LANDDAG IN MAASTRICHT
Vooruitgang niet denkbaar zonder kritiek
m
VeïswBth
vsrlaagt
•mi
daaectte
w\
Vredesprijs 1966
voor Oecumene
Nog altijd veel raadsels
rond bende van Dominas
Veiligheidsmaatregelen in rechtszaal
Evoluon top van
Philipsjubileum
MORGEN MONSTERPROCES IN DORTMUND
Ballonvaarders
op vossenjacht
Ameland-dam is
in 1970 gereed
rW
*8
BESCHERM
Nieuwe
Openheid
ü&l.
UW KEEL MET
ROTERSEPT
Speciale postvlucht
PRINS OPENT EVOLUON
HOGE GASTEN OP HET FEEST
«TUSK
Beginselverklaring
jonge liberalen
I
DAG
MAANDAG 26 SEPTEMBER 1966
atf1'
yi'
'Van
laM^ASTRICHT- 26 - De
euj S van de St. Adelbertver-
Öe Was jaar gewijd aan
ter, ez*nning op wat Guardini
o oemd heeft „het gevoel, dat
op Wereld ter beschikking staat
w^ze a*s tot dusver
Juiwu Seval is geweest. De
van dR beschikken
ep echter af van het inzicht
ipo be wil van de mens". Beide
de Gn ontwikkeld worden, maar
is ri°frting van de vooruitgang
Vjo^^e afhankelijk van de in-
ed van taboe en traditie. Deze
giffen geldende stelling, toe-
kel'nItst °P de hedendaagse ker-
J13ke situatie, vormde het thema
11 be Landdag 1966.
Historie
Keerpunt
koN'-daÏT8
DORTMUND, 26 sept. De
deuren van het Schwurgericht
aan de Kaiserstrasse in de indus
triestad Dortmund openen zich
morgen voor de 38-jarige staten
loze typograaf Petras Dominas,
een van de grootste misdadigers
uit de naoorlogse criminele ge
schiedenis. Samen met Dominas
zullen nog negen mannen en
vrouwen terecht staan. Zij vorm
den een van Duitslands meest ge
vreesde bendes, een goed op el
kaar ingespeeld team, dat tien
tallen overvallen en inbraken
pleegde in het Ruhrgebied maar
ook in Nederland, dat niet
schroomde mensen die in de weg
stonden zonder meer neer te
schieten en dat in anderhalf jaar
tijds een miljoen gulden moet
hebben buit gemaakt aan juwelen
en bont.
Dagboek
Petras Dominas, hier zonder bril,
wordt geboeid weggeleid voor
een verhoor.
Paniek
Pistolen
Het proces dat een paar maan
den zal duren zal in ieder geval
veel ophelderen over de mens
Petras Dominas, geboren in Li-
tanen, die niet rookt en niet
drinkt, die een aantal talen
vloeiend spreekt en die een paar
jaar in Brussel voor de Ameri
kaanse geheime dienst zou heb
ben gewerkt. Levenslange gevan
genisstraf hangt hem boven het
hoofd.
L. HIESELAAR
Bij gelegenheid van het Philips-
jubileum heeft prins Bernhard
zaterdagmiddag in Eindhoven het
wondere bouwwerk Evoluon ge
opend.
Om de mens
Kardinaal Bea (l.) en de heer Visser 't Hooft na de prijsuitreiking.
Vele christenen van alle kerken en ook andersgelovende uitgevers
en boekhandelaars waren er zondag enthousiast getuige van hoe
twee bouwmeester der oecumene een Duitse jezuïet en een Neder
landse theoloog in de Sint Paulus kerk van Frankfort gehuldigd
zijn. De 85-jarige Augustinus Kardinaal Bea S.J., leider van het
pauselijk secretariaat voor de Eenheid der Christenen, en de 65-jarige
Willem Visser 't Hooft, jarenlang secretaris-generaal van de Oecu
menische Raad der Kerken ontvingen de vredesprijs 1966 van de
Duitse Boekhandel. Het was een hoogtepunt van de befaamde Inter
nationale Boekenbeurs, waar dit jaar 2500 uitgevers uit de gehele
wereld hun nieuwe boeken ten toon stelden.
i.
i
vet
Adelbert bezint zich
op taboe en traditie
ADVERTENTIE
onze speciale verslaggever)
Voo'a een welkomstwoord van de
»nr *ltter der afdeling Maastricht,
Sem J- M- Tripels, opende de al-
j '"ene voorzitter van Adelbert, mr.
