Nog zes jaar vaste brandstoffen
DavitamonlO
Elke dag.
EINDHOVEN INVENTARISEERT
woonwensen van burgers
Engeland ligt achter
DE ZWARTE LIJST
loioooioioooioiooomioooiomiiioooio
NIEUWE RA ET VOOR DE GROTE
STILLE HEIDEMAATSCHAPPIJ
Leghokken
Bezwaren
lOIOOOIIIIIIOIOOOIIIIIOOOIOIOIOIOOOIOII
De olie
Steun
P|l.:i:
EINDHOVEN is behalve Philipsstad, lichtstad, jeugdstad, sport- de woonruimte wordt in Eindhoven dan ook hard gestreden, waarbij
dynamisch hart van Nederland ook ee" gemeente met een de gemeente soms optreedt op een wijze die in onze tijd van ge-
hod e rt aan woningen. Ten dele hangt dat met de eerste gegeven- sublimeerde menselijke verhoudingen nauwelijks te verkopen is;
leaen samen, want een stad die als een magneet mensen en bedrij- getuige de jongste uitzetting van een gezin met tien kinderen, dat
vigneid tot zich trekt en bovendien nog een relatief jeugdige be- met zijn kampeeractiviteiten op het trottoir misschien het gezag,
voikmg heeft, vecht al bouwende tegen de bierkaai. De strijd om maar beslist niet de image van het stadsbestuur heeft versterkt.
De eerste advertenties, waarin het
stoken op kolen warm wordt aanbevolen,
zijn al weer verschenen. Het heet na niet
meer „Gezellige mensen stoken kolen"
maar „Waar een kolenvuur brandt,
vlamt de gezelligheid". Het gezelligheids
element is dus gehandhaafd, en tegelijk
krijgt de lezer uitleg van het door dit
soort propaganda geïntroduceerde be
grip „leefwarmte". Leefwarmte is warm
te, waar je je prettig bij voelt, die
weldadig en gezond en gelijkmatig is.
Onnodig te zeggen, dat deze eigenschap
pen slechts verenigd zijn in een vuur van
kolen. In een warmte die vriendelijk is
voor poes en plant. Alle andere soorten
warmte zijn, nou ja, duidelijk inferieur
aan een kolenvuur, maar dat is een ge
volgtrekking, die geheel voor rekening
van de lezer komt, al wordt ze nog zo
dwingend opgelegd door de advertentie
tekst. Want de belanghebbenden in de
afzet en distributie van de diverse ener
giedragers voor warmteproduktie heb
ben onderling afgesproken aardig te zijn
voor elkaar, althans in de reclamesfeer.
Men mag wel de voordelen van een pro-
dukt opsommen, maar de concurrent
dient ongenoemd te blijven. Suggereren
mag natuurlijk wél
hans stevens
De Eindhovense burgers in hun variatie-, tuin- en zolderloze flats.
VIC LANGENHOFF
De eerste ponskaartenmachine werd door dr. Herman Hollerith toegepast bij de
Amerikaanse Volkstelling in 1890.
Er is een wetenschappe
lijke revolutie aan de gang,
overal in de wereld, behal
ve in Engeland, schrijft het
parlementslid Peter Hor-
dern.
Een deel van de computerzaal van het Rekencentrum voor Administratie, Efficiëncy
en Techniek „R.A.E.T.". Op de voorgrond de moderne elektronische tekentafel
Het tiental wetenschap
pelijke rekencentra in ons
land, grotendeels te vinden
bij universiteiten en grote
computer maatschappijen,
is uitgebreid met het
particuliere rekencentrum
RAET.
ri
vi-v-iv. -
IN KRINGEN van de brandstoffen-
handel is men over het succes van de
gezelligheidscampagne niet ontevreden
maar de harde cijfers tonen aan, dat
het publiek de kolenman meer en meer
in de kou laat staan. Zijn zwarte handel
legt het af tegen het schone, weinig
omslag veroorzakende aardgas, in over
vloed ontspringend aan een bron van
1500 miljard kubieke meter. Insiders
geven de handel in vaste brandstoffen
nog een jaar of zes. Ook daarna zal
men kolen voor de huisbrand kunnen
betrekken, maar de groothandelaren
en detaillisten mengvormen komen
in deze branche vaak voor zullen te
gen die tijd een andere broodwinning
moeten hebben.
