VERRASSEND NIEUWE VORMGEVING
Katechismus vooral voor
ouderen en opvoeders
Breedbandmiljoenen zijn
voor kleine spaarders
Meteen al
kritiek
Onderwijs aan schipperskind
schiet ernstig tekort
KENNISMAKEN MET PRAAG
Eis maand voor
schuld dood kind
Inhoud wijkt in vele opzichten af
van vraag- en antwoordsysteem
beleg in InterUnïe
ONHOUDBARE SITUATIE OP INTERNATEN
Serie klankbeelden over
veranderde wereld
kinderzegels
Hulscher en Plak
Woninginrichting;
nieuwe dag
liturgische week-
kalender
WETSONTWERP NAAR TWEEDE KAMER
MET HET OOG OP DE TOEKOMST
Gebrek aan eerbied
voor de historie
van Deventer
STROOMDRAAD IN APPELBOOMGAARD
Overbezetting
Personeelstekort
ZATERDAG 8 OKTOBER 1966
l
..AMSTERDAM, 8 okt. Er
?13n van de nieuwe katechismus
ln afzienbare tijd vertalingen te
^"wachten in het Frans, Spaans,
j^uits, Italiaans, Engels en Por-
j^gees. Niettemin bestempelde
Kardinaal Alfrink de nieuwe ka-
^chismus uitdrukkelijk als een
Nederlandse. „Een wereldkate-
°hismus zou zwaar afbreuk doen
de pluriformiteit die in pasto
ral opzicht in onze Kerk nood-
rkelijk is". In ons land zijn op
^tekening nu al ruim 200.000
®xemplaren verkocht. Volgens
0yer een aantal jaren wijzigingen
borden aangebracht in de tekst.
Onherkenbaar
Geboorte
v^maacdelïjke geboorte
Erfzonde
Arbeidsellende
Huwelijk
BEMG
^VAtionaAL BELEG
IONAAL m BELEG
N.V. Internationale Beleggings Unie „Interlinie", Postbus 617, Den Haag
*aü
Rozenkrans
Eerder staat geschreven dat in
een druk leven vaststaande woor
den steun en inspiratie zijn. De
twee kruistekens voor en na Onze
Vader of Weesgegroet zijn „als
twee deurtjes waartussen wij
even vrij zijn voor God.
Het spreekt vanzelf dat wij bij
dit mondgebed niet meteen aan
al de woorden kunnen denken."
Tweedaagse vliegtocht naar de GOUDEN STAD AAN DE MOLD AU!
Voor een beperkt aantal deelnemers bestaat de mogelijkheid om via
een arrangement dat wjj in overleg met een erkend reisbureau samen
stelden, deel te nemen aan een tweedaagse vliegtocht naar Praag.
a.
b.
c.
e.
f.
Arrangement:
de reis per vliegtocht v.v. van Schiphol naar Praag,
transfer van vlieghaven Praag naar hotel v.v.
middagexcursie op dag van aankomst, alsmede ochtendexcur
sie op dag van vertrek.
verzorging te Praag (diner, overnachting, ontbijt, lunch),
tevens tweemaal een maaltijd aan boord (eenmaal op de
heen- en eenmaal tijdens de terugreis).
airport tax zowel voor Schiphol als voor vlieghaven Praag,
diensten van een reisleider.
VOOR LEZERS VAN NIEUWE DAG BEDRAGEN DE TOTALE
KOSTEN VAN BOVENSTAAND ARRANGEMENT f 193,- 12,50
VISUMKOSTEN.
In verband met tijdige aanvraag van het groepsvisum, bij opgave
s.v.p. vermelden: naam en voornamen, geboortedatum, geboorte
plaats, nationaliteit, adres en woonplaats, nummer paspoort. Tevens
dienen wij zo snel mogelijk te beschikken over welgelijkende pasfoto's.
Wij adviseren de deelnemers om zakgeld in U.S. dollars mee te nemen.
VERTREK vrijdag, 28 oktober 1966 te 9.30 uur van Schiphol,
aankomst te Praag 11.45 uur.
vertrek vanuit Praag vlieghaven op zaterdag 29 okt.
te 15.45 uur, aankomst op Schiphol 18.00 uur.
Wij verzoeken gegadigden voor deze reis zich telefonisch in verbin
ding te stellen met ons kantoor te Rotterdam, telefoon 010-142011,
afdeling Lezersservice.
Omdat het aantal beschikbare plaatsen beperkt is zullen aanvragen
voor deze reis in volgorde van binnenkomst worden behandeld.
AFDELING LEZERSSERVICE.
(Van onze speciale verslaggever)
UCÖUÖL 111CL LA a
v Vict uitgesloten is dat er nog andere
Jrftechetische uitgaven zullen volgen
,°°r een eenvoudiger wijze van ver-
?.0ndiging, of voor speciaal gebruik. Er
r°rdt een begeleidingscommissie in het
rmv.en geroepen om het episcopaat van
y-vies te dienen bij het propageren van
zf1 nuttig gebruik. „Ik hoop dat er
(leer mee gebeurt dan het boek een
mooi plaatsje geven in de kast, naast
.V) ooit gekochte, maar nooit gelezen
"libel", zo zei de kardinaal.
