Liberale ministers wilden eisen niet matigen Vorm van openheid en wijze —reclame Minister-president vanoch tend door de koningin ontvangen LUNS ZEI HET AL „Tenslotte heb ik het recht om na te denken" Thuis best!', „Mobil Oil" buiten gevaar Kabinet (I) Kabinet (II) Kabinet (III) Kabinet (IV) Wat waren de breekpunten Koud weekeinde PAUS VERDEDIGT ZIJN BELEID IN „ZWARTE" CONCILIE-WEEK spiegel voor verliefden van alle leeftijden Weer vertraging voor bestuur IJmondgebied K Reclame Speculaties SPAARBANK Amsterdam vertrouwt: van hex v 'i' - nieuws ^TERDAC 27 FEBRUARI 1965 SSToT n*1^- ZJSÏEJXZi ÏEEE 3 os,er stra.. I— WH-™. 1«. I* «M. M» - 16 pagina's 56sfe JAARGANG No. 15992 DEN HAAG, 27 febr. Minis ter-president mr. V. Marijnen heeft vanmorgen de koningin op de hoogte gesteld van de crisis, waarin het kabinet is komen te verkeren na het dagenlang durend beraad over het toekomstig radio- en televisiebestel in ons land. Gis teravond barstte de bom: een vermoeide minister-president nam zijn beslissing, nadat was geble ken, dat de liberale ministers niet van zins waren hun eisen te ma tigen en de nieuwe zendgemach tigden veel meer vrijheid wilden geven dan waartoe hun protes tantse en katholieke collega's be reid bleken. Daarmee was het lot van het kabinet-Marijnen, dat ruim anderhalf jaar aan het be wind is geweest, bezegeld. of de drie christelijke Dartjjen zich Na het beraad en de bekendma- bi; een coalitie van socialisten met KVP king in de Trèveszaal wordt pre mier Marijnen ondervraagd door journalisten. Links minister Bies heuvel. JL - ';/TU V :- GEWONE MAANDEN MAANDEN OPZEGGING 'A-V- 9N. HET NIEUWE DAGBLAD ifi j!****'1 hoofdredacteur- Albert Welling' Adj hoofdredacteur: Paul Kropman. Kantoren Rotterdam: Kortenaerstraat 1, telefoon 135270, postbus 123, giro 590948: Gouda: Lange Tiendeweg 23, telefoon 3600, giro 590947; per week. KABÏNET-MARIJNEN STRUIKELT OVER RADIO- EN T.V.-BESTEL (Van onze Haagse redactie) Den HAAG, 27 febr. Ofschoon de Beiese achtergronden van het on- ?verbrugbare verschil van mening in 7t kabinet verborgen liggen achter de "'strekte beslotenheid van het beraad, men niet mis tasten als men de 'feekpunten ongeveer als volgt lokali- e«rt: er is een wezenlijk verschil van fbvatting geweest over vorm en in- '"Ud van „openheid" en men heeft es- "''ntieel verschillende opvattingen ^''huldigd aangaande de wijze waarop 1" reclame zou worden gebracht en ,e reclame-opbrengst zou worden ver- "eeld. De liberale ministers en wellicht evenzeer de CH-minister Scholten zijn er, zo mag men veronderstellen, tot het laatst aan blijven vasthou den, dat nieuwe gegadigden (in leite de ene gegadigde, namelijk de TROS - TVN - Open Bestel-combi- natie) een andere positie zouden krijgen dan de bestaande omroepen, "ien uuiytig, die door de andere rni- Listèrs als een bevoorrechte zal zijn gezien. Het was immers allang dui delijk dat de nieuwe gegadigde in kwestie in de ether wilde opereren Zonder gebonden te zijn aan een sa- tnenwerkingsverband met de 0™ro?- pen. Men wilde de grootste vrijheid en een begunstigende behandeling bij des tart. Zoals bekend, beoogde minister Bot "Wel de omroepen als een nieuwe ge ledigde te brengen onder een over koepelend orgaan, waarin een ^'erheidsinvloed zou zijn geg - ?®erd. De voorzitter zou door de -Kroon gorden benoemd maar overigens zo - ale zendgemachtigden en het cui- Vele en maatschappelijke leven 1 orgaan gelijkelijk ver tegen woor ^>gd zijn. Tekenend voor <le TKOS-criz.