eèn Van Wessem, de bezinning met
beschouwing over de betekenis
y ('e kritiek op de vooruitgang. De
de ,latgang is niet denkbaar, zo stel-
Vest zoniler kritiek. Voor de ge-
VeipSde orde is ze echter vaak voor
'n taboe. Men ziet die orde als
all ?n.aantastbare norm, die boven
te„ kritiek verheven is. Toch moe-
k0,. ?e normen zelf ook aan kritiek
da oen onderworpen en dit te meer,
Ai èn meestal wezenlijk in het
tu°e blijven èn onvermijdelijk on-
lj. Wekken tengevolge van een kri-
clle benadering.
Ohfet absoluut gestelde verwijt van
^juiste, ontijdige, respect- en lief-
kritiek wees spr. beslist af. Dit
kelmft elk gesprek bij voorbaat onmo-
Men za' vooral meer rekening
ïerc te houden met de „basic
oVp onality", waarmee opvattingen
ge®r waarheid ten nauwste samenhan-
Uea> zodat dogmatische disputen kun-
ZjjO gerelativeerd worden. Elke tijd stelt
gJh eigen eisen, die niet genegeerd mo-
oJJ Worden. Christus' boodschap was
§Dr iniet a"e tijdgenoten welgevallig!
het besloot met te herinneren aan
komend provinciaal Concilie. Dit
kJÏ. slechts succes hebben door een
ia tische beschouwing van het heden
de2bn feitelijke situatie zowel als voor
Setoet ™en' waaraan die situatie wordt
ihtódin!»(ir' J- A- Huisman begon zijn
°ntstaan triet een verklaring van het
Van het t„un de functionele betekenis
schap taboe in een statische gemeen-
rihgsffj waarin het leren van de erva-
stlld 6en levenskwestie is, maar
anderïn en „taboe", omdat dit ver-
Tabusi?®e? zou kunnen veroorzaken.
Wordpi c"e voorschriften en verboden
lang a volkomen terecht gegeven, zo-
V0ora?e maatschappij stil blijft staan,
kwant t ^et het oog op kwaliteit en
Wern teit van de nakomelingschap
SeXU(v, streng de hand gehouden aan
achtoix taboes. Deze (prae)historische
jut6 ♦Arond za6 spr. nog in het abso-
e van homosexualiteit en an-
frJlCePtionaiia in de huidige Kerk.
tVetS: met taboes omgeven ervanngs-
Wrf"schaP kan echter slechts goed
V lnnereii, aldus prof. Huisman, door
tr„ toeziend gezag en een waterdichte
°tsAK e- De mondelinge overlevering,
fep °°n aanvankelijk, vóór de uitvin-
kun^,,.van het schrift en de boekdruk
ken» Zeer betrouwbaar, verliest steeds
echte„aan betekenis. De schriftelijke
akt\vib-i opent een nieuw tijdperk in de
Wt j der mensheid. Zij
?ie ii, .de basis van de vooruitgang,
vefifltusman met Teilhard de Chardin
ftotei-cf als „de opgang naar een
e> ooi °°mplexiteit": atoom, molecu-
Sollap meercellig wezen, gemeen-
phrfSfWaarlijk goddelijke zending van
>r rto ®e*t de grondslagen gelegd
{kief. miste ontwikkeling der mens-
Iah 'oiiie en principiële gelijkheid
ï6(1 f„S5" He traditie vervult daarbij
rt°teer i entele ro1- Maar zij is
t omvang en tempo gegroeid,
Pparat "tank zij de communicatie-
beter van informatie dan
hipm-u'i13 kan spreken. Het doel is
?ture bsneid te leiden naar een zelfbe-
i*rs structurele eenheid. Compu-
'fs ho et n daarbij hulp verlenen en
'üte tuurstaken overnemen als ab-
hotar"waarde voor de veiligheid
„ar A1 mdividu en de éénwording,
s^'ciëm?6 maatschappij op dit stuk
ou6'gino aohterblijit en een levensbe-
s f'steifi, lnaoudt door verstarde, aan
liberale of marxistische
L'v- aan ?eb°nden politici: denken wij
i?Ze vo.i bevolkingsexplosies, de tal-
ontrT„„ ®,ersslachtoffers, de politie-
aikendheid, zoals in Vietnam.