.Het team der samenstellers (dat ano-
jüem wil blijven en dat heeft afgezien
:an honoraria) heeft geen theologische
*®rhandeling willen geven, noch een na-
Wagwerk compleet met bronvermelding
^len afleveren. Zij vermijden „het
patste woord te spreken" of in zg.
handzame formules geloofsbegrippen
J^eer te geven. Het Onze Vader staat
?°g wel in de tekst opgenomen, naar
het Wees Gegroet zal men vergeefs
zoeken. De Twaalf Artikelen des Ge-
i°°fs, die in zekere zin het merg van
?e vroegere katechismus vormden, zijn
Jh hun bekende formulering niet in het
meuwe boekwerk te vinden. Om iets
fan het mysterie herkenbaar te ma-
*en, is een vers van M. Vasalis afge
drukt. Fragmenten uit de boeken Job,
prediker, Spreuken e.d. vinden een ge
dicht van Van Duinkerken in hun ge
selschap.
De nieuwe katechismus, ter verkon
diging van het geloof, wil als een een
heid gelezen worden. Hij begint met de
diens op zoek naar God en eindigt met
Dod die op zoek is naar de mens. Pri
mitieve en oude godsdiensten worden
|?schetst, maar ook humanisme en
st?rkisme worden belicht als geestes-
(jpdtiiingen die opvattingen hebben over
pi,.houding jegens 't Absolute. De kate-
Zj'adius vertelt dat het Rijk Gods lang-
ift dl, eeuw na eeuw, zichtbaar wordt
top he geschiedenis, waarbij de chris-
.den telkens voor nieuwe opgaven
Sarden gesteld. Het is de onuitspreke-
rfjhe God, „die groter is dan ons hart",
e de slotbladzijden beheerst.
t He oude katechismus is niet meer
tl herkennen in de nieuwe. Men vindt
i*6r de zedenleer niet terug als een
tPsornming van christelijke verplich-
Jdgen, De sacramenten worden niet
jd voor één in bondige terminologieën
®handeld. De liturgie wordt niet be
sproken als een aparte sacrale bezig-
„,e}h van de zondag, maar als een
L jdiinatiepunt in het gewone leven van
6here dag.
VAls in de tekst sprake is van de
°.leeht, vindt men niet meer catego-
ïlSch gesteld „eenmaal per jaar be-
d°ort men te biechten", maar vindt
,den uitvoerig de liturgische of per-
vkidüjke momenten opgesomd die zin-
v?1 kunnen zijn om het sacrament
g®d de biecht te ontvangen. En als
0 dhnige mensen het graag dikwijls
„dtvangen, zo wordt gezegd, is het niet
bef als dit uit „angstigheid" zou ge-
0j ren, zo min als het juist is mensen
kloostergemeenschappen daartoe te
wuigen.
le?Ver dogma's staat er onder meer te
den hat ze geen woorden, maar waar-
hp™ zi'm. in hgf) verleden is onfeilbaar-
kny. We^ eens teveel opgevat als een
jasboek: het staat er en daarmee uit.
dof bie!d er te weinig rekening mee
t wij nooit met (je waarheid zonder
de te doen hebben, maar altijd met
zeifVltdrukking van de waarheid. De-
*eafe Waarheid moet altijd nieuw ge-
l>er un toegepast worden, wil zij niet
puAfhalen en verdorren. Ook een vast
Uj "t is voor het dynamische denken
ha„i^Veging. De nieuwe katechismus
kind voorbeeld aan van een klein
punt* daarvoor de moeder het vaste
lëog jn huis is, maar beweeglijk en
nu eens hier en dan weer daar,
t/ier» Vrolijk, soms ernstig. Voor een
zo vaak in de tegenwoordige
do orr,e>en voorkomt zoals met de
toein •a s geval is, staat er expliciet
katec}ii over geschreven in de nieuwe
heeft men volgens de
i katechismus niet op te vat-
®Mig een ongewone biologische
bo0« Jdn zaken, maar „als een ge-
6hig 1°neindig meer dan die van
"tensenkind, die in geen enkele
T
eicr?^tober: 19e zondag na Pinkste-
™eato^«en^ mis» nreHn- nrpf V ri M
ncit
Mr--~ Wit
ttlk IeëenheiH miS: cred°! Pref- v- d- H'
fj ia - groen -
*T Ui o'
dl .abten) 5anclscus Borglas; mis Os Justl
w'eao;PnS?chap van Maria; eigen mis;
b': Ms v. d. H. Maagd Maria - wit -
d0 >1 -V" d'
Maagd
19e zondag na Pinksteren
Vr ksb r^ard, koning en belijder; mis Os
tg Ö>Ugi'Ustus i. paus en martelaar; mis
ij R. v rood
-re^jt van Avila, maagd; mis
16
?Crei
ive Q vaii VVCIBIUIICIW»,
liis T»I5aïdedralenKerkwijdings-
ierribilis; credo - wit -
eigen'"ber: 20e zondag na Pinkste-
f°bl=enheirt Wls; rreJ-- -
ï*hauCr®erde fro,en
St- L de i..?. yn van wereldheren,
Groningen: in ge-
verhouding staat tot wat mensen uit
zich kunnen. „Niets is er in de schoot
der mensheid, niets is er in de men
selijke vruchtbaarheid dat Hem ver
wekken kan
Wat de verhouding geloof-wetenschap
aangaat, daarin zijn volgens de nieu
we katechismus, vele schijnproblemen
