De Kunst van hel verzamelen
EEN GEERTGEN TOT ST. JANS ONTDEKT
W aldenzers
contact met
Geert twijfel aan bedoelingen
van de katholieke Kerk
voor
Rome
Stemmen uit het Poolse verleden
in het hedendaagse toneel
Vliegtuig helpt
bij opsporing
gedetineerde
NIEUWE DAG
»SITT0N«
AUTOVERHUUR
I.H.C.- Holland
werkt ook voor
olie - industrie
Fantasterijen en raadsels van Witkieiüicz
Dagva
niet waterdicht
ra
TR0UWRIJDEN
Tijd voor een
Buitenlandse studenten
Eindhoven herdenkt
ir. Van der Laan
Dansschool
Opbouw in Tasjkent
Dr. J. M. van Rossum
hoogleraar Nijmegen
Hartelijke ontvangst
op festival Salzburg
Andere stem
Burgerlijke Stand
NIEUWE DAG
DINSDAG 30 AUGUSTUS 1966
HET NIEUWE DAGBLAD
DIRECTIE:
Mr. W. A. M. van der Kalle"
HOOF. REDACTIE:
J. M. Lücker
drs. A. J. Cuppen
1
De nieuw ontdekte Geerten tot St. Jans uit de verzameling P. de Boer
ADVERTENTIE
ZONDER CHAUFFEUR
GARAGE DE KOSTER
TELEFOON 260 8 §0 263000
WARSCHAU, 30 aug. Het
is mogelijk dat op het ogenblik de
meest invloedrijke Poolse drama
ticus een man is, die meer dan
vijfentwintig jaar geleden gestor
ven is, Stanislaw Ignacy Witkie-
wicz, die zichzelf van het leven
beroofde toen Polen in 1939
onder de voet werd gelopen.
Een scène uit „ZIJ" van Witkiewicz. In het midden de rood-harige
mysterie-man, die luistert naar de onwaarschijnlijke naam Seraskier
Banga Tefuan.
V
Basuki Gunawan, Indonesische stu
denten in Nederland, N.V. Uitgeve
rij W. van Hoeve, 's Gravenhage,
1966, 182 pagina's.
Sinds een halve eeuw maken Indone
sische studenten een deel uit van de uni
versitaire bevolking van Nederland. Zij
waren binnen en buiten het universitai
re milieu een vertrouwde verschijning,
maar toch bleven ze dikwijls vreemde
lingen in de Nederlandse samenleving.
Zij leefden hun eigen leven, waarvan
weinig aan de buitenwereld bekend
werd. Ze oriënteerden zich makkelijker
op elkaar dan dat ze intensief kontakt
hadden met de sociale omgeving hier
te lande. Die teruggetrokkenheid is niet
altijd even sterk geweest. De socioloog
Bambang Oetomo wees er in zijn be
kende studie over de buitenlandse stu
denten in de Leidse universitaire ge
meenschap (1957) al op. dat het kontakt
tussen de Indonesische studenten en
de bevolking hier tot de twintiger jaren
vrij goed lag. Twee omstandigheden
zouden hierin verandering hebben ge
bracht n.l. de breuk met de Ethische
Politiek (door de benoeming van Fock
tot Gouverneur-Generaal van de toen
malige kolonie) en natuurlijk de groei
van nationalistische denkbeelden onder
de Indonesische studenten in Nederland.
Na het einde van de laatste oorlog wa
ren er opnieuw tekenen van toenade
ring, maar die werden al ras gevolgd
door een aanhoudende periode van zwa
re regen. In het naoorlogse Nederland
was er een grote groep Indonesische
studenten, die weinig belangstel
ling hadden voor het wereldje, waarin
ze terecht waren gekomen en de nei
ging hadden een eigen vaderland in ons
vaderland te scheppen.
De auteur van dit boek heeft zich de
vraag gesteld, wat deze afgezonderde
levenswijze voor gevolgen heeft gehad
voor alie daarbij betrokken groepen.
Wat zijn precies de bedoelde en niet-
bedoelde gevolgen van deze intercultu
rele relatie voor de individuele betrok
kenen, voor de landen van de gasten
en de gastheren? Ofschoon de schrijver
niet erg duidelijk maakt, waarom deze
vraagstelling noodzakelijk evaluatie
met zich brengt en een eventuele eva
luatie per se vermeden moet worden,
kiest hij uiteindelijk liever voor onder
zoek van de aard van de processen,
die bij de botsing van twee kuituurpa
tronen optreden. Toegepast op de In
donesische studenten in Nederland
houdt dit voor de schrijver in, dat hij
zich bezig houdt met het verloop van
het verbluf van deze studenten in ons
land en met de sociale factoren, die
daarin een rol hebben gespeeld. De
probleemstelling van dit onderzoek
wordt geleed in vragen zoals de vol
gende: hoe is de culturele achtergrond
van de Indonesische studenten in Ne
derland. hoe is hun groepsstruktuur,
welke is hun houding ten aanzien van
arbeid, geld, godsdienst, standensys
teem. tijd; welke strevingen en proces
sen zijn er gaande geweest bij de rela
ties van Indonesische studenten in Ne
derland met hun sociale omgeving (so
ciale adaptatie, accommodatie of soci
aal konflikt) enz.
i Interessant is de beschrijving van de
appreciatie van de relaties van ge
noemde studenten met de Nederlan
ders, waaruit voor ons vast nog wel wat
j te leren valt. Nederlanders zijn zindelijk
l en overdrijven dat soms wel heel erg
(voeten vegen, niet op kleed morsen).
