JEAN-LUC GODARD DENKT IN FILM
Hedendaagse jeugd gevat
in flitsende beelden
Kiezen van de kortste en de beste weg
FILM
I
Stortvloed van vondsten
in tweede Reisz-film
Robson speelt oorlog
in Azië en Afrika
GORILLA-MAN
Proefschrift over de
ethiek van Karl Barth
I
'S.vvas
Nieuwe films
in Nederland
Boeiend realisme
Griezel-sadisme
HIGH DRY
BOOTH'S
London Dry Gin
Prof. dr. I L Rümke bestudeert
psychologie van het kwaad
Onuitputtelijke voorraad
Veelbelovend debuut
Promotie pater J. L. M. van Dijk in Nijmegen
Budgetonderzoek bij
studenten begonnen
BLANK EN BRUIN Bijeenkomst bio-chemici
Men probeert het buiten wetenschap te houden
de fyne dropbonbonlekker en... goed voor u!
Nieuwe dag
VRIJDAG 21 OKTOBER 1966
Ha
imiininiiii
ROEsTVR|J STAAL
gaat een
mensenleeftijd
mee
VERKRIJGBAAR IN
DE GOEDE ZAKEN
Jean-Pierre Léaud en Chantal Goya in een karakteristiek beeld uit
de film JUannelijk-vrouwelijk" van Jean-Luc Godard.
J. C. A. FORTUIN
- I
Anthony Quinn, Maurice Ronet en Alain Delon als de onafscheide
lijke strijdmakkers in Lost Command", een oorlogsfilm in Panavi-
sion van Mark Robson.
PETER VAN BUEREN
Geheel opgenomen in de waan dat
hij eigenlijk als gorilla ter wereld
had moeten komen, rijdt Morgan
David Warner) als aapmens door
Londen. Een scène uit ,JMorgan,
laat je eens nakijken" van
Karei Reisz.
"Booth's High Dry Gin is the
product of London's senior and
most experienced distillers. Many
connoisseurs rightly consider it to
be the finest clear London Dry Gin
2/10/3
Va DAN zijn andere collega's
1a de ..nouvelle vague", die in de
j?ren vijftig het aanschijn van de
OrSnse film vernieuwde, is Jean-Luc
t "and zichzelf gebleven. De mees-
jVn zijn commercieel geworden. Ze
."aken dure films over „veilige" on
twerpen, of ze filmen helemaal
"ft meer. Godard Is met bescheiden
"'adelen blijven werken. Elk jaar ko
nen er twee of meer films van hem
'l- Hjj kiest zijn eigen onderwerpen
"filmt ze in zijn eigen stijl, zonder
""cessies.
zUn werk wordt steeds persoonlü-
w eP is een sprekend voorbeeld, van
°t in de Cahiers du Cinéma een
d'auteur" wordt genoemd. An
deren proberen hun gedachten door
i '"del van de film tot uitdrukking te
mengen, Godard dénkt in film. Wat
ZeiT van tx°<3ar<l tot een op zich-
lio'j staande, onvergelijkbare groot-
'd maakt, valt moeilijk te omschru-
v®n. Het is de moeiteloosheid, de on-
ftiY^chilligheid bijna, waarmee hij
van de film als uitdrukkings-
*'?h
jbjddel bedient. Hij kiest, ogenschjjn-
zonder zich
,.6"ken
een ogenblik te be-
—w, altijd de kortste en de beste
rieg. Als zjjn film over eenzaamheid
J. vertwijfeling gaat, kan hij die met
ij?" beelden even dringend oproepen
Antonioni of Fellina. Wil hij alleen
?.®ar duidelijk maken, dat iemand in
Jl" film zich verveelt of zich ellen-
cjg voelt, dan laat hij hem in de ca-
"fera kijken en zeggen: „Ik heb
"boon genoeg van dit soort leven",
op iets anders over te gaan. Of
jb laat hem, zoals in „Masculin-fe-
eT?in", zich volledig uitspreken voor
u vrijwel stilstaande camera. Niets
s eenvoudiger. Volgens sommigen te
bvoudig en in strijd met de meest
'"Tnentaire beginselen van het fil-
"en. Maar de kunst, die Godard
rt" misschien Godard alleen tot in
is toppen van zijn vingers beheerst
j? Precies te weten, wanneer en hoe
J te doen.
