Ook in het bevrijde deel
land was kerstmis 1944
Kerstmis 1964
Zorgen
Leedvermaak
v
PLUS
24 DECEMBER 1964
9
ÉmiÈÊm
TJA, zo probeerde men twintig jaar geleden
hier en daar in ons land nog iets van de
vertrouwde Kerstsfeer op te roepen. Dikwijls
bleef het bij de goede bedoeling, de omstandighe
den waren er eenvoudig niet naar. Wat een ver
schil met vandaag! Met ons allen happeh we gre
tig in de koek van de welvaart, die ons in eigen
lijk onbegrijpelijk korte tijd ten deel is gevallen.
Op deze beide pagina's brengen we enkele facetten
van het overvloedige leven van vandaag in beeld.
We kunnen er weer goed van eten en drinken,
er blijven meer dan kruimels over voor het dier
(rechts onder pag. 9). We bouwen dag en nacht, al
is lang nog niet iedereen onder de pannen, en voor
ons vervoer staat bijna een miljoen personen
wagens ter beschikking. We mogen weer staken,
niet alleen voor een paar guldens meer, maar zelfs
voor het behoud van het stakingsrecht zelf.
Willen we op vakantie, dan nemen tienduizen
den al het vliegtuig. Kleding is ook al geen pro
bleem meer. Het is hoogstens de keus die het ons
wel eens moeilijk kan maken.
E\ ind 1944 was een deel van Nederland bevrijd
A gebied. Dwars door Noord Brabant en Lim
burg liep de frontlijn en de Zuidlimburgers ken
den reeds sinds september het genoegen om in
plaats van de gehate Duitse uniformen de Engel
se, Amerikaanse of Canadese te zien. Toch was
Kerstmis ook hier geen feest. Niet alleen omdat
de bevrijde Nederlanders meeleefden met hun
hongerende landgenoten boven de rivieren Het
was vooral het Ardennenoffensief van Von
Rundstedt, dat alles bedierf.
Op 16 december 1944 stroomden de Duitse sol
daten volkomen verrassend door de Amerikaan
se linies in de Ardennen. Zij dreven een wig
tussen de geallieerde troepenconcentraties, de
spits van de aanval wees direct in de richting
Antwerpen. Het enorme gevaar was dat de le
gers van de geallieerden boven deze wig afge
sneden zouden worden. Dit zou voor ons land
catastrofale gevolgen hebben gehad, aldus gene
raal B. Koning in zijn boek „De bevrijding van
Nederland". Brabant en Limburg zouden een
verschrikkelijk slagveld geworden zijn.
In deze provincies besefte men dat maar al te
goed.
In het kerstnummer van het blad „Steenkool"
(van de Nederlandse Mijnen) schreef B. J. M.
Bekman in 1947: „Op 19 december spraken de kran
ten van een groots opgezet offensief onder leiding
van Von Kundstedt over een frontbreedte van 96
km. Er werd die dag in Zuid Limburg over niets
anders gepraat. Het was ook al te gek. Wij hadden
met eigen ogen in september de droevige restanten
van het Duitse leger uit Frankrijk zien terugtrek
ken en ons hartelijk geamuseerd met die terugtocht
op gestolen boerenwagens en gestolen fietsen".
„En nu schetterde de Duitse radio weer als van
ouds, de „Sonderberichte" galmden weer in onze
kamers, de BBC gaf korte berichten in een ietwat
beduusde toon. Zondagnacht waren Duitse parachu
tisten achter de Amerikaanse linies geland. Voor
een deel in Amerikaanse uniformen. De medede
ling dat ze onschadelijk waren gemaakt, kon ons
niet geruststellen Niemand twijfelde er aan of de
Amerikanen zouden die verwaten Pruisen direct
weer terugslaan Maar.daar bleek niets van uit
de berichten. „Het Duitse offensief neemt nog in
kracht toe," dat was andere taal; en het was niet
radio-Berlijn die ons dat vertelde, maar Joseph
MacLeod va het „nhu-o'clock news" uit Londen.
En om he, nog wat erger te maken voegde hij er
aan toe, dat de Duitse krijgsgevangenen beweerden
dat de Duitse legers met Kerstmis weer in Parijs
zouden zijn",
„Tn onze huiskamers", vertelt Bekman, „werd
afscheid genomen. Iedere avond waren er We®*
een paar Amerikanen, die vertelden, dat ze de a®"
dere dag moesten vert-ekken. „Nee, we weten m®
waarheen". Het lachen was wat geforceerd: „Don'
worry, everything is O.K.". „Maak jullie je maa
geen zorg".
„Maar we deden niet anders dan ons zorgen ma
ken. Op 21 december was er voor het eerst sprak®
van Luik in de legerberichten. Een colonne rukt®
op in Noordelijke richting. En al vertelde Radio-
Oranje ons op 22 december dat Zuid Limburg n»®
bedreigd werd, we voelden ons wel degelijk bedreig®
en meer dan dat. Opnieuw begonnen de geruchten
hun zenuwslopende taak te doen. Valse geruchten
natuurlijk, maar wie kon je garanderen dat ze val
waren?"
Dat was de Kerstmis in Zuid Limburg, de mar
telende onzekerheid. Het was bekend dat de Dm
sers weer in de aanval waren, vlak in de buur_
zelfs, en onafwendbaar kwam de vraag in iw®
naar boven: Zullen ze weer hier komen? Wat »e"
beurt er dan?
Th. Goossen uit Kerkrade, in de oorlog leider va®
de Landelijke Organisatie in het district Heerlen»
zegt: „Op een gegeven moment hadden wij de i®'
druk dat de Duitsers zouden doorbreken. De bur
gerbevolking docht „zullen we weer bezet worden-^
Er was veel leedvermaak bij de NSB'ers. Er wa
ren er die zeiden „Als ze terugkomen dan zulle®
we jullie wel krijgen."
Commandant van de Stoottroepen in Braba®
Limburg en Zeeland was toen de heer J. Crasborn
uit Heerlen, nu bedrijfsmijnmeter. Hij zegt: „W J
wisten niet zeker of het Ardennenoffensief camou
flage was. Wij hadden het gevoel dat er net
goed hier iets kon gebeuren. Men sprak van S®
weldige troepenconcentraties in deze buurt. We ver
onderstelden dat ook noordelijk van de Ardenne®'
zo bij Nijmegen in de buurt, aanvallen zouden
men
i®
Alle troepen waren dus paraat, niet alleen
Zuid Limburg, maar ook noordelijk, langs de
frontlinie. Commandant Crasborn maakte in
Kerstnacht een tocht langs het front, langs
Nederlandse Stoottroepers.
Dezen waren gevormd uit de actieve verzetsgr?
pen, die bij de bevrijding zich aangemeld had®®
bij het geallieerde gezag. Jacques Crasborn
leider geweest van een grote K(nok) P(loeg),
uit enkele kleinere was samengesteld en bij Da»
lo in Zuid Limburg een kampement in de boss
had. Zij vielen troepen Duitsers aan en maak'
zo veel krijgsgevangenen. In november 1944, to.
het weer steeds guurder werd, besloot hij ®°n jjg
te zoeken met de geallieerden en zijn ruim veer
krijgsgevangenen in te leveren.
KP-leider Crasborn meldde zich in Eindlio'
Ook in het bevrijde gebied bleven de schuilkelderS
nog lang hun taak behouden.
yj'sms».
v:-r -••• -•
-. A
V A-
- m,- -****