Ze geven de indruk chronisch aan tijd
gebrek te lijden (tijd is geld). De Ne
derlanders zijn ijverig en integer, maar
buiten hun werktijden gaan ze dikwijls
even zakelijk te werk, zodat het leuke
van het leven afgaat. Ze zijn zelfge
noegzaam, hun geest is weinig beweeg
lijk, maar wel grondig. Ze gaan recht
door zee, maar ze zijn ook soms bijzon
der tactloos. Ze zijn zuinig en op de cen
ten en weinig hoffelijk. Ze staan op hun
rechten. Als ze maar in hun recht
staan, dan kan de rest hen weinig sche
len. Daardoor zijn ze hard en soms on
menselijk. De wijze, waarop kinderen
tegenover hun ouders optreden en
ouders bejaarden behandelen (ze sturen
hen naar een tehuis) is soms weerzin
wekkend. Maar op stuk van standver
schillen steekt Nederland weer gunstig
bij Indonesia af. R p GO£)DIjn
ZOETEMEER, 30 aug. De zestien
jarige uit de Rekkense inrichting voort
vluchtige C.dacht de rijkspolitie te
kunnen ontlopen, toen hij gistermiddag
bij Zoetermeer de polder invluchtte.
Maar vanuit de lucht werd hij door een
vliegtuig van het Korps rijkspolitie te
Schiphol bespied, waarna hij spoedig
kon worden gegrepen.
Zondagmiddag verliet C. samen met
de even oude S. de justitiële inrichting
te Rekken in de Achterhoek. Zij sta
len een auto en reden daarmee naar
Den Haag en Rotterdam. Op de rijks
weg werden zij opgemerkt door een
passerende patrouillewagen van de
rijkspolitie. Toen bleek dat geen van
beiden papieren of een contactsleutel
tje bij zich had, werden zij gearres
teerd. C. wist echter te ontkomen en
vluchtte de polder in. Onmiddellijk werd
via radiocontact het eenmoterig vlieg
tuig van de rijkspolitie te Schiphol,
dat in de buurt was, gewaarschuwd.
Men had aldus de voortvluchtige al
gauw opgespoord. Via de radio diri
geerde de piloot de politiewagen naar
de plek waar C. zich bevond. Binnen
een half uur kon hij worden ingere
kend.
en
BUREAU: Schiedamsevest 111, Rot
terdam. Telefoon redactie:
142011, na 17.30 uur: 1421 14;
administratie: 14 2011; adver
tenties: 14 2011. Postbus 723.
Giro 59 09 48.
BEZORGING: afdeling lezersservice
tot 19.30 uur, tel. 010-14 28 10.
ABONNEMENTEN: 90 cent p. week,
f3,90 per maand, f 11,70 per
kwartaal.
ADVERTENTIES: 35 cent per milll-
meterhoogte. Contracttarieven op
aanvraag.
Twee belangrijke collecties
De echte kunst van het verzamelen
bestaat niet uit het zo nu en dan aan
kopen van een schilderij, een beeld,
een stuk grafiek; de echte kunst van
het verzamelen is te betitelen als een
passie, een bezetenheid om bepaalde
stukken op te speuren en te verwerven.
Weliswaar zijn de grote collectionneurs
doorgaans lieden die zich financieel wel
het een en ander kunnen veroorloven,
toch üehoeft dit geenszins conditio sine
qua non te zijn om een belangrijke ver
zameling op te bouwen.
Er zijn voorbeelden genoeg van lie
den, die zelfs in deze tijd nog met een
feilloze smaak, vooruitziende blik en
scherpe intuïtie met geringe middelen
een belangrijke kunstcollectie hebben
gevormd. Doorgaans groeit een verza
meling wanneer de edele passie enkele
generaties lang kan worden volgehou
den. Helaas komt dit tegenwoordig wei
nig voor. Bü de dood van een verzame
laar is meestal de bron verdroogd en
dan eisen de erfgenamen dat de zaak
te gelde wordt gemaakt. In het gunstig
ste geval en dat komt nogal eens
voor wordt een schikking met een
museum getroffen. Het is daarom dik
wijls niet geheel zonder eigenbelang
wanneer een museum speciale aandacht
aan enkele typische verzamelaars be
steedt.