taboes worden door de
doorbroken, met als ge-
elHnS We spanningen, en een ver-
♦HtlB' aijiamiuigcu, en een ver
Van rilt nmopc TVTon
bn Ze ^nscllaP maakt zelf wetten en
le ak vn uS °ok veranderen. De af-
p, ZaaJi ilet oude systeem is een lega-
kee„?eworden. Was de 18e eeuw
bn is rt„BUnt voor de staatkunde, de
het V00T de Kefk. Het Concilie
Va?°ök e„iVrÜe wetenschappelijke on-
Vin tkend. De medezeggenschap
ton?- Taai, beiooft vrijheid van wetge-
foj?atiSeaA;erdeling, team-work en au-
Voori]it^rb°ogt het rendement van
loai»? z^n er no? steeds ta-
ideni *uele» sociale, nationalis-
»z °Sische en relicieiize rtn-
k,e a der vrouw, de ver-
enz.
t'idril'J'aat „"z- Het verplichte pries-
kn„,i goboorteregulerende
°P het Concilie niet.
5°ei,„'im<l) Wat kan katholiek
n^ti—Prof >at. kan Adelbert hier
aatst8 ieh: f|i8ma" noemde enkele
in d;mancieie hulp en her-
ij Ci,,' Priestn aPpij van uit-
fca. >«Ptiva aan8, Yei; ken van
'kip hanticren °ntwikkelingsgebie-
'aste nr ,Kvan enquêtes over
Problemen der samenle
ving en publikatie van de resultaten.
De evolutie is een heilsgebeuren en
de afbraak der taboes een toenade
ring tot God, die eindelijk opdoemt in
de vrije kunst, de vrije wetenschap,
in de techniek en in de dienstbare op
gang der mensen naar de nabijliggen-
de fase der Schepping: de mensheid.
Dr. J. Weima, sociaal-psycholoog,
behandelde het Landdagthema vanuit
zijn wetenschap. Zijn rede was één
groot pleidooi voor waarachtige open
heid zonder restricties en zonder ta
boes. Door hun ongenuanceerdheid
achtte hij de termen conservatief en
progressief niet te hanteren. Er besttat
een (pseudo-) progressiviteit, die even
zeer taboes kent als een verstard tra-
ADVERTENTIE
Italiaanse: Vërmoulh üii italffi!
1/1 Itr. f 6,20 (Incl. fles) met
gratis spel bridgekaarlen
imp. Pollen
R'dam-
ditlomalisme en geen weet heeft van
de werkelijke waarden der vernieu
wing; anderzijds zijn er (steeds) tradi
tioneel gerichten (geweest), die bewust
zochten naar nieuwe wegen, soms met
een revolutionair élan. De bedoelde te
genstelling komt beter tot haar recht
in de woorden: levensecht en levens-
onecht. Belangrijk is niet, of iemand
traditionele waarden accepteert;
slechts de w ij z e waarop dit ge
schiedt, is kenmerkend. Op deze onder
scheiding berustte het betoog van dr.
Weima. Daaraan is de aanwezigheid
van een al dan niet gerijpte volwas
senheid te herkennen.
Kiesman volgend spreekt Weima van
drie mensentypen: de door de traditie,
door anderen en de door innerlijke
normen en idealen bepaalden. Thans
hebben de vroegere externe (gezag
en traditie) en interne (geweten) nor
men vaak plaats gemaakt voor een
a n o n ie m gezag: gezond verstand,
wetenschap, psychische gezondheid,
het normale, de openbare mening enz.
dat doeltreffender is dan openlijk ge
zag, Vandaar veelal een gesocialiseerd
gedrag, gericht op conformiteit, met
een grote gevoeligheid voor andermans
waardering. Een dergelijke mentaliteit
komt meestal niet aan authentieke pro
gressiviteit toe; zij streeft veeleer
naar vernieuwing omwille van de ver
nieuwing en naar de daarmee verbon
den sociale waardering, met niet zel
den een autoritair afwijzen van confor
mistisch traditionalisme.
Taboe en echte progressiviteit kun
nen echter nooit samengaan, In een
óók kerkelijke samenleving-in-
beweging zijn twee zaken van funda
menteel belang: tolerantie voor nieu
we èn traditionele opvattingen, vervol
gens het leven met onzekerheid en
angst in de confrontatie met het ver-
nieuwingsstreven. Elke menselijke me
ning wordt gekenmerkt door voorlo
pigheid en beperktheid. Democrati
sche tolerantie heeft echter niets te
maken met indifferentisme, relativis
me of opportunisme. Iedereen mag en
moet integendeel, zelfs militant, voor
zijn overtuiging uitkomen. Het is een
grondrecht van de mens zichzelf te
zijn en zijn geweten te volgen. Juist
daardoor is htf gericht op vooruitgang.