Dit proces van overschakeling is al
ingezet. Er zijn handelaren die een ne
venbron van inkomsten vinden in het
verhuren van een kampeerterrein, het
exploiteren van een wasserette of een
cafe, in een winkel in doe-het-zelf-arti-
kelen of in een handel in bouwmate
rialen. Ook hebben diverse kolenbazen
hun economische- basis verbreed met
de verkoop van huisbrandolie. Het is
goed mogelijk, dat de inkomsten die nu
nog bijverdiensten zijn, tegen de kritie
ke tijd de voornaamste middelen van
bestaan vormen. Dat is dan een natuur
lijke, geleidelijke aanpassing, maar het
zou overdreven zijn te verwachten, dat
al de 6.000 handelaren in vaste brand
stoffen die ons land telt, dergelijke mo
gelijkheden zullen (kunnen) aangrijpen.
In de statistieken van door de fa
brieken afgeleverde haarden valt te le
zen, dat in 1962 het record aantal van
403.000 kolenhaarden werd geboekt tegen
in '65 slechts 53.000. Tot en met maart van
dit jaar werden door de groothandel
slechts 11.000 kolenhaarden-met-het-ge-
zellige vuur afgeleverd. Tegenover de
ze voor de brandstoffenhandel deprime
rende cijfers staat de steil klimmende
lijn der verkochte gashaarden. Van 1962
tot en met 1965 respectievelijk 16.000,
22.000, 168.000 en 383.000. Dit jaar tot
maart werden al weer 84.000 gasappa-
raten geplaatst.
OOK AAN DE OLIE heeft de steen
kool plaats moeten afstaan, al spreken
de cijfers daar niet zó tot de verbeel
ding. Het lijkt er zelfs op, dat de olie
het op zijn beurt gaat afleggen tegen
het almachtige en binnenkort alomte
genwoordige aardgas. Dit zijn de be-
voorradingscijfers van de winkeliers.
In 1962: 58.000 stuks, 1963 106.000, 1964
178.000 en 1965 103.000.
In percentages uitgedrukt:
1960: kolen 81 procent, olie 16 pro
cent en gas 3 procent;
1963 kolen 75 procent, olie 21 procent
en gas 4 procent.
1965: kolen 10 procent, olie 19 pro
cent en gas 71 procent.
Dit zjjn de cijfers in een tijd dat nog
ADVERTENTIE
Kolenman in de kou
lang niet iedereen in Nederland al van
het aardgas kan profiteren en er is dm
alle reden om te verwachten dat da
verhouding nog meer in het nadeel van
de vaste brandstoffen wordt omge
bogen.
De Stichting Vaste Brandstoffen on
derneemt energieke pogingen om het
getij wat tegen te houden. Van keren
kan geen sprake meer zjjn. Het aard
gas blijkt meer en meer sterk concur
rerend te zjjn, de dam van het prijs
peil, vroeger een hechte barrière, is
wel geheel doorbroken. De brandstoffen-
branche merkt, dat de snelle komst van
het gas het eind inluidt van een tra
ditionele stookgewoonte. De consument
kan over zjjn laatste aarzeling heen
stappen door de, in alle objectiviteit
verstrekte, voorlichting te bestuderen,
die het Bouwcentrum m Rotterdam de
zer dagen in een tentoonstelling pre
senteerde. Omdat de Nederlander het
meest gevoelig is voor zjjn portemon
nee zullen de argumenten die hem in
deze sector worden opgediend, hem ook
het duchtigst aanspreken. Welnu, het
Bouwcentrum rekent hem voor, dat het
stoken van kolen (nootjes 4) hem per
miljoen kilocalorieën 36,- kost, het
stoken van olie 32,en het gebruik
van aardgas slechts 22,
Het wordt hem ook anders verteld.