Het Museum Booymans te Rotterdam,
dat zijn ontstaan dankt aan het legaat
van een particulier verzamelaar, bracht
in 1955 een grote tentoonstelling bijeen
met kunstschatten uit Nederlandse ver
zamelingen. Deze expositie was gebouwd
rond het trotse en wereldvermaarde be
zit van de heer Van Beuningen. Niet lang
daarna wist Booymans het grootste deel
van deze collectie te verwerven en de
naam van de verzamelaar werd aan die
(Van onze correspondent)
EINDHOVEN, 30 aug. Bij de aan
vang van de vergadering van de ge
meenteraad herdacht burgemeester ir.
H. Witte maandagmiddag de op 24
augustus overleden architect ir. Jan
van der Laan, vroeger stadsarchitect
van deze gemeente en ontwerper van
de plannen voor het nieuwe raadhuis.
Als architect, aldus de burgemeester,
was hij een overtuigd aanhanger van
de Delftse School. Met prof. Granpré
Molière had hij gemeen, dat hij een
vrije, steeds onderzoekende en kritische
geest bezat, een geest, die niet in de
formules van een moeizaam verworven
filosofie bleef hangen, maar die steeds
verder streefde, dit in de veranderen
de tijd het wezenlijke van de blijvende
waarden in het bouwen opnieuw tracht
te te ontdekken en vorm te geven.
Het boeiende van figuren ais Van der
Laan is, zo vervolgde ir. Witte, dat zij
behoefte hebben aan het bouwen van
uit een visie, vanuit een architectuur
beschouwing, die verder reikt dan de
bouwkundige kennis en de bouwkundige
aesthetiek.
Juist door zijn intens leven en wor
stelen met nieuwe waarden in het maat
schappelijke en het geestelijke leven,
was de verandering van zijn opvattin
gen niet een gemakkelijke accommodatie
aan de geest van de tijd, maar een
nieuwe inspiratiebron voor nieuwe ge
dachten en nieuwe vormen in zijn ar
chitectuur, aldus ir. Witte.
ADVERTENTIE
MOSKOU, 30 aug. (UPI) Meer dan
50.000 families, in Tasjkent, die dakloos
werden door de zware aardbevingen in
het begin van dit jaar, hebben thans
nieuw onderdak. Volgens het persbu
reau Tass komt dit neer op tweederde
deel van het totaal aantal getroffenen.
van de stichter van het museum toege
voegd. Iedereen kent de wonderlijke ont-
staans-geschiedenis van het museum
Kröller-Müller op de Hoge Veluwe maar
niet altijd verlopen de zaken zoals men
gedacht had, dat ze zouden gaan. Of
schoon het Stedelijk Museum te Amster
dam steeds de beste relaties met de
verzamelaar Regnault had onderhouden
en nadat de collectioneur grote schen
kingen had gedaan, werd het legaat
toch openbaar geveild nadat Amster
dam voor twee miljoen gulden een eer
ste keus uit de verzameling had mogen
doen. Het gemeente-museum te Den
Haag heeft reeds enige malen grote
Mondriaan-tentoonstellingen georgani
seerd rond de eigen collectie, aange
vuld met het rijke bezit van de heer
Slijper, die vanaf zijn jeugd de grote
maecenas en vriend van Mondriaan is
geweest. Een groot deel van de ver
zameling is reeds in bruikleen van het
museum en uiteraard wil men de zaak
er gaarne verwerven.
Onder de titel ,,De Kunst van het
verzamelen" zijn er op het ogenblik
(tot 18 september) twee prachtige col
lecties te zien in Singer Museum te
Laren. Het betreft een keuze uit de
verzameling van Dr. H. A. Wezlar en
die van P. N. de Boer, firmanten van
de grote kunsthandel aan de Heren
gracht te Amsterdam, een zaak van
internationale betekenis. Omdat een be
langrijke verzameling meestal nogal
grote problemen met de belasting met
zich mee brengt is het particuliere be
zit van De Boer ondergebracht in een
stichting en het ligt in de bedoeling
dat dit bezit op den duur in Singer
Museum zal worden ondergebracht.
Het museum, oorspronkelijk door me
vrouw Singer gesticht als een memorial
voor haar man, de vrijwillig geabdi
ceerde naaimachine-koning, die in La
ren (en Noorwegen) zijn leven als schil
der wilde slijten, groeit meer en meer
uit tot een zeer belangrijk cultuur-cen
trum, dat practisch zonder subsidie, lou
ter uit particulier enthousiasme, zulk
een vitaal bestaan leidt. Onder de lei
ding van Pieter Leffelaar vindt men
er een zeldzaam groot programma aan
lezingen, concerten en tentoonstellingen.
Jammer genoeg heerst er ook in het
Gooi nog een sterk plaatselijk chauvi
nisme, anders was Singer reeds lang
een door verscheidene gemeenten ge
subsidieerd centrum voor de gehele
streek.
