PRODUKTIE VAN HITS
Op elke tien platen
acht pop-liedjes
Zoetklinkende stemmen
en kilklinkende munt
Plank mis
Klassiek
-- "rrrTirTWMM
Gewenning
Twee manieren
Hees
Zó niet, zus
r
#«tf|
B^r:i5dw« A«a 4965
8? o0o ogp0o0Op°
PAUL ANKA
goed, verdiend
de
Nog altijd probeert men
met een beetje sex wil dit soms wel eens
1„, ^assa te verkopen, en
kken, maar het is toch niet meer wat het geweest is. De film is vol-
*Ssen geworden. De sterren zijn wat verbleekt. Ze zijn door de
'deer muziek.
V
vlevirieSv^rdkhteT bjj onTkomen te staan en daardoor hebben zij
soms te veel, glans verloren. Doch naarmate de glans van c
- ®fren van het witte doek afnam, begonnen de sterren van de zwarte
Jhiif te flonkeren. In de publiekelijke verering hebben de platen-
e><iri'en goeddeels de filmsterren verdrongen. En voor de handel zit
laatste tijd in de platensterren beslist letterlijk zowel als figuur-
wjj' zal overigens niemand ver- naamde""tienergenrek Dit "soort muziek
'icieren dat het ook in de platen- is zo langzamerhand gewoon een ge-
bi;
,ereld
niet alles goud is wat er
(O^t. Tenslotte is de platenhan-
j)} een handel als elke andere. Een
0 ^nmaatschappij maakt platen
ojj. Ze te verkopen. De verkoop-
ers zijn voor de directeuren van
platenmaatschappijen van het
^ureerste belang. Of de directeur
.de platen die hij laat maken,
tty 01 vindt, komt bij hem pas op de
en misschien pas op de
e of vierde plaats.
Soms heeft zo'n meisje, of zo'n
jongen geluk. Dan werden er wat
plaatjes verkocht. En daarna is het
meestal ^afgelopen. Dan komt er
geen andere plaat, want het is toch
niet helemaal, wat men er van ver
wacht had. En na een jaar, mis
schien al na een paar maanden, is
iedereen het nieuwe „sterretje"
vergeten.
Als het even langer duurt, ko
men er interviews in de muziek-
blaadjes met vragen als „Wat zijn
uw toekomstplannen?" „Nu ik ga
zanglessen nemen hij Bep Ogtrop".
Maar wij, luisteraars, wjj heb
ben maling aan zanglessen en Bep
Ogtrop, wij willen alleen maar leu
ke, behoorlijke liedjes horen, met
een tekst waar je geen nare smaak
van krijgt. Maar dat zal wel een
onbereikbaar ideaal blijven.
Zo lang de tieners nog zoveel
zakgeld krijgen, dat zij het op de
platenmarkt voor het zeggen heb
ben, zullen wij nog wel moeten ho
ren van „die eerste zoen, in het
plantsoen" en „ik hou van jou en
blijf je trouw" en meer van die
muzikale Sinterklaas-rijmen. R.
FREDDY QUINN
niet overijld
Keiharde wereld achter
©C £15747
mSm&i
se zusjes kwam men bij die lieden I
met een normale stem praktisch niet
aan bod. Je moest per se hees zijn.:
is bepaald geen geheim, als ik u vertel, dat het legendarische
Hollywood van voor de oorlog voor een groot deel was opge
bouwd door een schijnwereld van de reclame en de propaganda.
0 oorlog is die schijnwereld praktisch geheel en al in een ge-
.1 ft. No?r nlliid nrobeert men weliswaar de filmjuffrouwen duur aan
maai iivi ij wv** j
r.ide serieuze platen, maar door het zoge-
bruiksartikel geworden, waardoor men
niet alleen steeds voor nieuwe aanvoer
moet zorgen, doch sterker nog: voor uit
artikel kweekt man behoeften.
Het is niet overdreven te beweren, dat
de platenmaatschappijen teren op de hits.