-comhi- ÏJjtie was het, dat zij achttien ur V-zendtijd per week hleek te ffth, terwijl de omroepen op het ogen ,'Hk elk over gemiddeld zes uren de ''«schikking hebben. Zulks bij een kiihang van vijf- a zeshonderdduizend ^«zinnen bij de omroepen, terwijl l«uwe gegadigde slechts kan hoge li!» minder dan de helft van een boven den met uiterst gemakkelijke miaüe S verworven aanhang. Laatstbedoel de aanhang overstijgt weliswaar ryK- 'ilk de „drempel" voor toelating, '"gp.veer op een aantal van 1< das gesteld, maar de moeilijkheden /fcjïen voor de hand, als de to® Jannen zendtijd moet worden a g - %il op de aanhang enerzpds en op mogelijkheid met een gev programma van de grond te bomen **Ulerzijd!». Men moet aannemen dat de weer- inen moet aannemen, ?Pannige ministers in het kabinet _by Et vasthouden aan hun standpunten E.ducht zijn geweest voor de reacties Ki hun electorale aanhang. MogeUj- "erwjjs is er druk uitgeoefend op de ir-j-wiis is er ulujv j 'beralen door belanghebbende geldge- «rs, di° er om financiële redenen op jonden dat de nieuwe zendgemach- ï'Sde meteen royaal van de S^ond zou Omen. en vru zou kunnen opereren. Het andere feitelijke breekpunt is Wellicht het te voeren rr clamebeleid geweest. Men mag aannemen, dat de minderheid in de ministerraad Zoveel mogelijk steun heef. willen geven aan het in liberale kring be staande verlangen een zodanig ver band te leggen tussen de reclame boodschappen en de s' dat de reclame-opbrengst hoofdzake- li.ik zou gaan naar de zendgemach tigde in wiens zendtijd de bood schappen zouden worden uitgezon den. Maar dat was nu precies het commerciële insluipsel dat de meer derheid van de ministerraad stellig heeft willen afwijzen, u Dij de verdeling van de reclameop- L°ngst vormde de vraag °f de pers daarin zou delen een vraagstuk op U'h. Hoewel minister Bot zich daar- 2v®r nooit uitgesproken gunstig., voor u Pers heeft uitgelaten, heeft hp wat dat betreft wellicht niet star geope- i®5rd. De liberalen en minister bchoi- b hebben er echter steeds weinig ,,°°r gevoeld de pers in welke mate rtatl ook ter wille te zijn. Men zegt, minister Veldkamp niet alleen in rt 1 detail maar ook overigens zich op aen duur nauwer bij de kabinetsmeer- 6rheid is gaan aansluiten. s.Alles bheen, zo geeft men te ver- aan i„ die politieke kringen, die tot ket laatst op een overeenstemming ,adden gehoopt, is het maar vreemd, rtat het kabinet het niet eens kon wor- v' n over een plan, waarvoor men bij £k>rbaat een Kamermeerderheid aan lig mocht weten. Blijkens een Ka- n erVotum van 1963 was er in de Twee- i Kamer immers een grote meerder- ffW voor een oplossing die zou gaan m «!®e door minister Bot voorgestane n'thig, nog afgezien van de motie- v^eten, die voor Kerstmis in een com- ,ssievergadering werd aangenomen. De koningin is gisteren van de be raadslagingen regelmatig op de hoogte gehouden. Het beraad, dat de minis ter-president met haar vanochtend heelt gehad, kan nog uitkomst bieden Verwacht wordt, dat zij zich vandaag tïog door meer adviseurs zal laten voorlichten over de thans ontstane si tuatie. Sommige Haagse kringen ach ten een kans op reconstructie niet on mogelijk. Een formateur of informa teur kan soms wonderen doen. Ook in 1955 ontstond na een duidelijk ge baar van de toenmalige minister-pre sident, dr. W. Drees, een kabinetscri sis, waaruit met veel moeite een ge reconstrueerd kabinet tevoorschijn kwam. Blijf echter de nota-Bot, waar over men het in het kabinet duidelijk oneens is. De plotselinge breuk die is ontstaan schept een merkwaardig staatkundig probleem: men moet tot voor de oor log gaaii zoeken naar voorbeelden van kabinetscrisissen, waarbij de oorzaak berust op interne moeilijkheden in de ministerraad. Nederland