
zorg zjjn geweest. Dat was de tijd,
toen zjj slechts twee categorieën ge
beurtenissen onderscheiddenAmeri
kaanse en onbelangrijke. Maar nu is
dat anders. De Amerikanen zijn zich
hevig gaan bekommeren om de in-
e vrouwen die je niet hoorde, la-
Izen dokterromans: „Dear and
glorious physician". Zij staakten
hun lectuur eigenlijk alleen voor
de maaltijden en voor de instructie in
het.gebruik van zwemvesten. Voor
dat* laatste bestond trouwens in het
algemeen een intense aandacht. Zou
dat nu die Amerikaanse zorg om ge
zondheid en voedsel zijn, dacht ik, die
ik heb horen beschrijven als een
„kleinburgerlijke trek"?
Eigenlijk geloof ik niet, dat het klein
burgerlijk is. Neem Afrika, waar
Britten, Fransen en Belgen eeuwen
achtereen als helden de malaria heb
ben doorstaan. Want kon je alle plas
sen, poelen en lege vaten afdekken?
Neen, immers. Toen kwamen de min
der heroïeke Amerikanen en die de
den het wel.
Mogen wij het als,materialisme" af
doen, wanneer de Amerikanen, die er
gens ter wereld opduiken om een
vliegveldje aan te leggen, eerst een
eind maken aan de gele koorts en de
framboesia ter plaatse? Vermoedelijk
wordt het landschap bedorven, de ro
mantiek gaat eruit. Maar toen de Rch
meinen hun heirbanen door Gallië
aanlegden, zagen zij er OQk geen been
in de fraaie eiken te vellen, waar de
Wie de jaarlijkse landbouwtentoonstelling bezoekt in Yakima (in de staat Washing
ton), behoeft niet te verhongeren of te verdorstèn. Hij kan hier, voortschuifelend
over het zaagselpad, zijn keus maken uit gekoelde dranken, waffle dogs", pin
da's, „caramel apples" en „dogs on a stick", die verrukkelijk moeten zijn.
van Amerika. De „happy few" zijn cul
tureel gericht op Frankrijk. Zjj zijn in
hun intellectuele „quarterlies" doorlo
pend bezig met Baudelaire, Rimbaud
en Proust. De vice-president van het
heel grote bedrjjf heeft in zijn kamer
een Degas aan de muur. En zelfs in
het midden-westen wordt thans geëx
perimenteerd met Escoffier.
Druïden hun mensenoffers hadden ge
bracht.
Veel liever zou ik voor Amerika de
term willen gebruiken, die ik bij
Barzun heb gevonden: een emo
tionele en industriële democratie.
Hij verstaat daaronder het stelsel, dat
zonder voorbedachte raad is ontstaan
en dat gericht is op gelijke kansen en
een eerlijke behandeling voor iedereen.
Die beide doeleinden zijn de Amerika
nen als kinderen al ingeprent en het
hele schema verlangt nu van hen, dat
zij voldoende afzet vinden en hun eco
nomisch apparaat draaiende houden.
Maar al te vaak wordt, ook in de
V.S., de mensheid geëxalteerd ten koste
van de mens. Er zijn duizenden onvol
komenheden, waarover de Amerikanen
kunnen blozen: gevallen van schreeu
wend onrecht, lynchpartijen, anti-semi-
tisme, vakbondsterreur, wreedheden ten
opzichte van negers, immigranten, In
dianen, geestelijk gestoorden en buspas
sagiers in New York.