o-m „Mannelijk-vrouwelijk" schetst
Sp .ard een beeld van de hedendaag-
Jeugd, „de kinderen van Marx en
v°ca Cola", zoals hij in een van de
tain ondertitels van zijn film nader
rjeucht. Het is geen zorgvuldig uit-
y0Sen, objectief beeld. Net zo min
i„„,."Een getrouwde vrouw" een ob-
\wui-? beeld gaf van het moderne hu-
de.Uu aar juist omdat het zo dui-
Zen gaat om vijf willekeurig geko-
Vn" Jongemensen, gezien met het oog
an Godard s camera, valt het des te
„Wie is bang
(Nederlandse
HAAR succes in
tVirginia Woolf'
W^ière rond de jaarwisseling) staat
i^ïbeth Taylor opnieuw voor de ca-
"oii a> Voor het eerst samen met haar
e„ ega Marlon Brando. Rod Steiger
j,!,. Claire Bloom vertolken ook belang
de rollen in deze door John Huston
4 regisseerde film, die „Reflections in
Solden eye" gaat heten. Het wordt
®n indrukwekkend schouwspel van
fde en haat", zodat we de zakdoe-
b niet moeten vergeten.
j, ^OLGENS de Britse filmproducenten
eft Londen Hollywood verdrongen
s hoofdstad van de filmwereld, „wat
ah enorme betekenis is, niet alleen
°or de Britse export, maar ook voor
"bitenlandse investeringen in het Ver-
higd Koninkrijk".
Harel REISZ, wiens nieuwe film
"Morgan" deze week zijn Nederlandse
Pfemière beleeft, heeft gezegd, dat de
""neurrentie-positie met het buitenland
^"schaad wordt door de beperkende
^batregelen van de Britse Labourre-
feri"g. „Er is wel geld, maar dat is
Engels geld".
jSEGIN VOLGEND jaar start Reisz
pj een nieuwe film, waarin Albert
'driey (je hoofdrol speelt. Het wordt
0 b drama en niet, zoals Morgan, een
jj?"edie. Een actie-film in het Austra-
j van de negentiende eeuw met een
Sse James-thema.
is de laatste weken nauwelijks
®er rumoer geweest rond de verto
og van „Africa Addio" van Jacopet-
v0 In Utrecht kan het publiek zich
fl(,0r of tegen openbare vertoning van
Y omstreden reportage uitspre-
b- De uitslag van deze kleine en-
uitslag van
81,72 pet. voor en 18,28 pet.
^^et lustrum van de. Utrechtse stu-
Menvereniging Unitas, Tresse de
Stu-
film-
wandel
<W?e organiseert in het
bsater een Russische
tfew Vertoond worden: Ik
lej- r Moskou, Alexander Newski, Ham-
StQ Pyschka, Alledaags Fascisme,
Aljg?1 over Azië en De Vuurpaarden.
,aags Fascisme en Vuurpaarden
b'er nog niet te zien geweest.
R'
8orü,nrien enkele maanden wordt be-
"Vijj,e" aan de opnamen van een film
bier,v ter Tschaikowsky in nauwe sa-
bssi erking tussen de Amerikaanse en
S^he filmindustrie. De kosten
k1 dg11 geraamd op vijf miljoen dollar
YU^la "Puamen zuilen voornamelijk in
bg J1 gemaakt worden onder lei-
ba Dimitri Tiomkin.
^>hdan
de grap van de week. In
'"b>SefeH" kreeg Wim Verstappen
,'bti„„. Eatus" de priis van het 1
-voor
i^ion^tus" be prijs van het Inter
nen Evangelisch Centrum. Ver
velde zei Wim Verstappen, de-
OT^a Mens de blm-teach-in over
jatan'" "*edereen die gelooft is een
,,v„ erPstra („Het eiland" en voor-
1>W'V erSler - -
^SH-naar
ha
de leegte") maakt een
|sbia"^ e°n scenario van Heere Hee-
'bio "Ze maand verschijnt het see-
de boekvorm. „De verloedering
j>-, "1st riowiePs" is de titel. De film
ija bkkjg p "Pschledenls van een jong,
hie 8 ne?fZin' waarin zich een vreem-
iv" iïiet a b. Het is. een wrede histo-
ftr taal: ui,agisctl-komische inslag. De
pp., bwade wordt beloond, hot
gestraft.