Taboes leiden tot verstarring en uit
eindelijk tot normloosheid. Dit geldt
vooral voor de kerkelijke samenleving.
De Kerk moet niet alleen tradities be
waren, maar ook de mogelijkheid tot
evolutie scheppen; zij dient zichzelf
steeds te hervormen, zodat haar
traditionele waarden bij de tijd wor
den gebracht. Zij zal een „modalitei-
tenkerk" moeten worden. Het is
moeilijk te zeggen hoever men mag
gaan in liet dulden van uiteenlopen
de opvattingen, maar het staat vast,
dat veel huidige onrust wortelt in
angst. Volgzaamheid was in het ver
leden het kenmerk van de katholiek.
Nu gaat hij gebukt onder een voor
hem te zware verantwoordelijkheid.
Hoeveel onzekerheid durft men bij
zichzelf en anderen toelaten? Dat is
de grote vraag, waarin angst een be
langrijke rol speelt.
Het vroegere kerkelijk verzet tegen
evolutie vormt echter volgens Wei
ma thans nauwelijks nog een be
dreiging voor de groei naar persoonlij
ke autonomie en realisering van
authentieke menselijke mogelijkheden.
En waar dat nog wel het geval is,
moet er eenvoudig tegen gevochten
worden.
Is de menselijke volwassenheid een
maal geïntegreerd in de Kerk, dan zal
zij zelf er wel toe komen te waarschu
wen tegen het gevaar van terugval naar
het overwonnen stadium; de bevochten
vrijheid van de individuele mens blijft
een onvervreemdbaar goed, ondanks
het feit, dat ook nu nog velen slechts
kunnen leven in een bolwerk, dat hun
vrijheid en menselijke mogelijkheden
beperkt. Wie zijn leven wil behouden,
zal het verliezen, heeft Christus gezegd.
Daarom is er, schreef Fortmann, be
hoefte aan een „theologische kenkri-
tiek", die leert wat men binnen de
Kerk aan zekerheid mag verwachten.
Er is een Kerk nodig met open deuren
en vensters, een tenuis voor alle vol
keren, waarin het weliswaar tocht,
maar waarin gelééfd wordt!
(Van onze speciale verslaggever)
Een deel van deze buit is achter
haald. De rest is verkocht aan onbe
kende helers. Waar de opbrengst is,
is nog altqd een raadseï. Dominas
wordt beschouwd als het grote brein
achter deze gangsterbende, als de man
die de misdaad organiseerde en die
de leiding had bq de uitvoering. Ais
de man tenslotte die de dood van twee
bejaarde Duitsers op zijn geweten heeft.
Zfj stierven bq een overval in het
kleine plaatsje tinna aan de grote
Ruhrsnelweg, toen zq probeerden hun
zorgvuldig gespaarde bezit te verdedi
gen tegen de nachtelijke rovers. De
Dominas-bende wordt in totaal van
tachtig inbraken en overvallen beschul
digd. Behaive een dubbele moord zou
zq zich ook hebben schuldig gemaakt
aan een aantal pogingen tot moord.
Op de kop af twee jaar hebben de
voorbereidingen van dit mammoetpro
ces gevergd. Morgen begint de laatste
juridische fase. Openbare aanklager
Siegfried Schlösser heeft 150 getuigen
opgeroepen, onder wie twintig uit Ne-
derland. De rechtszaal zal te kiem zijn
om de tien verdachten, de tientallen
journalisten en de misschien wel
derden nieuwsgierigen te kunnen huis
vesten. Er worden strenge veiligheids
maatregelen genomen. Toeschouwers en
journalisten zullen op wapenbezit wor
den gefouilleerd, de journalisten dienen
tevens over een speciale perskaart te
beschikken.
Het bewijsmateriaal weegt tientallen
kilo's, de politieverhoren beslaan in to
taal 400 pagina's. Officier van justitie
S. Schlösser zal uit deze indrukwekken
de hoeveelheid bewijsmateriaal onge
twijfeld met een superieure glimlach
het geheime dagboek van super-gang
ster Dominas te voorschijn halen, het
zorgvuldig bijgehouden verslag van
een historie vol schietpartijen en de
meest sensationele details.