gerezen omdat men voor geloof hield
wat het niet was, of voor wetenschap
wat het niet was. „Op de gebieden waar
de goede serieuze wetenschap werkelijk
bij kan, heeft deze in zulke conflictge-
vallen altijd de voorrang (met de mate
van zekerheid die haar eigen is, dat is
heel vaak die van de hypothese). Heb
ben de gelovigen iets tot dan toe anders
verstaan, dan komt dit omdat zij uit
de openbaring conclusies trokken die
er met uit te trekken zijn. Zo heeft
men uit het scheppingsverhaal, dat een
dichterlijke beschrijving is van het ont
staan der mensheid wel eens conclu
sies getrokken over de onmogelijkheid
van de evolutie. Maar dat is dan niet
de goddelijke boodschap van het ver
haal De beaming van het ge
loof sluit aan bij ons diepste vermo
gen. Dit maakt deze zekerheid tot de
diepste, grootste die wij kennen op aar
de. Tegelijk is het echter een zekerheid
van overgave, liefde, van liefde jegens
Hem die men pas in de overgave kent.
Men staat dus niet op eigen bodem.
Daarom behoort twijfel wezenlijk bij
de geloofszekerheid."
Frappante verschillen met de oude
katechismus worden ook zichtbaar in
het hoofdstuk dat over de erfzonde
handelt. Wat er gebeurt met kinderen
die ongedoopt sterven is in de nieuwe
katechismus geen angstaanjagend ge
heim, zoals in de oude, omdat de Ver
lossing voor heel de mensheid is, moet
er ook voor ongedoopte kinderen een
weg naar heil zijn. „Hoe precies, we
ten we niet", geeft de Kerk toe. En de
erfzonde dan? „Een pasgeboren kindje
dat niet gedoopt is, wordt reeds ont
vangen in een wereld waar de verlos
sing werkt." En wat de volwassenen be
treft: hoe een leven moreel ook mis
lukt, welke boosheid ook een mens in
zich toelaat, geen mens is afgeschreven,
geen mens staat niet onder de roep van
het goede.
Maar toch kan men zich een diepe
geheimzinnige schuldigheid bewust wor
den. „De onontkoombaarheid van oor
logen, die uitbreken als een zweer, ter
wijl haast niemand wil. De vanzelfspre
kende hoogmoed van kapitalisme en
kolonialisme. De vergiftiging door
klassen- en rassenhaat. Midden ln het
zo beschaafde Europa zijn zes miljoen
mensen vergast omdat ze tot een ander
ras behoorden." Ziehier een fragment,
waarin bekend wordt: „Wij hebben vui
le handen", en waarin Anna Blaman
en John Henry Newman ten tonele ge
voerd worden om dit nader te illustre
ren.
En de paradijsvloek dan? „Wij hoe
ven niet een bijzondere betekenis toe
te kennen aan een „eerste zonde". Het
gaat er niet voornamelijk over dat de
mens heeft gezondigd en is bedorven.
Hij zondigt en wordt verdorven. De
zonde van Adam en Eva is nabijer
dan wij denken In onszelf". Onze
geest blijft machteloos om het begin
van de boosheid te begrijpen. Het heeft
iets te maken met de menselijke vrij
heid. Het bestaat. En tegen de wil van
God. Maar God heeft de macht om er
groter goed uit te doen voorkomen. Dit
is het geloof waarvan de nieuwe kate
chismus getuigt.
MEN KOMT ook te spreken over de
ellende van de arbeid: soms hard,
saai, drukkend, hard makend, twee-
dacht scheppend, fnuikend, beperkend,
misvormend. Maar arbeid kan mense
lijk gemaakt worden door de mogelijk
heden die in de schepping liggen en die
de mens uitvindt. De vooruitgan in wel
vaart, comfort, technisch kunnen, dit
humaniseringsproces van de arbeid, is
werkelijk een verlossing. Jezus' wonde
ren, zijn genezingen, zijn moeiteloze
voeding in de eenzaamheid, zijn ge
makkelijke visvangst laten zien dat
God staat aan de kant van levens
vreugde, gezondheid en verlichting van
lasten. De verre toekomst waarop het
marxisme zegt zich te richten, kan
een uitzicht zijn, zeker voor goede men
sen. „Maar het is te weinig. Het zou
kunnen betekenen: de mens afzonder
lijk is onbelangrijk
Een verrassende wending neemt het
betoog als het thema „Gij zult niet
doden" en de eerbied voor het leven
aan de orde komt. Een prettig uiterlijk,
verstandige voeding, goedzittende kle
ding, menselijke behuizing, psychische
hygiëne behoren tot de zorg voor het
leven. Men moet bestrijden alles wat
het leven minder leefbaar maakt:
luchtverontreiniging, vervulling, ver
keersovertredingen, slechte waar ver
kopen, te hard werken voor zijn levens
onderhoud, als men daarmee het eigen
leven of dat van het gezin ver
prutst. Te veel drinken breekt een mens
af. Gemeen zijn verdovende middelen.