De op deze pagina besproken
...films draaien in:
„Manlijk-vrouwelijk" in De Uitkijk
Amsterdam, (18 jaar). „Morgan"
in Leidseplein-theater Amsterdam
(18 jaar). „Es" in Alhambra Am
sterdam (18 jaar). „Lost Command"
in City, Amsterdam en Lumi're
Rotterdam (18 jaar). „Duel in Dia
blo" in Rialto en Royal Amster
dam (18 jaar). „De mtn met het
gouden pistool" in Roxy Den Haag
(14 jaar). „Ravenkwartier" in De
Uitkijk Den HAAG (14 jaar). „La
ten we oom vermoorden" in Arena
Rotterdam (14 jaar).
ADVERTENTIE
gemakkelijker om in die twee jongens
en drie meisjes de vertegenwoordi
gers te zien van een jeugd, die is op
gegroeid in de tijd van de atoombom
en Vietnam, van twijfel, ongeloof en
verzet, van erotiek en gezinsregeling,
van economische welvaart en geeste
lijke verarming. Het is een onthullend
beeld, dat Godard opbouwt uit een
veelheid van scènes, gesprekken, ci
taten, gedichten, toespelingen, politie
ke leuzen en grappen.
Een vondst van Godard was het om
Jean-Pierre Léaud, uit „Zij sloegen en
zij kusten hem" van zjjn vriend Fran
cois Truffaut, de rol van de 21-jarige
Paul te laten spelen. Er is geen be
tere manier denkbaar om de toe
schouwer, die zich Léaud als de klei
ne jongen herinnert, duidelijk te ma
ken, hoe snel de nieuwe generaties
zich aandienen.
„Mannelijk-vrouwelijk", de eerste
co-produktie krachtens een tussen
Frankrijk en Zweden gesloten over-
eenkomst, zou oorspronkelijk een
filmbewerking worden van twee kor-
te^ verhalen van Guy de Maupassant.
Eén ervan, „Het teken", is terugge
bracht tot een kort, nauwelijks her
kenbaar fragment van een film-in-
een-film. Van het andere, „De vrouw
van Paul", is alleen de voornaam
overgebleven. Godard duldt in zijn
films niemand naast zich.
Voor hun Winnetou-verhalen en an
dere Westerns hebben de Duitsers
Joegoslavië als productieterrein ge
kozen. Uit 1963 stamt „Die Flusspi-
raten vom Mississippi", geregisseerd
door Jürgen Roland, waarvan de En
gelse versie wordt vertoond onder de
titel „De man met het gouden pis
tool". Roland heeft dankbaar gebruik
gemaakt van het prachtige natuurlijke
décor, om tegen deze achtergrond
zijn ingewikkelde verhaal te enscêne-
ren, waarin bandieten, burgers, sol
daten en Indianen elkaar afzonderlijk
of in combinatie bestrijden. De
slachtoffers zijn niet te tellen, maar
een onuitputtelijke voorraad figuran
ten vult de gedunde gelederen weer
vlot aan. Wat dat betreft krijgt men
dus wel waar voor zijn geld. Helaas
is de maker tekortgeschoten in het
overzichtelijk en logisch monteren
van de gelijktijdig verlopende gebeur
tenissen wat afbreuk doet aan de dui
delijkheid en de spanning.
HET DEBUUT van de Engelse re
gisseur van Tsjechische afkomst Karei
Reisz in 1961 met „Saturday night,
Sunday morning" was over de hele
wereld een groot succes.
De produktie van Reisz is niet groot
en pas dit jaar had hij zijn tweede
film klaar, waarmee hij op het festi
val van Cannes het kritische publiek
overrompelde. Deze week kunnen wij
ook in Nederland genieten van deze
sprankelende „Morgan, laat je eens
nakijken" (Morgan, a suitable case for
treatment).