De twee collecties vullen elkaar won
derlijk genoeg zeer sterk aan. Beiden
beginnen hun verzameling met het mid
den van de vijftiende eeuw en steken
elkaar reeds dadelijk naar de kroon.
Pronkt Wezlar met twee prachtige pa
nelen van Joos van Cleve, met een
prachtig meisjes-portret van Jan Gos-
saert en een uit New York teruggehaald
conterfeitsel van de meester van de
Magdalena Legende: de Boer antwoord
met een tweetal prachtige, door Fri-cl-
lander beschreven paneeltjes van Ger
hard David en een schitterend portret
van Tintoretto. Daarna brengt Wezlar 'n
nieuwe troef uit in de vorm van twee
zeer typerende schilderijen van Lucas
Cranach, waarbij een bijzonder aandoen
lijke voorstelling van Johannes de Do
per, als een klem gek mannetje in een
tule hemdje. De Boer overtroeft met
niemand minder van Geertgen tot Sint
Jans...een nieuwe ontdekking.
Friedlander schrijft maar 15 schilde
rijen aan Geertgen toe. Daar is de
boom van Jess" uit het Rijksmuso- m
(ontdekt door dr. Van Schendel) niet
bij. Geertgen, die bij de Sint Jans-
Heren te Haarlem woonde, zou volgens
Carel van Mander al op 28-jarige leef
tijd gestorven zijn maar toch was hij
de begaafdste schilder van zijn tijd in
de Noordelijke Nederlanden. Zowel prof.
J. G. van Regteren Altena als drs.
K. G. Boon steunen de toeschrijving van
het ontdekte paneeltje en Boon meent
dat het een van de drie schilderijen
is, die in Kardinaal Grimani's collectie
zijn geweest. Het werk stelt de H. Hie-
romynus voor in een landschap, het is
briljant van kleur en in gave staat be
waard gebleven. Tot nu toe bezat Ne
derland 5 werken van de meester.
De verzamelingen gaan door tot in
de zeventiende eeuw, met een prach
tige Jan Steen, zeer mooie landschappen
van Ruysdael, een unieke olieverfschets
van Rubens en in beide collecties be
vindt zich werk van de befaamde ge
broeders Avercamp uit Kampen. Zeker
dient vermeld te worden dat de Stich
ting De Boer niet minder dan acht
werken van Vincent van Gogh tot haar
bezit rekent. Vooral de tekeningen zijn
bijzonder waardevol. De tentoonstelling
wordt overigens aangevuld met een
zeer grote collectie tekeningen uit de
verzameling De Boer met verscheidene
topstukken van Vlaamse, Hollandse en
Italiaanse meesters.
MARIUS VAN BEEK
Aludra 29 v. Las Falmas te Sao Francisco
Amraon p. 28 Kaap Hatteras v. Aruba
Atys 28 v. Rotterdam te Amsterdam
Aeneas p. 29 Finisterre n. Gibraltar
Amerskerk 28 v. Rotterdam te Havre
Ampenan 6 sept. te Malta verw.
Artemis 27 v. Georgetown te Paramaribo
Amstelmolen 26 75 m ZZO v. Colombo
Aegis 27 v. Pt au Princete n. Houston
Ampenan 26 v. Norfolk n. Malta
Area 27 te Kopenhagen
Bali 27 V. Genua te Pt Said
Bontekoning 27 rede Valencia
Barendrecht 29 v. Madras n. Chalna
Charis 27 v. Antwerpen te Amsterdam
Camerounkust 26 v. Amstm. n. W. Afrika
Camitia 27 te Punta Cardon
Ceres 27 v. Curacao n. Port Limon
Cycloop (slbt) 29 te Marsa el Brega
Caltex Naples 28 v. Bahrain n. Fredert.j;
Daphnis 29 v. St Homas te San Juan
Delft 28 v. Amsterdam n. Hamburg
Doelwljk 1 sept. te Lavere verwacht
Eemhaven 28 v. La Union n. Corinto
Esso Rotterdam 26 v. Ras Tanura n.
Gorredyk 28 v. Miani n. New Orleans
Braveland 29 te Itajai
Gabonkust 29 v. Las Palmas n. Rotterdam
Gulf Hansa 29 v. Priolo te Mena
Garoet 28 v. Chittagong te Antwerpen
Gelderland (slbt) 29 50Ö m v. Ascension
Groningen (slbt) 28 v. Papeete te Tuy Hoa
Gaasterkerk 27 v. Genua te Marseille
Hercules 27 v. Amsterdam n. Suriname
Hermes 29 v. Bilbao te Curacao
Hibiscus 28 250 m ZO v. New ork
Ittersum 27 v. Golf v. Mexico te Amst.m.
Jagersfontein 26 v. Amstm. n. Kaapstad
Jacob v. Heemskerck 28 150 m ZZW
v. Bermuda's, n. Rotterdam
Korendyk 27 v. New ork n. Antwerpen
Kaaphoorn 29 v. Abadan te Mena
Kieldrecht p. 28 Ras Fartak, n. Suez
Koudekerk 30 v. Adelaide te Fremantle
Kinderdyk 30 te Antwerpen verw.
