Jacqueline Royaards-Sandberg
donderdag negentig jaar
Beroemde
Mario del
Italiaanse
Monaco
heldentenor
stelt teleur
REALISME EN VAKMANSCHAP
Rotterdamse en Haagse schilders exposeren
ZIEK KIND
GloBOLService
^fï ff h« f»
Nog dagelijks grootmoeder in Huis van Bernardo Alba
Shura Cherkassky,
overrompelend
Nijverheidsschool
vijftig jaar
m
De Elf
Agustin Anievas
eimito von Doderer
Mes gevraagd op
onderwijs
^kelprijs letterkunde
KI 26 °kt (UP1) Ba'
OUDSTE SPELENDE ACTRICE VAN NEDERLAND
f-V h°t Klïn™
semplice. Maar zowel in het maestoso
als in het semplice, niet mTndfr in
het onstuimige eerste gedeelte dan n
de finale con fuoco, bracht Z nfanis
tiek van Cherkassky een dereeliike
techniekbeheersing, dat de hoorder en
kijker nu en dan zijn ogen en oren
haast met meer scheen te kunnen ver
trouwen. Dirigent Hupperts en het
USO gingen er op, alsof zij meer bui
tenstaanders dan medewerkers waren
Het publiek was na afloop op slag in
ovatiestemming.
Eine Nacht in Venedig
i
LIEVELING VAN APOLLO OF VAN HERMES?
r
Jan van Ees overleden
Ü^WE DAG'
WOENSDAG 26 OKTOBER 1966
Tijd voor een
k advertentie
Ik was vroeger
geen Globolleboos
>r*vr v
Vim*
:ikvt°,1gen5r'^crgang eindigt mag Ag
t^ier^h petten van zijn gods
Franse medailles
Jacqueline Royaards-Sandberg met Ton Lutz tijdens de repetities
voor Het Huis van Bernarda Alba, waarin zij de grootmoeder speelt.
F ilmmaatschappij
van „Liz" en Burton
i
ANDRÉ KERSTENS
ZO VIERT EEN BEROEMD WIJNHUIS
ZIJN EEUWFEEST - ZO VIERT U MEE
TILBURG
Brouwershaven, een aquarel van Ad. Kikkert.
F. DUISTER
Schilderij van Hens de Jong.
JAN VAN ELS
als Paul Vlaanderen.
ff
hoimlt0 H?n D°derer: Die Strudl-
schT RoTna™ Band 1 en II, Deut-
ehpJ ,Tasohenbuch Verlag, Mün-
278 Totaal 909 blz. Nrs. 377/
ri
iK^Verfo bekende verzorgde wüze is
ySave Slnds kort begonnen met de
biee,. jn zeer omvangrijke werken
►„'ge vi„ aa één deeltje. Verscheen
t?aP va« fn en geleden de grote ro-
8 than yce "Ulysses" in twee deel-
e, rc>man van de grote Oos-
i,!r h? sehrijver Heimito von Dode-
I 3 diaStrudlhofstiege oder Helzer
1 eer«t e der Jahre"- Met dit voor
i lr! 1951 uitgekomen magistra-
vF'Pitinfëj kte het de auteur destijds
ti^en we£ naar het publiek te
H* het r?e'jer.>,in wiens bovenkamer-
i j niet bepaald erg helder
tV?aH d;F centrale gestalte in een
ijh' hem gehele periode omvat,
t' hot u/n z'jn outelbare figuren
Va l923-iq9i ^L„Vatl de jaren 1910-1911
tSoKn. 1 gegroepeerd, uit de meest
ök '-hilUiiaa i pe^r uit de meest
«hvnIL -agen der bevolking en
SfmW°ZeTnmet e,kaar verbon-
p2i von D°derers werken ver-
Pian k bago adem. De onderhavige
k J. v. ie hi-in.o rlulnnv, J UIJ
-is bijna duizend bladzijden
zun volgelingen (onder hen
ai ,,er een die de „Strudlhof-
dat Beon00r de vierde maal leest)
«Pb tot P„n ffubleem. Degenen die
vj'ec't in Jl vergelijke krachttoer niet
S^etuitcA, at achten is door deze
htl?Ven Ne Wellicht de gelegenheid
Wn de Proef op de som te
tnii vcór n„ v®cmoeden dat zij voor al-
eh iJoderers werk gewonnen
uita»
^Pfonu11 4a,'s deze zijn meestal een
i>» ciëlo tussen esthetische en com-
>fahie \y,VtSen' Persoonlijk zouden
meer ,,m?er ^gwit hebben ge-
►.'ihliit - ,verlangen daarmee waar-
r„. Uk tuist
b„ hij ,;„r".'"JII1L m cie maand waar-
de antmlg ^Y.erd- Een hommage
^t. auteur die waardering ver-
Msn.