Morgan is een belangrijke film, niet
door het gegeven, maar door de ma
nier waarop Reisz dit verwerkt in
een stortvloed van spirituele vondsten
Het verhaal heeft hij ontleend aan
VAN JEAN LARTéGUY'S BOEK
„Les Centurions", dat de stof lever
de voor de kleurenfilm „Lost. Com
mand", zijn over de hele wereld vier
miljoen exemplaren verkocht. Vier
miljoen argumenten om deze ro
man, die de bloedige lotgevallen be
schrijft van een groep Franse para
chutisten in Indo-China en Algiers, te
verfilmen.
De Amerikaanse regisseur Mark
Robson, heeft het vooral in sensatie
en uiterlijkheden gezocht, zonder zich
te verdiepen in de achtergronden van
de strijd of de motieven van de man
nen, die er aan deelnamen. Hij wilde
de film zoveel mogelijk vaart en actie
geven. Voor milieuschildering bleet
geen tijd over. De namen van de snel
wisselende plaatsen van handeling
Dien Bien Phoe, waar de Franse
troepen werden verslagen. Marseille.
Parijs en Algiers worden, als in een
slechte documentaire, domweg door Te
actiebeelden heen op het doek gepro
jecteerd.
Van een uitdieping en nuancering der
karakters is evenmin sprake. Vooral
Anthony Quinn als de boerejongen
die liet in de bloedige gevechten iri
Indo-China tot kolonel beeft gebracht
is er het slachtoffer van. In zjjn ver
houding tot een adellijke generaais-
weduwe, die hem moet helpen zijn
militaire ambities te verwezenlijken is
hij een bijna clowneske figuur. Maar
hij is ook een niets ontziende bruut
die de afschuwelijkste wreedheden toe
laat om zijn doel te bereiken. Maurice
Ronet als zijn trouwste medewerker
George Segal ais de held uit Indo-Chi
na, die zich in Algiers tegen zijn vroe
gere kameraden keert om zijn landge
noten in hun onafhankelijkheids
strijd aan te voeren en Alain Delon
als rie idealist, wiens geweten het ten
slotte wint van de trouw aan zijn vrien
den, zijn schetmatige figuren gebb.-
ven.
De oorlog, gezien door de ogen va
Robson, is één groot avontuur, afge
wisseld met wat romantiek en humm
(Michèle Morgan en Claudia Cardi-
nale), die de spanning even moeten
onderbreken. Een opwindend
schouwspel van mannen, die als m--
derne musketiers de ongelofelijkste
daden van heldenmoed en vrienden
trouw verrichten, maar tegelijk hun
toevlucht nemen tot SS-methoden om
hun doel te bereiken.
Het ergste is, dat de film zwelgt
in het geweld, dat hij heet te ver
oordelen. In de ruim twee uur van
„Lost Command" worden meer hel
denfeiten verricht, en vallen meer do
den, daveren meer ontploffingen en
worden meer mensen mishandeld dan
we ooit hebben gezien in films uit de
tijd, waarin sommigen meenden dat
een oorlog „frisch und fröhlich" kon
zijn.
Ftn.
een kort televisiestuk. Morgan is een
mislukte schilder, die krankzinnige po
gingen in het werk stelt om zijn ex-
vrouw Leonie terug te winnen. Hij
heeft een grenzeloze bewondering voor
het oerwoud en was het liefst geboren
als gorilla. Hij komt uit een bekrom
pen communistisch gezin. Zijn vader
had als ideaal de koninklijke familie
uit te roeien. Zijn moeder is volgens
Morgan een staliniste. Hij zelf vereen
zelvigt zich met Trotski.
De liefde van Morgan tot de gorilla
gaat zo ver, dat hij gorilla wordt, ais
Leonie trouwt met een „safe" partij,
een welgestelde kunsthandelaar. Op
dat ogenblik krijgt de film, tot dan
een zeer speelse comedie, een tragi
sche wending. Morgans waanzin wordt
zo ernstig, dat hij in een dwangbuis
wordt weggevoerd en opgesloten in een
gesticht. In de slotscène komen come
die en tragedie samen, als zijn ex-
vrouw hem opzoekt en vertelt dat zij
in verwachting is. Tot Morgans tevre
denheid zal de baby zijn naam krijgen.
Reisz, die bij de Nederlandse pre
mière aanwezig was, zegt niet de op
zet gehad te hebben ironisch te zijn.