Dit dagboek is Dominas uiteindelijk
noodlottig geworden. Het werd bij zijn
arrestatie in Amsterdam op hem aan
getroffen. Niemand kon er iets uit
wijs worden. Het werd doorgestuurd
naar codespecialisten van de Duitse
geheime dienst. Na maanden zoeken
•vond een van. deze specialisten de
sleutel voor de oplossing van het op
Russisch steno gelijkende schrift. De
vertaling vergde nog een paar maan
den, maar toen kon de openbare aan
klager ook een van zijn belangrijkste
troeven uitspelen tegenover de nog al
tijd ontkennende Dominas. Hij vertelde
hem woordelijk wat er in het dagboek
stond, van de roofovervallen en inbra
ken die dan en dan waren gepleegd
en waarvan de data wonderwel klop
ten met de trieste werkelijkheid in de
politieverhalen. Even leek de kille, tot
alles in staat zijnde Dominas uit het
veld geslagen, toen hervond hij zijn
zelfbeheersing. Zonder openlijke emo
tie verklaarde hij. dat de aantekenin
gen waren voor een detectiveroman,
die hij eens zou gaan schrijven.
Eenmaal- is het voorgekomen dat Do
minas zijn zelfbeheersing wel verloor.
Dat was toen bendelid Helmuth Balk
hem tijdens een van de langdurige verho
ren beschuldigde van de dulbbele roof
moord in Unna. Hij. Dominas had ge
schoten en niemand anders, hij hanteer-
teerde ook altijd het pistool. Gangster-
brein Dominas sprong op en schreeuw
de: „Je liegt, zwijn".
De roofoverval op de juwelierszaak
van Schipper aan de Amsterdamse Hei-
ligeweg leidde het einde in van het
lucratieve bestaan van deze bende. Die
overval vond op de kop af twee jaar
geleden plaats, op een zaterdagmorgen.
Het was het meest ongunstige moment
voor een overval van het kaliber Do
minas. Er waren veel winkelende men
sen, in de juwelierszaak stond veel
personeel.
Maar Dominas schroomde niet. On-
bevreesd dirigeerde hij n
het centrum van de hoofdstad naar
flp nlaats van de misaaaa die nauwe-
lhks tweehonderd meter verwijderd lag
van het dichtstbijzijnde politiebureau
Singel. Er vielen schoten, het perso
neel verstijfde van schrik, dook achter
de toonbanken. Voorbijgangers vlucht
ten in paniek de portieken in. Intus
sen liet Helmuth Balk met een ge
routineerd gebaar een zware hamer
vallen op de etalageruit. Glasgerinkel,
een snelle vakkundige greep en daarna
vluchten in een gereedstaande wagen
opbrengst bijna vier ton.
De schoten worden toevallig genoeg
gehoord door commissaris van politie
uit Dortmund Herbert Löblein, die met
collega's op het bureau Singel een paar
eerder in Amsterdam gepleegde over
vallen bespreekt, omdat zij overeen
komst vertonen met Duitse overvallen.
Löblein vindt op de Heiligeweg dezelfde
lege patronen, die gevonden werden
bij de roofmoord in Unna en bij an
dere overvallen in het Roergebied. Ge
tuigen van de overval op de Heilige
weg verklaren dat de man met het
pistool veel leek op quizmaster Theo
Eerdmans. Foto's van Eerdmans wor
den vergeleken met foto's uit een lijvig
Duits archief van ex-gedetineerden.
Dominas kop springt eruit.
De volgende dag al loopt een leger
tje Amsterdamse rechercheurs met de
foto van Dominas op zak. Zij bewaken
gestolen Duitse auto's.
Zondagmiddag 27 september wordt
Petras Dominas op het Damrak gegre
pen wanneer hij met advocatendochter
Gerlinde Kreuzer in een van deze auto's
wil stappen. Het net sluit zich om
de bende. In Duitsland worden dezelfde
zondag ook een aantal arrestaties ver
richt. Nagenoeg de gehele familie Balk
wordt in de boeien geslagen.
Een paar dagen later geschiedt m
Amsterdam een van de verrassendste
arrestaties. Die van advocate Marianne
Kreuzer (55) uit Essen. Zjj is in haar
witte sportwagen in vliegende galop
naar Amsterdam gereden om te vragen
hoe men het in zjjn hoofd haalt haar
dochter vast te houden. Dochter Ger
linde komt inderdaad vrij, maar moe
der Marianne verdwijnt in de cel.