-A* J** fi* PRt ÏVrj*
?n als ik vrienden en relaties in
het buitenland moest plezieren,
^Meerde ik me suf. Tot ik ont-
ette dat er een
g die voor mij overal ter wereld
jj Z.O. Genever en Apricot
j^uuy bezorgt en alles regelt.
dant S ?ter wist er a"es van en
z0r ,2Ü hem ben ik nu een
Weroij2®. Globolleboos met
n sc-, Wi*e vertakkingen. Wat
Vraa 'ct-20'n GloBOLServicel
of aan Erv »°^er aan uw slijter
gracht inqCn» Cas Bols, Rozen-
lU3'Amsterdam.
V Uri kIAAG'. 26 okt- De Sint Wil-
j boksvereniging, die veie scholar.
n, Haag bestuurt, viert haar 125
SI bestaan volgend jaaj met een
'v5'*Van aPPel1k? opsteïwedstrjjd,
l V"..de opdracht luidt: „in
tiwl Kafle een Vlsie geven even-
C/ ezien vanuit historisch perspec-
°P de te verwachten en/of wen-
V^o]; achten ontwikkeling van het
►jf'-tq le« onderwijs, hetzij in het alge-
1 meer toegespitst op een
V^an ,akken van onderwijs, met
j-f ?o verbonden een beschouwing
i Wij,® eventueel noodzakelijk geach-
L 0rBnêI-ngen in opzet, structuur en-
k onillsatiePatroon van het katho-
A one.rwijs".
Siq aan n zullen worden voorge-
i.i he„n een beoordelingscommissie,
'l.^1fhr;aat uit de heren mr. C. E.
yV'i directeur van het R.-K.
reau voor Onderwijs en
Ftnr VaS' irater M- Gerlach, voor-
K k TT Vereniging voor R.-K.
►H tf T? n' voorzitter van
&iK Hw„„,ere,nif?h)g van Docenten bij
Kfbep ?ksch°olonderwijs, Tb. M.
?kI'W-ii,0ix>rzi"er van de Katholiek
v'i'els'^f 'erbond, en drs. H. L. C.
fv.'erarii' voorzitter van de katholie-
Hrt u, leniging ,,St. Bonaventu-
N I één 1 drie PrUzen toege-
®én :n van f 2500, één van f
van f 750.
1500
ih hit van een oppositiepartij,
1», °hrf„. et Israëlische parlement om
?tiw0höe--- "ITÜHOHM! parlement om
bf'öe ',f0ek gevraagd naar de voor-
dn tl'pdTnaking via de radio in
Va' dat c, P vta de radio »n
n i>r, amuel A9non winnaar zou
'Uur de Nobelprijs voor de li-
zegslieden hebben ver-
,ku„PUrd het bericht de ether is in-
,tvvisie _n&dat de Zweedse radio
ftn CV.UVJT. xutaio dX
e.„ radio Jerusalem had ge-
0 ah tn a interview met Samuel
^ert?,- aken.