„Begin er niet aan, zelfs niet uit nieuws
gierigheid." Lawaai, dat al te veel ze
nuwen heeft kapotgevreten, is evenzeer
een aanval op het leven. Ook het dode
lijke woord, de voltreffer en de af
gunst worden in verband gebracht met
het gebod „Gij zult niet doden".
Duidelijke woorden spreekt de kate
chismus over doodstraf en het monster
oorlog. „In ons land is de tijd rijp om
het strafrecht op een meer christelijke
leest te schoeien en het vergeldings
element steeds meer uit te bannen.
„Waarbij wij moeten waken voor het
gevaar de delinquent die door de „ver
gelding" tenminste als verantwoordelijk
mens serieus genomen wordt, door een
behandeling puur tot een patiënt en
dat is in dit geval al heel vlug tot een
rechteloze te verlagen."
Het beginsel van zelfverdediging acht
de nieuwe katechismus absoluut niet een
volledige rechtvaardiging van oorlog.
„Ons geloof moet bezeten zijn van de
vrede." Men volgt verder de redenering
van de encycliek Pacem in Terris en
het conciliedocument over Kerk en we
reld. „Zij die zich aan de opvoeding
wijden, speciaal die van de jeugd, of de
publieke opinie vormen, moeten het als
hun heilige plicht zien, bij allen een
nieuwe vredesmentaliteit te wekken.
WAT DE KERK aan de mensheid
wil meedelen over huwelijk, voort
planting en gezin heeft in de nieuwe
katechismus uitvoerig aandacht ge
kregen. De ouders „maken" een kind,
verlangen een jongen of een meisje;
Gods scheppingskracht echter doet
„mij" ontstaan, een uniek persoon,
Zijn kind. De erotiek is niet alleen
„goed", maar ook „heilig". Maar in
erotiek losgemaakt van menselijke
waarden kunnen onvermoede dieptes
van kwaad worden geopenbaard.
Voor de homosexuele mens heeft de
nieuwe katechismus een bemoedigen
de raad.
En wat moet men denken van de
echtscheiding die door een nieuw huwe
lijk gevolgd wordt? Of de voor de twee
de maal getrouwde Christen per se en
altijd van de gemeenschap der eucharis
tie moet worden uitgesloten, liet de
oude katechismus niet in onzekerheid.
De nieuwe katechismus vindt dat Hij die
alles weet dit mag uitmaken. Een wijs
priester zal zo'n christen misschien wil
len helpen om hem te laten leven
vanuit de toestand die nu eenmaal ont
staan is. Voorzichtig wordt dan ge
steld dat de sacramenten gegeven zijn
als sterkte en voedsel. Op de weg der
gebrokenheid kan de priester helpen
een gewetensoordeel te vormen, overne
men kan hij het niet. De laatste gewe
tenszekerheid komt aan de mens zelf
toe. Met dit alles wil men echter niet tor
nen aan „de absolute overbreekbaar-
heid tot kruisiging uit liefde toe
van het volledige christelijk huwelijk".
Het gemengde huwelijk komt ter spra-
ADVERTENTIE
(Van onze verslaggever)
DEN HAAG, 8 okt. Bü de Tweede
Kamer is een wetsontwerp ingediend
tot instelling van een bezitsvormings
fonds. Uitgangspunt voor het ontwerp
is geweest de verkoop door de Staat
van de aandelen in de NV Breedband
en de NV Koninklijke Nederlandse
Hoogovens- en Staalfabrieken. Van de
netto-opbrengst van de transactie is
een bedrag van honderd miljoen gul
den (reeds aangegroeid tot 110 mil
joen) afgezonderd ten behoeve van be
zitsvorming voor brede lagen van de
bevolking.
Doel van het voorstel is besparingen
te financieren die gedurende een lan
gere periode in stand moeten worden
gehouden dan het geval is bij de be
staande bezitsvormingsregelingen. De
regering wil met dit voorstel de vor
ming van duurzaam bezit stimuleren
en stelt onder bepaalde voorwaarden fi
nanciële en fiscale tegemoetkomingen
en garanties in het vooruitzicht aan ko
pers van waardepapieren met lange
looptijd (bijvoorbeeld in de vorm van
rentespaarbrieven) en spaareffecten.
De regeling zal echter alleen gelden
voor kopers met een leeftijdsgrens van
minimaal 21 en maximaal 59 jaar en
een inkomensgrens van ten hoogste
15.000 gulden.
