Trappisten in Westmalle
willen vernieuwing
Consternatie na uittreden van abt
en twee paters voor experiment
Portugese klacht
bij VN over Congo
Rusk bepleit
vredesberaad
bij Gromyko
Onassis haalt
bakzeil
LAATSTE NIEUWE VAN LUNS
efficiency beurs
Republikeinen kritiseren
Johnsons Vietnambeleid
Op reis door Polen
Weelderige kerken opvallend
tussen verveloze huizen
IRSal-
m
m
Flat-wonen is tijd sparen
„VEREENVOUDIGING MONASTIEKE LEVEN"
Ex-SS'ers bijeen
in Beieren
Gestolen juwelen
teruggekocht
Muiterij van Katangezen bedwongen
AMBASSADEUR MISHANDELD
Uit luxe vloeit anti-luxe voort
20 tm 28 september 66
POSTSPAARBANK
RENTE TOT
VIETNAM
Europese lanceerbasis
I
Hit
1 lal
Smetteloos
Door jonge huwelijk611
meer scheidingen
MAANDAG 26 SEPTEMBER 1966
4
Ernstige proef
Geestelijke sterft tijdens
audiëntie bij de Paus
kantoormachines
kantoormeubelen
kantooruitrusting
reproduktieapparatuur
amsterdam nieuwe
Minister Luns is in New York voor de opening van de vergadering
van de Verenigde Naties. Volgens welingelichte kringen vertelt mr.
Luns hier de „laatste nieuwe" aan Dean Rusk.
j 1
li m i
overal lopen en knielen mensen
HÉLÈNE SWILDENS
(Van onze correspondent)
BRUSSEL, 26 sept. De ruim ze
ventig monniken omvattende Cisterci-
enser gemeenschap van Westmalle,
in de Antwerpse Kempen, heelt beslo
ten, met toestemming van de gene
rale abt der Trappisten, voorlopig
geen nieuwe abt te kiezen ter opvol
ging van Dom Eduardus Wellens, die
vorige week, samen met twee andere
monniken, de communiteit verliet
„om een eenvoudiger vorm van mo
nastiek leven te gaan experimente
ren".
Het is bij de Trappisten regel dat de
abt voor het leven wordt gekozen; juist
dit voorschrift acht de grote meerder
heid van de abdij aan herziening toe.
Uitstel van keuze geeft volgens hen
dan ook meer armslag voor nadere be
zinning op de noodzakelijke vernieu
wing in het kloosterleven.
Het overigens niet volkomen onver
wachte ontslag van de vijftigjarige
Dom Eduardus Wellens, die in 1956
tot abt was gekozen, veroorzaakte in
Westmalle grote consternatie en elders
in katholiek België enig opzien. Naar
tijdens het weekeinde verluidde, be
stond in de abdij ,,al heel lang een
groot verlangen naar een vereenvoudi
ging van het monastieke leven."
Onder de jongere monniken vooral
leefde het gevoelen dat een dergelijke
vereenvoudiging alleen kon worden be
reikt in een kleinere gemeenschap, en
het was hun niet onbekend dat ook de
abt zelf er zo over dacht. „Wij hadden
nochtans nooit kunnen vermoeden dat
de abt tot de eersten zou behoren om
metterdaad een nieuwe vorm van
klooster te gaan proberen," aldus een
der monniken. „Voor onze communiteit
was het een pijnlijke ervaring; te
vergeefs hebben wij getracht het ont
slag te voorkomen." Dezelfde zegsman
prees zich echter gelukkig dat de abt
en zijn twee gezellen niet vanuit een
conflictsituatie waren heengegaan, zo
als enige tijd geleden in Achel het ge
val was.
In zijn afscheidsboodschap aan de
monniken van Westmalle verklaarde
Dom Eduardus dat de behoefte tot
aanpassing aan de huidige samen
leving zich vooral in het religieuze le
ven en in de communiteiten laat voe
len; hij noemde dit een positief goed.
