OP ZOEK NAAR GAS IN NOORDZEEBODEM
Voor kust van Engeland
boren 23 maatschappijen
SEA QUEST BOORT NAAR GAS
Hulpboot wijkt nooit
van booreiland in zee
1
BOOREILAND OP PICCADILLY
Vandaag:
1
a
m
f
Goede vondsten
verwacht op
Nederlands deel
a
ZATERDAG 1 OKTOBER 1966
Engeland heeft zijn deel van het conti
nentale plat van de Noordzee verdeeld in
rechthoeken van honderd vierkante mijl.
Ongeveer 450 van zulke parten zijn uitge
geven aan 23 maatschappijen die er naai
gas en/of olie willen boren. Elke vergun
ninghouder heeft zijn eigen kleurtje op de
kaarten die de maatschappijen hebben la
ten maken en zo'n kaart biedt dan ook een
vrolijke aanblik. Honderden kleurige vak
jes voor de kust van Engeland, bij Duits
land, voor de Noorse Fjorden en het vlak
ke Deense strand en daar tussenin een
groot plakkaat wit: het plat van Neder
land, waarvoor nog geen enkele vergun
ning is uitgereikt.
De Sea Quest vanuit de lucht. Bij de poot onderaan de foto is het helikopterdek.
«.Daar, onder die boeien ligt de dagen af, dus het loopt
Gem" zegt hoorder George §eï M^erker geweest ®„Schotiand,
^righton (40) en hij wijst met
een vuile, eeltige hand op een
stuk Noordzee waar bruine boei-
ah hoogspringen op de maat van
e eindeloze deining. Hij staat
ah de reling van het booreiland
ea Quest, twintig meter boven
donkere water waarin hij op
december 1965 bijna zijn graf
ad gevonden. De gedachte aan
j 8 gruwelijke dag slaapt nooit
George Crighton, zij ligt in
on? l°er en soms giert ze
hoog in een golf van angst.
da°Rn °P de Sea Gem zat
eil j er no°it aan dat het
and zou kunnen vergaan. Het
B J er .20 machtig uit. Maar nu
\Va van Nh onverwacht la-
Vno?" Bi-j iedere trilling die ik
bin sclliet de Sea Gem me te
01hnen".
Se? r&em.bet: Het booreiland
de'if.. had
hegt dft_de birree" -n-ar -boven.en
k,Vai^To«"ik w^eï
JAN HEEMSKERK
Nederland laat zijn kans voor
bijgaan, meent Roger Baxom, de
leider van alle exploratie-activi
teiten van British Petroleum
Company Limited in de Noord
zee. Dat is het enige wat hij wil
zeggen over het Nederlandse
concessiebeleid, dat voor dertig
maatschappijen aanleiding is ge-
weest in een brief aan de minis
ter van Economische Zaken mee
te delen dat zij op zijn voorwaar
den niet willen gaan boren.
Het zou wel wat opleveren,
vermoedt geoloog Baxom. Hij
zegt: „In Slochteren is gas ge
vonden in enorme hoeveelheden,
wij hebben in Lincolnshire gas
gevonden en ook in zee, precies
op de lijn Slochteren-Lincolnshire.
Het ligt in de lijn der verwach
tingen dat er op die baan, die
dwars over de Noordzee loopt,
meer te vinden is. Wij hebben
voor het zuidelijke deel van de
Noordzee, waar het Nederlandse
continentale plat volledig in ligt,
meer hoop op vondsten dan voor
het noordelijke deel".
„Daar verging de Sea Gem" wijst
George Crighton, een van de
mannen die ternauwernood aan de
dood ontsnapten bij de ramp met
dit booreiland.
De Sea Quest is geschikt voor
zeer koude gebieden en voor de
tropen. Het eiland is ook op het
Nederlandse continentale Noord-
zeeplat te gebruiken.
Dus wie weet?
