Tegenwoordige Hertog van Windsor was in
J936 schuldig aan zeer groot plichtsverzuim
Geen ultimatum van premier noch
samenzwering van regering en bisschoppen
w
Wilde dieien
tigT NIH
NIEUWE DAGBLAD
ZATERDAG 16 JANUARI 1965
De Hertog en de Hertogin.
In december van het jaar 1936
deed koning Edward VIII af
stand van zyn troon na een
regering van elf maanden. Het
was de eerste keer, sedert Wil
lem van Normandië in 1066
Engeland veroverde, dat een
Brits monarch vrijwillig de ko
ningskroon prijs gaf. In 1936
was de soeverein van het Vere
nigd Koninkrijk nog steeds ko
ning (en keizer) van het grootste
imperium van de wereldgeschie
denis. In genoemd jaar waren
Indië en Pakistan met bijna een
half miljard inwoners nog Britse
koloniën. De soevereiniteit over
deze koloniale gebieden behoor
de aan de Britse koning, die
krachtens deze soevereiniteit
de trotse titel van Keizer voerde,
zoals stond te lezen op alle Brit
se en koloniale munten. Ceylon,
Birma, het enorme land van Ni-
gerië, West-Indië, Kenya, Tan
ganyika, de beide Rhodesiës en
Zo demonstreerde in 1936 een Londenaar tegen de troonsafstand-
Nyasaland en talrijke andere ge>
bieden waren nog steeds onder
worpen aan de soeverein die
troonde in Londen. Zuid-Afrika
was nog een dominion, en erken
de, evenals Australië, Nieuw-
Zeeland en Canada, de soeve
reiniteit van de Britse koning.
Het was deze wereldomvattende
soevereiniteit waarvan Edward
Vm vrijwillig afstand deed in
1936
Koning Edward VIII met zién moederkoningin Mary.
Wallis Simpson, de Amerikaanse mouw voor wie in 1936 de
Britse koning zijn kroon prijsgaf.
Lord Monckton, die 9 januari fl
op 73-jarige leeftijd overleed1,
was in 1936 de juridische advi'
seur van koning Edward VIÏÏ-
Nieuw licht op troonsafstand
van koning Edward de Achtste
rAGts/i
VII de eerste was van het Huis van
Hanover die van zijn kinderen hield
en het goed met hen kon vinden.
George de Vijfde was een man die
er van hield zijn zonen op hun vingers te
tikken, vooral zijn oudste zoon. De toen
malige prins van Wales was het slacht
offer van zoveel vermaningen, kritiek
en vaderlijke adviezen, dat hij na zijn
troonsbestijging nooit meer naar ad
vies wilde luisteren, zelfs niet als de
raadgevingen kwamen van verantwoor
delijke en wijze staatslieden. Dank zij
zijn aangeboren karakter en de wijze
waarop zijn vader hem behandelde
ontwikkelde zich de toekomstige ko
ning tot een eigengereide ijdeltuit. Hi)
wist alle antwoorden, ofschoon hij in
zijn binnenste, na de zee van kritiek
waarmee hij was overspoeld, alle zelf
vertrouwen had verloren en besluite
loos bleef tot het einde. Bovendien
was Edward het slachtoffer van zijn
tijd. Hij meed het gezelschap van
degenen die hem later terzijde hadden
moeten staan, staatslieden, politici en
leiders van The Establishment. Hij ver
eenzelvigde zich met een wufte, on
zekere en plezierbeluste naoorlogse
neriode, met de welgestelde jonge leeg
hoofden die de clientele vormden van
de nachtclubs en de luxe-restaurants.
Het was Lloyd George die in alle
onschuld op de oorspronkelijke
gedachte kwam om de kroon
prins rond te zenden op lange
tournees door het Britse Gemenebest.
De gedachte was inderdaad oorspron
kelijk. Het Britse imperium bestond
nog slechts kort (het was koningin Vic
toria die voor het eerst de keizerlijke
titel ontving van Disraeli) en koningin
Victoria en haar naaste opvolgers be
grepen en wisten niet veel van hun
eigen imperium, en het was Lloyd
George niet euvel te duiden dat hij
het nuttig achtte dat de volgende ko
ning zou weten waarover het ging als
er over het imperium gesproken werd.
