LANDING VAN FRANSE TROEPEN BIJ PORT SAID
VREDESDEMONSTRATIE IN LONDEN
HET SUEZ-AY ONTUUR IV
FRANS VERZET
GEESTDRIFT
WONDERBAARLIJK
BBSS
ZATERDAG 1 OKTOBER 1966
Premier Anthony Edens gezondheid had het tijdens de besprekingen met de
F
ransen en anderen over Suez goed gehouden, hoewel hij een zeer overspannen indruk
haakte. De Israëlische ambassadeur, die met hem in september aan een lunch aanzat,
kerkte op, dat hij tijdens de maaltijd onophoudelijk aan het woord was. Nu echter be
tond een sterk vermoeden, dat hij niet helemaal in orde was. Op vrijdag 5 oktober be-
z°cht hij zijn vrouw in het University College Hospital. Toen hij daar was, had hij
'l0^e koorts. Zijn temperatuur liep op tot om en nabij de veertig graden. Dat deze
koorts verband hield met zijn oude galkwaal staat vast. Ondanks zijn toestand ging hij
baandag weer terug naar Downingstreet 10. Zij, die met hem samenwerkten, namen
6en merkwaardige verandering waar: tijdens de gehele crisis raakte hij niet meer
Ult zijn humeur. Achteraf gezien is hiervoor misschien een goede reden aan te voeren:
ket kritieke besluit was genomen. Groot-Brittannië zou optreden zonder de Amerikanen.
dat moment vond de minister van defensie, Monckton, dat de tijd rijp was het bevel
aan een ander over te dragen. Hij had in augustus al willen aftreden. Tegen het ka
binet zei hij, dat zijn gezondheid de aanleiding was; een goed excuus in een tijd, dat de
^mister van defensie voor een zware taak zou komen te staan. Maar tegen de Ameri
kaanse ambassadeur zei Monckton dat hij aftrad, omdat hij het gebruik van geweld
een enorme blunder vond. Tegenover de Canadese Hoge Commissaris sprak hij er
z,jn ongenoegen over uit, dat „niemand in de regering het als zijn plicht beschouwt
111 et slecht nieuws voor de dag te komen".
Landing van Franse troepen bij Port Said op 6 november 1956. Rechts op de voorgrond een kikvorsman in duikerpak.
Door PROF. HUGH THOMAS
Op 3 oktober 1956 had de
Franse minister van Buitenland
se Zaken, Christian Pineau, een
bespreking met de Britse pre
mier, Anthony Fden. In dit on
derhoud werd door de beide
staatslieden besloten, dat
Frankrijk en Engeland samen
met Israël tegen Egypte ten
strijde zouden trekken. Dit werd
in de vorige aflevering verteld.
<w hftIy^TiE werd niet verbeterd
ktobe ut^t dat in Llandudno op 11
atieve p' J,.con-gres van de Conser-
t:ei1 geip„Q?i? .was begonnen. Het was
,e Van voor f,en demonstra-
i'sbuty aaiende geestdrift. Voor Sa-
tp SfUksto S taak weggelegd de be-
Nandse Redevoering over de bui-
man SfltJek te houden. Hij is
maar j- Zljn gehoor kon opzwe-
r},'e belaas hartklachten
tlunf Ultgeschakeld. Eden gaf
öaiats in to g opdracht Salisbury's
Nuttint. nemen. Ondanks het feit,
IJ 'ehtp g ze6r kritisch stond ten
*v et alstlL gebruik van geweld
ov'f bozPs?™e?n> .Het Eden Salisbu-
baaa11161!' lr?e,s in Nuttings speech
S 'le kraéht land zal niet voor een
*et.;6r deet tm« terugdeinzen". Ook
«e^!atieven ??nu beroep op de Con-
ïlda11 voor Lu niet gewonnen te
diie Plunderend nationalisme".