"ti ®*"(3 dat8!1!, heeft men Agnon ver-
t?hcli0 dec, j de uitreikingsceremonie
/tg °hks ho+ zai kunnen bijwonen
f; i itijt i tcit dat deze op een zater-
^bi °Sstp houden. De uitreiking van
Sa d zal phderscheiding op literatuur
lui iI" WorriSl^'ik ;n de avonduren ge-
b,
J-n woerf 11JK ln de avonduren ge-
|?1 zonsnpa en daar de joodse sab-
'?t>st0igens rn.ergang eindigt mag Ag-
bV1 hieraan ri W,etten van zdn
^ihschri?vr deelnemen.
MEVR. JACQUELINE ROYAARDS
bezorgt het vaderlandse toneelleven
donderdag een vrij unieke gebeurtenis.
Die dag zal het negentig jaar geleden
zijn dat zij als freule Sandberg het le
venslicht aanschouwde en de avond
uren van haar verjaardag zal zij door
brengen op en achter het toneel van
de Stadsschouwburg in Breda, waar
zij dan de rol van de grootmoeder
speelt in Federioo Garcia Lorca's
drama van vrouwen in de Spaanse
dorpen: Het Huis van Bernarda Alba,
Dit stuk heeft de Nederlandse Come-
die, het gezelschap waaraan zij vast
is verbonden, op het ogenblik op het
repertoire staan, hetgeen betekent, dat
de vitale negentig-jarige nog menig
dikwijls nachtelijk uurtje tussen de
wielen zit. Dit zal gelukkig niet het
geval zijn zaterdagavond 5 november.
Dan zal haar gezelschap haar een ga
la-voorstelling aanbieden in de Amster
damse Stadsschouwburg, waar onge
twijfeld velen van de gelegenheid ge
bruik zullen maken hun bewondering
voor mevrouw Royaards te laten blij
ken.
Het bereiken van een hoge leeftijd
is voor toneelkunstenaars geen zeld
zaamheid. Velen van hen leven uit de
liefde voor de kunst, die dikwijls de
persoonlijke moeilijkheden teniet doet.
Jacqueline Philipinne Sandberg heeft
zo geleefd. Als pril jong wezentje be
gon ze er al mee toen ze tegen haar
adellijke familie en deftige kennissen
kring rebelleerde in de jaren rond 1895
en het toneel omhelsde met een vuur
dat later alle bezwaren plat zou bran
den. Voor het zover was stootte het
koppige „freuletje" zoals ze sarcas
tisch in haar jonge jaren wel werd ge
noemd enige malen geducht haar
hoofd. Naar Engeland uitgeweken luk
te het haar niet daar aan het toneel
een plaats te veroveren. Terug in Ne
derland liet het succes al evenzeer op
zich wachten. Parijs en Frankfort zijn
daarna de steden geworden waar ze
haar lessen ging halen bij madame
Segond-Weber en bij Cato Esser.
Toen is de grote ontmoeting geko
men met de jonge Willem Royaards.
Een goede kwarteeuw lang heeft zij
met deze vlammende toneelhervormer
opgetrokken, niet slechts als zijn
vrouw, als de moeder van hun zonen,
maar ook als raadgeefster bij uitstek,
als klankbord voor de vaak wilde idee-
en van een man die grootse resultaten
teweeg kon brengen, die ook de hoog
ste verwachtingen in de diepste teleur
stellingen kon doen verkeren. Haar
man stichtte in 1908 het befaamde ge
zelschap Het Tooneel dat Royaards zijn
erkenning als acteur en toneelleider
ALS MEN HET SPEL van de in
Odessa geboren en in Hollywood le-
vende pianist Shura Cherkassky, die
p™-1ees maakt over heel de wereld,
raS^«?eIend en fantastisch noemt,
wii pof m^n in geen enkel opzicht,
cert van°h tweede maandagcon-
in hpq ki 1, SG het eerste concert
veen bladzilde" Tsjaik°wsky waarin
Voor de pauze beleefde men een
merkwaardige overgang, te weten van
de romantiek der vijfde symfonie van
Schubert naar een vrije toepassing der
twaalftonenteehniek in de vier essays
van de Pooi Tadeusz Baird, begiftigd
met de Poolse staatsprijs voor mu
ziek. Het ontbreekt in dit werk uit
1958 niet aan grote, muzikale expres
sie, zodat men, niettegenstaande de
meestal sobere instrumentencombina
tie met voldoende rustpozen tussen
de melodische lijnen, van begin tot
eind op alleszins lonende wijze ge
boeid werd.