Door de minister aan te wijzen in
stellingen zullen waardepapieren kun
nen verkopen met een nominale waar
de van 250 gulden. Deze papieren zullen
een looptijd hebben van tenminste tien
en ten hoogste vijftien jaar. Gedurende
de looptijd moet de koper bij de instel
ling waarbij hij het stuk gekocht heeft,
ieder jaar 20 procent van de koopsom
sparen. Het fonds garandeert de
spaarder uitbetaling van de koopsom
en van de jaarlijkse besparingen als
mede van de rente over de koopsom
en de besparingen. Verder garandeert
het fonds een minimum rente van vijf
procent per jaar over de jaarlijkse
besparingen. Als deze rente minder
dan vijf procent per jaar zou bedragen
wordt de rente ten laste van het fonds
aangevuld tot het minimum van vijf
procent. Tenslotte wordt een belas
tingvrije bonus gegarandeerd. Deze
komt neer op 35 procent bij een loop
tijd van vijftien jaar en 25 procent. De
bonus wordt alleen uitbetaald als de
spaarder gedurende de hele spaarter-
mjjn zijn waardepapieren of effecten
intact heeft gehouden.
(Van onze speciale verslaggever)
AMSTERDAM, 8 okt. Dat
voor de publïkatle van de nieuwe
katechismus grote belangstelling be
staat, is al direct duidelijk gewor
den bij de introductie van het werk,
door kardinaal Alfrink in het Con
grescentrum van het RAl-gebouw.
Een uitgebreid gezelschap van een
kleine honderd persvertegenwoordi
gers, ook van vele niet-katholieke
bladen, was daar bij. Ook van de
meeste grote Vlaamse dagbladen
waren journalisten naar Amster
dam gekomen.
De eerste reacties van de aanwe
zigen, die voor een aanmerkelijk
deel al in de gelegenheid waren ge
steld van de inhoud van de nieuwe
katechismus kennis te nemen, wa
ren gunstig. Er was ook wel kritiek,
o.a. over de niet altijd eenvoudige
betoogtrant, en over het onbespro
ken blijven van een belangrijk punt
als „de vrouw in het ambt." Toen
iemand vroeg of het aanbeveling
zou verdienen de christenen aan te
raden in gezinsverband uit de kate
chismus voor te lezen, bijvoorbeeld
voor of na het eten, zei de kardi
naal luchthartig: Een sociologisch
onderzoek zal moeten uitmaken of
ons geloof beter voor of beter na
het eten te verteren is. Maar ik zal
deze suggestie graag doorgeven."
ke met alle mogelijkheden die het ker
kelijk recht thans toelaat. Gezinsplan
ning wordt besproken in het veranderen
de kader van de moderne opvattingen,
zowel binnen als buiten de kerk. De
vraag of alle methodes tot geboortere
geling voor het christelijk geweten gelijk
zijn, heep: het laatste concilie niet be
antwoord. Noch arts noch zielzorger
spreken hierbij het laatste gewetens
oordeel uit; maar de eerbied voor het
leven vraagt wel dat men geen prak
tijken kiest die gezondheid of gemoeds
leven ernstig kunnen schaden", zo
luidt de katechismus-tekst in pastorale
bewogenheid.
De katechismus is een vurig voor
spreker van hartelijke, openlijke ver
houdingen in het gezin en hij is afkeu
rend in zijn mening over een gezin vol
taboes, met een verstikkende atmos
feer van preutsheid, die het geslachte
lijke ontkent of verdringt en daardoor
isoleert uit het geheel van de menselijke
liefde.
Rustig wordt uitgeweid over zaken als
sexuele voorlichting, over de spannink-
jes en problemen die zich onder jonge
ren kunnen voordoen. Ouders zullen,
zoals op vele plaatsen in dit boek, in
de tekst houvast vinden voor hun op
voedingstaak.
HET BOVENSTAANDE zal gaande
weg enig idee hebben gegeven van de
wijze waarop de nieuwe katechismus
zich zowel over de algemene geloofs
houding, als over concrete zaken uit
laat. Verklaart hij, om nog een voor
beeldje te noemen, de rozenkrans tot
een overleefd gebed? „De woorden zijn
zo mooi en zo eentonig dat ze een
ruimte maken van een kwartier waarin
men stil kan zijn voor God. Het is na
tuurlijk nooit de bedoeling geweest dat
men bij alle woorden dacht. Men kan
aan de geheimen denken. Of aan een
kind dat lastig is, aan een buur die
op sterven ligt, aan een jong getrouwd
stel voor wie men wil bidden."
(Van onze speciale verslaggever)
ROTTERDAM, 8 oktober
DE BINNENVAART wordt in ons
land vaak nog omhangen met een
waas van enigszins zoete romantiek.
Ten onrechte. Het is met name na
de Tweede Wereldoorlog een keihard
bedrijf geworden. Naarmate dat meer
het geval was, kwam ook steeds meer
aan het licht dat het onderwijs aan
schipperskinderen in Nederland ern
stig tekortschiet. Wat in verband met
het voortbestaan van het wijdvertakte
bedrijf een ernstig gevaar oplevert
De Nederlandse binnenvaart heeft
een vloot van veertienduizend schepen,
het vaarwegennet is, op dat van Frank
rijk na, het grootste in Europa.