V(wVan d» de 13de sprak, hield
hgen vn„me.?st succesvolle rede-
li: ,.S^ an leven.
betf leS zte*. vroeg Keightley de
d.it om Jordanië te hel-
Demonstratie op Trafalgar Square in Londen onder het motto „Geen oorlog om Suez". Bij de leeuw
van Nelsons monument staat een Griek In nationale klederdracht en met de Griekse vlag in de hand.
DE VIJFDE AFLEVERING OP
DINSDAG.
Eden had bij zijn Suez-avon-
tuur waarschijnlijk de meerder
heid van het land achter zich
staan.
l Ij.,"
Met Israël werd
in Sèvres geheim
in het Middellandse zee-gebied hield ste commandant de magische zin „Er
akkoord gesloten
..pay^teinin bleef hij in de regering" als
trieest aster general", algemeen betaal-
dat hi?r' een sinecure, vermoedelijk om-
Zijn or,?16* de Israëliërs sympathiseerde.
>6r ty 'egbrief, gedateerd op 11 okto-
.°hcV, zeven dagen vastgehouden,
ie jj, n werd opgevolgd door Head,
lfteest de afgelopen vier weken het
Q - VlQrlr U n/T TTnwnni TJn+ iron
if, werd opgevolgd door Head,
■jF^estp de afgelopen vier weken het
nekt erk had verzet- Het gedrag van
«oais verbijsterde zijn collega's,
Sraaf zonder twijfel ook zijn bio-
jj verbijsteren.
i°rk l-en Pineau waren nu in New
dat i,:. 111 eau zei Dulles op 5 oktober
Y0ï"k^r>-en Pineau waren nu in New
lat iy.
>.echt niet dacht dat een
e oplossing mogelijk was".
stan'rf11 een paar dagen leek de toe-
Harnm_ecbter aanmei
®r (-0 arskjöld haalde Lloyd en Pineau
ïanir- echter aanmerkelijk verbeterd.
•r t0„ rskj öld haalde Lloyd en Pineau
ck?rhavi ,°ver in de privé-sfeer te on-
Jj'ster elen met de Egyptische mi-
Dez» Van buitenlandse zaken, Fawzi.
°ktoK„9'a:s uiterst voorkomend. Op 12
°Pmak n Hammaskjöld een lijst
Sch^^kt^punten^^ari^I^a^het ket zijne toe had bijgedragen. Zo ver-
fe®. overeenstemming kón worden keerde Engeland haïf oktober in de
li?h -kt- On 14 oktober keurde de Vei- merkwaardige omstandigheid dat- het
eeSsgezfnd deze punten z°wel tegen Egypte als tegen Israël
tuS boewei Rusland zijn veto uit- een militaire actie overwoog Nasser
Ö°*'er dat deel van de resolutie, JerStand,g niet ln beweging
n de ooTerd bepaald dat de punten te komen.
hien j\j A moesten worden opgeno- Op zondag 14 oktober kwam Chur-
deni steeds bestond het vermoe- chili bij Eden lunchen. Hij voerde met
ter 'in Pineau, Lloyd en Fawzi la- hem een „stimulerend gesprek
dep k0£'e maand opnieuw bijeen zou-
b-"e] Eev n' misschien in Genève, hoe-
*t©ne gypte met nieuwe concrete voor-
iVt0 .ff111 moeten komen.
?°°it z°uden de Egyptenaren
tfouy, ,;.n de zes principes van Lloyd
?e rpp-py gebleven. Men had de Brit-
:'iusip5 m'g aangeraden zich er geen
20it soyAer te maken dat Egypte
enige discussie over Jordanië duide
lijk gemaakt werd, dat „als Israël
zou losbarstenhet van ons stand
punt uit gezien beter zou zijn, dat
het zich tegen Egypte richtte.dan
zouden er andere zorgen zijn, bijvoor
beeld de veiligheid van het kanaal.
In gezamenlijk overleg moesten we
bepalen hoe onze actie zou moeten wor
den ingekleed."