Van de honderd verkochte platen zijn er
ongeveer achtentachtig van het populai
re gemre, waarvan zeker vijfenzestig
hits zijn. En denk niet dat het daarbij
zo maar om aardige bedragen gaat; liet
gaat om kapitalen. De financiële resul
taten, welke bijvoorbeeld een Elvis Fres-
ley bij elkaar gezongen lieeft zijn eigen
lijk alleen maar te vergelijken met aie
van een middelgrote staalfabriek in het
Roergebied.
de aanmaak van pop(ulaire) muziek nog
betrekkelijk bescheiden, namelijk vier
op elke tien platen. In 1061 was dat al
zeven op tien geworden en in 1963 werd
dit acht op tien. In Nederland doet men
dit alles een tikkeltje bescheidener,hoe
wel er bij ons de cijfers niet om liegen.
Bij ons ligt de jaarlijkse verkoop zo on
geveer op de vijftig miljoen (in 1962 45
miljoen)Dit betekende dat ongeveer
drie jaar geleden voor de 1,2 miljoen
grammofoons in Nederland per jaar 12
miljoen nieuwe platen gekocht werden.
In het buitenland, in de Verenigde Sta
ten en in Duitsland noemt men een plaat
een hit als er 100.000 exemplaren van
verkocht zijn. Ook in dit opzicht is men
in Nederland wat aan de zuinige kant.
Als er bij ons van een plaat 20.000 stuks
verkocht zijn spreken we al van een hit.
Als er 500 platen verkocht worden, zijn de
kosten er meestal wel uit; een verkoop
van 1000 stuks vinden wij „leuk" en bij
10.000 stuks „loopt ie lekker".
Voor de populaire singles zijn deze
kosten veel en veel lager. Daar is men
minimaal met vijfhonderd gulden en
maximaal met zesduizend guldon wel
klaar.
Van een nummer waar men wel iets
in ziet, maakt men verschillende ar
rangementen en voorts verscheidene op
namen. Niet al die verschillende opna
men zullen verkoopbaar blijken, maar
men hoopt, dat er althans een is die het
zal doen. Soms verschijnen er in Frank
rijk van succesnummers soms wel vijf
tig verschillende opnamen. Als het pu
bliek als het ware binnen korte tijd
waren. De platenmaatschappijen scho
ten als paddestoelen uit de grond. Ieder
een wilde het wel eens proberen en ve
len is het gelukt Doch het waren niet
alleen de grammofoonplatenmaatschap
pijen, die hun omzetten zagen stijgen.
Ook de uitgevers van bladmuziek pro
fiteerden ervan. Zo verdient bijvoor
beeld Paul Anka alleen als muziekuit
gever al 350.000 dollar per jaar. Hij heeft
het geld van zijn hit-successen goed be
legd, want hij is nu eigenaar van twee
muziekuitgeverijen en een televisiesta
tion.
Toen eenmaal gebleken was, dat men
over heel andere kwaliteiten moest be-
Ondanks al deze talentenjagerij hebben
zelfs vaak grote maatschappijen de
plank mis geslagen. Dat is onder ande
re gebeurd met de Beatles. De nu tach
tigjarige heer H. Stibbe. ex-directeur
van de firma Stibbe en Co, een van de
eerste platenfirma's in ons land, kreeg
de Beatles in handen. Hij wilde bij ons
de plaat introduceren, maar kreeg aan
vankelijk geen voet aan de grond. Nie
mand zag er iets in. Toch slaagde hij
erin de Beatles op het Grand Gala te
krijgen, en van toen af dateert het suc
ces.
Tijdens een interview vertelde de heer
Stibbe enige tijd geleden, dat er in dit
opzicht niet zo heel veel is veranderd.
Hij bracht daar bij het, nu al weer ver
geten „Seven Lonely Days" in herinne
ring. „Toen mijn compagnon het plaat
je hoorde, zei hij „Zij gilt" en toen zij
ik „Ze gilt inderdaad, maar jij moet
ervan leven".
Maar ook het tegenovergestelde ge
beurt. Het geval met Ciska Peters is
daarvan bijna een klassiek voorbeeld.
Men heeft van het meisje, dat er beslist
leuk uit ziet, en niet minder zingt dan
b.v. een Willeke Alberti met alle geweld
een ster willen maken. Zo oppervlakkig
gezien, was dit nog niet eens zo'n gek
idee. Men heeft haar zelfs op een dure
goodwilireis naar Amerika gestuurd,
waar nog veel ruzie aan te pas kwam
ook. Het heeft echter allemaal niet mo
gen baten. Nu behoeft dit helemaal niet
aan Ciska Peters te liggen. Er spelen
zoveel factoren mee in het succes van
een liedje of een ster, dat men zelfs
achteraf de fout <niet had kunnen aan
wijzen.