Uitgaande van een vertrek van 6 bjj 4
meter kunnen de gemiddelde stookkas
ten vastgelegd worden op ƒ285,bij
gebruik van antraciet, op ƒ246,40 met
petroleum, op 221 met aardgas en
op 290,55 met electriciteit (Rotter
damse tarieven). Het gebruik van een
centrale verwarming in een eengezins
woning levert weer geheel andere uit
komsten op, maar ook daar zjjn da
stookkosten met kolen (cokes) belang
rijk hoger dan andere warmtebronnen.
Voor wie alleen maar oog heeft voor
financiële argumenten kan de beslis
sing niet moeilijk meer zjjn. Voor de
handelaren in vaste brandstoffen ia
het zo vervelend, dat tal van andere
factoren óók nog in hun nadeel uitval
len, als het op een keus tussen kolen
en gas aankomt.
EEN GROEP van enkele tienduizen
den personen dreigt rechtstreeks in zjjn
bestaansmogelijkheden te worden getrof
fen. De belaagde branche is niet onge
goed in het strijdperk getreden. Er ia
druk gewerkt met commissies, rappor
ten en memoranda. Niettemin heeft da
heer C. H. Pols, directeur van de Ned.
Kath. Bond van Brandstoffenhandela-
ren „St. Theobald", de indruk, dat er
nog niet genoeg begrip bjj de over
heid is gegroeid voor de moeilijke po-
sitie van de kolenhandel. Tegelijk wil
hjj vaststellen, dat er de afgelopen ja
ren wel veel goodwill is gekweekt voor
diezelfde kolenhandelaren bjj allerlei in
stanties, maar goodwill alléén is niet
genoeg. Waar het om draait is, dat da
kolenhandelaren zich niet als bedelaars
rond de staatsruif willen verdringen,
maar dat zjj recht menen te hebben op
steun, omdat zjj door een van staats
wege sterk bevorderde factor, namelijk
de ontginning en distributie van het
aardgas, in hun bestaan worden getrof
fen.
Die steun zal voor een belangrijk deel
moeten komen uit de middelen van het
dezer dagen opgerichte ontwikkelings-
en saneringsfonds voor het midden- en
kleinbedrijf, maar de brandstoffenbran-
che meent aanspraak te kunnen maken
op bijzondere maatregelen wegens de
overrompelend snelle komst van het
aardgas en de door de overheid sterk
gepropageerde betekenis daarvan. Zo
wil men bijvoorbeeld een soepel vesti
gingsbeleid voor in andere bedrijfstak
ken overstappende kolenhandelaren, een
verlaging van de leeftijd, boven welka
men voor overheidssteun in aanmer
king komt (men denkt aan 50 jaar),
het afschaffen van de inkomensgrens
als norm en een ruime liquidatiever
goeding. Op veel manieren oefent de
eorganiseerde kolenhandel druk uit op
e ministeries van economische en so
cial e zaken, met inschakeling van fi
guren als prof. Goldschmidt en prof. J.
Polak, maar er bestaat nog steeds geen
zekerheid over het oordeel van de re
gering. Een succesje is behaald: da
toestemming om twee consulenten op
pad te sturen, die in de stichting Vodo-
vo (Voorlichting, documentatie en vor
ming) de leden van de organisaties
zullen adviseren bjj hun bedrijismoei-
ljjkheden.