is gewend aan breuken tussen kabinet en Kamer, in welke gevallen het conflict zich in het openhaar afspeelt. Bij het toepassen van de regel: „Wie breekt, betaalt", is dan meestal wel duidelijk wie als schuldige moet worden aangewezen. In dat geval is hij meestal de eerste die met een formatieopdracht worili belast. Ditmaal moet men gissen naar de schuldvraag want wat zich achter de schermen in de Trèveszaal heeft af gespeeld. is geheim. Het ziet er naar uit, dat de liberale ministers hun eisen zo hoog hebben op gevoerd, dat het niet meer mogelijk is geweest tot een reële overeenstem ming te komen. Of de CH-minister Scholten, die destijds de nota over re clame in de TV met minister Veldkamp heeft samengesteld, zich bij de libera len heeft aangesloten, wordt wei betwij feld. Het besluit van de premier duidt er echter op dat hij zeker is geweest van een meerderheid die achter hem en de met veel moeite bereikte opzet van het plan-Bot staat. Typerend voor de situatie was, dat de liberale minis ters mevrouw Schouwenaar en de heren Toxopeus en Witteveen om half vier 's middags plotseling uit de Trèveszaal weggingen. Gevraagd naar de reden van hun vertrek, heeft mevrouw Schou wenaar gezegd: „Wij gaan op onze de partementen wat lopende zaakjes af doen." De gang van zaken zal de be sprekingen in de partijraad van de VVD, die vanmorgen zijn begonnen, wei een ander karakter geven. Het is de vraag hoe het kader van de VVD zal reageren op wat ook hiervoor toch wel een onverwachte wending moet zijn. Toen het kabinet gisteravond om acht uur opnieuw bijeenkwam, waren de drie liberale ministers weer present. Later op de avond kwamen de staatssecreta rissen, die het omroepberaad in de af gelopen dagen slechts op afstand heb ben gevolgd, naar de Trèveszaal. Dat was een tweede teken dat er iets ging mis lopen. Speculaties over wat er nu gaat ge beuren, worden overal gelanceerd, maar zijn nog bijzonder vaag. Zij va riëren van de mogelijkheid van een re constructie tot een ander uiterste: een geheel nieuw kabinet met een totaal andere structuur. Zal de PvdA nu te rugkeren in het regeringskasteel, waar uit zij in 1958 is weggetrokken? De vraag is nauwelijks te beantwoorden. Wei is zeker dat de VVD, die deze cri sis welbewust niet uit de weg is gegaan, zich zal hebben gerealiseerd, of nog zal moeten realiseren, dat die mogelijk heid nu veel groter is geworden. zullen aansluiten, is een andere du bieuze zaak. Het zou ongetwijfeld een regenngskrachtig geheel zijn, maar komt de oplossing van het radio- en tv-vraagstuk in dat geval dichterbij? De meningen over het tot stand bren gen van meer openheid in het omroep beleid leven ook bij de PvdA (motie- Kleywegt), terwijl daarentegen de AR er {liters' kritisch tegenover staat. Wat de CH wil ia nog steeds niet duidelijk. De fractie is waarschijnlijk, zoals in meer zaken, verdeeld. Fractieleider Beernink heeft tot dusverre nooit an ders laten weten dan dat hij volgens de gulden regels van de CH „zijn mensen geheel vrij laat". De meningen over openheid bij de KVP liggen verankerd in de motie-Baeten en zijn wel duide lijk. Toch zal ook hier, wanneer het er- opaan zal komen, een aanpassing bij de opvatting van de PvdA niet kunnen uit blijven. IIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIII1IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIII (Van onze weerkundige medewerker) DE BILT, 27 febr. Achter de de pressie. die van Denemarken naar Po len trok, is weer koude luent uit Skan dinavië naar ons land gestroomd. Een kleine storing, die van IJsland naar Schotland trekt, kan zondag hier