Zij blijkt de overval in Amsterdam
bijna frontloge te hebben bijgewoond
vanuit een koffiebar vlak bij de Hei
ligeweg. Zij blijkt ook een goede be
kende van Dominas. Eens zou zij hem
een vijl hebben geleend waarmee hij uit
een gevangenis wist te ontsnappen.
Haar betrekkingen met de bende zou
den zelfs zo nauw zijn dat zij de twee
pistolen zou hebben gekocht waarmee
men altijd schietend de aftocht dekte.
Marianne Kreuzer heeft drie verde
digers op het proces in Dortmund. Do
minas heeft geweigerd met de hem
toegewezen advocaat te spreken. Hij
heeft beloofd voor opschudding te zor
gen en met verrassende getuigen voor
de dag te zullen komen die zijn on
schuld bewijzen.
EINDHOVEN, 26 sept. Zaterdag
middag is onder commando van Splin
ter Spierenburg op de vliegbasis Eind
hoven de Philips Friendship PH-Lip
begonnen aan zijn 13.613 kilometer
lange postvlucht langs achttien steden
in zestien Europese landen. Het toe
stel was geladen met 1523 kilogram
post, omvattende 385.000 poststukken,
waaronder omstreeks 115.000 briefkaar
ten met een kleurrqke afbeelding van
het die morgen geopende Evoluon.
Alle poststukken waren voorzien van
de nieuwe zegel voor bijzondere vluch
ten. dat voor deze gelegenheid voor h(
eerst werd gebruikt. De Friendschip
nam voorts een boodschap van ir. F. J
Philips mee, bestemd voor het per
soneel van de Phlipsorganisaties in de
landen, waar het toestel zal neerstrij
ken. Verder bevatte de ma
chine voor alle te bezoeken steden
tweeduizend tulpen van de naam ,,Dr.
Philips".
DE BEWEEGREDENEN die tot deze
toekenning waarop grote instemming
maar ook kritiek gekomen is geleid
hebben, zijn mede dat „in de geschie
denis van de mensheid, en die van
haar oorlogen, veel bloed gevloeid heeft
in het teken van het Christendom en
in godsdienstoorlogen. Dat gevaar be
staat heden ten dage nauwelijks meer
Maar die vrede is toch niet veel meer
dan het zwijgen der wapenen; van de
innerlijke vrede, en van het eind van
alle religieus krakeel, zijn de christe
lijke kerken nog steeds een heel stuk
verwijderd.
Als er de laatste jaren sprake van
is dat de christelijke religies, meer dan
in het verleden, zich op haar gemeen
schappelijke taak en plichten bezin
nen en er naar streven ook dienovereen
komstig te handelen, dan zijn de Duitse
kardinaal Bea en de Nederlandse theo
loog Visser 't Hooft daar grotendeels
verantwoordelijk voor. Met deze vre-
(Van onze verslaggever)
EINDHOVEN, 26 sept. Het vrij
dag ingezette Philipsfeest heeft hier
zaterdag zijn officiële hoogtepunt be
reikt in de opening van de uitdagende
vliegende schotel „Evoluon", een bouw
werk waarvan slechts ingewijden enigs
zins weten, hoe het zich verzet tegen
de wetten van de zwaartekracht, wat
er binnen allemaal gaande is en hoe
ziin benaming moet worden uitgespro
ken Het laatste vraagstuk is nog het
minst complex, want hier zijn slecht»
drie mogelijkheden: de bq Philips vol
gehouden beklemtoning Evoluon, de
door de minister-president Cals aan
gehouden uitspraak Evóluon - „dat
wordt het toch" - en het door com
missaris Kortmann gebezigde Evoluon
(en dat is het momenteel ui Brabant).
Het eerste probleem is tot dusver
alleen doorvorst door ontwerper tr. L.
C. Kaiff wiens schepping nog altqd
als Kalffsoester wordt aangeduid
door ir. E. J. Broekers en ir. C. Westra
van Technische Bedrijven, die de
schetsen tot bestektekeningen hebben
moeten maken en door dr. ir. H. C.
Duyster van de Hollandse Beton Maat
schappij, die de tekeningen in hard-
betonnen realiteit heeft omgezet. Hst
wat en hoe van de inhoud wordt ver
moedelijk overzien dooor Philips' meest
recente computer, al zullen prof. dr.
J. F. Schouten, die de grondgedachte
heeft ontwikkeld, ontwerper J. Gard
ner, adviseur J. Kleiboer en inrichter
ir. M. Spies er zeker een globaal be
grip van hebben.