.Dienstiger voor die image is het
«ft dat de gemeente die toch al
Wat gebouwd wordt grif kwjjt kan
»ch geroepen heeft gevoeld om de
teensen eens te vragen, hoe men ei
genlijk wil wonen. Dat heeft geresul
teerd in een rapport „Woonwensen ir
Eindhoven" en de meest opvallende
c°nclusie is, dat de thans levende wen
sen van de bevolking niet overeenstem
teen met de opvattingen van architec
«n die zich bezighouden met studie;
over mogelijke nieuwe woonvormen ii
■te toekomst. Met name het massaal
teepassen van hoogbouw, het concen
teeren van bejaardenwoningen, het zt
*Ustig mogeljjk situeren van woningen,
speciaal van flats, het bouwen vai
grote aantallen uniforme woningen b
gesloten woonblokken, het achterweg;
laten van zolders in eengezinswonln
gen en het beperken van het aanta
Privétuinen worden door de Eindho
Vense bevolking afgewezen, zo consta
teert de commissie in het slotwoord ei
*e verbindt daaraan de opmerking, da:
de architecten bjj hun experimenter
teveel mogeljjk rekening moeten hou
•ten met de bestaande wensen. -D
teens staat centraal, zou ir. Philips zeg
gen.
NU VALT HIER wel een en ander
Mi aan te tekenen. Allereerst houdt
"te gegeven opsomming van zaken die
Worden afgewezen méér verband met
de woonvormen van nu dan met de
teekomstontwerpen van de avantgarde
onder de stedenbouwers. De jongste
Plannen passen weliswaar veel hoog
bouw toe, maar doorbreken toch heel
duidelijk de monotonie van de regi
menten uniforme woondozen door
cynici als „leghokken" aangeduid
die veel bestaande nieuwbouwwijken
tot zo'n troosteloos milieu hebben ge
maakt. Het achterwege laten van zol
ders, althans van extra ruimte welke
diverse bestemmingen kan krijgen, is
oveneens achterhaald: de ontwerpers
voor morgen zien terdege in, dat hui
zen waarin niet alleen geslapen en
gegeten, maar ook geleefd moet wor
den, niet zonder speelruimte kunnen
en in de nieuwere plannen worden pri
vétuinen véél meer privé dan ze in
de buurten van doarzon-doorkjjkwonin-
gen en doorkjjk-doorwaaituintjes met
officieel gereglementeerde haag
hoogten ooit zjjn geweest; men denke
aan de patio- en atriumwoningen en
aan de ruime, beschutte „hangende
tuinen" in futuristische hoogbouwschet-
ten.
Een tweede punt is, dat een enquête
Paar de bestaande woonwensen nauwe-
bjks een bijdrage kan leveren tot
de ontwikkeling van echt nieuwe woon
vormen, omdat de geënquêteerden al
teen maar spreken en kunnen spreken
Vanuit hun bestaande woonsituatie en
Paar aanleiding van bestaande woon
situaties van anderen. Van dat beken
de willen zjj het beste, zonder de na
delen, en dus komen ze dan tot een
Pakket van tegenstrijdigheden als een
centraal verwarmde, ruime bungalow
met zonneterras en vrjje tuin, met een
mooi uitzicht op stedelijke beweegljjk-
Paid, vlak bjj het stadscentrum en
djoht bjj scholen en sportaccommoda-
"e, in de directe omgeving van een
grote uitvalsweg en voor de slechte
Vdnterdagen niet te ver van het sta-
tl«n, maar zonder hinderlijk geluid van
Verkeer of treinen, en dat alles tegen
de prjjs van een betere woningwetwo
ning.
Het grote gevaar is dan, dat men in
6en bij voorbaat vruchteloze poging
°m al die wensen tot een verlossend
C(wnproimis te brengen, uitkomt bjj
Wéér een buitenwijk waar de bunga-
tevs zjjn opgestapeld tot blokken woon-
Pozen, waar de privétuinen te klein
p te weinig beschut en dus waarde-
°os zjjn, maar waar men toch wel
teveel ruimte nodig heeft dat het
merendeel van de bewoners nóch dicht
U het centrum, noch bjj de open
mmte woont, zodat men zich maar
ti bellelPt met een paar wjjkwinkel-
•les (jje ,je eerste nooddruft opvangen
Sch Voorts zÜn tijd besteedt aan het
st ven van rekesten en ingezonden
Ukken om betere busdiensten.