Kloosterkerk 29 te Genua
Labotas 28 v. Rijeka te Amsterdam
Ladon 26 800 m ZW v. Pontn delgada
Munttoren 26 300 m NO v. Cayenne
n S'.ntos
Med. Sprinter 29 360 m Z v. Kp Palos
Magas 28 te Barcelona
Merwehaven 28 te Casablanca
Mithras 28 te Malaga
Mynias 27 v. Patras n. Rotterdam
Madison Lloyd 29 te Manilla
Main Lloyd 28 te Duinkerken
Mersey Lloyd 28 te Antwerpen
Musi Lloyd 30 te Beyrouth verw.
Memmon 29 v. Charleston te Philadelphia
Nestor 28 v. Matanzas n. Pt of Spain
Nassauborg 29 v. Mantyluoto te Amstm.
Neder Rijn 27 v. Amsterdam n. Kobe
Neder Rhone 28 v. Hongkong n. Singapore
Noord Holland (slbt) 25 v. Mobile
Ommenkerk 28 v Bremen te Amsterdam
Osiris 28 v W. Indië te Amsterdam
Ouwekerk 27 v Z. Afrika te Amsterdam
Oosterburgh 29 v Bordeaux te Rotterdam
Overljsel 29 v Akaba n Suez
Peprkust 29 v Bremen te Hamburg
Prins Philips Willem 30 te Milwaukee
Prins Willem II 29 te Toronto
Philetas 27 v Rhodos n Limassol
Poolster 10 sept. te Valencia verwacht
Pericles 26 370 m ZW v Azoren n Delfzljj
Prins Alexander 26 v Havre n Montreal
Parkhaven p 26 Madeira n Vlissingen
Prins der Nederlanden 26 v Amsterdam n
W. Indië
Rempang 28 te Fremantle v Albany
Rondo 28 te Singapore
5°Ü?^SaiTl I6 v New ork n Southampton
Rottl 29 te San Francisco
ov Quebec n Montreal
Schelde Lloyd 28 te Bluff
Schie Lloyd 27 te Papeete
Schouwen 26 30 te New ork verw.
Seine Lloyd 27 te Honiara
Sinoutskerk 28 te Suez
Sumatra 28 v Penang n Suez
Schiedyk 28 v Philadelphia n Baltimore
Sinon p 28 Jamaica v n Mobile
Steenkerk 27 v Marseille te Genua
Stella Polaris 27 v Haifa n Brindisi
Schiehaven p 29 Finisterre n Barcelona
Tegelberg 28 v Kaapstad n Rlo de Janeir
Towa 27 te Houston
Taras p 27 Ouessant n Villagarcia
Talita p 27 Kp. Matapan n Limasol
Ulysses 27 v Amsterdan n Curacao
Utrecht (slbt) 29 te Havre
Vrijburgh 30 te Barcelona verw.
Vivipara 29 680 m NW v Cocos Eil.
Volharding 29 v Almeria n Dublin
Vitrea 30 v Miri te Geelong
Wonorato 31 te Hsinkang verwacht.
Witmarsum 27 v Antwerpen n Houston
Woltersum 27 v New Orleans n Havre
Wm Barendsz (slbt) 27 v Pt. Harcourt
Zafra 29 870 m O v Bermuda n Rotterdam
Zevenbergen 27 v Ceuta n Napels
Zephyr 27 in Golf van Genua
Zus p 27 Kp. Roca n Pitaes
Zuiderzee 27 50 m ZO v Kreta
Zuiderkerk 27 v Genua te Aden
Zwarte Zee (slbt) 26 v Rottm n Gothenburg
(iriiTiin r ricril
IA***—***
"M
4-5-9 PERS. WAGENS
SCHIEDAM
NIJMEGEN, 29 aug. Tot buiten
gewoon hoogleraar aan de katholieke
universiteit voor het geven van onder
wijs in de farmacologie is benoemd de
36-jarige dr. J. M. van Rossum.
Dr. van Rossum, die als lector verbon
den was aan het farmacologisch labora
torium van de Nijmeegse universiteit,
heeft gedoceerd aan universiteiten in
Amerika. Voor zijn baanbrekende weten
schappelijke onderzoekingen werd hij in
1960 beloond met de „Struycken-prijs"
van het „Thijm genootschap". De Leidse
universiteit beloonde hem, eveneens in
I960, met de „S. E. de Jongh-penning".
ROTTERDAM, 30 aug. Woensdag
zal op het I.C.H. Holland bedrijf Werf
Gusto te Slikkerveer een boorplatform,
een deel van een vast booreiland, aan
de British Petroleum Co worden opge
leverd.