U hoeft het me niet uit te leggen",
ze'i' mr Cals bij een paneel vol vibre
rende lichtlijnen. „Eindelijk iets wat
we begrijpen", bekende oud-minister De
p„... hii een miniatuurkermis in vol
heririif en Gooi het maar in mijn pet"
niet treffend de dienstbaarheid van de
techniek aan de mens die Ph^ps ei.
de ontwerpers hebben wü'en benadiuk,
ken? Want bestaat ..f,
wel in het doorzien van de processen
Er was wèl veel belangstelling voor
de verworvenheden van de techniek,
voot?XSdwijde radioverbindingen
de nieuwste druktöetetelefoon ei
kleurentelevisie, voor verge «kende
opstellingen van grote, onhandige ap
paraten uit een beginperiode en klei
ne, handzame toestellen van nu; voor
de vele dienstwillige huipen in de huis
houding.
Voorzover de korte rondwandeling
npg tijd overliet, was men ook bereid
zich te laten frapperen door duideluke
proefopstellingen, die bijvoorbeeld het
voedseltransport in levende cellen en
de betrekkelijkheid van het menselijk
waarnemen van kleuren en vormen
lieten zien; en verder door zomaar
wat kerstboomachtige grapjes van
lampjes en bolletjes en door de tel
kens weer verrassende effecten van de
merkwaardige bouwconstructie en de
uitzichten naar binnen en naar buiten.
Wijdverbreid bleef echter de huiver
voor ingewikkelde technische achter
gronden: met enige gretigheid klamp
te men zich vast aan meer vertroouw-
de zaken, waarvan de champagne en
het koud buffet niet het minst be
langrijk waren.
Dat laatste was alleszins begrypelijk,
want de gasten waren vèr na het
middaguur wel aan enige verster
king toe. Vóór prins Bernhard middels
een ponskaart en daaropvolgende blik-
semreacties de bronzen deuren van
het gebouw had doen openzwaaien,
had men al een herdenkingszitting ach
ter de rug, waarin alleen president ir.
F. Philips al zeventig minuten het
woord had gevoerd. Hij deed dat met
volkomen negering van de tevoren op
gestelde tekst, maar mede daardoor
in een sfeer van huiselijkheid, die het
officiële karakter van de bijeenkomst
op een bevrijdende manier doorbrak
Ir. Philips had vriendelijke woorden
voor de prins en de ministers die
van Economische Zaken niet uitge
zonderd en minister-president Cals
bleek daar „in deze tijd vol kritiek'
bijzonder gevoelig voor te zijn. Er wa
ren legendarische verhalen over An
ton Philips, die gloeilampjes verkocht
voor het winterpaleis van de Tsaar in
Petersburg; en dankwoorden voor pio
niers en leiders als Holst, Loupart, Van
Walsem, Otten, Tromp en Guépin. Ei
waren woorden van waardering aan
het adres van de TH Eindhoven, van
waar inmiddels negentig afgestudeer
den naar Philips zijn gegaan, en een
hartelijke ovatie voor de 88-jarige en
nog altijd actief meelevende mevrouw
Philips-De Jongh. Er waren verder ko
ninklijke onderscheidingen die we
elders memoreren en een telegram
van Beatrix en Claus. En, er was ten
slotte de gouden provincieplak, waarop
ir. Philips als goed Brabander reageer
de met „Da ge bedankt zijt, da witte".
Natuurlijk gaf de president nog
eens de verzekering, dat het hij Philips
in de eerste plaats gaat om de mens:
„We willen geen mensen meer zoeken
voor werk dat gedaan moet worden,
maar het werk zo construeren, dat de
mensen zoveel mogelqk tot ontplooi
ing kunnen komen". Verder getuig
de hij van optimisme teii aanzien van
de toekomst; „een vertrouwen geba
seerd op menselijke samenwerking en
op ons werkgebied, waarvan de mo
gelijkheden verbluffend zijn."
Er zal, naarmate bevolking en wel
vaart blijven groeien, een toenemende
vraag zijn naar de produkten van het
concern en aan de groei van Philips is
in principe geen limiet. Tenslotte stel
de ir. Philips de problematiek van de
ontwikkelingslanden aan de orde en
sprak hij zich uit voor samenwerking
tussen grote bedrijven en vakbonden
tot stichting van vakscholen in die lan
den.