Maar altijd is er het streven die onvol
komenheden weg te werken. De egel
stellingen, waarin redeloze voorrechten
en blinde discriminatie zich handhaven,
krijgen publiciteit. Veel minder aan
dacht echter trekken de talloze over
winningen, die iedere dag opnieuw wor
den behaald op achterlijkheid en voor
oordeel.
e Amerikanen vormen een natie,
I die in haar geheel en voortdu-
'rend op zoek is naar misdeelden
en gehandicapten. Met de Ameri
kaanse Stichting voor de Blinden
Overzee hebben zij, wat dat betreft,
een mijlpaal bereikt. Zij geloven niet
in andermans fundamentele ongelijk
heid. Vandaar hun sociale zendings-
wil. De Amerikaan is allereerst de
„preaching farmer". Verrassend is
het hoge percentage mensen, dat zich
bij opinie-onderzoeken e.d. legitimeert
als „gelovig". Toen op 4 oktober in
gouden letters de spreuk „In God We
Trust" werd aangebracht boven de
stoel van de Speaker in het Huis van
Afgevaardigden, zei de Democraat
Fred Marshall: „In de veertien jaren,
die ik hier heb doorgebracht, heb ik
nimmer een lid ontmoet met atheïs
tische neigingen".
Maar het is geen volk van kruisvaar
ders of mystici. Het evangelie, dat
zij prediken, heeft een sterk sociale
inslag: de verworpenen moeten in
staat worden gesteld zelf hun plaats
als fatsoenlijke en volwaardige bur
gers weer in te nemen. Zij moeten
aan een baan worden geholpen, aan
een bepaalde therapie of aan een
kunstbeen. Op de buitenwereld gepro
jecteerd heet dit sociale evangelie:
Marshallplan, Point Four of Vredes-
korps.
et verwijt wordt vaak gehoord,
dat de Amerikaanse muziek en de
Amerikaanse schilderkunst na
bootsen, niet creëren. Maar is
dat wel de kern van de zaak? De Ro
meinen leenden van de oude Grieken,
en de Middeleeuwen van de Romeinen,
de Arabieren en de Byzantijnen. Wat
zou Bernstein niet te horen krijgen, als
hij met zjjn orkest voortaan alleen nog
Navajo-wijsjes en Negro-spirituals ten
gehore bracht? Het is toch heel natuur
lijk, als er een grote culturele affiniteit
bestaat tussen twee landen, die bijvoor
beeld nagenoeg dezelfde taal spreken:
de Angelsaksische cultuur.
Maar om Barzun nog eenmaal aan
te halen: het merkwaardige is, dat de
Engelse erfenis geheel is verdwenen uit
de gewoonten, manieren en voorkeuren
'#v; NN".
v-;'
Doch de volkscultuur is Duits. Met
Kerstmis eten de Amerikanen
„Pfeffernüsse" en zij zingen
„Stille Nacht, heilige Nacht". In
de Tweede Wereldoorlog vonden de
G. I.'s alle landen een tikje „gek",
behalve Duitsland. Het wetenschappe
lijk jargon in Amerika vertoont een
treffende overeenkomst met het Duit
se. Voeg daarbij de eendere sentimen
taliteit over kinderen, bruiloften en
Kerstbomen, het instinct om zoetighe
den te combineren met slecht toebe
reid vlees en mishandelde groenten;
en bedenk dan, dat zelfs de Ameri
kaanse valuta een Duitse naam
draagt, om van de vorige Amerikaan
se president maar te zwijgen. Trou
wens, wie heeft het land eigenlijk
Amerika genoemd?
H. J. NEUMAN
x) Vintage Books: New York 1959
(Advertentie)
Medit«ren met w
Dr. B. Naaijkens: 5
Alom
in de boekhandel
linnen f 12.50 u
leer 117.50 Z
De universiteit van Noord-Carolina in Chapel Hill is de oudste van de Amerikaanse „state universities". Het gebouw
links op de voorgrond ,,Old East Dormitory" bevat de eerste steen, die op 12 oktober 1793 is gelegd door generaal
William Richardson Davie.
NIJMEGEN, 21 dec. Kath. univer
siteit kand. wijsbeg. J. Ortan, Roermond
kand. psych. P. Bruning, Arnhem, D.
Peters, Nijmegen, P. Ramaekers, Maas
tricht en zuster B. Knibbeler (sr. Marie
Seraphica), Malden, doet. psych. P.
Naus (cum laude) Kessel en A. van
der Ree, Tilburg., doet. soc. wetensch.