De waarden van het monastieke le
ven vragen, volgens hem, dringend
nieuwe vormgevingen. Hij voegde er
aan toe om die reden „een ernstige
proef" te willen ondernemen „om op
eigentijdse wijze tot een meer zuive
re beleving te komen van het monas
tieke leven in de geest door de H. Be-
BAD WINDESHEIM (Beieren), 26
sept. (AFP) Ongeveer 800 SS-vete-
ranen van de zesde divisie Alpenja
gers zijn zaterdag in de Beierse plaats
Bad Windesheim bijeengekomen voor
een reünie ondanks talloze protesten
uit binnen- en buitenland. De reünie
stond onder voorzitterschap van de
oud-divisie-commandant, kolonel b.d.
Franz Schreiber. Burgemeester Lud-
wig Kiessling van Bad Windesheim,
die een gemeentezaal ter beschikking
had gesteld, gaf als commentaar:
„Waarom zou ik me tegen deze bij
eenkomst verzetten als de minister
van binnenlandse zaken van Beieren
haar niet verbiedt?"
AUGSBURG, 26 sept. (DPA) Een
pater capucijn heeft kort geleden in een
park in Augsburg 's avonds een pak
met kostbare sieraden in ontvangst ge
nomen en een onbekende daarvoor
5.000 mark in gebruikte biljetten over
handigd.
Hij deed dit in opdracht van een
vooraanstaande familie in Augsburg,
bij wie in augustus waardevolle erf
stukken waren gestolen. De bestolen
familie bood de dief per advertentie
3.000 mark voor de teruggave van het
gestolene en beloofde geheimhouding
door bemiddeling van de pater.
De onbekende belde het klooster op
en eiste 5.000 mark, waarmee de be
stolenen akkoord gingen.
VATICAANSTAD, 26 sept. (Reuter)
Een 65-jarige Italiaanse geestelijke
is zaterdag tijdens een audiëntie bij de
Paus in elkaar gezakt en gestorven. De
Paus zegende de overledene. De pries
ter, Giovanni Dossi uit Varese, was
met een aantal pelgrims door de Paus
ontvangen.
nedictus voorgeschreven". Het expe
riment toelichtend zei de abt, dat de
kleine communiteit daarom haar in
trek zou nemen in een gehuurd huis
en In haar levensonderhoud zou voor
zien door loonarbeid. Voorts zou wor
den getracht het liturgische leven tot
zijn uiterste eenvoud te herleiden, de
familiebetrekkingen te beperken tot
het hoogst noodzakelijke en geen lo
gies meer te verlenen „zonder overi
gens afbreuk te doen aan de traditio
nele gastvrijheid." Tenslotte werd de
voorkeur uitgesproken dit experiment
te ondernemen in het Vlaamse land-
gedeelte.
Dom Eduardus en zijn twee gezellen
trokken zich tijdelijk terug in het kloos
ter van Soleilmont (Henegouwen). In
de afscheidsboodschap werd ook onder
streept dat het experiment geenszins
een breuk betekende met de bestaande
communiteit, „al zal het onvermijde
lijk een zekere afstand doen ontstaan"
De weerslag, die het verrassende ini-
b^hef van de abt op het leven van de
abdij zal hebben, valt vooralsnog niet
te voorzien. Zoveel is echter zeker,
aldus een zegsman, dat de vernieu
wingsbeweging, waarvan Dom Eduar
dus de exponent was, ook in Westmalle
zelf zal worden voortgezet. „Hervor
mingsgezindheid is de Trappisten im
mers eigen" zo merkte hij op.
ADVERTENTIE
KINSJASA/LISSABON, 26 september
(AFP, UPI) Portugal heeft de Veilig
heidsraad gevraagd tussenbeide te
komen m de Congo teneinde buiten
landers in de Congolese hoofdstad en
elders te beschermen tegen door de
politie getolereerde uitbarstingen van
volkswoede.
De Portugese klacht is gedaan naar
aanleiding van de bestorming, zater
dagochtend, van de Portugese ambas
sade in Kinsjasa, waarbij de ambassa
deur, Antonio Ressano Garcia, werd
ontvoerd en mishandeld. Eenzelfde lot
trof twee ambtenaren van de ambas
sade. Volgens de Portugese regering
bleef de politie passief toekijken. De
Congolese regering heeft gisteren ech
ter haar spijt betuigd en verklaard de
schade aan meubilair en dergelijke te
vergoeden. De Portugese regering heeft
ook een beroep op de Paus en op het
Internationale Rode Kruis gedaan tus
senbeide te komen.