Wk.
(Van onze correspondent)
TILBURG, 26 okt. De katholieke
Dionysius vierde vandaag haar gouden
jubileum. Prof. dr. C. Scharff hield
een rede waarin hij aandacht schonk aan
de betekenis en plaats van het beroeps
onderwijs voor meisjes in het maat
schappelijk bestel.
De school die in 1916 werd opge-
richt onder de naam Meisjespatro
naat St, Dionysius was de eerste
huishoudschool in Tilburg. Het waren
aanvankelijk de Zusters van Liefde
die het onderwijs verzorgden, doch
hun aandeel hieraan is steeds kleiner
geworden. Momenteel zijn van de 66
leerkrachten er nog slechts zes zus
ter. De school groeide in de loop der
jaren uit tot een van de grootste scho
len op dit gebied van ons land. Voorts
zijn bestuursleden, directies en docen
ten van deze school nauw betrokken
geweest bij het nemen van initiatie
ven tot oprichting van een aantal an
dere cursussen. In 1936 werd begon
nen met huishoudelijke en gezins-
voorliehting en in 1938 met een oplei
ding tot eonfectienaaister ten benoe
ve van de Tilburgse confectie-indus
trie. In 1945 kwam daarbij de cur-
sus gezinsverzorgster, die inmiddels
zelfstandig is geworden en in 1951
stichtte de school de eerste Mater
Amabilis-opieiding in Tilburg Men
XnïI8rël momenteel een groot aantal
opleidingen waaronder die tot lerares
Nijverheidsonderwijs voor de akten
N.b. en N.D. Daarmee is zij een van
de vpf opleidingsinstituten op dit ter
rein en de enige katholieke terwijl zij
voorts een monopolie-positie in het
zuiden inneemt.
PARIJS, 26 okt. (Reuter) De
Franse Munt heeft een serie medailles
geslagen met de beeldenaars van be
kende personen, zoals de Russische
componist Sergei Prokofiev, de Fran
se schilder Georges Rouault en de Fran
se filmster Brigitte Bardot.
zou verzekeren, waarmee een brok Ne
derlandse toneelgeschiedenis tot stand
zou komen, dat thans nog bepalend
genoemd kan worden voor de verde
re ontwikkeling van deze kunst in ons
vaderland. Het is beslist niet te veel
gezegd als nu gesteld wordt, dat zulks
nooit gebeurd zou zijn als naast de
grote man niet het frêle vrouwtje had
gestaan, dat in staat bleek zakelijk en
tactvol te onderhandelen met diegenen
van wie de kunst in die dagen in hoge
mate financieel afhankelijk was.
Naast deze gave, voor de vrouw van
een toneelleider schier onontbeerlijk,
ontwikkelde de actrice in haar zich
naar een niveau van internationale al
lure. Zonder als de-vrouw-van-de-direc-
teur uit dien hoofde alle eerste plans-
rollen te willen spelen zoiets was
bij een regisseur ais Royaards totaal
onmogelijk kwam zij toch tot his
torische uitbeeldingen als bijvoorbeeld
die van de Badeloch in een vernieuw
de enscenering van De Gysbreght in
1925, waarbij twee grote Willems de
scepter zwaaiden: Willem Mengelberg
in de orkestbak en Willem Royaards
achter het toneel van het eerste thea
ter des lands, de Amsterdamse Stads
schouwburg.
NA JANUARI 1929, het jaar waarin
doctor Willem Royaards te Menton
stierf, is er een adempauze in het le
ven van zijn vrouw gekomen. Aanvan
kelijk kon ze het verlies nauwelijks
dragen, maar met de kracht van de
liefde voor hun befider kunst hervatte
ze geleidelijk aan het werk dat hun
samen zoveel vreugde, maar ook zo
veel wanhoop had bezorgd. Eerst bij
Het Masker van Ko Arnoldi, daarna
bij de Amsterdamsche Tooneelvereeni-
ging, waar ze weer naast die andere
grootmeester Albert van Dalsum klank
en gestalte gaf aan de Badeloch.