Zijn spot is mild, eerder aandoenlijk
dan hard. De manie van Morgan om
overal een hamer en sikkel te kladde
ren of in tapijten te scheren, is veel
eer naïef dan belachelijk. Zo ook zijn
pogingen, de liefde van ex-vrouw Leo
nie en haar nieuwe man te verstoren.
Zodra zjj denken alleen te zijn, don
dert van alle kanten uit het huis het
geluid van een raketlancering. Heel
knap is de menging van Morgans dro
men met scènes uit King Kong en oude
Tarzan-films.
Reisz heeft antwoord gegeven op het
verwijt, dat het van slechte smaak ge-
tuigt, dat hij spot met waanzinnigen.
„Er zit veel gezonds in deze waanzin.
Je kunt je veel beter in Morgan in-
leven en hij is ook sympathieker, dan
als hij een uitgebalanceerde persoon-
lukheid zou zijn."
De spot van Reisz is niet wrang. Hij
lacht mee met Morgan, en niet direct
om hem. De toeschouwer krijgt sym-
pa.thie voor hem, hij ontroert en soms
is hu gewoon gek in de zin van kluch
tig, komisch. Morgan is een naïef,
idealistisch kind.
Het succes van deze film wordt sterk
vergroot door de keuze van de acteurs
in de hoofdrollen. Voor beiden het de-
buurt in een grote rol. Vanessa Redgra
ve, vrouw van de jonge Engelse regis
seur Tony Richardson, kreeg er zelfs
in Cannes de Gouden Palm voor als
de beste actrice.
DE JONGE ZWEEDSE REGIS
SEUR Bo Widerberg, die in het be
gin van dit jaar zijn film „Liefde '65"
zelf kwam presenteren tijdens de
Utrechtse Cinémanifestatie, had toen
al enkele films gemaakt, waaronder
„Ravenkwartier" (Kwarteret korpen).
Het is een heel wat minder preten
tieus werk dan „Liefde '65" en geeft
een duidelijker kijk op Widerbergs op
vattingen, die zich keren tegen de ge
vestigde tradities van de in Zweden
toonaangevende Bergman en zijn aan
hangers. Widerberg verzet zich tegen
het scheppen van een gefantaseerde
werkelijkheid en tegen wat hij de
„verticale communicatie" noemt,
d.w.z. de door Bergman vaak behan
delde relatie tussen de mens en God.
Hü stelt daar een spontaan of kunst
matig teweeggebracht realisme te
genover en een communicatie „in het
horizontale", d.w.z. tussen de mensen
onderling.
Dit komt in „Ravenkwartier" duide
lijk tot uitdrukking. Zoals indertijd
Cassavetes bij het maken -'an „Sha
dows", geeft hjj zijn spelers een uit
gangssituatie, die zij al improvise
rend moeten ontwikkelen. Dat geeft
aan het spel en de dialogen een air
van natuurlijkheid en ongedwongen
heid. „Ravenkwartier" munt uit door
een overtuigende uitbeelding van toe
standen en menselijke conflicten,
waar men geboeid en gegrepen naar
kijkt. In ieder geval bereikt Wider
berg, dat men een onopgesmukt beeld
krijgt van de geestelijke en materiële
toestanden in een arbeidersgezin in
de havenwijk van Malmö tijdens de
crisisjaren vlak vóór de laatste we
reldoorlog.
Het is een bijna monotoon relaas,
dat geen opvallende hoogtepunten
kent, maar wel voortdurend op- en
neergaande spanningen, waarmee Wi
derberg overtuigend bewijst, dat hij in
staat is om een op eigen ervaring
gebaseerde werkelijkheid op eerlijke
en boeiende wijze gestalte te geven.
P.H.
DE FILM „ES", waarmee de jonge
Duitse regisseur Ulrich Schamoni (27
jaar) zijn debuut maakte, is bedolven
onder de Bundesprijzen: gouden film
banden voor de beste regie, voor de
beste vrouwelijke hoofdrol, de beste
jonge acteur en de beste cameraman
(Gerard Vandenberg, die ook bij „Een
zondag van zes weken" en „Het gang
stermeisje" aan de camera stond)
plus een zilveren voor de beste aan
vullende speelfilm.