De Veiligheidsraad zou deze week
vrijdag bijeen komen ter bespreking
van een eerder door de Congolese re
gering tegen Portugal ingediende
klacht over de opleiding van huur
lingen voor Tsjombe in Angola. In
het Congolese parlement wordt van
daag een motie ingediend waarin op
verbreking van de betrekkingen met
Portugal wordt aangedrongen. In de
Congo wonen, naar verluidt, een zes
duizend Portugezen, merendeels kleine
winkeliers en handwerkslieden.
De regering in Kinsjasa deelde gis
teravond mee, dat de muiterij in Ki
sangani (voorheen Stanleystad) van
een drieduizend Katangese gendarmes
goeddeels bedwongen is en dat het
vliegveld van de stad weer in rege
ringshanden is. Zoais gemeld werden
de Katangezen vorig jaar door de een-
NEW YORK, 26 sept. (AFP) De
Amerikaanse minister van Buitenland
se Zaken, Dean Rusk, heeft zaterdag
avond na een tweede onderhoud met
zijn Russische ambtsgenoot, Gromyko,
verklaard dat Noord-Vietnam en China,
indien zij de oprechtheid van het Ame
rikaanse vredesverlangen willen be
proeven, maar naar de conferentietafcl
behoeven te komen en een begin moe
ten maken met het verminderen van
de militaire activiteit.
Het gesprek tussen beide staatslie
den, dat viereneenhalf uur duurde, ver
liep in een „rustige, directe en ern
stige sfeer", aldus een Amerikaanse
woordvoerder. Er werd onder meer ge
sproken over Vietnam en de kwestie
van het tegengaan van verdere ver
spreiding der kernwapens. Het is
waarschijnlijk dat de ministers in New
York of Washington nog een derde
gesprek zullen hebben. In Amerikaan
se kringen wordt gezegd dat de kansen
op een verdrag tegen verspreiding der
kernwapens de laatste tijd zijn toege
nomen.
trale regering naar Kisangani gezon
den om een links georiënteerde op
stand te onderdrukken.
De muiterij brak vorige week don
derdag uit. Vier dagen lang werd er
m en om de stad verwoed gevochten.
Volgens waarnemers zou de strijd in
Kisangani echter nog niet geheel ge
streden zijn. Een derde van de muiters
zou zich slechts hebben overgegeven.
v?nderen zouden nog door willen
vechten of zich in het oerwoud terug
trekken. In Kisangani bevinden zich
naar verluidt een tachtigtal Europea
nen.
MONTE CARLO, 26 sept. (UPI)
Aristoteles Onassis schijnt zijn strijd
tegen prins Rainier III van Monaco
over de vraag of het vorstendomme
tje al dan niet met zijn tijd moet mee
gaan, te hebben verloren.
Onassis deelde een vergadering van
aandeelhouders in de Société des Bains
de Mer mee, dat hij niet langer actief
deel zou nemen aan de werkzaamhe
den van de maatschappij. Onder de
onroerende goederen die de maatschap
pij beheert, zijn het Casino en het ho
tel de Paris.
Prins Rainier heeft zich in juni van
het merendeel van het aandelenpakket
meester gemaakt, door het parlement
een wet te laten aannemen, die het ka
pitaal vergrootte en alle nieuwe aande
len aan de regering deed toevallen.
Hiermee werd het gras onder (ie voe
ten van de grootste aandeelhouder,
Onassis, weggemaaid.
De prins kan nu zijn vorstendom, dat
een Victoriaanse aanblik biedt, op mo
derne leest schoeien, en er „gewone"
toeristen ontvangen. Hij wilde af van
het etiket, dat Monte Carlo de zandbak
van de zeer rijken is.