De directie van de huidige Neder
landse Comedie heeft zich een waar
dige hoedster van de oude toneelcul
tuur getoond door mevrouw Royaards
jarenlang in haar tableau de la troupe
op te nemen. Van haar aanwezigheid
daar op Het Plein hebben tientallen
jongeren kunnen profiteren als van een
monumentaal voorbeeld van plichtsge
trouwheid en volmaakte toewijding.
Het publiek heeft soms met ingehou
den adem kunnen waarnemen hoe
sterk de mens ook in zijn ouderdom
kan zijn wanneer de liefde voor het le
ven uitgedragen wordt door een geest
die zonder aarzeling tot in het eind
poogt iets schoons van het aards ver
blijf te maken.
Fr. Sr.
NEW YORK, 26 okt. (UPI) De
echtelieden Elizabeth Taylor en Ri
chard Burton hebben hun eigen film
maatschappij opgericht, genaamd Tay
bur Productions.
Het eerste werkstuk is voorlopig
getiteld „Osmosis". Eind augustus
of september 1967 beginnen de opna
men, aan de Ivoorkust. Het scenario
en de regie zijn in handen van zijn
oude vriend John Sullivan, een vroe
gere stuntman, die met Burton en Liz
heeft samengewerkt bij de verfilming
van „Cleopatra". Burton zal een Euro
peaan uitbeeld :n die in een driehoeks
situatie geraakt, romantisch met een
jong Afrikaans meisje en politiek met
een burger van de Ivoorkust.
MET EEN CAST van 45 mensen
presenteerde de „Schweizer Theater
Gastspiele" die al vijftien iaar lanr
de Duits sprekende gebieden bereist,
in de Tilburgse Stadsschouwburg de
operette „Eine Nacht in Venedig" van
Johann Strauss jr. In de propaganda-
papieren staat, dat dit instituut van
de gebroeders Grabowski uit Bazel
uit Weense grootmeesters bestaat.
Ocherm Wenen! Deze groep die al
tijd en route is, bestaat uit aardige
mensen, die een gezellige enscenering
kunnen maken. Het publiek kan la
chen. Maar meer moet men niet wil
len. Heel middelmatige solisten. Koor
en orkest willen we maar laten ruf
ten, maar een goede regie van Man
fred Hoffmann en leuk spel van ver
schillende acteurs en actrices maak
ten heel wat goed. Dat was een g->
zellig avondje uit. Er waren bekende
melodieën met ondergeschoven ballet
jes op de „Radetzky-mars" die Jo
hann jr. niet eens gemaakt heeft en
op de wals Rosen aus dem Süden.
Dit „evenement" is ook in Nijmegen
en in Eindhoven te zien.
N.
Importeur:
ADVERTENTIE
Het vermaarde Bourgogne-
Huis J. Mommessin bestaat
100 jaar en heeft ter gelegen
heid daarvan een jubileumwijn
geselecteerd uit de oogst 1964
en die zeer toepasselijk „Beau-
jolais Cuvée du centenaire"
genoemd.
Het is een fris-fruitige wijn met
lichte frambozengeur, jeugdig
en beminnelijk, zoals de fijnste
Beaujolais moet zijn. En in
een zeer aparte fles.
HET IS een heel ander publiek van
avond dan op de woensdagavonden,
zei mijn vestiaire-juffrouw in het
Concertgebouw, maar er zit een ka
pitaal in de zaal. Die opmerking was
in haar beide delen waar. De Grote
Zaal was uitverkocht met podium en
al tegen een prijs die men in grote
opera-theaters elders betaalt voor
sterre-avonden. Wij worden wat dat
betreft Europees van allure. En het
ging inderdaad om een opera-ster,
maar dan natuurlijk aan de niet-Eu-
ropese kant van onze allure, een ope
ra-ster in een concert: Mario del Mo
naco.