De jarenlange reizen door het Impe
rium, Canada, Australië, Nieuw-Zee-
land, Indië, West-Indië en een groot
aantal koloniën werden een triomf
tocht. De prins werd allerwegen op han
den gedragen en zjjn populariteit in
het gehele imperium was, helaas,
grenzenloos. Helaas, want het was
deze grote populariteit welke een (jde-
le prins zou verleiden om zijn ver
trouwen te vestigen op de dominions
en de koloniën. Hy leerde nimmer
beseffen dat een populariteit welke niet
gegrondvest was op genegenheid, maar
op eerbied voor de kroon gedragen
door zijn vader, volkomen zonder in
houd zou blijken. De miljoenenmassa's
van het imperium eerden de vader in
Nog heden zijn er, vooral in Brit-
tannië, romantische, lichtgeroerde
lieden die met een brok in hun keel
bereid zijn te verklaren dat nooit een
vorst een zo enorm offer heeft ge
bracht omwille van de liefde. Maar de
zaak lag anders. De afstand van de
troon was niet minder dan een ernstige
daad van plichtsverzuim. En men be
hoort zich twee keren te bedenken
voordat men, zoals er nog steeds velen
bereid zijn te doen, hardvochtigheid
verwijt aan 's konings moeder, Queen
son voorstelde aan de prins. De heer
Simpson was een in Engeland geboren
maar in Amerika opgevoede zakenman.
Zijn vrouw was Amerikaanse, geschei
den en hertrouwd. De vriendschap
tussen Lady Furness en de prins
duurde voort. Maar in 1934 moest
Thelma voor familiezaken naar Ameri
ka. Bezorgd voor de eenzaamheid van
,,de kleine man" beval zij de prins
aan in de goede zorgen van Wallis
Simpson. Toen Thelma terugkeerde,
besefte zij spoedig dat zij voor de
prins vrijwel opgehouden had te be
staan. De prins had zijn genegenheid
overgedragen op Wallis Simpson, en
Thelma verschool zich onder de vleu
gelen van Aly Khan.
Het luchtige leven op Fort Belve
dere vond voortgang. De prins bleef
zich verre houden van staatslieden,
politici, ministers, hovelingen en pre
laten, d.w.z. de gezagsdragers waar
op koningen plegen te vertrouwen. Dit
ernstig verzuim zou later bijdragen tot
zpn ondergang. Bovendien maakte zich
de prins van Wales, die een diep
en oprecht meegevoel had voor de
werklozen van zijn dagen, vooral de
mijnwerkers, schuldig aan taktloze op
merkingen welke bij een deel van het
publiek de indruk wekten dat hij de
regering verantwoordelijk hield voor
de toestand. Met dezelfde taktloosheid
waarmee hij later zijn positie als ko
ning ondermijnde verzwakte hij als
kroonprins zijn toekomstige positie. In
dien zelfs maar een zweem van waar
heid schuilt in de opvatting dat Ed
ward later in de steek werd gelaten
en het kan niet meer zijn dan een
zweem dan had hij het aan zich
zelf te wijten.
allis Simpson was even schoon,
elegant en levendig als de
vrouw die zij uit de genegen-
ding tussen Edward en WallisSimpso?'
begon zich weldra af te vrigen
de vrouw was die zo dikwijs gezieP
werd in gezelschap van koling
ward de Achtste en waarvan ie naah1
zo dikwijls verscheen in de dtgeiykse
persberichten over koninklijk! recep"
ties en diners. Edward zelf blek gee"
besef te hebben van het gevaa1 waaf'
in hij verkeerde. In plaats van zOf
persoonlijke positie te versterten doo*
takt te tonen, deed hij het tejgnovef
gestelde door hovelingen en staat®'
lieden van zich te vervreemd;n.
gaf in intieme kring het veüang®1!
te kennen af te willen rekenen i»e.j
verouderde koninklijke tradities.