Dat wekte verwachtingen, die bij
het zien van dc film niet worden ver
wezenlijkt. Het onderwerp is gedurfd
en Schamoni filmt met meer oor
spronkelijkheid en talent dan zijn
oudere Duitse collega's. Maar hij is
nog niet rijp genoeg om thema's als
vrije liefde en abortus provocatus aan
te kunnen. Hij weet met het probleem
van het niet gewenste, ontkiemende
leven evenmin raad als zijn beide
hoofdfiguren (Bruno Dietrich en Sa
bine Smjen) en werkt het uit, zoals
de redactie van een onzer meer voor
uitstrevende damesbladen het zou
doen.
Zjjn verteltrant is fris en levendig,
maar blijft aan de oppervlakte. De
voortdurende parallelmontages tussen
het besloten milieu van het meisje en
de wereld van de West-Berlijnse hui
zenspeculanten, waarin de jongen ver
keert, geven afwisseling en verhogen
het tempo, maar vormen geen wezen
lijke bijdrage tot de ontwikkeling van
het drama.
„Es" (het ongeboren kind) heeft op
het filmfestival in Cannes, waar h{j
dit jaar deel uitmaakte van de Duitse
inzending, weinig indruk gemaakt.
Als film is hij minder belangrijk dan
als aanwijzing, dat er zich in Duits
land wellicht een nieuw, veelbelovend
talent heeft aangediend. Ulrich Scha
moni laat zien, dat hij zich in film
beelden weet uit te drukken. Maar hij
moet nog leren, iets van werkelijk be
lang te zeggen.
Ftn.
NIJMEGEN, 20 okt. Drs. J. L.
M. van Djjk O.P. Is hier aan de Ka
tholieke Universiteit gepromoveerd tot
doctor in de Godgeleerdheid op een
proefschrift getiteld: „Die Grundle-
gung der Ethik in der Theologie Karl
Barths", Promotor was prof. dr. H.
P. A. Cornelissen o.p.
De ethiek van Karl Barth wordt
aldus drs. Van Dijk, voornamelijk door
twee problemen gekenmerkt.
Ten eerste: het probleem van de
verhouding van „wet en evangelie". Het
is karakteristiek voor Barths opvat
ting, dat hij deze volgorde omdraait
en spreekt van „evangelie en wet'
Volgens hem is het theologisch name
lijk niet juist over de wet te spreken
los en onafhankelijk van het evangelie.
De wet mag niets anders zijn dan een
(bepaalde) gestalte van het evangelie.
Het evangelie is op de eerste plaats
de verkondiging van Gods genade, van
Zijn liefde voor de mensen. Het is ech
ter vanzelfsprekend dat deze liefde ook
verplichtingen schept, zoals iedere
aan mij bewezen weldaad tevens een
eis inhoudt, met name en vooral de
eis tot dankbaarheid. De eigenlijke in
houd van de christelijke geboden is
dus het evangelie, d.w.z. Gods liefde
voor de mensen, Gods liefde voorzo
ver deze n.l. met recht en rede iets van
de mens terug mag verwachten. Wet
ten en geboden die uit deze samenhang
met het evangelie gelicht worden, zijn
geen christelijke wetten en geboden, en
hebben zeker in christelijke zin
geen verplichtend karakter.
Ten tweede: een ander punt dat van
essentieel belang is voor de ethiek van
Barth is het z.g. „actuele" karakter
van Gods gebod. Gods gebod mag n.l.
niet als een algemene wet worden op
gevat die wij zelf op de concrete situa
tie zouden moeten toepassen. Gods ge
bod is ons niet gegeven als een on
veranderlijk geheel van vaste regels,
maar wordt ons steeds hier en nu ge
geven. M.a.w.Barth staat een radi
cale situatie-ethiek voor. Wat mij als
christen in de concrete omstandighe
den van mijn leven te doen staat, kom
ik te weten niet door uit te gaan van
een geopenbaarde of van nature ken
bare algemene wet (tien geboden),
maar door telkens weer te luisteren
naar wat God juist hier en nu van
mij verlangt, aldus Karl Barth.