Een naïef-verrukt programmabij
schrift vermeldt dat hij aan de Me
tropolitan een contract heeft gekregen
zoals na Caruso geen zanger het meer
gehad heeft. Daarvoor bezit hij dan
ook een landhuis bij Treviso, waarin
hij, naar de auteur tot extase stijgend
meedeelt de weinige tijd door brengt
die zijn veelzijdige verplichtingen hem
over laten. Maar bovendien, zegt het
programma, heeft hij ook nog een vil
la in Milaan, een woning in Rome en
een kasteel in Lausanne. Wat doet hij
daarmee als hij al nauwelijks tijd
heeft in zijn landhuis bij Treviso te
vertoeven? Oh ja, bij zijn Romeinse
woning heeft hij ook nog een restau
rant. Goed bedacht. Zolang een zan
ger niet zingt verdient hij niets. Een
doeltreffende commerciële investe
ring lost die onvolmaaktheid in zijn
leven ook nog op. De kapitaal-rente
produceert zich automatisch.
Hoe dan ook, de 2500 nauwelijks hun
drempelvrees te boven gekomen Mo
naco-fans kregen de onontkoombare
suggestie: als een man die zoveel
geld verdient nog niet kan zingen...
EN NOCHTANS, datgene waarom
zijn publiek tot fanaten geworden is,
bestaat alleen maar uit een natuur
stem, maar zingen kan Monaco niet.
Hij is de zangkunst zeer onvoldoende
machtig, om van zangcultuur maar
helemaal te zwijgen. En wat die
stem aangaat, zij neeft haar beste da
gen achter zich. Onder zulke omstan
digheden wil het wel vaker voorko
men dat celebriteiten in de achter
buurten van de wereld der muziek
verschijnen met opera-concerten. Men
kan dat ook noemen het aanvegen van
een loopbaan. Men strijkt zodoende
nog heel wat grijpstuivers bij elkaar.
Die stem van Monaco is van huis
uit van grote kwaliteit. Zij is een ech
te heldentenor, uiteraard Italiaans,
maar in dat kader gezien niet min
der echt heldentenor. Zulk een stem
heeft bij een trompettende hoogte een
baritonale mixtuur. Dat heeft da stem
van Mario del Monaco ook, maar hij
kan deze baritonale inslag nauwelijks
tot zijn recht laten komen, omdat hij
alleen maar hoge en middelhoge to
nen op kracht kan uitstoten. Die to
nen zijn nu nog wel krachtig, tktch
ze worden al ietwat grof en over en
kele jaren zullen ze ophouden te glan
zen. Het vervelende is, dat dit uitsto
ten van tonen zo eentonig werkt. Mo
naco doet dit met de borst vol voor
uit gestoken en het hoofd ietwat ach
terover geworpen. Dit imponeert voor
het gezicht machtig, maar het bewijst
slechts dat hij inderdaad op kracht
stoot. Er is geen nuancering moge
lijk, geen kans op tussentinten en al
die inkleuringen, die pas de ontroeren
de macht in de zingende stem uit
maken.
Een bijkomende verveling is dat
die tonei. galmerig worden; hij moet
ze maar aanhouden en trekken. Een
toon doen afnemen door middel van
de techniek van het mesa di voce of
wat de zr-ngers noemen het indrinken
van de toon bestaat voor hem even
min als het zwevend mee naar de
hoogte nemen van de toon. Hij steekt
al zijn tonen vol- en rondborstig de
lucht in. Dit is geen zingen. Het
maakt boveudien alle voordracht en
karakteriseringskunst van het actuele
zangnummer onmogelijk.
DIT ALLES kan Mario del Monaco
kennelijk niet deren. Wat hem wel kan
deren is de twijfel bü zijn bewonde
raars of hij met zulk een heldentenor
ook wel Wagper zou kunnen zingen.