en daar een sneeuwbui brengen. Er komen ech ter dit weekeinde ook brede opklarin gen voor, maar zonder vroeg lenteweer. De temperatuur komt overdag even bo ven het vriespunt, maar 's nachts blijft het licht vriezen. Ook maandag duurt dit koude weer tijdens de carnavals feesten voort. Zondag: Zon: 07.29—18.18: Maan: 06.47—14.48 Maandag: Zon: 07.27—18.19; Maan: 07.16—15.57 iiiiiiiiiiiiiiiiiiiüiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii DEN HAAG, 27 febr. (UPI) De Minister van Buitenlandse Zaken, mr. Luns, heeft al twee dagen gele den in kleinere kring de vrees tot uitdrukking gebracht dat het radio- en televisiebeleid „wel eens ons strui kelblok zou kunnen zijn". Volgen! betrouwbare diplomatieke kringen woonde minister Luns twee dagen ge leden een bijeenkomst op één der am bassades bij waar ook de Russische ambassadeur aanwezig was. De be windsman vertelde zijn toehoorders: „Het is mogelijk dat u mij hier in de toekomst niet meer in mijn huidige kwaliteit zult zien. Het radio- en tele visiebeleid zou wel eens ons struikel blok kunnen zijn." Toen de Russische ambassadeur, de heer Toegarinov, de minister vroeg of deze verwachting de moeite waard was om aan zijn re gering in Moskou te worden gerappor teerd, zou mr. Luns bevestigend heb ben geantwoord. Finland In Finland neemt de A- griep een epidemische vorm aan of schoon de toestand niet zo slecht is als bij de Aziatische griep-epidemie in 1957. Gemiddeld vier procent van de werkne mers in Helsinki s zek. (Rtr). Advertentie OH. OA JU l/EFSTEf TOMMV VERLEGEN? OE USCOMAN HEEFT MIJN BA L OOM JACK VRAAG HEM MAA VRIENDELIJK. OF KRIJGT (Van onze Parjjse correspondent) PARIJS, 27 febr. Het Franse dag blad „Le Monde" publiceerde gisteren een bijdrage van abbé Daniël Pézeril, pastoor van Saint-Jacques du Haut Pas „Rive Gauche", een van de meest „intellectuele" parochies van de Franse hoofdstad waarin deze me dedelingen doet over een particulier onderhoud, dat hij onlangs mocht heb ben met Paus Paulus VI. De pastoor vermeldt enkele bijzonder merkwaar dige uitlatingen van de Paus, die tref fen door hun menselijke directheid, hun verstoken zijn van alle formalis- men. Ter sprake kwam in het gesprek natuurlijk ook het Concilie en de be kende „zwarte week" van de jongste zitting. Abbé Pézeril noteert de „ver wonderlijke eenvoud" waarmede de Paus de volgende opmerking maak te: „Het overkomt me dat ik lees dat ik besluiteloos ben, ongerust, vreesachtig, heen en weer geslin gerd tussen tegenstrijdige stromin gen". Het een bracht in het gesprek het ander mee en de Paus vervolgde op een toon die „te maken had met (Van een onzer verslaggevers) AMSTERDAM27 febr. In Am sterdam leeft het vertrouwen dat het akkoord, met betrekking tot de vesti ging van de Mobil Oil in het weste lijk havengebied, ook door een vol gend kabinet zal worden gehandhaafd, in die zin dat dit kabinet het wets ontwerp tot mede-financiering van de pijpleiding tussen Rotterdam en Am sterdam zo spoedig mogelijk bij de Tweede Kamer zal indienen. Deze fi nanciering op fifty-fifty basis door rijk en gemeente Amsterdam was een conditio sine qua non voor de vesti ging van Mobil Oil in Amsterdam. Men baseert het vertrouwen op de over weging dat het akkoord geen rol heeft gespeeld bij het aftreden van het kabi net-Marijnen; naar aller overtuiging zal het wetsontwerp in de Tweede Ka mer geen politieke moeilijkheden on dervinden. Voorts wijst men erop dal het een goed gebruik is dat bindende afspraken waarbij derden, in dit ge val Mobil Oil, betrokken zjjn door een volgend kabinet worden gecontinueerd. Veel andere gewichtige