Deze twee kernpunten zijn door
Barth zelf nooit op deze wijze uitdruk
kelijk naast elkaar gezet. Zij liggen
zakelijk vervat in zijn twee voornaam
ste werken: de Römerbrief en de Klrch-
liche Dogmatik. Vandaar dat beide ge
schriften in dit proefschrift uitvoerig
worden behandeld (hfdst. 1 en 2). De
uitwerking van deze twee punten
heeft echter in de loop der jaren be
langrijke veranderingen ondergaan. De
ze worden onderzocht in hoofdstuk 3.
Methodisch is vooral van belang dat
Barth zijn ethiek niet presenteert als
zijn eigen, persoonlijke visie, maar dat
hü uitdrukkelijk als theoloog te werk
wil gaan. Voor hem betekent dit dat
hjj ook in zün ethiek niets anders wil
bieden dan een eigentijdse verwoording
van de bübelse boodschap. Barth er
kent slechts één norm voor zijn theo
logie, en dat is de H. Schrift. Dit roept
echter het probleem der hermeneutiek
op_: is het waar dat Barths ethiek een
juiste interpretatie is van de bijbelse
boodschap? En: door welke beginselen
werd hü bü deze interpretatie geleid?
Deze vragen bespreekt promovendus
in hoofdstuk 4.
Het proefschrift is belangrük als in
leiding op een vergelükende studie
over de verhouding van de katholieke
en de reformatorische opvatting aan
gaande wet en genade.
ADVERTENTIE
DEN HAAG, 20 okt. Het studen
tenbudgetonderzoek, dat het Centraal
Bureau voor de Statistiek in het stu
diejaar 1966/'67 instelt, is begonnen. El
ke week komen 70 studenten en hun
ouders aan de beurt. Aan de studen
ten wordt onder meer gevraagd een
week lang de door hen gedane uitga
ven nauwkeurig te noteren. Aan de
ouders van de studenten worden tij
dens een kort bezoek onder andere
vragen gesteld over artikelen die zjj
in de afgelopen zeven dagen aan de
student hebben meegegeven en over
uitgaven, welke zü in die dagen ten
behoeve van de student hebben ge
daan. De gegevens welke op deze ma
nier bü de student en zün ouders wor
den verzameld zullen, naar verwacht
mag worden, een sluitend geheel ople
veren.
Dit eerste nationale budgetonderzoek
onder studenten heeft ten doel prak-
tijkcüfers te verkrügen. welke bruik
baar zün voor het beleid ten aanzien
van rüksstudietoelagen en studenten
voorzieningen.
RALPH NELSON, die indertijd ver-
raste met „The lilies of the field",
heett sindsdien zeven films gemaakt.
Maar geen is zo eenvoudig aanspre
kend als het menselijke werkje, dat
vertelde van de samenwerking van
een aantal missiezusters in Nieuw
Mexico met een handige neger. Deze
„klusjesman", Sidney Poitier speelt
in >fDjel in Diablo", een Western,
min of meer de rol van een outcast,
die als verkenner een groep cowboys
voorgaat op een hoogst gevaarlüke
patrouille. Van de rassentegenstellin
gen is ten opzichte van de negers
weinig te merken, wél tegen de In
dianen, die de blanken, zoals het
hoort, het leven zuur maken. Er is
namelük een blanke vrouw, die ge
trouwd is met een Indiaan en die de
inzet is van een hooglopend conflict.
Stoere mannen, ruwe ongevoeligheid
en onverschrokkenheid zijn de hoofd
bestanddelen van dit verhaal, dat ver
re van een epos is, maar dat we)
het platgetreden cowboypad müdt.
Jammer dat de helemaal uit Zweden
overgekomen Bibi Anderssan in haar
roï van halve Indiaanse volkomen
misplaatst is.
Rohan O'Crady schreef cle roman
„Let's kill uncle", die door William
Castle is verfilmd. Het boek is dui-
delük geïnspireerd op De Sade en de
twee kinderen die de hoofdrollen spe.
len, tonen duidelük sadistische trek
jes. Ze krijgen in de gaten dat oom
er op uit is hen te vermoorden van
wege een erfenis van vüf miljoen dol
lar en besluiten om hem vóór te zün.
Het gegeven is in „Laten we oom
vermoorden" wat minder schokkend
uitgewerkt dan in het boek, maar het
blüft een vreemd geval, dat het mid
den houdt tussen een griezelfilm,
waarvan Castle er al heel wat heeft
afgeleverd en een psychologische, sa
distische thriller.