Pagina 3
Pagina 2
Pagina 4
Pagina 8
TiTiTl
Deze tekening geeft een goed beeld van de enorme afmetingen van
het booreiland Sea Quest. Het Londense Piccadilly Circus, in
grootte ongeveer te vergelijken met de Dam te Amsterdam, zinkt in
het niet onder de reuzepoten.
Dl
D
Tfi
Waar sea gem is vergaan
a Gem" zegt hoorder George dat Uet'aalF ook "goed, maar hier Zijn
de omstandigheden gezonder".
Geld verzoet de arbeid en doet man
nen over risico's heen stappen. Maar
de extra premies noemt men liever
niet „gevarengeld", eerder .prestatie
toeslag" voor de eenzaamheid, de
twaalfurige werkdag, het ongemak.
„Ik houd niet van het woord ge
vaar", zegt boorexpert R. H. Hewitt.
,,Er zijn zoveel voorzorgsmaatregelen
'h d» u ,staat stevig met tien poten
bhiji hun ?1 van de Noordzee, 45
I® van o e Engelse kust, ter hoog-
?.e Sea Vnmsby. in september heeft
tish pPt_„,ern haar maatschappij Bri-
SJs eer-cf„eum gelukkig gemaakt door
hgelsp if ?as aan te boren op het
Van Up v,an het continentaal plat
Ju'st eLip °?rdzee- Het kerstfeest is
zelfs nn™ ',een groot aantal mensen
gekeerd ni?.t van Kerstverlof terug-
flland a'im Zljn 32 baan op het boor-
anderen de nat=htpfoeg slaapt,
f t eiland n voorbereidingen om
Uerigen w?,aar een andere positie te
lotaal; J ÏS twee uur miH/iflPQ
wellicht was het vuile weer de factor
die de breuk tenslotte veroorzaakte,
met meters hoge golven en een wind
snelheid van dertig kilometer per uur.
De Sea Gem had overigens al eens
zwaarder weer goed doorstaan.
.,De veiligheid op de Sea Quest is
tot het uiterste opgevoerd", zegt mr.
Hewitt en hij somt op: om de vier
uur komt er een weerrapport binnen
met informaties over golfhoogte en
windsnelheid, er is een systeem ont
worpen dat door middel van kleuren
u L»eiinty i-^n uui s imuuags.
boorniatfl ornen onverwachts", zakt
scheef E.;orn! weg in zee. Het gaat
nfffwijnt dan zUkt,steeds dieper en
*n de Solven- Dertien
ïrren in de bitter koude zee
ton
Zal? ""S wa, "fC"""7, meieen uai er
de bitter koude zee
tm, kleinelafrVv5aci)td'enst gehad" zegt
wPi' "IR 1 atf ?eb°uwde George Crigh-
akker p g, ln imjn kooi. Ik schrok
en bemerkte meteen dat
dn" e'Iand ",ortoren verdwenen was.
Us Ik hd u- een wel
£ty|
holde
vast te staan,
naar beneden om mijn
ïübhrbot>gte ft f6t dek al gezakt tot
ben rred If kon nog net in een
,e<>n nu,®, sPringen. We heb-
epn b°ot nn rondgedreven voor een
Vf8,s hieer °PPikte. Ik weet niet
de fUhoe die boot heette". Het
oaitrover"
lafur We,.)<(C(IIGHTON is geschrokken
biel KZU het eP>1 éL °'P een boorei-
Sevaibang? 0e5" ander type. Is hij
Nihil Veilig uit" et ziet er in eIk
'Ük 5' -.Rijk jil zegt Schotse George
schoor het innl ?,oe bet voorname-
jNuï jn Ite Ik verdien 115 pond
Non lUlm 2i/. aarld' met een toeslag
draaien ?- peij dag op zee.
n tien dagen op, vijf
genomen. Ik voel totaal geen angst op
deze Sea Quest. Het is een volkomen
ander type".