Onassis was tegen vernieuwing, Mon
te Carlo had hij tot hoofdkwartier van
vele zijner zaken gemaakt. Zijn
jacht, een omgebouwd Canadees fre
gat, ligt gewoonlijk in de haven van
Monte Carlo voor apker.
KIRUNA, 26 sept. (AFP, Reuter)
In de omgeving van de Zweedse stad
Kiruna in Lapland is zaterdag een Eu
ropese lanceerbasis voor raketten voor
wetenschappelijk onderzoek in gebruik
gesteld. De plechtigheid werd bijge
woond door meer dan 400 personen uit
de tien ledenlanden van de ESRO
(waaronder Nederland).Het sneeuwde
toen de gasten langs de diverse instal
laties werden geleid.
De Europese organisatie voor ruim
te-onderzoek, ESRO. heeft de plaats
uitgekozen, omdat zich op deze breed
te, boven de poolcirkel, zeldzame na
tuurverschijnselen als het noorderlicht
voordoen.
ADVERTENTIE
A
geopend van 10 tót 18 uur
22 en 23 september
ook van 19 30 tot 22 30 uur
zondags gesloten
toegang f2,50
i Nederlandss Spoorwegen geven op ruim 100 stations voordelige gecombineerde vervoer/toegangsbewjjzen uit
(Van een correspondent)
WASHINGTON, 26 sept. „De re
gering heeft het Amerikaanse volk niet
üe waarheid verteld over de militaire
situatie in Vietnam, over de zending
van Amerikaanse troepen, over de kos
ten van de oorlog, over de aantallen
doden en gewonden en over de kansen
op vrede. Dit weloverwogen bedrog
tast de wortels van het democratische
regeringssysteem aan." Deze felle
aanval op het beleid van de regering
Johnson inzake Vietnam is gelanceerd
door een aantal Republiekeinse ver
tegenwoordigers in het Huis van Af
gevaardigden in een -apport van 36
pagina's, dat een waardevol propagan
dastuk vormt in verband met de ver
kiezingen voor het Congres, die dit na
jaar plaats vinden.
Het rapport bevat geen voorstellen
voor de wijze, waarop de oorlog in
Vietnam beëindigd zou kunnen worden.
Het heeft alleen maar tot doel een
vernietigend oordeel te geven over de
wijze, waarop de regering Johnson het
Vietnamese vraagstuk heeft aange
pakt.
In het rapport wordt de bewering
van de Amerikaanse regering, dat de
Verenigde Staten ingevolge het Zuid
oost-Aziatische Verdrag verplicht zijn
troepen naar Vietnam te -sturen, gelo
genstraft door de aanhaling van een
citaat van John Foster Dulles, die
heeft gezegd: „In het verdrag wordt
niet ingegaan op de moeilijke vraag
hoe we precies moeten handelen.
Van een andere Amerikaanse onder
tekenaar van het verdrag, senator
Alexander Smith, wordt het volgende
citaat aangehaald: „In de overeen
komst hebben wij ons met willen bin
den aan te grote en met te verwezenlij
ken verplichtingen, die zouden ont
staan uit onze pogingen Amerikaanse
grondtroepen te legeren in dat deel
van Zuidoost-Azie, dat mogelijk met
een Chinese invasie zal worden be
dreigd. Over het gebruik van Ameri
kaanse grondtroepen in dat gebied
wordt met geen woord gerept."
Het rapport vermeldt, dat president
Johnson het aantal Amerikaanse troe
pen in Vietnam van 16.000 aan het eind
van 1963 heeft uitgebreid tot meer dan
300.000 in augustus van dit jaar. Toch
heeft Johnson in oktober 1964 nog ver
klaard: „We zijn niet van plan Ameri
kaanse jongens 10 tot 15.000 km. van
huis te sturen voor het verrichten van
datgene, dat de Aziatische jongens ei
genlijk zelf moeten opknappen."
Er staan nog andere citaten uit
de toespraken van Johnson uit die tijd
om aan te tonen hoezeer Johnson's da
den verschillen van zijn vroegere woor
den.