zaken zul len nu vertraging ondervinden of voor onbepaalde tijd worden verscho ven. De Kamer, die op de agenda voor de eerstvolgende vergadering (16 maart) onderwerpen had staan als de Breedband-kwestie en de behande ling van Vondelings voorstel om hui zen en goederen onder de Prijzenwet te brengen, zal daar eerst later aan toe komen. het geweten en het hart"; „Ik ben misschien langzaam. Maar ik weet wat ik wil. Tenslotte heb ik het recht om na te denken". Na opgemerkt te hebben dat zijn be zoeker alles wist wat er bij herhaling over de laatste week van het Concilie naar voren was gebracht, stelde de Paus vast: „De constitutie over de godsdienstvrijheid is uitgesteld uit eer bied voor het recht van de minder heid. Het Conciliereglement kende hun dat uitdrukkelijk toe. Het zou een ge vaarlijk precedent geweest zijn om er zich niets van aan te trekken. De zaak werd overigens, hetgeen men igno reert, voorgelegd aan het door kardi naal Roberti voorgezeten administra tief tribunaal van het Concilie". De Paus verklaarde daarna „met krachtige en vurige stem", zo zegt ab bé Pézeril, „uit eerbied... uitsluitend uit eerbied... Ik kon er niet overheen stappen... Men schippert niet met de eerbied... Zeg goed hoezeer het uit eerbied was". En hij vervolgde: „Wat het wezen van de zaak betreft is er vanzelfsprekend niets veranderd. De godsdienstvrijheid blijft onverlet". Abbé Pézeril verhaalt dat hij zich daarna veroorloofde de volgende op merkingen te plaatsen: „Gezien zowel uw ambt als uw persoon, Heilige Va der, kon men het wel vermoeden. Zelfs van buitenaf...", waarop de Paus hem onderbrak met enige droefenis in zjjn stem: „Van buitenaf? En toch hebben meerderen van binnenuit, in het hart zelfs van het Concilie, mij niet begre pen... Meerdere malen had ik reeds gewaarschuwd: De discussie over schema 13 sleept zich '.indeioos voort, gij zult in tijdnood geraken". En de Paus sloot met een boetade {de boe- tade van een sterk man, zegt abbé Pézedil): „Het zijn de risico's van net vak". (Van een onzer verslaggevers) IJMOND, 27 febr. Met de kabi netscrisis dreigt opnieuw vertraging te komen in de oplossing van het be stuurlijke probleem van het IJmond gebied. Een vertraging, afhankelijk van onder meer de volgende bewinds man op Binnenlandse Zaken: keert mr. Toxopeus terug, neemt een ander of zelfs een andere politieke partij dif departement over? En zal deze dan de erfenis van minister Toxopeus zonder meer ten uitvoer leggen? De vraag is ook of een demissionair kabinet dit wetsontwerp, waaraan toch nog al wat haken en ogen zitten, zal willen beschouwen als een der „lopfcnde zaken", die dus normaal worden af gewikkeld. Voorts is het denkbaar, dat de Tweede Kamer, nu het wetsont werp eenmaal is ingediend, zelf de wens te kennen geeft het ook verder af te wikkelen. Ook de duur van de kabinetscrisis kan een rol spelen. Als er na de formatie van een nieuw ka binet veel belangrijke zaken voorrang moeten krijgen, komt de Kamer wel licht in tijdnood, want dan nadereL de verkiezingen al weer. De altijd woord-karige ir... Marij nen heeft ons gisteravond meege deeld, dat het kabinet vandaag de Ko ningin zijn ontslag zal aanbieden. Hij was kennelijk doodmoe toen hij dat zei. En geen wonder. De ministers hadden de afgelopen dagen bijna on afgebroken vergaderd en in die uit puttingsslag is de regering na eerst nog het uiterst belangrijke besluit over de vestiging van een Mobil Oil- raffinaderij te Amsterdam in eensge zindheid te hebben genomen ten slotte over het radio- en televisiebe leid gestruikeld. Wij vragen ons dan ook af of deze val niet een recht streeks gevolg van die uitputting is geweest. Wat was er tenslotte gister avond anders dan op het moment, toen het kabinet Marijnen aantrad? Ook toen bleek het radio- en t.v.