Er zijn in ons land ongeveer zes
duizend schipperskinderen in de leer
plichtige leeftijd. Ruim tweeduizend
van hen zijn ondergebracht in inter
naten, een vrij groot aantal in pleeg
gezinnen, in kosthuizen of bij familie.
Velen wonen ook nog bij hun ouders
aan boord. Precieze cijfers zijn daar
over niet te geven.
Hoe is het nu met het onderwijs aan
schipperskinderen gesteld? Ziehier in
enkele punten de situatie samengevat.
1. Voor schipperskinderen bestaat
géén leerplicht zoals voor „walkinde
ren".
2. De ouders zijn pas dan verplicht
hun kinderen onderwijs te laten vol
gen als zij met hun schip langer dan
twee maal 24 uur voor de wal blijven
liggen. Zij kunnen hun kinderen dan
naar een gewone lagere school of naar
een ligplaatsschool sturen. Velen doen
dat, sommigen niet. Maar zelfs als zij
het doen is het duidelijk dat het om
een zeer onregelmatige vorm van on
derwijs gaat. Kinderen, die ligplaats-
onderwijs volgen, bezoeken soms tien a
15 scholen per jaar.
3. De schippers zien steeds meer
in, dat hun kind zich zonder goed
basisonderwijs geen positie zal kunnen
verwerven, ook niet in de binnenvaart
zelf, waar de steeds verdergaande me
chanisering steeds zwaardere eisen
stelt.
4. Vele ouders zenden hun kinderen
vrijwillig naar de wal voor het be
zoeken van de zogenaamde contmu-
scholen: scholen met een 4-jarig leer
plan met drie schooltijden per dag
(van 9—12, l'/r—3'/. en 4—5»/. uur bij
voorbeeld). Deze vorm van onderwas
biedt schippers de gelegenheid hun
kinderen in vier jaar tijds de gewone
lagere school-leerstof te laten verwerken
Het is duidelijk dat het gaat om een
overtrokken leer-tempo. En dat de kin
deren bij deze gang van zaken over-
ADVERTENTIE
(Van onze verslaggever)
BAARN, 8 okt. „Als je nagaat
hoe snel ons maatschappelijk leven
zich de laatste jaren heeft ontwikkeld,
hoef je geen profeet te zijn om te
kunnen vaststellen, dat ons op ieder
terrein nog héél wat ingrijpende ver
anderingen te wachten staan", vindt
Jan Moraal (38). Daarom ook durft
hij het aan voor de AVRO-radio een
serie klankbeelden te maken, waarin
hij niet alleen toekomstvoorspellingen
zal doen, maar vooral de vraag wil
stellen: „Zijn wij ons al deze vernieu
wingen wel bewust, en bereiden wij
ons er voldoende op voor?" „Met het
oog op de toekomst", noemt hij zijn
programmareeks, waarvan zondag
avond (21.15-21.45) de eerste afleve
ring wordt uitgezonden. Er zal nog
een zestal maandelijkse afleveringen
volgen.
Zondagavond komt het Nederlandse
bevolkingsvraagstuk aan bod. Prof.
dr. J.P. van Rooijen geeft zijn visie
als demograaf, terwijl voor de politie
ke partijen, de A.R., K.V.P., P.v.d.A.,
en V.V.D., respectievelijk aan het
woord komen de heren Elfferich, Van
der Heyden, Van Lier en Vonhoff. Zij
zullen het bevolkingsvraagstuk uiter
aard benaderen vanuit de verschillende
partij-standpunten.
In een volgend klankbeeld wil Jan
Moraal het wereldbevolkingsvraagstuk
belichten.
„Mijn grootste moeilijkheid is het
vinden van mensen met een weten
schappelijke ondergrond en tevens een
duidelijke visie", zegt hij. „Die zijn
er niet zoveel. Daarom zal ik meer
malen genoodzaakt zijn de onderwer
pen zuiver journalistiek te benade
ren." Die onderwerpen zullen onder
meer zijn: het geluk („wat verstaan
wij daar nog onder"), de tegenspraak
op ieder terrein tussen de economen
(„wij zullen macro-economisch moeten
gaan denken") en de supermens.
Over dit laatste zegt hij: „De moge
lijkheid supermensen te kweken door
het rangschikken van erfelijke facto
ren, is al lang geen fantasie meer.
Moeten wij ons niet eens afvragen,
wie daarover zal moeten oordelen?
Kan iemand beoordelen, welke erfe
lijke eigenschappen de beste zijn? De
reeks onderwerpen is eindeloos. En
het meest frappante is, dat het gaat
om vindingen, die meestal nog geen
25 jaar oud zijn.
De heer Moraal vraagt zich af of
w'j in de toekomst in staat zullen zijn
het wereldbeeld, dat steeds sneller
verandert door het ingrijpen van de
wetenschap, bij te houden. „Zullen on
ze maatschappeljjKe structuren en on
ze eigen menselijke geest in staat zijn
tot een even sterk versnellende aan
passing? Een vraag, die beantwoord
zal moeten worden door de politici en
de mensen in het laboratorium; door
allen, die het verschijnsel mens be
studeren."