had de eerzucht het Britse toning'
schap te moderniseren. De les welk®
voor hem schuilde In de fantastisch®
hulde welke het volk nog slechts enk®"
le maanden eerder had betuigd aan
man die voor hem het nationaal k®"
nmgsideaal vertegenwoordigde w'8s
aan hem ontgaan. Reeds in de alleï"
eerste dagen van zijn regering vei*
vreemde Edward hovelingen, pr®"
laten, en andere gezagsdragers van
zich door te breken met oude konink"
lijke gewoontes. Dank zij de dwa»5'
heid van zijn huwelijksplannen zo"
Mary. Koningin Mary had, evenals
haar gemaal koning George V, een
ijzeren plichtsbesef. Voor haar was er
geen sprake van een keuze tussen de
plichten van een koning en de liefde,
hoe duurzaam deze liefde ook mocht
blijken. Voor haar had haar zoon geen
recht te kiezen. Zijn plicht was koning
te zijn en keizer van een groot im
perium. Zij wist, en vele ingewyden
wisten met haar, dat kroonprins Ed
ward, Albert, Christian, George, An
drew, Patrick, David, Prins van Wales
niet waardig was zijn vader, George
de Vyfde, op te volgen.
Baldwin, de Britse eerste minister,
verklaarde bij de troonsbestijging van
Edward VIII in januari 1936: „Onder
Gods Voorzienigheid zal hij de troon
meer dan ooit bevestigen op de zeker
ste en enige fundamenten waarop de
troon rust de harten van zijn volk."
Baldwin sprak niet een moedwillige
leugen. Zijn optimistische uitlating was
een verweer tegen de wanhoop. Bald
win moet geweten hebben dat de ijde-
le en onbeduidende opvolger niet ge
sneden was uit het juiste hout. En
hier zij, bij voorbaat en met nadruk,
gezegd dat alle duistere achterklap 1
omtrent een samenzwering van rege
ring en bisschoppen van de Staatskerk
tegen de koning in de verste verte
niets te maken heeft met de waarheid.
Er was geen samenzwering. Er was
slechts eén persoon die schuldig
stond aan wat er gebeurde aan het
eind van hetzelfde jaar 1936. En de
schuldige was de koning zelf. Baldwin
gebruikte al zijn staatsmannen om
de koning tegen zichzelf te beschermen
en de troon voor hem te behouden.
En het was geen ultimatum van Bald
win dat de koning tot aftreden dwong.
Het enige lid van het kernkabinet dat
aandrong op het stellen van een ul
timatum en dat hiervoor de tekst ont
wierp was Neville Chamberlain. Bald
win legde dit ultimatum naast zich
neer. Er is nooit een ultimatum voor
gelegd aan Edward VIII.
Edward, die in de familiekring
en onder vrienden altijd werd
aangesproken als David, werd
geboren in 1894. Zijn vader was
de toenmalige Hertog van York die
Edward VH zou opvolgen als George
V. Victoria was nog steeds koningin,
en de toenmalige Prins van Wales
moest nog zes lange jaren wachten
voordat hij, als Edward VII, zijn moe
der zou opvolgen.
Edward (de kleinzoon van Edward
VII) werd opgeleid voor de vloot
waarbij hij in dienst trad als cadet.
Hij bracht korte tijd door als student
in Oxford en was tijdens de eerste
wereldoorlog officier bij de landmacht.
Op bevel van hogerhand werd hij ge
weerd uit de frontlinie, maar hy toon
de grote moed en begaf zich dikwijls,
buiten medeweten van zijn militaire
superieuren, in gevaarlijke situaties.
Na de oorlog verwierf de prins zich
enorme publiciteit en populariteit als
maatschappelijk figuur. Hij hield,
evenals zijn koninklijke grootvader Ed
ward VII (die in 1910 werd opgevolgd
door George V), veel van plezier en
omringde zich met een kring van ge
fortuneerde vrienden van even licht
kaliber als hijzelf. Hy leerde (heime
lijk) vliegen, speelde polo en golf,
ging op jacht en nam onversaagd deel
aan paardenrennen met hindernissen.