Hoewel Eden ongetwijfeld bij deze
gelegenheid zijn best gedaan heeft een
directe verbintenis uit de weg te
gaan, lijkt het weinig twijfelachtig,
dat hij openlijk kleur bekende ten gun
ste van de ongewone Frans-Israëlische
samenwerking. Lloyd schijnt daar op
dat moment nog steeds kritisch te
genover te hebben gestaan, maar Eden
was blijkbaar door Mollet's overre
dingskracht tot de overtuiging geko
men, dat dit inderdaad de laatste
kans was voor een actie vóór het in
vallen van de winter. Dit was een
overweging van maritieme aard. De
lancering van een aanval over land
en over zee in de maand november
in elk geval een risico in.
In die tijd kende Mollet Eden na
tuurlijk goed en hij wist hoe hij Eden
het best kon overtuigen. Drie kwar
tier sprak hij met Eden alleen. Een
debat in de Nationale Vergadering
had pas aangetoond, dat Mollet, als
hij zou „handelen", nog steeds op de
Franse opinie kon steunen. Een recht
se afgevaardigde schreeuwde: „Wacht
de regering alvorens te besluiten op
het ogenblik, dat de Kozakken hun
paarden in de fonteinen van de Tui-
lerieën komen drenken?" Pineau kon
zich toen niet langer bedwingen en
gaf de Algemene Vergadering de ver
zekering, dat de regering een „nieu
we troefkaart" had.
Op 17 oktober hield Ben Goerion,
vermoedelijk door Parijs op de hoog
te gesteld van het feit dat de Brit
ten klaar waren een toespraak in de
Knesseth, waarin hij de kwestie-Jor-
danië niet aanroerde. Onverwachts
kondigde hij aan, dat het „ernstigste
gevaar, dat Israël bedreigde, een aan
val door de Egyptische fascistische
dictator Nasser was
De dag daarop werden de Israëli
sche ambassadeurs in Londen, Parijs
Washington en Moskou voor overleg
teruggeroepen. Op 18 oktober ontving
generaal Beaufre, plaatsvervangend
militair commandant en opperbevel
hebber van de Franse landstrijdkrach
ten zijn orders op zijn hoofdkwartier
in Algiers: „Enfin les Anglais mar-
chent. Mais avec MUSKETEER REVI
SED A."
Dit plan was tussen 10 en 14 sep
tember voorbereid na het besluit in
Port Said in plaats van in Alexandrië
te ontschepen. Het was blijkbaar ge
ïnspireerd door de commandant van
de luchtdoelstrijdkrachten, luchtmaar-
schalk Barnett, die eerder in het
jaar 1956 nog commandant van de
RAF in Egypte was geweest. Hij
meende, dat Egypte veroverd kon wor
den door 48 uur lang bombardemen
ten uit te voeren ter vernietiging van
de Egyptische luchtmacht, gevolgd
door tien dagen psychologische oor
logvoering vanuit de lucht: het uit
strooien van pamfletten en radio-uit
zendingen „om de Egyptische wil tot
vechten te breken". Daarnaast zou men
nog troepenbewegingen en verdedings-
werken moeten bombarderen. Hierna
zou de geallieerde vloot zeker de le
gers in Port Said zonder strijd aan
land kunnen brengen. Zij zouden in
derdaad niet landen vóórdat de hoog-
is'geen verzet" of „Het verzet kan
men wegcijferen" zou kunnen uitspre
ken. Eden vond dit plan aantrekke
lijk," omdat het de Britse verliezen
tot het uiterste zou beperken.
DE FRANSE politici hadden moge
lijk dit plan aanvaard, omdat het be
antwoordde aan de eisen van een ge
zamenlijk Frans-Brits-Israëlisch offen
sief, waarop sommige hoge ambtena
ren hun hoop al gesteld hadden. Maar
de Franse militairen hadden zich al
met kracht tegen deze vertraging van
achttien dagen verzet. Beaufre had
duidelijk gemaakt, dat de huidige we
reldpolitiek het onmogelijk maakte zo'n
luchtpropaganda- en bombardements
campagne uit te voeren.