Jan Moraal, die in 1928 in Velsen
is geboren, noemt zich free lance
tekstschrijver. Hij werkte vanaf 1951
zes jaar op de afdeling Jeugduitzen
dingen van de VARA. Sinds 1948 heeft
hij voor de AVRO hoorspelen, klank
beelden en documentaire program
ma's geschreven. Zondag 23 oktober
brengt hij een klankbeeld voor de mi
crofoon, getiteld „De visie van ir. C.
Staf", waarin men veertig minuten
lang de stem zal horen van een veel
besproken en vaak bekritiseerd minis
ter, sprekend over de meest onver
wachte onderwerpen en daarmee bou
wend aan zijn eigen karakterschets.
DEVENTER, 8 okt. De culturele
raad voor Overijssel heeft zich „in
grote verontrusting" tot burgemeester
en wethouders van Deventer gewend.
Oorzaak van die verontrusting was het
bericht, dat voor de onlangs tevoor
schijn gebrachte overblijfselen van de
absis van een klooster van de zusters
des gemenen levens een sloopvergun
ning is afgegeven. Met klem bepleit de
raad het benoud van deze resten. De
absis en de vlakbij aangetroffen crypte
van een broederklooster behoren tot
de allerlaatste herinneringen aan de be
weging van de „moderne devotie."
Aan het eind van de Middeleeuwen
telde Deventer niet minder dan acht
van zulke kloosters. Hiervan is nog
weinig boven de grond aanwezig. Nog
zeer onlangs werden de allerlaatste res
ten opgeruimd van het wijdvermaarde
„Meester Geertshuis", nog door Geert
de Grote zelf gesticht.
De laatste resten van het zuster
klooster leveren, volgens de raad be
halve een zeldzaam historisch monu
ment ook toeristisch een nieuw rust
punt in een wandeling door het histo
rische Deventer.
ARNHEM, 8 okt. In hoger be
roep heeft de procureur-generaal bij
het gerechtshof te Arnhem mr. G. W.
C Bijvoet een maand hechtenis ge-
eist tegen de 48-jarige fruitkweker-fa
brieksarbeider H. J. G. uit Deest, aan
wiens grove schuld het te wijten zou
zijn dat op 13 augustus 1965 de zeven
jarige Wim Sengers het leven verloor.
Het jongetje was in aanraking geko
men met een onder stroom staande
blanke draad, door de fruitkweker aan
gelegd om diefstal van appels uit zyn
boomgaard tegen te gaan. De officier
van justitie bij de rechtbank te Arn
hem had een maand gevangenisstraf
geëist en de rechtbank had verdachte
conform de eis veroordeeld.
Verdachte verklaarde dat hij op san-
raden van een collega van de fabriek,
waarin hjj werkzaam was, een proef
had willen nemen met schrikdraad.
De dag tevoren had hjj met een span
ningsmeter de draad opgemeten maar
liet resultaat was tegengevallen. Te
gen zijn vrouw had hij gezegd, „je
hebt er geen donder aan". Toch had
hij gedurende de nacht de draad aan
gesloten op het net, maar 's morgens
vroeg heeft hjj de stekker uit de con
tactdoos gehaald. Zijn 9-jarig zoontje
zou de stekker weer in het stopcon
tact hebben gestoken. De werkplaats
met de aansluitingen kon niet worden
afgesloten. Verdachte zei dat hjj zijn
kinderen had verboden aan de stek
ker te komen. „Maar kinderen doen
zelfs het tegenovergestelde van wat je
wilt". De fruitkweker zei niet te heb
ben geweten dat de draad levensge
vaarlijk was met zulk een spanning
Zijn bedoeling was de dieven van zijn
appels „te laten huppelen".
De procureur-generaal achtte de ver
klaringen van verdachte in deze tries
te zaak, waarbij een jongetje de dood
vond toen hij onder het hek van de
bongerd wilde doorkruipen, niet be
vredigend. Een kind kan begrijpen
daf..fe" blanke draad onder stroom do
delijk kan zijn. Deze man had dit zeker
moeten kunnen begrijpen. Hij wist iets
van elektriciteit en hij had zelfs een
spanningmeter thuis. Hij heeft hoogst
gevaarlijke omstandigheden geschapen
f.Tl bet was grovelijk onverantwoorde
lijk dat hij zijn zoontje gelegenheid gaf
zijn experimenten voort te zetten. De
president wees verdachte op tegenstrij
digheden in verklaringen, voor de poli
tie, voor de rechtbank en nu voor het
hof afgelegd.
De raadsman mr. A. A. H. M. Plochg
Op dinsiig 11 oktober gaat de
veertigste kinderpostzegelactie van
start. Na afloop van de ochtend
schooltijd trekken in alle steden en
dorpen schoolkinderen er op uit
„voor het kind". Zij gaan van huis
tot huis en noteren bestellingen voor
zakjes kinderzegels en mapjes prent
briefkaarten. Vorige keer bracht de
actie 4,5 miljoen gulden op. Dit jaar
hoopt men op 5 miljoen. Zoals U
weet is dat geld bestemd voor kin
deren die om welke redenen dan ook
„in de verdrukking" zijn. Schippers
kinderen bijvoorbeeld, waarover U
leest ln bijgaand stuk.
belast worden, terwijl zij tijd voor
ontspanning te kort komen.