Er zijn twee methoden om zich een
blijvend financieel succes te veroveren:
namelijk, halen wat er te halen is en
snel mogelijk heel veel platen maken,
om zo vlug mogelijk, binnen te zijn,
of langzaam met mondjesmaat de markt
van nieuwe platen voorzien. Het eerste
met de melodie vertrouwd geraakt ls,
zal ook de plaat het wel doen.
gaat de laatste tiental Jaren een] In de Verenigde staten worden jaar-
muziek over de wereld, die de lijks voor 500 miljoen dollars, dat is on
V,lrigen van een zondvloed begint'geveer twee miljard Hollandse guldens,
Vemen. De golf van muziek wordt 1 platen verkocht. In 1963 perste Engelana
r biet gevoed door de klassieke of ,83 miljoen platen. Vijf jaar geleden was
schikken dan stemtechniek om een Rock
een Roll-nummer te zingen, begon men
naarstig te speuren naar wilde jon
gens, die zo'n lied zouden kuinnen
gen".
„bren-
Voor de verkoop van klassieke pla
ten liggen de cijfers heel anders. Voor
een klassieke LP is men geneigd een
verkoop van tweehonderd stuks al
„niet slecht" te vinden, vijfhonderd is
„mooi" en duizend „heel goed". Die
platen zijn natuurlijk veel duurder, ook
al omdat de kosten verhoudingsgewijs
veel hoger komen te liggen. Zo kost
het opnemen van één LP van het Con
certgebouworkest ongeveer 60.000 gul
den en het kan gebeuren dat een op
name voor een opera met buitenland
se sterren zelfs op 250.000 gulden komt.
Ontmoeting tussen Elvis Presley
(réchts) en Bill Haley, van wie de
laatste spoedig voor zijn rivaal het
veld moest ruimen.
„"Die gewenning" aan een melodie is
veel belangrijker dan men doorgaans
aanneemt. Bekend is hoe de Nederlandse
componist Melle Weersma zijn „Penny
serenade" tot een internationaal succes
en zelfs tot een „evergreen" gemaakt
heeft. Toen hij er echter mee bij zijn
uitgever kwam, was die man er hele
maal niet van onder de indruk. Hij zag
er niets in en legde het in zijn la.
Enige tijd later ging Melle Weers
ma naar Zuid-Amerika. Voor zijn ver
trek vroeg hij aan een van de be
dienden van de uitgeverij of hij de
melodie van „Penny serenade" zou
willen fluiten iedere keer als hij de
kamer van de directeur binnen kwam.
Weersma er achter, dat zijn methode
Gedurende de oorlog kwam Melle
Weersma er achter, dat zijn methode
succes had gehad. Hij hoorde name
lijk zijn liedje via de radio spelen. La
ter heeft men hem verteld, dat de
jongeman inderdaad het liedje tot ver
velens toe gefloten had, totdat de di
recteur plotseling zei: „Wat fluit jij
toch!" „Dat is het liedje van meneer
Weersma, mijnheer." En toen is de
directeur het gaan 'uitgeven.
Om een liedje „erin te brengen" moet
het simpel zijn van melodie, over liefde
of over dromen handelen, vlot en ge
makkelijk te begrijpen zijn en soms mag
het ook wel geestig zijn. Maar met dat
al valt niets over de toekomst van een
nummer te voorspellen. Elke week bren
gen de grote grammofoonplatenmaat
schappijen ongeveer 50 nieuwe pop-pla
ten op de markt. Veertig hiervan mis
lukken en om de tien overige te plaat
sen is ook nog geen sinecure. Van de
duizenden platen, die jaarlijks worden
uitgebracht, komt slechts een vijftigtal
op de hitparade.
In 1956 kreeg het hitwezen plotseling
een enorme klap toen Bill Haley de
Rock 'n Roll introduceerde. In één slag
gooide Billy Haley het hele vrij rus
tige wereldje van platen- en uitgevers
maatschappijen overhoop. Hij liet de
jeugd kennismaken met een nieuw,
strak, negerachtig ritme, dat tot dan toe
eigenlijk voor onbeschaafd gehouden
werd. De Amerikaanse en Engelse tie
ners waren echter door het dolle heen.