De Fransen waren minder bevreesd
voor verliezen. Generaal Massu, de
commandant van de parachutisten,
verklaarde onomwonden, dat hij der
tig tot veertig procent verliezen ac
ceptabel zou vinden. De marine, die
er in elk geval de voorkeur aan had
gegeven in Alexandrië te landen ver
klaarde dat Egypte dank zij dit plan
het kanaal kon blokkeren. Tenslotte
vroeg Beaufre wat er zou gebeuren
als de Egyptenaren zich al na twee
dagen gewonnen zouden geven. Aan
wie zouden zij zich overgeven? Die
opmerking was raak. Derhalve werd
„Musketeer Revised A" vervangen door
„Musketeert Revised B". Men zou op Cy
prus parachutisten gereed houden voor
een onmiddellijke landing, evenals lich
te landingsvliegtuigen en mijnenvegers.
„Musketeer Revised B" was nog
steeds niet erg bevredigend voor de
Fransen. De belangrijkste vloot zou
er nog steeds een lange tijd over doen
om Egypte te bereiken, namelijk ruim
zes dagen voor landingsvaartuigen voor
tanks. De reis vanuit Algiers, waar
het belangrijkste deel van de Franse
vloot zich zou verzamelen, zou na
tuurlijk nog veel langer duren, en ook
die van Southampton af waar de
derde divisie zich zou inschepen. Cy
prus kon slechts een paar mijnenve-
fers en geen tanklandingsvaartuigen
erbergen.
Het tweede plan was echter militair
gezien beter dan het eerste. Het is
daarom gemakkelijk te begrijpen, dat
de Franse commandanten woedend
waren, toen zij op 18 oktober opdracht
kregen weer tot het oude plan terug
;?ze
serieuze
*i wa^rincipes
onderhandelingen over
zou
voeren. Faw-
arski;;ijen dikke vriend van Ham-
Iïlen, ril,' 2>at was alles.
Verder wist
een „stimulerend gesprex en
zei' bij zijn vertrek: „Ik moet eens
uitzoeken waar Napoleon precies is
geland". De volgende dag kwamen
generaal Challe, de chef-staf van de
Franse luchtmacht, en Albert Gazier,
een jeugdig minister (en vanzelfspre
kend een verzetsheld) in het geheim
naar Londen om Edén een bezoek te
brengen. Challe had feitelijk het ge
hele strategische plan voor de Isra-
elisch-geallieerde samenzwering opge
steld. Op een bijeenkomst in Parijs
"en, j was aues. vciu» tussen Abel Thomas en Sjimon Peres
rP Nasol udes niet van plan was op 10 oktober was de afspraak, dat
fep oval .druk uit te oefenen orn het offensief van Israël zou worden
hhl-ewï? A111^. ^waarin de mini- gecombineerd met de „Operatie Mus
ketier", zorgvuldig uitgewerkt. Het eni
ge, waarop nu nog gewacht werd,
was de goedkeuring van de Britten,
hoewel hier en daar gesproken was
over de mogelijkheid, dat de Fran
sen zouden proberen het alleen op te
knappen. Challe onthulde Eden het
plan. Challe stond voor een platte
grond: „De Israëliërs hier, de Egyp
tenaren daar. Waar is onze plaats? In
het kanaal". Eden wilde zich echter
nog steeds niet definitief binden.
van dé Engelsen en Fran-
vastgelegd, te aanvaarden.
veroorzaakte Israël vrije
INTUSSEN KREGEN de Verenigde
Staten lucht van de militaire voorbe
reidingen, die Israël trof. Inspectie-
vluchten toonden aan, dat Israël nu
zestig Mystère-gevedhtsbocnmenwer-
pers had en niet, zoals het had ver
klaard, twaalf. Een nieuwe „wonder
bare broodvermenigvuldiginig" scheen
zich in Israël te hebben voltrokken.