Het rapport vervolgt: „De aanspo
ring tot een terugkeer naar de Akkoor
den van Genève schept de verontrus
tende mogelijkheid, dat de huidige re
gering bereid is in Vietnam een soort
verkiezingen te aanvaarden, die de
Verenigde Staten tien jaar geleden heb
ben verworpen" (een verwijzing naar
de verkiezingen voor geheel Vietnam,
waarover in de overeenkomst van Ge
nève van 1954 wordt gesproken en die
bedoeld waren om het land te hereni
gen).
Het rapport concludeert, dat een vre
de op bevredigende voorwaarden in
Vietnam nog niet in zicht is. Het meldt
dat een lid van de gezamenlijke Chefs
van Staven vorige maand onthuld heeft
dat sommige personen in het Pentagon
menen, dat de oorlog met het huidige
aantal Amerikaanse troepen nog acht
jaar zal duren. Wanneer de troepen
macht tot 750.000 man zou worden uit
gebreid, zou de strijd nog minstens vijf
jaar voortduren.
De Republikeinen rekenen het Ame
rikaanse volk voor, dat een nog vijf
jaar durende oorlog, a's men de huidi
ge verliezen in aanmerking neemt,
125.000 doden en gewonden zou eisen.
Tot dusverre zijn er al meer dan 5.000
Amerikanen in Vietnam gesneuveld.
ER ZIJN IN HET POOLS verschil
lende woorden die naar de klank dui
delijk herkenbaar en dus een verbas
tering blijken van het Germaanse
idioom. Bijvoort eeld Rachunek: reke
ning. Lazienka (uitspraak Waschenka)
betekent bad. In dat verband zou het
woord Kosciol (spreek uit Kostschiol)
een kostschool moeten betekenen, maar
het is kerk, een woord dat men vrjj
snel aanleert, zelfs zonder naslaan. De
iin: „Gdzie znajduje sie Kosciol",
(waar is de kerk) uit mijn taal
boekje heb ik echter nooit hoeven bezi
gen. Reden: de kerk is al mijlen ver
in de omtrek als zodanig te herkennen.
De beroemde aanhef van het gedicht
van Rilke: „In jenen kleinen Stadtchen
kannst Du sehen, wie sehr entstiegen
ihrem Umkreis die Kathedralen wa
ren", kan hier rustig in de tegenwoor
dige tijd worden omgezet. „Ertstiegen"
zijn de kerken hier namelijk allemaal
en ze worden nog steeds zo gebouwd.
Een tweede bijzonderheid van de Pool
se kerken is, dat ze altijd wagenwijd
openstaan zodat men tot ver in het bin
nenste kan zien, hoe God er nooit al
leen gelaten wordt.
Het blijkt dat de meeste Polen er twee
huizen op na houden: het domicilie
vermoedelijk vuil, donker en overvol,
en de kerk groot en schoon en prach
tig. Het gebrek aan weelde en harmo
nie in de huizen moet zoveel mogelijk
in de kerken gecompenseerd worden.
Heine schreef reeds in 1822: „Die Po
len haben die fatale Gewohnheit Ihre
Kirchen zu renovieren", een ietwat op
pervlakkige opmerking, omdat deze
maatregel door de eeuwen voortkwam
uit het feit, dat de kerken stee's weer
verwoest werden. Zeker is echter dat de
bevolking van Warschau er in 1945 de
voorkeur aan gaf de schaarse middelen
voor de wederopbouw allereerst te be
steden aan de kerken terwijl ze zelf
in holen en spelonken huisden, vele
barre winters lang En dat in een land,
dat door atheïsten geregeerd wordt.
En nu nog: terwijl flatgebouwen er
ongestuukt en verveloos bij staan, zijn
alle kerken schitterend geplamuurd,
verguld, van kristallen luchters voor
zien en van zorgvuldig gerestaureerde
schilderijen. Er zijn kanten altaarkle-
den, vaandels in alle soorten en ge
beeldhouwde biechtstoelen.
Er is echter gebrek aan kerkboek
jes en kaarsen. Omdat ook hier veelal
in de landstaal wordt gebeden, staan
bijvoorbeeld het Gloria of het Confiteor
in het Pools op grote papieren vaandels
tegen de zuilen. Boekjes zoals bij ons,
zijn er niet. Ergens moet men toch voe
len dat er tegenwerking is!