Het booreiland Sea Quest maakt,
men kan niet anders zeggen, een ui
terst solide indruk. Het is een drie
hoekig platform, met zijden van 96
meter. Drie gigantische poten van 43
meter lengte en een diameter van
ruim tien meter vangen de hoge gol
ven ongenaakbaar op. Onder aan de
poten zijn pontons bevestigd, als slof
fen aan de voet, met afmetingen van
ongeveer 30 x 18 x 7 meter. Met de 1
boortoren opgesteld is de totale hoogte
97 5 meter, het drijvend gewicht 7700
ton Het eiland is van het semi-onder-
watertype SEDCO 135 (een platform
van hetzelfde type werd onlangs bij
de Rotterdamse Droogdok Maatschappij
te water gelaten). Tot een diepte \an
ruim 33 meter kan het eiland op zijn
poten blijven staan en boren, in dieper
water werkt men vanuit de drijvende
positie, waarbij de pontons 24 meter
onder het zeeoppervlak zweven. Negen
ankers van elk 13.600 kilo houden het
gevaarte dan stabiel.
VERTROUWENWEKKENDE cijfers,
maar wie weet aan welke verwoesten
de beproevingen de onberekenbare
Noordzee het kunstig mensenwerk zal
onderwerpen. Nog steeds weet men
niet het is althans nog niet be
kend gemaakt wat de oorzaak van
het vergaan van de Sea Gem is ge
weest. Ais het goed weer is kunnen
de zestig eilandbewoners boven het
wrak van de Sea Gem Italiaanse dui
kers van de beroemde Microperi, aan
het werk zien. Zij zijn er herstelwerk
zaamheden aan het verrichten aan het
gat waar de Gem gas aanboorde, en
ze hebben ook delen van het veronge
lukte boorplatform omhoog gebracht.
Heeft dat iets aan het licht gebracht?
De mannen op het eiland zwijgen, zo
lang het onderzoek van de regering
en van hun maatschappij niets heeft
geopenbaard. Misschien was het cor
rosie, misschien metaalmoeheid, mis
schien was het enorme gewicht niet
evenredig over de poten verdeeld. En
de mate van gevaar aangeeft. De man
nen zijn door wekelijkse intensieve oe
fening in staat blindelings de juiste
handelingen te verrichten. Ieder weet
nauwkeurig zijn plaats, zijn reddings
boot, zijn taak als het nodig is het ei
land te verlaten. Op vele plaatsen op
het eiland hangen instructies aan de
muur over het neerlaten van de ver
schillende soorten reddingsboten, zoais
er ook op vele plaatsen brandblusap-
paraten gereed staan voor het geval
dat de grote vijand, brand, aanvalt.
Mr. Hewitt wjjst naar omlaag waar
een kleine boot, de Probe", zich in
een kalm vaartje door het woelige
water ploegt, „Dat is een stand bij
boot", zegt hij. „Vierentwintig uur per
etmaal, zeven dagen lang, vaart hij
rond de Sea Quest en de andere plat
forms in de buurt, zuiver alleen om
in geval van nood, of ook als er eens
iemand overboord valt, toe te kunnen
schieten. Op gezette tijden wordt de
boot door een andere afgelost, hier
ter plaatse".
Mr. Hewitt zegt er niet bij dat dit
ter plaatse aflossen pas is ingesteld
na de ramp met de Sea Gem. Toen
de Sea Gem door zijn poten zakte"
zegt een van de arbeiders op het
eiland, „was de stand bij-boot nergens
te zien. Hij was toevallig juist in de
haven, voor de aflossing". Overlevende
George Crighton bevestigt dat het
bootje, dat misschien toen mensen had
kunnen redden, er op het moment van
de ramp niet was, maar volgens hem
lag liet in de haven om gerepareerd te
worden.