Deze 38 meter hoge constructie, waar
in ruim 350 ton staal is verwerkt, zal
eerst naar de rivierzijde worden ver
schoven en daar door vier drijvende
bokken worden opgenomen. Voordat dit
platform op de ponton wordt geplaatst
moet het, in de takels hangende, nog
worden gekanteld. Dit zal een bijzonder
spectaculair karwei zijn waarvoor vele
berekeningen en voorbereidingen nodig
waren. Half september volgt het even
eens zo'n 350 ton wegende bovendek.
Nadat het boorplatform op een locatie
in het Engelse deel van het Noordzee-
oliejachtterrein is geplaatst, wordt het
dekgedeelte aangebracht. Ondanks ver
schillende wijzigingen en aanvullingen,
is het toch gelukt om het boorplatform
binnen de overeengekomen drie maan
den te voltooien.
PINEROLO, 30 aug. (KNP) De
meerderheid van de Synode van de
Waldenzer Kerk is voorstander van een
gesprek met de katholieke Kerk. Dit
heeft een woordvoerder verklaard na
afloop van een vergadering van de Sy
node, die in Torre Pellice in Italië werd
gehouden. Vorig jaar bleek er nog veel
tegenstand te bestaan tegen contacten
met Rome.
De Waldenzers vormen een kleine ge
meenschap, waarvan de grootste groep
(20.000) in Italië woont, met als cen
trum Torre Pellice. Zij is in de twaalf
de eeuw in Lyon ontstaan als een be
weging, die de apostolische eisen van
armoede en gehoorzaamheid aan Chris
tus' geboden strikt wil naleven. Het
Lateraans concilie van 1179 veroordeel
de de armoede-beweging. De Reforma
tie was uiteindelijk beslissend voor het
ontstaan van een eigen kerkformatie,
die aanvankelijk geheel ontbrak.
De Synode is thans van mening, dat
Rome „katholieker en universeler" aan
het worden is. Een kleine minderheid
staat nog altijd onverzoenlijk tegenover
elke toenadering, terwijl er ook Wal
denzers zijn, die naar de mening uit
(Van een correspondent)
Voor een theater, dat meer dan andere
zijn verleden en zijn voorgangers ver
eert is Witkiewicz een geschenk van de
hemel, aangezien zijn werk vooruitliep
op lonesco en Beckett, alsook naar
soms wordt aangevoerd op Brecht, Na
dat zijn werken gedurende zijn leven
verwaarloosd zijn, worden ze nu overal
opgevoerd, waarbij hun invloed op Sla-
womir Mrozek, Tadeusz Rózewicz en
anderen onmiskenbaar is. Het meren
deel van zijn stukken, waarvan er een
vijfentwintig stand houden, is vóór 1925
geschreven, het jaar waarin hij, door
teleurstelling gedreven, van het drama
naar de roman is overgegaan.
De gezaghebbende kenner van dit
werk, Konstanty Puzyna, ziet Witkiewicz
als een existentialist voor het existen
tialisme was uitgevonden, een crypto-
expressionist en de eerste surrealist in
het Poolse drama. Een vluchtige ken
nismaking met de teksten openbaart
hem allereerst als een fantast en een
steller van raadsels. Zijn verder strek
kende intenties mag men als secundair
veronderstellen. Een voorbeeld is „De
nieuwe bevrijding", waarin Florestan
Snakessnout, een Don Juan-type, het
voorwerp is van een strijd tussen twee
vrouwen, misbruikt wordt door Richard
III en tenslotte onbarmhartig gefolterd
wordt. In de eerste acte van „De water
hen", een stuk dat een jaar geleden
in Warschau is opgevoerd, wordt een
vrouw, die om niet opgehelderde reden
„de waterhen" wordt genoemd, door het
hart geschoten door haar minnaar Ed
gar Walpor. Edgar trouwt met Lady
Nevermore, de weduwe van een andere
Edgar. (De toespelingen op Poe, „Ed-
SALZBURG, 30 aug. (UPI) Prinses
Beatrix en prins Claus zijn gisteravond
hartelijk toegejuicht door een aantal
inwoners van Salzburg, toen zij ter bij
woning van een festivalvoorstelling bij
het „Kleine Festspielhaus" arriveerden.
De prinses was gekleed in een grijs
groene met bloemen versierde avond
japon.
Directeur Tassilo Nekola van het fes
tival van Salzburg begeleidde hen naar
hun ereloge. Op het programma van
gisteravond stond het vermaarde Rus.
sische werk „Boris Godunow". dat Her-
bert von Karajan dirigeerde. Prinses
Beatrix en prins Claus zullen vandaag
„De Bruiloft van Figaro" buwonen.
Zondagavond vergezelden zij net ko
ninklijk paar van Thailand "aar een
uitvoering van Mozart's opera „Ent-
führung aus dem Serail".
gar" en „Nevermore" schijnen pure
mystificaties te zijn). In de tweede acte
keert de waterhen terug; in de derde
zijn de andere personages ouder ge
worden, maar zü is jong gebleven.