Op 16 oktober kwam Lloyd, die vol
gens een verslag „zeer ingenomen
was" met zjjn „zes principiële pun
ten", uit New York terug, hoewel hjj
misschien bevreesd was, dat hij te
ver was gegaan. De minister van bui-
Jom moeilik verzaakte Israël vrije- tenlandse zaken nog steeds in twü-
vrP aUse J? den aan de Israëlisch- oveT het gebruik van geweld en
thai °P in n,s' als afleidingsmanoeu- uitgeput na zp reis en weken onaf-
Palsrote10 °kt°ber lanceerde Israël gebroken arbeid, werd volgens een be-
kWne een vereeldinescam- vrlende collega door Eden onmiddel-
lah. 6gen het Jordaanse stadie Kal- omgepraat. Sindsdien heeft men
P"- nooit meer iets over de „zes princi
pes" gehoord.
Die middag vlogen Eden en Lloyd
binnen een paar uur naar Parijs op
en neer. In de Franse hoofdstad trof
fen zü Mollet en Pineau zonder ad
viseurs aan. Een verstoorde Britse
ambassadeur Jebb hoorde van Eden,
dat dit op aandringen van Frankrijk
was.
In ztjn memoires zegt Eden, dat na
Htsn. ino„. 1 "«manie ie nei-
Nire®.verdrtg °&f het Engels-J or-
bet „Onzo en zegt in zyn me-
alS ijhbt cm t vliegtuigen stonden op
>h stijgen". Dayan gaf
!?h ril hiiie 'tik moet bekennen
htsiWe„ zaken 3n'. dat alleen de Brit-
boewei ingewikkeld kunnen
1 Israël er ook wel
te keren. Deze verandering van zo
mer- in winterplan was hieraan te
wijten, dat men dacht, dat het min
der betrouwbare wintergetij in de Mid
dellandse Zee zelfs het gebruik na
half oktober van kleine schepen in de
slechte haven van Cyprus onmogelijk
zou maken.
Beaufre pakte het geschil opnieuw
krachtig aan. Hij slaagde er binnen
een week in alle in Algerije verblij
vende parachutisten in gevorderde
Franse passagiersvliegtuigen naar Cy
prus over te laten brengen om zo een
variant van plan B „op de grote dag"
mogelijk te maken. Bourges-Maunoury
stak naar Londen over om Head een
bezoek te brengen. Het aantal dagen
psychologische oorlogvoering vanuit de
lucht werd tot zes ingekrompen, om
die samen te laten vallen met de
kortste periode, die langzame sche
pen nodig zouden hebben om van
Malta naar Egypte te komen. In
plaats van op 8 of 10 november zou
de ontscheping op de 6de plaats heb
ben, mits het weer zo zou blijven.
Zo werd uiteindelijk het plan uitge
voerd, dat Beaufre tegenover mij als
Musketeer Revised A met onderdelen
van B beschreef.
De Britten en Fransen werden nu
geholpen door eerst de Poolse en ver
volgens de Hongaarse revolutie. Deze
gebeurtenissen haalden het Midden-Oos-
Groot-Brittannië betoogde ook, dat
de Israëlische aanval niet alleen
maar de indruk moest wekken een
grensactie te zijn, zoals Ben Goerion
tegen Jordanië had gevoerd. Alleen
een volledige oorlog zou als een be
dreiging voor het kanaal en derhalve
als een rechtvaardiging voor de gro
te krijgslist kunnen worden aange
voerd. De Britse houding kwam op
de eerste plaats voort uit de niet on
gerechtvaardigde hoop, dat Engeland
zelfs na een aanval op Egypte vrien
den met Noeri Said en andere Ara
bieren zou kunnen blijven (Vele Ara
bische leiders haatten Nasser).