Geen kroonprins is ooit van zoveel
paarden gevallen of brak zovele van
zijn beenderen. De boulevardpers ver-
neid van de prins had ver
drongen. Zjj was twee jaar jonger dan
ae prins. Zjj vormde weldra het
middelpunt van het leven van de prins,
wiens genegenheid weldra veranderde
in liefde, een diepe en waarachtige
liefde, die, zoals later bleek, van blij
vende aard was. Het was een onmo-
gelyke situatie. De prins besloot dat
hij met haar In het huwelijk wilde
treden. Dit hield onder meer in dat
Wallis Simpson voor de tweede maal
zou moeten scheiden De plannen van
de prins bleven niet geheim. Er be
gonnen geruchten de ronde te doen,
geruchten die weldra het oor bereik
ten van koning George de Vijfde
zonder wiens persooniyke toestemming
geen lid van de koninkiyke familie
in het huwelijk kon treden Het is
kenmerkend voor de verhouding tus
sen de prins en diens ouders dat de
koning en koningin Mary, ondanks
hun torenhoog respect voor het koning-
schap en hun onwrikbaar koninkiyk
plichtsbesef, het onderwerp niet durf
den bespreken met hun zoon. In 1935
verzamelde koningin Mary voldoende
moed om haar zoon een bezoek te
brengen in Fort Belvedere met het
doel hem te waarschuwen dat hij zich
begeven had op een pad dat slechts
,i,tn een ramP- Maar op
het laatste ogenblik ontzonk haar de
moed en zij repte met geen woord
over de zaak welke haar en haar ge-
ïnSu 550 ernsti£ benarde. George de
Vijfde maakte zich zo bezorgd, dat
hy de affaire had besproken met
cosmo Lang, aartsbisschop van Can
terbury.
In mei 1935 vierde de koning zyn
zilveren regeringsjubileum en, tot zyn
eigen grote en nederige verbazing,
bereidden zyn onderdanen voor hem
en zyn gemalin een grootse en byna
fantastische, wereldomspannende hul
de. George de Vyfde moge niet een erg
aantrekkeiyk persoon geweest zyn,
maar zyn volk had hem als koning
leren waarderen en liefhebben. En
by dit grote nationale feest bleek de
koning niet slechts de waardering en
genegenheid te hebben verworven
van zijn volk maar ook grenzenloze
populariteit welke, in tegenstelling met
de populariteit van de kroonprins, ge
fundeerd was op de genegenheid en
bewondering.
Niet lang na deze onvergeteiyke
hulde werd de koning, voor de tweede
keer tydens zyn regering, ernstig ziek.
In het midden van januari 1936 (het
rampjaar van de kroonprins) ontbood
koningin Mary de kroonprins naar
de koning waarschynlyc nooit te red'
den zyn geweest. Maai hy droeg he'
zyne by tot de hopelotsheid van d®
toestand door de machtgen van zich
te vervreemden.
De heer Simpson besefe reeds enig®
töd dat er in het levei van Walk3
niet langer plaats was \oor hemzelf'
en het echtpaar besloot «ver te gaab
tot echtscheiding. Wallis 5impson zo®
een echtscheidingsproces aanhangig
maken tegen haar man vegens echt"
breuk. Haar man beloofce het voo?
dit proces benodigde bewjsmateria»1
ter beschikking te stellen. De koning
toonde opnieuw een schokktnd gebrek
aan takt door zyn eigen notaris ff
belasten met het voorbereidai van h®f
echtscheidingsproces.
Eric Robbins. Afrika's Wide DM'
ren". Uitgeverij Bosch en Keurling
N.V. Baarn.
sierde hem met de naam „Prince
Charming". Terwyl zyn vader, koning
George V, meer gemeen bleek te
hebben met zyn gestrenge en puri
teinse grootmoeder Victoria, leek zyn
oudste zoon, de kroonprins, meer ge
meen te hebben met zyn luchthartige
en wufte grootvader, Edward VH.
Evenals het nooit boterde tussen Ed
ward VII en zyn moeder, konden
George de Vyfde en zyn zoon, de
Prins van Wales, niet goed met elkaar
opschieten. George de Vyfde had zee
water in zyn bloed en beerde rond
door het Buckingham Paleis als een
jichtige kapitein op de brug van een
slagschip. Hy was nors, puriteins en
streng en had, evenals zijn vrouw, ko
ningin Mary, een yzeren plichtsbesef.