Hij doet het dus: de scène „Ein
Schwert verhiess mir der Vater",
Siegmunds monoloog uit de eerste ak
te van „Die Walküre". Men stelle zich
voor de somber broeiende man in de
nacht aan het gedoofde haardvuur
van zijn aartsvijand, niets dan helle
tonen uitbrengend. En dan het top
punt van alles: de tweemaal herhaal
de kreet „Walse, walse". Ik heb het
op mijn horloge geteld. De eerste
kreet kreeg een fermate van vijf se-
conden, de tweede haalde zelfs de
tien en ze sloten beiden af met een
vallend porta mento. Het was een
moordaanslag mei een boemerang
TIEN ROTTERDAMSE
NAARS tonen gezamenlijk Werk"in de
Nijmeegse galerij Lenten en elf colle
ga's uit Den Haag doen dit bij M. L.
de Boer in Amsterdam. Nu de storm
van de vernieuwing wat is gaan liggen,
komen de schilders die gewoon en
onafhankelijk zijn doorgegaan, weer
aan bod en het is opvallend dat zij
uit Den Haag en Rotterdam komen.
Als het over „vernieuwing" gaat noemt
men gewoonlijk het eerst Amsterdam;
terecht want daar kreeg de storm een
duidelijk karakter omdat deze stad
vermogen en klimaat bezit elke ver
nieuwing van buiten af om te zetten
in concrete en vruchtdragende bijdra
gen. Het wordt echter te veel vanzelf
sprekend gevonden, dat de andere gro
te steden onder Amsterdams peil blij
ven. Het Hollandse individualisme heeft
in Rotterdam en Den Haag zijn eigen
resultaten. Het is boeiend hiervan ken
nis te nemen al zal men er geen gro
te internationale kunstprijzen in zien
en geen kanshebbers voor de biënna
les. terwijl de geheimtaal van de „in
gewijden" met mondjesmaat wordt
aangewend.
Men kan bij het samenstellen van
een tentoonstelling van werken uit een
bepaalde stad vrijblijvend alle kanten
uit. Zowel in Nijmegen als in Amster
dam zijn de exposities persoonlijke keu
zen van de galerij-houders. Met het
zelfde gemak zouden er andere wapen
schouwen te houden zijn. Wel is het
opvallend dat beide exposities kloppen
met wat men in het algemeen Haagse
of Rotterdamse beeldende kunst noemt.
Dat is meer een kwestie van atmos
feer dan van richting. Men zou van
Amsterdam verscheidene representatie
ve exposities kunnen samenstellen zon
der de waarheid geweld aan te doen.
E- zouden voor alle vormen en moden
voldoende overtuigde en enthousiaste
aanhangers te vinden zijn. Ik geloof
dat je dit niet van Den Haag en Rot
terdam kan zeggen.
Den Haag heeft sinds de „Haagse
school" altijd een wat oesterachtig
kunstleven geleid en oesters zijn niet
voor iedereen bereikbaar. Rotterdam
heeft sinds de nieuwe zakelijkheid en
de invloed van Derksen van Angeren
op de bloei van de grafiek, ook via de
nieuwe academie voor beeldende kun
sten, voortdurend getracht een band te
vinden met elders. De wederopbouw
bracht een heel nieuw element in het
spel: de monumentale kunsten bloei
den plotseling op en rondom een man
als Louis van Roode ontstond een bent
van kunstenaars die bij tijd en wijle
werden ingezet in een veranderende
wereldstad.
Zadkine heeft daar iets mee te ma
ken en ook de schenkingen van Van
Beuningen en v. d. Vorm. Het kli
maat werd anders al bleven juist tus
sen het nieuwe beton, glas en staal de
traditie en de verworvenheden een rol
spelen. Daarbij valt heel sterk op, zo
wel wat de Haagse als de Rotterdam
se schilders betreft, dat vakkennis
een grote rol bij hun kunst speelt.
De tien Rotterdammers in Nijmegen
zijn: Dolf Henkes, Ed van Zanden,
Henk de Vos, Charles Kemper, Ad
Kikkert, Cees Franse, Hans Hazen-
broek, Jos Jansen, Maarten Kemper
en Kees Spermon. Zij behoren zeker
niet tot wat men in het algemeen de
„modernen" pleegt te noemen. Men
kan in hun werk ontdekken dat de wer
kelijkheid veel meer verrassende vor
men inhoudt dan welke abstractie dan
ook maar te voorschijn kan brengen.