Deze fout wordt nu niet meer ge
maakt. Altjjd is er een boot present
om te hulp te komen. Een catastrofe
als op 27 december 1965 wil men ver
mijden. „De mannen in de rubber red
dingsbootjes", zegt mr. Hewitt, „hebben
nog geprobeerd mensen uit het wa
ter te vissen, maar ze konden met die
lichte bootjes niet dichterbij komen"
Ze werden met de storm meegevoerd.
Zeven lijken zijn nog niet geborgen,
gen.
Voorlopig zal het eventuele „Neder
landse" gas (en misschien olie, hoe
wel dat niet waarschijnlijk is) nog wel
in de poriën van het gesteente diep
onder water opgeslagen blijven, wel
licht altijd, als de overheid en de
maatschappijen niet tot overeenstem
ming komen. In andere deler van de
Noordzee wordt nonstop geboord. Het
is overdreven te zeggen dat de zee
bezaaid is met booreilanden, maar op
diverse plaatsen ziet men toch de boor
torens boven de golven uitrijzen, als
een reusachtige vinger van een dren
keling.
BP was de eerste maatschappij die
in de Noordzee gas aanboorde in com
merciële hoeveelheden, op 17 septem
ber 1965. Onlangs is gemeld dat ook
de Amocogroep gas en ook in de
„baan" heeft gevonden. Vlak bij
de plaats waar de Sea Gem van BP
jammerlijk verging, eind december vo
rig jaar, priemen nu de boorbeitels
van de Sea Quest (Zee Onderzoek) in
de zeebodem, op een diepte tussen
2 5 en 3 kilometer diep. Dat is niet
de uiterste diepte voor deze reus on
der de booreilanden. De installatie is
geschikt voor boringen tot zes kilome
ter in de aarde. De toren kan 2,4
meter naar beide zijden bewegen en
eenzelfde afstand naar voren en ach
teren Dit maakt het mogelijk ver
schillende putten te boren zonder
met het eiland van plaats te \eran
deren.
35 miljoen gulden Jcostte de Sea
Quest, het paradepaard van BP. Sa
men met twee kleine vaste Pl?tforms
vormt de Sea Quest een boordnehoek
van waaruit misschien al voor lyor
■het gas via een meer dan honderd
kilometer lange pijpleiding naar Enge-
land zal stromen. Men verwacht dat het
in totaal een hoeveelheid van 500 mil
joen kubieke meter per jaar zal zijn.
Dat is dan het resultaat van jaren
lange arbeid can geologen want
de oude spreuk „oil is where you
find it" gaat niet meer op, studie
maakt uit waar de kans bestaat
en investeren van enorm veel geld.
Alleen BP heeft al meer dan twee
honderd miljoen gulden gestoken in
de Noordzee-exploratie. Het ziet er
naar uit dat al dat geld ruimschoots
terug zal komen. Deskundigen schat
ten de gashoeveelheid op ongeveer
tweederde deel van het Slochteren-
veld, dat als het grootste ter wereld
wordt beschouwd.
Zestig mannen wonen en werken op
de Sea Quest. Ze maken werkdagen
van twaalf uur op en twaalf uur af, vijl
dagen nachtdienst, vijf dagen dag
dienst, dan met de helikopter
naar de wal voor vijf dagen. De ver
blijven van de mannen, het admini
stratieve gedeelte, de kantine en de
machinekamer blinken allemaal van de
helderheid, daar buiten is het vuil en
vettig. „Op een booreiland kan je nooit
schoon blijven" grijnst een man in
een vettige overall als hij zwarte olie
en rode kleivlekken op de jassen van
de bezoekers, ziet.
EEN VAN DE PLATFORMS van
het eiland is glibberig van rode klei-
modder, die vanuit de tanks op de
vloer is gespetterd. Modder is bijzon
der belangrijk bij het boren. Er is
een speciale „modder-ingenieur" aan
boord, een scheikundige die er op let
of de conditie van de modder goed
is. Want modder heeft als belangrijk
ste taak in de pijp naar beneden te
gendruk te leveren tegen de pressie
die water, gas, of olie van onderen
af uitoefenen, dit om spuiters te voor
komen. Het gruis dat door de beitel
van de bodem wordt losgedraaid gaat
met afgewerkte modder weer omhoog
zodat he" boorgat schoon blijft. De mod
der zorgt ook voor de smering van
de beitel, die met een snelheid van
minstens vijfhonderd omwentelingen
per minuut de rots verpulvert.