De droge dialogen, het optreden van
de kinderen (Mary Badham en Pat
Card!) met Nigel Green als de oom
en het sterke scenario tillen de film
echter boven het niveau van de goed
kope griezelsensatie uit.
NIJMEGEN. 21 oktober. On
langs heeft de nog jonge werk
gemeenschap ,.Bio-energetica" van de
Stichting Scheikundig Onderzoek in
Nederland, haar eerste wetenschappe-
lüke büeenkomst gehouden in het bio
chemisch laboratorium van de Nü-
meegse universiteit. Bio-energetica is
dat deel van de biochemie dat zich
in het bijzonder bezi£ houdt met het
opwekken van energie voor de cel
door middel van chemische reacties
in die cel
Speciale werkgemeenschappen als
deze bestaan er meer binnen het ka
der van de Stichting Scheikundig On
derzoek in Nederland: zü zün bedoeld
om door middel van contact en uit
wisseling van gegevens het onderzoek
te intensiveren. In de büeenkomsten
wordt verslag uitgebracht van recent
en lopend onderzoek in de laboratoria.
BY APPOINTMENT
TO HER MAJESTY THE QUEEN
GIN DISTILLERS
BOOTH'S DISTILLERIES LTD.. LONDON
obtainable". John Doxat, author of tht
Handbook of Cocktails
Mixed Drinks(Pan Books,
JnrieJnv
in good Dutch
stores available
at f 16,75)
VTRECHT, 21 okt. Prof. dr. H.C.
Rümke, emeritus hoogleraar in de
psychologie aan de rijksuniversiteit in
Utrecht, is al bijna vier jaar bezig
met het bestuderen van de psychologie
van het kwaad. Hoewel deze studie
nog niet is voltooid, heeft hij gisteren
op ae algemene vergadering van de
centrale Bond voor inwendige zending
en christelijk maatschappelijk werk in
Utrecht al een lezing gehouden over
dit onderwerp, dat volgens hem tot
dusver door de wetenschap in hoge
mate is verwaarloosd.
Allereerst stelde prof. Rümke, dat
onderscheid moet worden gemaakt tus
sen sadisme en wreedheid. Sadisme
is volgens hem een ziekte, en niet
zonder meer „slecht". Bü wreedheid
gaat het echter om iets anders. De
mensen die in de concentratiekampen
gruwelen bedreven waren „mensen als
ADVERTENTIE
K/W1
u en ik", die dingen deden die de
meesten van ons ook hadden kunnen
bedenken. Volgens prof. Rümke is het
premediteren van het kwaad duidelijk
aanwezig in zeer velen.
In de meeste psychologieboeken Ko
men woorden als „kwaad", „slecht"
en ..zonde met voor: meri probeert
het kwaad telkens buiten de weten-
,°uden- Toch stelde prof.
Rumke, dat wreedheid „kwaad" is,
a' Kaa het voorkomen dat het kwade
etappe is op de weg naar het
goede (zoals Goethe heeft gezegd), om-
fr net als bü biologische proces
sen iets afgebroken moet worden om
net nieuwe op te bouwen.
De hoogleraar noemde het een mis
verstand, dat het kwaad ontstaat door
een doorbraak van primitieve driften.
Volgens hem is de aandrift tot het
kwaad een primaire, onherleidbare ge
gevenheid in het psychisch leven. Het
kwaad kan spontaan tot uiting komen
(agressie in reactie op iets bijvoor
beeld), maar het kan ook een con
stante drang zün, die bepaalde eigen
schappen uit het totale menselijk zün
isoleert. In alle vormen van kwaad
doen zün kenmerken te vinden van
destructie, ontluistering, het moedwil
lig schaden of vernederen van de me
demens.
Het grote gevaar is volgens prof.
Rümke, dat kwaad doen zo prettig
is, omdat het een gevoel van macht
geeft, dat vreemd is aan liefde. Af
braak kan nodig zijn voor opbouw.
De hoogleraar zei echter, dat kwaad
veel minder vaak een etappe is op
de weg naar het goede, dan op weg
naar nog meer kwaad.