Maar de Britse wens een deugdza
me indruk te maken terwijl het juist
Machiavellistisch was, resulteerde in
een van de grootste vergissingen in
het hele plan (naar Pineau mij heeft
mtgelegd). Het plan bond Groot-Brit
tannië en Frankrijk de handen en toen
men aan de kern belandde, maakte
dit het optreden van beide landen min
der efficient en het bezorgde hun een
verraderlijker indruk.
Dayan twijfelde aan de tijdslimiet
tussen het begin van de Britse bom
bardementen en de landing van de
troepen. De Britten veegden die twij
fel echter minachtend van tafel: Mal
ta was vijf tot zes dagen van Egyp
te en daarmee basta.
De „Britse vertegenwoordiger" bleef
ten uit het brandpunt van de belang
stelling, hoewel Dulles er rond 22 ok
tober nog op speculeerde, dat de Britten
en Fransen „na de verkiezingen ten strij -
de zouden trekken in de hoop, dat
de Verenigde Staten zich dan bij hen
zouden aansluiten". Uit de ongepubli
ceerde documenten van Dulles blijkt
dat Dillon, de Amerikaanse ambas
sadeur in Parijs, op 19 oktober rap
porteerde dat Frankrijk oorlogsvoor
bereidingen trof. Hij wist echter niet
wanneer de vijandelijkheden een
aanvang zouden nemen.
OP 22 OKTOBER werden Ben Goe
rion, Dayan en Peres door kolonel
Mangin naar Parijs geëscorteerd in
de DC-4, die Truman na de oorlog
aan De Gaulle had geschonken. Na
op het militaire vliegveld Villacou-
blay te zijn geland, reed het gezel
schap naar een paar kilometer ver
der gelegen villa in Sevres, een Pa-
rijse voorstad. Later kwamen ook Pi
neau en Mollet daarheen. De gesprek
ken waren geheim.
Ben Goerion kwam voor verschei
dene zaken. Hij wilde allereerst be
vestigd zien, dat de Egyptische lucht
macht vernietigd zou worden voordat
hij zijn veldtocht door de Sinaï zou
beginnen. Verder wilde hij een con
trole vanuit de lucht over de Egyp
tische vliegvelden vanaf het ogenblik
dat Israël de Egyptische grens zou
overschrijden. Alleen de Britten had
den toestellen die voor deze taak ge
schikt waren. Ook vroeg hij om een
schriftelijke overeenkomst, ondertekend
door alle drie de landen, en de aan
wezigheid op de slotbesprekingen van
een verantwoordelijke Britse minister.
Tenslotte eiste hij garanties, dat het
akkoord dat Fawzi en Hammarskjöld
op het punt stonden te sluiten in
New York, en dat gebaseerd was op
de zes principes van Lloyd, de oorlog
niet zou vertragen.
Mollet en Ben Goerion bevestigden
op 23 oktober de Frans-Israëlische kant
van het plan, zoals een „ceinture
maritime" van Franse schepen langs
de kust van Israël, een scherm" van
Franse gevechtsvliegtuigen om de Is
raëlische steden te beschermen en
Franse droppings met parachutes van
munitie en trucks voor de oprukken
de Israëliërs vanuit vliegtuigen, gesta
tioneerd op Cypriotische bases.
Die avond gingen de „verantwoor
delijke Britse minister" en een hoge
ambtenaar in het geheim naar Parijs.
Pineau, met wie ik heb gesproken,
sprak over de minister als de „Brit
se vertegenwoordiger". Wie hij ook
was, hij leek volgens een van de aan
wezigen op een „ouderwetse familie
advocaat". De indruk vestigend, dat
hij het hele plan afkeurde, hield hij
een scherp betoog over de vraag hoe
het op de meest doeltreffende wijze
gepresenteerd moest worden. Alle
schijn moest worden vermeden. De
Engels-Franse strijdmacht moest te
allen tijde de indruk wekken dat zij
het kanaal tegen beide partijen zou
verdedigen.