ÖIT wil ALLEMAAL niet zeggen,
s eeP onderzoek als het Eindhoven-
dus geen enkele waarde heeft. Zo
r, 'ni° visionair als de meeste bewo-
v0 s lets kunnen zeggen over de woon-
van morgen, zo duidelijk for-
lei 611 ze hun bezwaren tegen aller-
ais 611 d'e ze t>eslist niét willen, zo-
van h toilet naast de voordeur die
laat let begrip „privaat" niets over-
ge de pijpela-woonkamer, waar
kie; gezellig hoekje te maken is, de
strak6 uken' waar de koelkast en
kijnh s de afwasmachine niet geplaatst
bare T worden> de vliering met opklap-
iti a- ap> bet anderhalve stopcontact
ap{jGr woonkamer en de kou in alle
d®n amers gedurende zeven maan-
Qeva" het jaar.
Vre(,rnr.ezwaren zijn overigens niet zo
biet k tlal men ze iaren geleden nog
stu °p voorzien. De meeste stadsbe-
<te p,,.e'."s en architecten hebben er in
Hat zlesf?er al lang mee afgerekend.
°Uwd utettemin huizen hebben ge-
«Uleen e nu onvoldoendes halen, is
dat E„.maar het gevolg van het feit,
?e Weiv°UWd werd in een tijd waarin
®Perkt aart nog tot een kleine groep
ctet c was. Zo goed als men nu zegt
y°°rzien- e verwarming een normale
tear rn11?5 is> 20 ZEd men over tien
?tellen voortschrijdende welvaart
tWe6(j6' dat een huis waarbij men geen
fP over aato kwjjt kan, behelpen is,
j']j Verhi,-S eens tien jaar, dat men
a?^6P zünZen omdat er geen mogeljjk-
i* s We orn een zwembad te bouwen.
UsverK- cyer zÜn zal de vraag naar
btepUnt ?gen wel tot het absolute
fteg 0^ aald z'jn, evenals de nei-
v°orzipl>g ln de stad en dicht bjj al-
Ingen te wonen: men laadt
dan eens per week zjjn auto wel vol
in de supermarkt en gooit de beder
felijke waar zolang in de diepvries.
De woonwensen van de grote massa
in het jaar 2.000 zullen met andere
woorden vrjj nauwkeurig overeenstem
men met de woonwerkeljjkheid van de
topgroep van nu.
Het aantal mensen, dat financieel
in staat is om zjjn woonwensen te rea
liseren, maar vastloopt op die over
heidsbemoeiing, zal daarbij vermoede
lijk sterk gaan toenemen. Het is daar
om, dat men de woonwensen van de
topgroep o.i. niet buiten het onderzoek
mag laten: een overheid die, op overi
gens respectabele gronden, iets frus
treert, dient tegelijk naar alternatie
ven te zoeken. Men mag bovendien
verwachten, dat juist uit de topgroep
ideeën naar voren kunnen komen die
dienstig zjjn voor de ontwerpers van
de „woonvormen van morgen". In elk
geval zal men er kunnen nagaan, wel
ke voorzieningen de middengroep van
nu straks als normaal zal gaan be
schouwen. Dat wil niet zeggen, dat men
die voorzieningen nu al overal kan
gaan inbouwen; zomin als men des
tijds overal centrale verwarming kon
aanleggen.
Verwijzend naar een rapport
van International Data Corpo
ration, schrijft het parlements
lid, dat Engeland op de we
reldmarkt van computers een
grote achterstand heeft. NA de
Verenigde Staten komen na
melijk eerst West-Duitsland,
Japan en Frankrijk en dan pas
het Verenigd Koninkrijk, Ita
lië en Canada.