Er was een nieuwe rage geboren. Door
sommigen werd nog een vertwijfelde po
ging gedaan om gauw de Calypso in
plaats van de Rock 'n Roll te brengen,
maar het hielp allemaal niet De Rock
was geïntroduceerd en hij was er niet
meer uit te krijgen.
Bill Haley werd in zijn succes ech
ter spoedig verdrongen door Elvis Pres
ley, een vrachtwagenchauffeur uit Ten
nessee, die in zijn vrije tijd was gaan
zingen. Elvis werd door een kleine pla
tenmaatschappij ontdekt. Toen hij een
beetje succes begon te krijgen deed de
ze maatschappij hem voor 38.000 dollar
over aan R. C. A. Victor. Onder toe
zicht van dit enorme concern maakte
Elvis twintig platen, die gezamenlijk de
fantastische oplage bereikten, van zes
tig miljoen exemplaren. Daarmee was
de grammofoonplaat definitief een con
sumptie-artikel geworden.
Voor ieder, die het maar zien wilde,
werd het plotseling duidelijker, dat er in
de platenindustrie schatten te verdienen
Sindsdien wordt ook ons land over
stroomd door talenten jagers, die ieder,
die maar durft, voor de microfoon sle
pen. Of de jongens en meisjes ook wer
kelijk kunnen zingen is daarbij van on
dergeschikt belang, als men maar een
stem heeft die enigszins afwijkt van wat
men gewoonlijk hoort, heeft men al een
grote kans van slagen. Een paar jaar
geleden in de tijd van de hese Engel-
is in ons land onder andere gebeurd
met Johnny Jordaan. Door het snelle
uitbrengen van zijn platen heeft hij de
muzikale Jordaanmarkt als het ware
stuk gezongen en daarmee heeft hij zich
zelf weggewerkt.
De tweede methode is die van Willy
Alberti, die jarenlang Italiaanse liedjes
kon blijven zingen, niet omdat ze lekker
in het gehoor lagen, maar vooral ook om
dat hij de markt niet overlaadde. In in
ternationaal verband past ook Freddy
Quinn hetzelfde trucje toe. Hij weet
waarschijnlijk zelf heel goed, dat hij
gauw zou zijn uitgezongen als hij met
zijn wel wat weeë romantiek te sterk in
de belangstelling komt te staan. Hij
brengt maar een of twee platen per jaar
uit en daarom juist heeft hij zich nu al
zo lang kunnen handhaven.
Ondanks het feit, dat de grammo
foonplatenmaatschappijen dag en nacht
in de weer zijn om elkaar de in Neder
land sluimerende talenten af te ka
pen, kan men niet zeggen dat de hit
er muzikaal en wat inhoud betreft op
vooruit gegaan is. Men behoeft hele
maal niet zo van de voortreffelijk
heid van de oude Schlager overtuigd
te zijn om toch te kunnen vaststellen
dat de huidige hit een degradatie van
het populaire lied betekent.
In uitgeverskringen wijt men dit o.i.
al te gemakkelijk aan de tekstschrijvers.
Ook hoort men wel ,dat de televisie het
peil stelselmatig neerhaalt Het heeft
natuurlijk geen enkele zin om de schuld
bij deze of gene te leggen. Het is dui
delijk, dat het bij de voortdurende po
gingen om koortsachtig een hit te brou
wen, onmogelijk is kwaliteitswerk te le
veren.
Elke dag is men in de studio
bezig met het opnemen van nieuwe pla
ten. Lr moeten steeds weer nieuwe tek
sten zijn en nieuwe melodieën, het liefst
die, waarop men kan dansen. Als dat
er is dan moet er een combootje
achter gezet worden, een schnabbeltje
veelal voor handige jongens en dan maar
draaien. Het frêle, het leuke of het bru
tale meisje wordt gekapt voor een fo
to op de hoes of de receptie. Het kind,
dat nog nooit geleerd heeft een noot be
hoorlijk te zingen denkt dat het talent
heeft. Maar zo zit de maatschappij niet
in elkaar, zus. Zij heeft niet precies
door dat zij gewoon gebruikt wordt als
een handelsartikel, zoals een sigaret, on
der een andere naam op de markt ver
schijnt maar met dezelfde melange.