Twee dagen na mijn aankomst was
het zondag en ik begaf mij per tram
naar de dichtstbijzijnde grote kerk. die
ik gezien had op de Plac Sbawicielo,
dat is het Plein van de Verlosser. Ik
neem aan dat de kerk ook zo heette,
een betiteling, die in onze verlichte Wes
terse kerk mogelijk op het punt staat
afgeschaft te worden.
Weliswaar verwachtte ik geen Franse
toestand maar wel een half lege ruimte
met voornamelijk oude mensen. Maar
neen, de kerk was boordevol en bij de
deur struikelde ik al over geknielde
personen die in gebed verzonken strak
naar het altaar staarden. Overal was
een va-et-vient van gelovigen: moeders
die kleine kinderen leerde' kruisjes
maken bij de wijwaterbak, mannen
die wijdbeens en roerloos rechtop ston
den te prevelen, oude barinja's, die met
breedgerande hoed, parasol en lange
sjaal drie plaatsen voor zichzelf in be
slag namen, boerinnen die buigend en
kruisen slaand doordrongen tot vlak
voor het altaar om daar met luide vas
te stem een l.ed in te zetten, dat de
hele kerk overnam, mannetjes die be
let vroegen bij een driftig rondstap
pende kapelaan om daarna midden in
de kerk in een open biechtstoel te gaan
zitten belijden (Penitencia heet dat bij
voorbaat), kortom, iedereen is thuis en
doet zoals het hart ingeeft.
Inderdaad, het is ongeordend, a-litur-
gisch en primitief, maar buitengewoon
ontroerend. Men voelt zich gedragen
op de golven van het monotone, sme
kende gezang, dat tijdens de hele mis
SMA... f 'i
herhaald wordt; en God projecteert
zich in die roerloos biddende gestal
ten in de vervoering en innigheid van
die honderden mensen.
Toch zou menig progressief denkend
katholiek geshockeerd zijn over zoveel
gebrek aan twijfel. Op zijn minst zouden
deze christenen, die zo geleden hebben
moeten kunnen wanhopen aan Gods
goedheid en verder zouden ze een li
beraler, verzoenender christendom moe
ten belijden om de communisten niet te
ergeren. Ze doen het echter niet. „Wie
niet vóór mij is, is tegen mij". Immers
het is zo gemakkelijk te geloven in de
hemel, wanneer men geen aards para
dijs verwacht, onthecht te zijn wanneer
men niets bezit. In deze landen, waar
onzegbare verschrikking geheerst heeft,
ervaart men de duivel nog als een reali
teit en is de kruisdood geen tijdgebon
den of symbolisch gebeuren.
Maar goed, de mis gaat verder. De
zelfde kapelaan, die biecht hoort en
daarna de jonge moeders toespreekt, de
kinderen daarbij over de bolletjes aai
end net als op de zoetsappige plaatjes,
gaat dan communie uitreiken bij een
zijaltaar. Ik kniel neer naast een rij
vrouwen aan een halfronde communie
bank. Luidkeels bidden allen het confi
teor in het Pools. Uiteraard moet ik
zwijgen en verraad daardoor mede mijn
status ais buitenlander. Het vrouwtje
naast mij slaat nog even een snelle
blik op mijn schoenen als om bevesti
ging te ontvangen en wanneer de gees
telijke nadert met de kelk, gooit ze het
communiekleed terug, zodat de man
zich omdraait. Ik was de laatste in
rij. Verbijsterd trek ik mij terug nsB,
een verre nis. Of zou het geen OW
geweest zijn?
Na tien minuten ga ik met een
de lichting mee, het kleed krampachw'
vasthoudend. Even later sta ik buit®^
via een portaal vol zielige oudjes,
vaak te zwak zijn om te bedelen,
hutst over zoveel tegenstrijdige indri"4
ken.