Amerika had eind 1965 ruim
30.000 computers, Engeland
1224. De groei voor Amerika
is 5000 computers tot nu toe in
1966 en voor Engeland 600. Zou
Engeland de achterstand iets
willen inlopen dan zal het tien
maal méér moeten investeren
per jaar dan is begroot. De
heer Hordern komt overigens
tot de conclusie dat tegen
Amerika niet te concurreren
valt; één computermaatschap-
pjj als de IBM gaf vorig jaar
niet minder dan één miljard
gulden uit alleen voor weten
schappelijk computeronderzoek.
En dit bedrag zal met het jaar
stjjgen. Bovendien acht de
heer Hordern het nuttige ge
bruik van de computer in En
geland beslist beneden peil, er
wordt lang niet uitgehaald wat
er in zit, dat klopt dan ook wel,
want er wordt te weinig in ge
stopt. Er is echter een enorm
gebrek aan geschoold perso
neel en dat wreekt zich, het
geen de heer Hordern tot de
conclusie brengt: Niet het aan
tal computers is meer belang
rijk, maar het gebruik dat er
van gemaakt wordt. Statistisch
is nameljjk vastgesteld dat
nog geen vjjf procent van de
werktijd aan de computer
wordt benut voor produktiebe-
sturing en 21 percent voor
loonadministraties en dergelij
ke.
Afgezien van het feit, dat
thans reeds computers zjjn
waarmee 50 of meer verschil
lende gebruikers kunnen wer
ken, wordt ook de snelheid om
informaties te verkrijgen op ge-
voerd. De mogelijkheden van
microgolven en laserstralen
zjjn nog lang niet voldoende
benut en in de toekomst moet
het mogeljjk zjjn dat alle wo
ningen aangesloten zjjn op een
centraal computersysteem, bij
voorbeeld voor het centraal
registreren van het verbruik
van licht en gas en het ver
krijgen van de nieuwste volle
dige informaties. Deskundigen
werken thans met de molecu
len, die zo klein zjjn, dat ze al
leen door de sterkste micro
scoop zichtbaar gemaakt kun
nen worden. Nochtans kan de
ze molecule talloze informatie
tekens overbrengen. Com
putertechnici spreken al niet
meer van „bits" maar van
„atoms" als kleinste eenheden
voor opslag van gegevens. Het
is mogeljjk gebleken om niet
minder dan 24 miljoen tekens
op te slaan binnen een blokje
dat niet groter is dan één tien
de millimeter. De komende ge
neratie zal de bouw meema
ken van een vestzakcoonputer
waarin men toegang kan krjj
gen tot alle voorradige weten
schap van de gehele wereld.
Waren in 1927 nog 40.000 examens afgelegd om het rijbewijs
te halen, in het explosiejaar 1957 steeg dit aantal tot 3.550.000
In de afgelopen zeven jaar werden nog eens 4.125.000 exa
mens afgenomen, in 1965 al bijna een miljoen. Zodat sinds de
oprichting van het C.B.R. bijna negen miljoen examens zijn af
genomen.
De administratieve rompslomp van geneeskundige verkla
ringen, de aanvragen, behaalde resultaten, oproepingen for
mulieren, het intrekken van de rijbewijzen op bevel van dë
Justitie, alles moet worden geregistreerd. Ook de .dubbele"
aanvragen van kandidaten die denken „alles duurt zo lang"
ik vraag na een week maar wéér een keer aan, worden netjes
vastgelegd, en velen van hen denken bovendien „ik zak toch
voor de eerste keer, meteen maar weer over doen". De
computer bij het Centraal Bureau voor de afgifte van rij
bewijzen houdt het allemaal bij. Ook de zogenaamde „zwarte
lijst" met veroordeelde verkeersovertreders is er. Het is een
schijvenpakket dat 160.000 namen van personen bevat. De
computer doet thans bmnen eén kwartier het werk waarvoor
25 man tot dusver een volle dagtaak nodig hadden, bijvoorbeeld
het registreren van 5000 aanvragen.