E. Verwoert, Amsterdam, doet. Engels:
C. Heijnen, Nijmegen.
LEIDEN, 21 dec. Rijksuniversiteit
doet. rechten: L. Weimar, Rijswijk,
doet. not. studier. A. Vink, Den Haag,
en J. Nagtegaal, Rotterdam., doet.
wisk. E. van der Meulen, Haarlem,
doet. natuurk. D. Toet, Oegstgeest.
UTRECHT, 21 dec. Rijksuniversi
teit kand. wisk. en natuurwetensch. A:
W. Kloet, St. Maartensdijk, L. Hage
naars, Bergen op Zoom, P. Lemmens
(cum laude), Aalst. N.Br., J. Nienhys,
Bussum, A. Pril, Amersfoort, H. Gruppe
laar, Utrecht, F. Leeuwerik, Maarssen.
D: K. Vos, Hilversum E: F. Schuller,
Rotterdam. F: P. Helmsing, Zutphen,
J. Huinink, Lichtenvoorde, H. Meinema,
Leusden, J. de Reuver, Abcoude, D.
Rosenberg, Zeist, B. Steggerda, Den
Haag. G: Ch. Bartels, Amersfoort, H.
Biessels, Nijmegen, H. Brons, Leusden,
C. Huiskamp, Dieren, H. van Konings
veld, Ede, W. Smit, Ede. K: J. Brak,
Woerden, H. van den Elzen, Utrecht,
mej. H. Kloek, Utrecht, D. de Rooij,
Rotterdam, mej. N. Tellier (cum laude)
Utrecht, D. Versteeg, Rotterdam, L: H.
Driessen, Utrecht, H. Wammes, Vianen,
doet. wisk. W. Schikhof (cum laude),
Utrecht, doet. scheik. W. van der Bijl,
Utrecht, P. Scherpenzeei, Lexmond,
doet. biologie H. Janssen, Nederweert,
doet. sociol. mej. C. Hofstra, Wolvega,
doet. Ned. G. Sybesma, Heerenveen, A.
Kamer, Hilversum. M.O. biol. P. Cop-
pens, Venray, W. Kormmenhoek, Utrecht.
R. Hinnen, Velp, kand. rechten P. van
Vonderen, Utrecht, de dames M. Ekels
Naarden A. van Royen, Hoogezand, M.
Dijkman, Utrecht, M. Kronenberg, Hoofd
dorp, doet. rechten mej. A. van Aarnhem
Driebergen, mej. G. Lugtemeijer, Apel
doorn, B. Korthuis (cum laude), Den
Haag, aanv. doet. not. mr. J. Bron,
Utrecht, doet. geneesk. Tuzzolino, Soest-
dijk, A. Dimitroff, Utrecht, J. Lens, Berg
en Dal, C. Fieren, Utrecht, dierenarts
J. Metzlar, Utrecht, H. Schoenmaker,
Herveld Valburg, S. Westra Wymbritse-
radeel, De promotie van de heer J.
van Hinte op 17 december geschiedde
cum laude.
AMSTERDAM, 21 dec. Universi
teit arts: mevr. ^r. (je Leeuw-Israel
en de heren V. Veenhof en D. van Tol,
Amsterdam. Semi-arts: mej. A. van de
Weg en de heren A. Jansen, J. van
Luin, Amsterdam, en hvan den Berg,
Amstelveen. Doet. ned: B. Wildeboer,
Amsterdam. Doet. rechten: A. Hage
naars, Amsterdam en E. Engels, Zwol
le. Doet. econ.: B. van Vliet, Amster
dam en H. Otten, Dinxperlo. Doet. psy-
chol: mej. H. Jansen, Amsterdam. Kan.
econ: E. Arp, W. Dros, A. Quelle en
A. J. Reynhoudt, Amsterdam.
AMSTERDAM, 21 dec. Vrije Uni
versiteit kand. gesch.: G. Hörchner,
Hilversum.