Er zijn in het land 25 internaten
voor schipperskinderen. Hoe is de si
tuatie op deze internaten? Er is daar
over onlangs in opdracht van de
„Stichting Nederlands Comité voor Kin
derpostzegels" in Den Haag een rap
port vervaardigd dat tot bedroevende
conclusies leidt.
In 11 van de 23 internaten worden
meer kinderen gehuisvest dan de
maximum capaciteit toelaat. De over
bezetting varieert in 4 gevallen van 47
tot 114 kinderen. In de overige gevallen
is hij kleiner: minimaal 7. De kinde
ren leven in groepen die veelal te
groot zijn, waardoor te weinig indi
viduele aandacht kan worden gegeven.
Op de tien gemengde internaten is de
situatie nog minder rooskleurig. Hier
varieert in de helft ervan de grootte
van 20 tot 33 kinderen, terwijl de
spreiding in de andere helft van 44
tot 84 Énderen loopt. In 14 interna
ten ziet hooguit 30 procent van de
kinderen hun ouders minstens eenmaal
per week. In 4 internaten geldt dit
voor 30-60 procent. Alle andere kin
deren zien de ouders minder dan 1
maal per week.
In bovenaangeduide, doorgaans dus
veel te grote groepen verkeert het kind,
wanneer het leest, speelt of slaapt.
Andere aktiviteiten als naar school
.gaan, sport, uitstapjes, wandelen, wor
den meestal gedaan in combinatie met
andere groepen, waardoor de groep
waarin het kind verkeert, rondweg
een massaal karakter kan krijgen,
met alle nivellerende gevolgen van
dien.
Er is sprake van een algemeen per
soneelstekort, dat vooral voor de
groepsleiding en het huishoudelijk werk
sterk spreekt. In geen enkel in
ternaat komen groepen voor met meer
dan twee vaste groepsleiders; soms is
er maar één. Dit terwijl men als norm
zouden willen aanhouden: drie groep -
leiders voor een groep van circa 15
kinderen. In het gunstigste geval is
er één leider op 8 kinderen, in onge
veer de helft van de internaten is er
1 leider op minimaal 12 kinderen. In
de twee ongunstigste gevallen waren er
respectievelijk 40 en 82 kinderen op
één groepsleider.
Ook de inrichting van de internaten
is over het algemeen abominabel. De
sanitaire voorzieningen zijn meestal
beneden elk redelijk peil. De douche-
of badgelegenheid varieert van één
douche of badkuip voor zes kinderen
tot hetzelfde voor. .éénentachtig kinde
ren. De slaapruimte is in zeer vele
gevallen beslist onvoldoende. In acht
tien van de drieëntwintig internaten
worden stapelbedden gebruikt.
En de conclusie van het rapport is
dan ook dat een groot deel van de
Nederlandse schipperskinderen opgroeit
onder onaanvaardbare omstandigheden.
Een algehele verbetering in de situ
atie is slechts via een grotere over
heidsbemoeienis te bereiken. Een be
leid op korte termijn moet gericht
zijn op snelle interim-voorzieningen, die
in de ergste nood voorzien. Een beleid
op langere termijn op de ontwikkeling
van bouwplannen voor enkele nieuwe
internaten, die aan de moderne eisen
voldoen.
Zo liggen de zaken. Het is misschien
een vreemd geluid voor een land als
he' onze waar het onderwijs toch wer
kelijk niet verwaarloosd wordt. Maar
op het gebied van onderwijs aan schip
perskinderen hebben wij bepaald een
achterstand in te halen.
ADVERTENTIE
LANGE TIENDEWEG 31
GOUDA
Ook Uw
meende dat niet te veel waarde kan
worden gehecht aan de tegenstrijdighe
den in deze verklaringen. Verdachte is
nu eenmaal een primitief denkend
mens, die niet in staat is te produceren
wat hem bezielt. Pleiter gaf voorbeel
den van gevaarlijke omgang met ver
trouwde elektrische artikelen in de
huishouding van ook meer ontwikkei-
den dan deze verdachte en vroeg vrij
spraak. De dood van Wim Severs toe
schrijvend aan een ongeluk en niet
schuld. Hij had 1.000 meter draad ge
kocht en daarvan 200 meter aangelegd.
De man was ervan overtuigd dat het
„niets deed", hij had niet aan een
duidelijk gevaar gedacht. Hij heeft ge
daan wat redelijker wijs van hem kon
worden verwacht: hij trok voor zijn
vertrek naar de fabriek 's morgens
vroeg de stekker uit het stopcontact.
Volgens mr. Plochg valt zijn cliënt
zeer weinig te verwijten, het was on
juist zoals destijds het publiek, dat
eigen rechter ging spelen, heeft gerea
geerd.
Uitspraak 21 oktober.