De vondeling, die wellicht haar zoon
is, wil met haar trouwen; Edgar schiet
haar opnieuw neer, kennelijk met meer
succes. De algemene verwondering die
het stuk wekt, kan men zich voorstel
len.
Witkiewicz's „Zij", een stuk waarin
veertig jaar geleden Poolse acteurs
weigerden op te treden omdat zij het
niet begrepen, is nu op het repertoire
genomen in het Polski Theater te War
schau. (Een van de tegenstribbelende
actrices van veertig jaar geleden zou
nu verklaard hebben het wel te be
grijpen). „Zij", wie „zij" ook mogen
zijn, spannen samen tegen de kunst en
een van „hen", de militaire leider van
de organisatie slaat op het toneel een
schilderij van Picasso kort en klein.
Een rood-baardige mysterie-man die
luistert naar de onwaarschijnlijke naam
Seraskier Banga Tefuan, stichter van een
nieuwe godsdienst van „absolute auto
matisering", rukt het masker af om
zichzelf bekend to maken als graaf
Tremendosa. Ontsteltenis! Kenners van
Mrozek's werk zullen met belangstel
ling vernemen dat er een tango bü
gedanst wordt.
Onzien' niet geheel. In „Zij" wordt de
stelling verkondigd dat mechanisering
van hit menselijk leven een bedreiging
van de kunst vermt. En een Don Juan
in het ene stuk tot hoofdpersoon te ma
ken en een onverwoestbare fatale vrouw
fn een ander komt neer op een studie
in sexuele aantrekkingskracht n het
abstracte, zoals Wedekind ^aak Sedaan
heeft. Veel van de mystificaties betref
fende de samenzwering in „AlJ en ae
vermommingen in dit laatste s
wel als in „De waterhen" scheen hoofd
zakelijk een buitenissig sport va _P
een burleske van menselijk gedrMriif_
wel als van melodramatische senru
techniek. Witkiewicz heeft het stellig
zich een groot nummer van het avain
garde-toneel in het Westen te worden.
In Amerika worden verscheidene van
zijn comedies al vertaald.
Een andere stem uit het Poolse ver
leden is Wittold Wandurski, een Marx
ist die zich in 1929 in de Sovjet-Unie
vestigde en er klaarblijkelijk als slacht
offer van een Stalinistische zuivering
in 1937 overleden is. Zijn weduwe is on
langs naar Warschau teruggekeerd om
aanwezig te zijn bij de eerste opvoering
van zijn „Dood in een pereboom", on
der regie van Jozef Szayna in het Athe
neum Theater. Deze in 1923 geschreven
comedie is gebaseerd op dezelfde legen
de, die een tien jaar later de inspiratie
opleverde voor een Amerikaans stuk,
Paul Osborn's „On borrowed Time": de
Dood is gedwongen in een boom te ver
blijven en aldus verhinderd om zijn ge
bruikelijke functie uit te oefenen. Maar
terwijl Osborn het thema gebruikt
met een sentimentele bedoeling, mikt
Wandurski op komische effecten en so
ciale kritiek.
Er gaan jaren voorbij, terwijl de Dood
(in de Poolse versie een schone vrouw)
in de boom zit. De jeugdige kwajongens
van de eerste acte worden oude kwa
jongens aangezien hun ouders niet ster
ven om hun bezittingen aan hen na te
laten. Zij veranderen nooit van kleding
en gedrag, en een van hen, die zeer oud
wordt, blijft met de hoepel spelen.
Wanhopige oorlogshitsers die er maar
niet in kunnen slagen een echte oorlog
te ontketenen stellen de oude kwajon
gens aan als commandanten over legers
In een lachwekkende schertsoorlog
waarin niemand sneuvelt. Kortom, het
systeem schijnt van de dood af te han
gen.
Het is een amusant stuk, heel inven
tief geregisseerd door Szayna en de ti
telrol wordt zo gespeeld door \leksan-
dra Slaska dat men begrijpt, waarom
de schrijver kon verklaren „half ver
liefd te zijn op een minzame dood".
eigen kring te optimistisch denken
over het resultaat van de contacten
met de katholieke Kerk. Zij bezien het
katholicisme vanuit een te protestants
perspektief, zonder dat zij zich reken
schap geven van de grenzen, die het
onfeilbaar leergezag ook de meest voor
uitstrevende katholieke kringen oplegt,
aldus de woordvoerder.
De meerderheid van de Synode is
echter van oordeel dat aan de goede
bedoelingen van de oecumenische be
weging van Rome niet behoeft te wor
den getwijfeld. De positieve uitspraken
van de katholieke Kerk moet men vol
gens deze groep niet interpreteren als
louter taktische uitspraken. „Rome pro
beert zich steeds meer als hoedster van
een waarheid op te werpen, die de we
reld als de synthese van een universele
godsdienst aangeboden kan worden,"
aldus de woordvoerder.