Met de modderstroom uit de buis
mee moet het gas omhoog komen. Dag
en nacht zit er een laborant achter een
klein meetapparaat naar een wijzer
tje te turen dat uitslaat als het zover
is. Een drabbig modderstroompje
vloeit langs de gasdetector en geeft
het sein. Men komt dan onmiddellijk
in actie om te voorkomen dat het gas
in een „spuiter" uitbarst. Een explo
sie is het minste wat men op het eiland
•wil hebben, gas dient in vloeiende
stijl netjes via nauwsluitende buizen
te worden vervoerd.
Zodra het gas stroomt zal de Sea
Quest verdwijnen. Boven de put komt
dan een eenvoudig productie-eiland,
onbemand, maar met enige accommo
datie voor af en toe op bezoek ko
mende controleurs, die er zouden kun
nen stranden bp slecht weer. Radio-
stralen zullen dan de enige verbin
ding vormen tussen de boorputten en
de kust.
„Voor wie ik lief heb wil ik he
ten". zo heet de eerste gedichten
bundel van het Bergense meisje
Neeitje Maria Min. Onze knticus
KEES FENS oordeelt niet zo gun
stig over dit debuut. Hij kan de
poëzie van Neeitje Maria Mm moei-
lij k anders lezen dan als een verza
meling van versvormige taalzaken.
Iris Murdoch, de bekende Engel
se romanschrijfster heeft een nieuw
boek geschreven: haar elfde, „Het Pagina 5
uur der engelen'' geheten. In de
wereld van Murdochs boeken staat
de mens tegenover een werkelijk
heid die in laatste instantie ge
heimzinnig en _JfJlP^tHaV,Ia9end is.
LO
dn J POELHEKKE schrijft over
alt venrouwd onderdeel van onze
vaderlandse geschiedenis Ook al
er weinig positiefs aan te „herden
ken", toch moeten we er vragen
zegt W. BRONZWAER in zijn kri- de ideeën van Hitler, was een ont-
Een drakenkop uit Rusland be
hoort tot de tentoonstelling van his
torische kunstschatten uit de Sov
jet-Unie. die in het Haags Gemeen
temuseum gehouden wordt en waar
van Nederland de primeur heeft. ^Kll wc r van
MARIUS AN BEE Kheeft genie- over stellen, vindt de auteur van
tend op de expositie rond gekeken deze boeiende verhandeling.
en heel wat mooie en ook ontroe-
rende stukken gezien. Pagina 7
Engeland en Frankrijk sloten tien
jaar geleden in Sèvres niet isrue
een geheim akkoord over de aanvat
op Egypte. In Londen werden ae-
Alired Speer, de bouwmeester van monstraties gehouden onder het mot-
het Derde Rijk, is vannacht uit de to „Geen oorlog om Suez alaus
gevangenis van Spandau vrijgelaten, prof. HUGH THOMAS in het vierde
De architect, die helemaal dacht in stuk over het Suez-avontuur
J -JtTRIrv» rvnt-
tiek.
dekking van de Führer zelf. Zijn
bouwkunst was er op uit de mens
Jan Willem Hofstra is nog steeds te imponeren en daardoor in een
on vakantie in Italië. Vanuit Flo- toestand van slavernij te houden, volgt het kinderverhaal over
rence en Adriatica „schijnt" dit Hij zoekt opnieuw werk in de archi- jongetje Anders, dat afscheid neemt
maal zijn Kunstlicht. tectuur van de dieren in het bos.
De Tafel van zeven heeft zijn 21
ste aflevering al. Paul Biegel ver-
------- het