Het Evoluon gelegen aan de Rond
weg, op het punt waar de rijksweg uit
Tilburg binnenkomt is dagelijks
van tien tot zes uur opengesteld voor
bezoekers; 's zondags opent het ge
bouw om één uur. Er wordt een gil
den entréegeld gevraagd.
desprijs (ten bedrage van tienduizend
mark) erkent de Duitse boekhandel
dat deze twee mannen op de moei
zame weg naar vrede en recht, zowel
tussen de kerken onderling als in hun
verhouding tot de wereld, belangrijke
schreden voorwaarts hebben gedaan.
EINDHOVEN, 26 sept. De Belg
A. van den Bemden is winnaar gewor
den van de „coupe de Ia chasse au
renard", de luchtrace waarvoor gister
middag van het Beiaardplantsoen bij
het Evoluon alhier elf ballons opste
gen. De eerste vallon, de „vosh waar
op de andere ballons jacht moesten
maken, was tussen Duizen en Rietho
ven geland.
De Belgische ballon landde op nauwe
lijks vijftig meter van de vos, de Zwit
ser W. Ledermann op 275 meter en
de Duitser W. Haueisen op 310 meter.
De winnaar heeft benauwde ogenblik
ken bij zijn landing beleefd. Honderden
mensen zagen hoe de ballonvaarder
het anker voor een landing uitwierp,
maar niemand van de toeschouwers
kwam te hulp. De ballon dreef toen
over een bosje waarbij het gevaarte
op de takken van de bomen neen en
weer danste. Tenslotte bleef het anker
in een boom vastzitten, waarop de be
stuurder de landing kon voltooien.
Notaris Demenint uit Den Haag kreeg
nogal moeilijkheden bij het manoeu
vreren met zijn ballon doordat de
Engelse fotograaf Sage, die hij als pas
sagier aan boord had genomen, met
alle geweld de meest merkwaardige
opnamen wilde maken. Hij was daar
voor in de ring onder de ballon ge
klommen. De Pool J. Gawecki, de
jongste deelnemer aan de wedstrijd,
was de laatste die landde. Alle ballons
kwamen in Nederland terecht. De cen
trale wedstrijdpost stond via de ver
keerstoren van de vliegbasis Eindho
ven in verbinding met een vliegtuigje
dat in de buurt van de ballons vloog
en hun positie tijdens de race doorgaf.
LEEUWARDEN, 26 sept. De pro
vinciale waterstaat van Friesland heeft
in een rapport dat Gedeputeerde Sta
ten van deze provincie aan de staten
leden ter discussie stellen voorgesteld
binnen twee tot drie jaar te beginnen
aan de aanleg van een der twee ver-
keersdammen naar Ameland, die om
streeks 1970 voltooid zou kunnen zijn.
Het gaat hier om een lage verkeers-
dam die over het wantij loopt van de
Friese kust naar Ameland, omvatten
de een zeven meter brede verkeers
weg voor snelverkeer en een vijf meter
brede parallelweg voor langzaam ver
keer. De aanlegkosten met aansluiten
de wegen en parkeerterreinen zijn ge
raamd op dertig miljoen gulden. Water
staat hoopt via tolheffing de totale kos
ten terug te verdienen, waarna om
streeks 1980 begonnen kan worden met
de aanleg van de tweede dam die naar
schatting ongeveer 125 miljoen gulden
zal kosten. De vorm van tolheffing is
gekozen omdat op korte termijn niet op
regeringssteun kan worden gerekend
en omdat de provincie een en ander ook
niet uit eigen middelen kan financieren.
UTRECHT, 26 sept. De jongeren
organisatie vrijheid en democratie
heeft een eigen beginselverklaring uit
gegeven. „Wq bewijzen hiermee dat
onze onafhankelijkheid ten opzichte
van de VVD geen wassen neus is", zo
lichtte de landelijk voorzitter van de
J.O.V.D., de heer H. Wiegel, zaterdag
tqdens een persconferentie alhier toe.
De beginselen waarvan wordt uit
gegaan zijn die van vrijheid, verant
woordelijkheid, verdraagzaamheid, ge
lijkwaardigheid en sociale gerechtig
heid. De verklaring omvat de onder
werpen staatkunde, cultuur, sociaal-
economische verhoudingen en interna
tionale verhoudingen. Uitdrukkelijk
wordt vermeld, dat de parlementaire
democratie de beste staatsvorm wordt
geacht. „Daarbij hoeft geen voorkeur
te bestaan voor een constitutionele mo
narchie of een republiek".