Al zyn vier zonen, met Inbegrip van
de toekomstige Edward VIII waren
bang voor hem, een merkwaardig ver-
schynsel, gezien het feit dat Edward
de zoon, de koning in de kroonprins.
Het einde van alles begon in 1930.
George de Vyfde gaf zyn zoon op
diens verzoek het landgoed Fort Bel
vedere ten geschenke. Voor het eerst
bezat de nog steeds ongetrouwde
kroonprins een eigen huis en haard.
In dit huis hield hy wat zyn vader
verkoos zyn „verdomde weekeind par
tijtjes" te noemen. Hy ontving in Fort
Belvedere, de burcht van zyn onder
gang, dezelfde plezierbeluste vrienden
van zyn Londens bestaan. Het was in
de dagen van Fort Belvedere, de plaats
waar zich de tragedie zou afspelen,
dat de prins van Wales kennis maakte
met een Amerikaanse dame, geschei
den en vervolgens hertrouwd met Burg
graaf Furness. Thelma, Burggravin
Furness, zuster van Gloria Vander-
bilt. Met deze burggravin sloot Edward
vriendschap. Het was Lady Furness
die ln 1931 de heer en mevrouw Simp-
het koninklijke landgoed van Sandring-
ham. Enige dagen later begaf zich de
kroonprins naar de premier, Baldwin
om hem persoonlyk op de hoogte tê
stellen van de ernst van 's konings
toestand. Tydens dit onderhoud van
de prins met Baldwin, repte de laat
ste, die al geruime tyd op de hoogte
^as van de geruchten rond de prins
en Wallis Simpson, geen woord over
deze zaak. In dezelfde maand stierf
George de Vyfde in het zesentwintig
ste jaar van zyn regering. Zyn we
duwe, de koningin-moeder Mary, was
de eerste die haar zoon huldigde als
de nieuwe koning met de gebruikeiyke
handkus. Edward de Achtste was
koning.
Ofschoon onder ingewyden al lang
geruchten gingen omtrent de stand van
zaken in Fort Belvedere, kon Ed
ward een zekere discretie biyven be
trachten. Toen hy zyn vader opvolgde
was een dergeiyke discretie niet
langer mogeiyk. Het publiek, dat on
kundig was gebleven van de verhou-
De redding van de fauna vin Afrf'
ka is op het ogenblik en zeef
actueel probleem. De snele evO'
lutie van het werelddeel ledreig*
het bestaan van talryke grote er. klein®
dieren. Vele boeken wekken belangstel'
Img voor tiet probleem. Sonmige zijn
allereerst bedoeld om de leze* een in
zicht te verschaffen in de rijke ée'
varieerdheid van de Afrikanse flor»
en fauna. Andere geven eer gedetail
leerder beeld van de concrde proble
men. Niet alle dieren wordei bedreig®
en niet overal zyn de probtmen van
gelyke aard.
Eric Robbins geeft in zijn b»ek „Afri
ka's wilde dieren" als een gode repor
ter zo nauwkeurig mogeiyk verslag
van de stand van zaken. Hi beperkt
zich tot de gedeeltelyk voorcmlige En-
igelse koloniale gebieden, waai men dat
zonderlinge mengsel van direnliefd®
en jachtiust nog in allerlei schikeringe»
onder de bestuurders en bewo ers ar-'-"
treft. Interessant zijn zijn verandelin-
gen over de mogeiykheid van en soort
compromis tussen de beschermt* en de
jagers. Men neemt proeven mt „wild-
boerderijen" in gebieden, waar <e grond
te droog is voor normale bweiding
maar waar wilde dieren nog -edelijk
kunnen gedijen. Van dit soort prakti
sche initiatieven zal de redding in ve
le gevallen moeten komen. He boek
wordt dan ook ingeleid en aanevole»
door Prins Bemhard, de presid&t va»
het World Wildlife Fund.
B.Kr.