Automatisering
.Van onze speciale verslaggever)
RAKI' (rekencentrum voor
administratie, efficiency en
techniek) behoort tot de Ko
ninklijke Nederlandse Heide
maatschappij in Arnhem. De
Heidemjj. is daarmee niet op
vreemd terrein verzeild ge
raakt, want zij was ruim tien
jaar geleden de eerste in ons
land die een computer instal
leerde.
Ir. C. Staf, de president-di
recteur, vertelde dat vernieu
wing van de oude apparatuur
broodnodig was geworden. Ook
waren er in de loop der jaren
tal van gegadigden gekomen
die van de diensten van de
apparatuur gebruik maakten.
Er groeide voor de Heidemij.
die zoals bekend minder
met het hoeden van schapen op
de heide, maar veel meer met
aanleg van bijvoorbeeld vlieg
velden en wegen te maken
heeft een specifieke taak
in wetenschappelijk reken
werk. Men heeft de grote stap
gewaagd en als particulier een
uitgebreid rekencentrum opge
zet. Er werken honderd des
kundigen aan het rekencen-
centrum, te verdelen in tien
academici, 24 systeem-analys-
ten, 24 programmeurs en ver
der machinebedienden en ope
rateurs. Dank zij de grondige
aanpak is men nu zelf in staat
mensen op te leiden.
Tot de klantenkring van
RAET behoren behalve de
Heidemaatschappij zelf. 67 wa
terschappen (die o.a. belas
tingaanslagen moeten verzor
gen), 30 firma's voor netwerk
planning, 10 firma's voor hun
loon- en salarisadministratie,
15 landbouwbedrijven en nog
enkele andere. Het hoofd van
het rekencentrum is ir. J. Kre-
mers. Tot de kostbare appa-
raturen behoren een IBM/360-
30 en 1620, en Eelcon elektro
nische tekenapparaturen.
Bij de officiële ingebruikne
ming raakte de deskundige
heer S. Duyverman, de direc
teur van het Studiecentrum
voor Administratieve Auto
matisering, enige belangrijke
achtergrondproblemen aan.
Wat betreft het onder
wijs: „Gedwongen door de
technologie van onze apparatu-
ren zullen we meer interdisci
plinair wetenschappelijk moe
ten gaan werken. Daarvoor is
de instelling van een weten
schappelijk centrum nodig,
waar het werk wordt verricht
dat niet by de gespecialiseer
de instellingen uitgevoerd kan
worden." Particuliere reken
centra moeten volgens de heer
Duyverman in een juiste rela
tie met de overheid komen te
staan. Goede afspraken dienen
te voorkomen dat de overheid
verantwoordelijkheden afstoot
die haar krachtens de wet zqn
voorbehouden. In de automa
tische informatieverwerking is
overigens de ryksoverheid
niet, maar zjjn de lokale over
heden meestal wel ten achter,
zodat het gevaar bestaat dat
de lokale overheden zich te
veel op de hulp van particulie
ren gaan verlaten.
Drs. F. van Grunsven, be-
dryfspsycholoog van Philips,
meende dat er weinig grond
is voor de zeer verbreide,
soms uitgesproken vrees voor
de sociale gevolgen van
de automatisering. Een maat-
schappeiyk machtsevenwicht
geeft behooriyke garanties, en
als het proces van technologi
sche verandering geleidelijk
verloopt, zijn er voldoende bij-
sturingsmechanismen om ne
gatieve ontwikkelingen te her
stellen. Dat er sociale gevol
gen zullen zjjn, is nauwelijks
betwistbaar: minder behoefte
aan laaggeschoolden, meer
aan hooggeschoolden, terug
gang in werkgelegenheid in be
paalde sectoren van admi
nistratie, industrie en dienst
verlening, uitbreiding van
werkgelegenheid in sectoren
als onderwijs, persoonlijke ser
vice en recreatie. Geleidelik
zal niet langer de factor „ar-