Enige dagen later zal een Schot
de grond van zijn hart tegen mij 5
ui'
NAUWELIJKS HEBBEN WE vanuit
ons ouderwetse huis een moderne flat
woning betrokken, of de behoefte aan
allerlei voorwerpendie ik tot nu toe
dwaas en overbodig heb gevonden,
doet zich gevoelen. De kleine, maar
wel goed ingerichte keuken vraagt om
ordelijk beheer. Je kunt er je bood
schappen niet zo maar ergens neer
leggen, dus spreek ik ad de eerste
dag over een rekje voor groenten en
fruit met drie verdiepinkjes, dat net
naast het fornuis past. En het rekje
voor wasmiddelen, dat ik altijd alleen
maar heb beschouwd als een poging
van de fabrikant om nieuwe behoef
ten te kweken, zou me nu verheugd
doen glimlachen. De pedaalemmer
wordt een noodzakelijkheid en de koel
kast, model 195 7, roept m.e iedere
morgen toe, dat hij met vervroegd
pensioen moet. Hoogstens kan hij nog
een part time job vervullen in ons zo-
merverblijfje. Hier moet een nieuwe
komen (een mooie zin voor een adver
tentie), een die net zoveel plaats in
neemt, maar inwendig veel meer ruim
te biedt.
Onze eerste aankoop bestond uit
twee grote schoenenzakken, ieder
plaats biedend aan zes paar schoenen,
ook een accommodatie, die me voor
heen in een huis met ontelbare kas
ten nooit had aangesproken.
Het is niet moeilijk om slechte din
gen te zeggen van de flatwoning en
er zijn gezinsvormen, die er heel moei
lijk ingepast kunnen worden. Voor een
familie met opgroeiende kinderen kan
het wonen in een flat tot de ernstigste
flatneurose leiden. In Nederland gaat
de voorkeur dan ook uit naar de een
gezinswoning, een voorkeur, die min
der gefrustreerd wordt dan men zou
denken, want volgens de laatste cij
fers worden er twee en een half maal
zoveel eengezinswoningen gebouwd als
flatwoningen. Waarbij ik dan nog niet
zeker zou durven zeggen, of degene,
die zo volmondig voor de eengezins
woning kiest, helemaal gelijk heeft. We
spreken gewoonlijk alleen nega
tief over massificatie en automatise
ring, maar de positieve eigenschap
pen, die we zonder meer als normaal
aanvaarden, worden dan over het
hoofd gezien. Natuurlijk betalen we
op de een of andere manier voor alle
gemakken, die ons worden geboden
en uit luxe vloeit soms een soort anti
luxe voort. De automobilist, die een
half uur rijdt om een parkeerplaats
voor zijn auto te vinden, zal begrijpen,
wat ik bedoel.
Daarnaast moet echter ook begrip
aangekweekt worden voor wat er te
winnen valt in de moderne maatschap-
P'J- In de flatwoning kan de vrouw
worden vrijgesteld van zware arbeid.
Ik weet wel, dat er veel grenslijnen
om haar heen getrokken worden in de
beperkte ruimte, maar vroeger trok
de harde arbeid die grenzen en die
waren nooit en nergens, tenzij in de
hoogste klassen, te overschrijden. Er
moest hard gewerkt worden, anders
verviel het gezin tot armoede, ellende,
en ze had nauwelijks tijd om zich te
beklagen.
Nu heeft ze tijd om haar leven in
ogenschouw te nemen en nog iets ver
der zal ze haar leven zelf gaan inrich
ten volgens nieuwe nonnen. Een van
de eerste eisen lijkt dan wel te zijn:
„bezit niet te veel", want alle bezit
vraagt onderhoud en dat onderhoud
is de grote slavendrijver van vandaag.
Kijkt u maar zaterdagmiddag in alle
straten en parken, waar dat geoor-
loofd is, hoe daar de auto wordt
schoongemaakt en gepoetst.
