tr
24 DECEMBER 1964
Kerstmis 1964 - Kerstmis 1944. Twintig jaar ver schil is soms een hele wereld. Dikbuikige, warm-
geklede welvaart nu - scharminkelige, ijzige ellende toen. Het is wel eens goed achterom te kijken:
onderstaande citaten uit „Dagboekjragmenten 1940— 1945,, werden op of omstreeks die hongerwinter
kerstmis geschreven.
Ingenieur, 29 jaar, Den Haag: „Aan Kerstmis denken we ternauwernood. Er is
toch hoegenaamd niets te krijgen, noch speelgoed, noch tractatie. De meesten
zullen om 8 uur naar bed moeten om hun kaarsen voor bij de maaltijden te sparen
Huisvrouw, 57 jaar, Den Haag: „Daar komt mijn schoonzoon- uit Leiden ge-
loopen met een klein piepwagentje, om wat kolen, mijn dochter met 3 kleine kin
deren en 1 in verwachting zit in de kou en nergens iets te koop of te ruilen, wij
geven mee wat kooien, ik heb zelf niet veel ik krijg in ruil een stukje vlees,
wat later bleekt een vierde deel van een hond te wezen, het was zeer lekker, wij
wisten er niets van".
Ingenieursvrouw, 42 jaar, Alblasserdam: „De moffen barsten van het eten er
zijn deze week o.a. 100 Weihnachts Stollen voor hen gebakken maar hun gevan
genen geven ze totaal niets".
Timmerman, 37 jaar, kamp Rees, Duitsland: „Mistig weer, zeer kalm in de lucht
en aan het front, 's avonds roode koolsoep, het eten word steeds slechter, het is
hier een hel tegelijk, het eenigste middel om het hier uittehouden is bidden. Collecte
gehouden voor het roode kruis, want je moet zelf je verband betalen, 's nachts mijn
rozenkrans verloren in het stroo, nu heb ik niets meer, het was mijn eenigst hulp
middel om staande te blijven, steeds meer en meer vallen er in elkaar van narig
heid, maar moeten toch mee anders geen eten, beter heelemaal dood dan halfDen
geheele nacht geregend".
Meisje, 22 jaar, België: „Naar Minuit Chretien in steenkoude kerk, omdat we na
afloop iets te eten zouden krijgen, blijkt anderhalf koekje te zijn; ben ik dus voor
anderhalf koekje naar de mis gegaan".
Onderwijzeres, 35 jaar, Biesbos: „Een waardig slot van de Kerstviering der
Duitsers gisteravond!... Tegen 7 uur begon het Geburtstagfefest op hun kamer:
kameraden, Schnaps èn een vrouw! Na een uur waren ze allemaal stomdronken,
we hoorden hen zingen, brullen, schreeuwen, daartussen door klonk hoogop het
hysterische lachen van de „vriendin"En dat in mijn huis" verzuchtte Marian
ne. Wie had kunnen denken dat haar keu rig-onderhouden-huis-in-vredestijd nu op
Kerstavond 1944 gedegradeerd zou zijn tot kazerne, kroeg en bordeel tegelijk? Oh,
du fröhliche, o du selige, gnadenbringende Weihnachtszeit!"
(„Dagboekfragmenten 1940-1945" is een publikatie van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie, uitgegeven
bij Martinus Nijhojf te 's-Gravenhage)
DAGBOEK
'ItAGMENTEN