De synode heeft ook aandacht be
steed aan de kwestie van de dienstwei
gering. In een verklaring zegt zij: De
synode ziet in een in naam van Chris
tus uitgesproken dienstweigering, op
grond van gewetensbezwaren, een gel
dige poging getuigenis af te leggen voor
de vrede van de Heer en het komende
Rijk Gods.
Tijdens de bijeenkomst werd bekend
gemaakt, dat tussen de Waldenzers er
de Methodisten overleg wordt gepleeg1"
over volledige integratie van beid6
kerkgemeenschappen.
- 4'
UTRECHT, 30 aug. De Utrechtse
politierechter, mr. D. van Zeben, heeft
gisteren de dagvaarding van de negen
tienjarige automonteur Th. van L. al
hier nietig verklaard, waardoor de
verdachte niet werd veroordeeld. Van
L. stond vorige week terecht wegens
opzettelijke bedreiging met de dood of
zwaar lichamelijk letsel.
Zijn raadsman, mr. W. Simon, meent,
dat de dagvaarding niet deugdelijk was,
omdat daarin niet was vermeld waar
mee verdachte op 26 februari was in
gereden op een agent, die hem een
stopteken had gegeven. Volgens mr. Si
mon kon uit deze dagvaarding geen
veroordeling volgen. Mr. Van Zeben
stelde de raadsman in het gelijk. Ook
volgens hem was de dagvaarding niet
volledig geweest.
ADVERTENTIE
HET SPECIAAL-adres voor
SPECIALE 6 a 7 PER-
SOONS KLASSEWAGENS
ZWARTE EN WITTE
COUPÉ'S
N.V. Auto- Rijtuigbedrijf
IBurg. Knappertlaan 12
Telef. 010-26.88.17 - Schiedam
GEEN TAXI'S
ROTTERDAM, 30 aug. BEVALLEN:
A. M. P. Rekkers-de Boer, d.L. Fortuin
Beenhakker, d.A. Prins-van Burink. d.J
M. Vonk-v. d. Bulk, z.J. G. E. Kooijma"'
Hanswijk, z.L. Bijl-de Romph, z.T
Sluijter-Snljders, 2d.: T. de Waal-v. d. Tho
len, d.E. van Boom-Bakker, d.M. C
Maaswinkel-de Wilde, z.F. Gomez Visiedo
Carmona Cabrera, d.J. de Rooy-de Brui
z.; A. D. M. Vervenne-Mourik, d.A. M
M. de Jongh-Meijer. z.P. C. Boeren-Tukk
d.M. E. Braams-Stedehouder, d.H. Stee:'
hoek-Onstenk. d.: H. W. Mourits-v: n c
ten, z.B. Weber-Bakema, z.J. W Pos'
Wols. z.D. de Roij-Logemann. z.C.
A. Voogt-Verschoor, d.van Iters""
Hoogenboezem, z.A. Wagemaker-Strijlan"'
z.W. P. A. Huisman-Klemans, d.M.
Bontes-Wels. d.A. Groenewegen-Bleeke"
d.N. C. Meijer-Kleijwegt, d.J. G. Piet"r'
se-Jenssen, z.
OVERLEDEN: J. M. den Hollander. ma'
v. M. L. Kouwer, 66 j.C. G. M. van K">
pen. dochter. 2 mnd.: C. M. Zui.1l; vr.
N. M. Nieuwlaat, 70 j.T. D. van Leusde'
vr. geh. gevv. m. K. L. Tieman, 83 ,i-iL
A. Middendorp, man v. J. A. Swinkels.
j.J. A. Meeuwsen, man v. M. S. Arie"-'
67 j.; W. D. Ligtvoet. vr. v. A. H. va
Oosterhout, 75 j.P. H. Reedijk, man
C. J. van der Gugten. 22 J.; G. ZuijdeweP-
vr. v. M. P. de Krom, 66 j.J. L. 3.
Elens, man v. H. M. van der Put, 73 JA
J. Stikkers, man geh.gew. m. A.
Nleuwstraten,
gew.
man
vs tra ten. 80 j.f'H. S. Roovers. vr.
m. W. F. de Reus, 69 j.J- de Boe'
v. A. van der Laas. 80 j.L. J-- **2
ong. vr., 75 j.R. Geway, zoon 1
L. Jansma. zoon, 2 mnd.: C. J. de Sw
vr. geh.gew. m. J. van Bemmel, 70
A. Brandenburg, vr. v. L. Dienaar. «U
J. den Bakker, zoon, 9 jr.S. van v
dochter. 2 mnd.A. W. Huizer, ong.
78 j.: E. J. Swagemakers, vr. geh.gew- 'v
H. Lupgens. 75 .1.: H.van der Hel. man
M. Batenburg, 56 j.M. Vos, man. -.e"!Lan
m. C. Bons, 79 j.J- C. van der Sluis, fl»
v. J. Scheffer, 61 j.