Toch reikt de flatwoning ons de hand
om over de kloof tussen gisteren en
morgen te springen, om een woonvxirm
te vinden, waar niet alle beschikbare
tijd door huishoudelijke arbeid in be
slag wordt genomen.
gen „lts disgusting, its Just downriG,
medieval, these churches" zich da jg
mee drastischer uitend dan rn®1^
rechtgeaard communist in Polen, dl® n
kerk nog zal zien als een uiting \e(
nationale cultuur en lastige behoed®'ep
van veel waarden die anders verl°J
zouden zijn gegaan. i5
Ook dat is betrekkelijk, want i^SgO'
een geval bekend van bedeesde are®jt-
logen, die op historisch onderzoek eji
gingen in een dorpskerk en met
en mestvorken eruit gejaagd wei
door dorpelingen. Men zag ze ke'ujj
lijk als heiligschenners in het
des gebeds. Maar wie had deze chl'"f
nen ook tolerantie moeten leren? v .0(f
entegen hebben ze klaarblijkelijk
deren verricht en dat alleen door
gebrek aan lauwheid. -f4
SACHA VAN BEp
00$
Eerdere reisbeschrijvingen uit g p
verschenen in de krant van 13»
22 september.
Alleen jammer, dat waar we stof
nesten en donkere hoeken die vuilver-
zameiplaatsen werden opruimen, zulke
rechte lijnen, zulke effen kleuren ont
staan, dat het kleinste oneffenheidje,
vroeger niet eens opgemerkt, in het
oog springt. Ons flatgebouw heeft een
bestuur, een huismeester en een regle
ment en dat als dient om te zorgen,
dat het smetteloos voorkomen van het
gebouw niet geschaad wordt. Geen spe
lende kinderen op de galerijen, geen
„onbevoegden" in de lift en vooral
geen zichtbare was op de balkons. Dat
laatste punt vindt voor- en tegenstan
ders. Er zijn mensen, die zeggen, dat
je een gezin verbiedt te leven, als het
zijn kleren niet van tijd tot tijd aan
de lijn mag hangen. Er zijn ook, die
de met was gepavoiseerde gebouwen
geen gezicht vinden.
Maar misschien fotograferen juist zij
's zomers in Spanje, Italië of waar ook,
zo'n schilderachtig dorpsstraatje met
lijnen vol wapperende lakens en hem
den. Hun reis door andere landen is
dan eigenlijk een reis in de tijd. Ze fo
tograferen vol vertedering een land
schap, dat hen thuis met verontwaardi
ging zou vervullen. Ook daar zullen
we ons tegen moeten wapenen. Een
woning, hoe uitgekiend en verantwoord
van vorm, is in de eerste plaats be
doeld als plaats om er te leven.
u&->
JONGER TROUWEN geeft ^fl
op eerder scheiden. Volgens pit
ciële gegevens van het statistisch
reau in de Bondsrepubliek waren.jvef»
10.000 in 1961 gesloten huwe Lpf
waarvan de partners beide ri»
den 21 jaar waren, thans reeds
vijf jaar dus 782 door echtscn® viJn
ontbonden. In de leeftijdsgro®P,;jK®^
21-26 jaar bedroeg per 10.000 t>e,
het aantal echtscheidingen
vijf jaar slechts 370. Van hetzeiio aj-i
tal huwelijken, gesloten tussen
ners tussen 26 en 30 jaar gCK
in vijf jaar zelfs slechts 265 dooi .gfl&
scheiding ontbonden. De tenden»'
te trouwen neemt intussen met \p>'
de weivaart in de Bondsrepubn e
Volgens dezelfde statistiek a,n
van elke honderd vrouwen "ie d
in het huwelijk traden maar tw g o.
neden de 21 jaar. In 1959- *dep
cijfer 27: van de mannen b®®i y'
die in 1959 in het huwelijk tra jaats„
het percentage zelfs 56. D» - -
percentage daalt echter
het percentage zelfs 56. Dit t s-
percentage daalt echter conL,g
was in 1964 46 overigens j1 ett° f
genoeg. Diezelfde welvaart 'e' aK vMt'
dat financiële zorgen als °°Tzec®^
huiselijke moeilijkheden, n? „erinjf.
scheiding tot gevolg, een veei
re rol zijn gaan spelen dan aglt\h
Meestai is de oorzaak van het 1
van een huwelijk het eehrek.-e\^
heid en verantwoordelijk
van de te jonge partners.