- vraagstuk een heet Hangijzer en ook Ven bestonden daarover diepgaande meningsverschillen. Toch is men be gonnen. Toch heeft men zonder kleer scheuren de waarachtig niet eenvou dige REM-affaire weten te klaren en nu ineens ging het niet meer. Waar om? Omdat werkelijk de politieke te genstellingen tussen de regeringspar tijen onoverbrugbaar waren? Meer dan toen men ondanks die verschillen besloot met elkaar in zee te gaan? Of bestaat de mogelijkheid, dat men uitgeput en in paniek geraakt het bijltje erbij heeft neergegooid? m Als dit laatste waar is en -wij zijn geneigd dat aan te nemen dan is de situatie niet zo hopeloos als ze schijnt. Dan heeft een jeugdige regerings ploeg zijn eigen spankracht overschat, dan is het schrikbeeld van de eerste maart voor de zenuwen teveel ge weest en dan bestaat dus de mogelijk heid, dat na een kort beraad een nieuwe, maar bijna ongewijzigde re gering het vraagstuk wel oplost, om dat ze bevrijd is van de race tegen de klok. Men mag dit om meer dan een re den hopen. Om te beginnen slaan wij in internationaal verband met deze crisis geen al te best figuur. Alleen een Nederlander immers kan begrijpen, dat een in wezen niet zo belangrijke kwestie als het verlenen van zendmachtigingen een regering doet struikelen, die hetere vuren glansrijk doorstaan heeft. Hier im mers komt niet het allerbeste deel van ons volkskarakter tot uiting. Wij geloven weliswaar in de vrijheid van het woord, wij hebben er zelfs vijf jaar lang voor geleden, maar als hef er op aan komt die vrijheid ook met terdaad en voor iedereen te effectu eren, dan blijken wij bekrompen en bedilziek. Dan zoeken wij naar waar borgen, regelingen en beschermingen, omdat de eeuwenoude godsdienstige tegenstellingen ons volk hebben ge tekend. Een kabinetscrisis over de vraag of wij in ons land een werkelijk open radio- en t.v.-be: Isl aan kunnen is dan ook een crisis in „dominees-land". En daarmee kan men geen „Holland-pro- motion" bedrijven! Ook echter om binnenlands-politie ke redenen mag men hopen, dat een gehele of gedeeltelijke reconstructie van dit kabinet uitvoerbaar blijkt. Welke mogelijkheden blijven er im mers anders over? De liberalen, die zichzelf heel handig tot de paladijnen van de waarachtige openheid hebben gebombardeerd, zijn alleen niet bij machte een regeringsploeg te forme ren. De KVP kan voor haar nogal be perkte vrijheidsstrevingen misschien wel steun bij de PvdA vinden. En hoewel een dergelijke coalitie op an dere gronden heel nuttig zou kunnen zijn, in dit geval lijkt zij ons niet juist. Wij maken ons n.l. sterk, dat de vrijheidsopvattingen binnen de Ka mer geen zuivere weerspiegeling zijn van die in grote lagen van ons volk. Een te bekrompen t.v.-bestel zou dan ook strijdig zijn met goede democrati sche zeden en, naar ons inzicht, in ieder geval niet tot stand mogen ko men door nadat het kiezersvolk daar over zijn stem zou hebben uitge bracht. Dit voert ons echter allemaal te ver en wij spreken dan ook de ver wachting uit, dat een vernieuwd en uitgerust kabinet Marijnen er straks toch in zal slagen de gordiaanse knoop door te hakken door een bestel te creëren, waarin de nieuwe inzichten omtrent vrijheid harmonisch aanslui ten bij de tradities. Als men deze crisis dan bovendien aangrijpt om enkele zwakke figuren te vervangen, heeft ze tenminste nog iets goeds opgele verd.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1965 | | pagina 1