Groot-Brittannië wilde tot 72 uur
na de start van het Israëlische offen
sief niet beginnen met bombardemen
ten op Egyptische vliegvelden. Frank
rijk was klaar om onmiddellijk met
de bombardementen te beginnen, hoe
wel de Franse bommenwerpers van
zelfsprekend niet de voornaamste ver
antwoordelijkheid zouden dragen. Men
bereikte een compromis: 36 uur. Er
zou echter vanaf het begin een Brit
se Inspectie vanuit de lucht van de
Egyptische vliegvelden plaats hebben.
zo kort mogelijk in Sèvres en hoewel
hij de „hoge ambtenaar" achterliet
om een ontwerp-document op te stel
len, bleef er bij de Fransen en Is
raëliërs toch enige twijfel hangen over
het Britse aandeel. Dus vloog Pineau
die nacht naar Londen om Eden en
Lloyd een beetje aan te moedigen.
Pineau's pogingen werden in Londen
op 24 oktober door de „Times" zorg
vuldig genoteerd: een diner met Lloyd
in Carlton Gardens, de aankomst van
Eden om tien uur 's avonds, diens
verblijf aldaar gedurende een uur en
Pineau's terugreis per vliegtuig te
middernacht.
AAN HET EINDE van de bijeen
komsten in Sèvres zwoeren allen, die
daar aanwezig geweest waren, dat
niemand van hen ooit aan anderen
zou onthullen wat daar besproken was.
De Britse ambtenaar had inmiddels
een driemogendheden-document in drie
exemplaren samengesteld, een voor
elke deelnemer. De „ambtenaar" te
kende voor Groot-Brittannië, Ben Goe
rion voor Israël en Guy Mollet voor
Frankrijk. Ben Goerion weigerde echter
boos de handtekening van de ambte
naar voor Engeland te aanvaarden.
Het document werd daarom naar
Londen gestuurd voor een handteke
ning van een hogere instantie. Klaar
blijkelijk met succes. Het document
het woord „verdrag" is natuurlijk
een onjuiste benaming, want het was
voornamelijk een „programma-verkla
ring" (aldus een der aanwezigen)
werd op 26 oktober aan Mollet over
handigd. De teerling was geworpen.
Er is geen reden om er aan te twij
felen, dat de minister, die naar Pa
rijs is gegaan, Lloyd was en de amb
tenaar Patrick Dean de onderminis
ter van buitenlandse zaken die Eden
gedurende de crisis trouw terzijde
gestaan had.
Uit Edens memoires weten wij, dat
op 25 oktober „een rapport binnen
kwam, dat Israel op het punt stond
te mobiliserenWe konden niet blij
ven afwachten en kijken wat er zou
gebeurenHet grootste gevaar voor
ons school niet in het conflict, maar
in zijn mogelijke uitbreiding door da
interventie van andere Arabische sta
ten".
Dus vroeg hjj het kabinet „de spe
cifieke conflictmogelijkheden tussen
Israël en Egypte" te bespreken en
ze „besloten in principe hoe zij zou
den reageren". De Britten en de
Fransen zouden een ultimatum zenden
dat wanneer het eenmaal verworpen
zou worden, „Musketier" in gang zou
zetten. 6
Men moet niet denken, dat het ka
binet over bijvoorbeeld het bezoek aan
sèvres in onwetendheid werd gelaten;
een tamelijk jeugdig lid van het ka
binet, belast met niet-militaire aan
gelegenheden, heeft mij verteld, dat
mj ervan wist. Maar niettemin werd
het juiste tijdstip van de aangekon
digde gebeurtenissen mogelijk niet be
kendgemaakt en waarschijnlijk wist
slechts de helft van het kabinet (zo
als Eden en zijn naaste medewerkers)
dat de Israëliërs op 29 oktober zou
den aanvallen. Lloyd stelde voor dit
aan de Amerikanen te vertellen, maar
dit werd hem zowel door Eden al*
Macmillan afgeraden.