En typisch is de uitspraak van de
schilder Henk de Vos:
„Ik zie niet in, waarom de kunst,
zoals zo vaak bepleit wordt, gelijke
tred zou moeten houden met welke me
chanisering dan ook. Waarom zou
een zo zeer oppervlakkige levensvorm,
die zich uit in de voortschrijdende tech
niek, zich moeten reflecteren in de
beeldende kunst?
DE ELf UIT DEN HAAG die in
Amsterdam hun werk tonen, zijn:
Hermanus Berserik, Kees van Bohe-
men, W. L. Bouthoorn, Paul Citroen,
Rien Draijer, Jan van Heel, Willem
Hussem, H. H. Kamerlingh Onnes,
Hens de Jong, Aat Verhoog en Co Wes-
terik.
Met het oesterachtige van het Haagse
kunstleven bedoel ik vooral, dat de Ha
genaars zelf meer aandacht besteden
aan hun kunstenaars dan bijvoorbeeld
in Rotterdam. Zij hebben een redelijk
doortimmerd kunstleven al lijkt het
soms wat ouderwets van inrichting
Zij vormen een cirkel. Ook hier is het
vakmanschap opvallend, terwijl de zin
voor het realisme in allerlei vormen
terug te vinden is. Zo is er de invloed
die uitgaat van de microwereld van Co
Westerik, momentopnamen in het ty
pische Hollandse licht. Het is niet aan
Hens de Jong voorbijgegaan en de at
mosferische verwantschap is duidelijk,
Berserik hoort daar op een heel
aparte manier bij. Het is overigens op
merkelijk hoeveel van de elf de Jacob
Marisprijs ontvingen. Meer dan de
helft. Co Westerik zelf vijf keer. Zo
iets loopt in de gaten.
VAN AAT VERHOOG zijn schitteren
de kleurlitho's te zien. Hij is een op
vallend vrij talent in de Haagse kun-
stenaarsgemeenschap. Je voelt wel bij
het zien van al die werken dat ze met
elkaar te maken hebben. Ik vernam
ook, dat men van elkaar koopt. Wil
lem Hussem is naar de kleur terug
gekeerd, Jan van Heel laat verfijnde
kleurstellingen spelen naar aanleiding
van stillevens en speelse voorwerpen.
Kamerlingh Onnes staat buiten kijf
en Rien Draijer laat een monumen
taal sober landschap zien. W. L. Bout
hoorn en Kees van Bohemen, die de
opening naar de experimentele ver
beelding vrij houden, passen op de een
of andere manier bij deze typische
groep, (tot 12 november).
,-x - v
wel te verstaan. Wagner beeft het
overleefd. Maar het was in de slot
scène van Verdi's „Otello" niet an
ders: dit stijve geluid bleek totaal on
machtig om van de menselijke trage
die die zich hier afspeelt iets over
te brengen.
Het was een gekke avond. Het hele
Omroeporkest onder leiding van Leo
Driehuys was er aan te pas gekomen
om zes geprogrammeerde num
mers van deze lieveling der goden
(Apollo of Hermes?) te begeleiden en
teneinde hem de nodige rust te gun
nen zes orkestnummers te spelen,
waaronder vier ouvertures. Daar is
kenneljjk niet bij benadering voldoen
de repetitie-tijd voor gegeven. Men
kan het resultaat Driehuys niet euvel
duiden. Oude rotten zouden daar niet
zonder kleerscheuren zijn afgekomen.
In de meer eenvoudige stukken be
wees hij zijn oor voor sfeervolle klank
en hü begeleidde soepel, wat alweer
een bewijs is voor zijn talent als ope
ra-dirigent.
Dat het publiek zo gek is met Mo
naco is ondanks alles positief te
waarderen. Opera begint met stem
men en eindigt er per saldo mee. Dat
men zich laat foppen is heel begrij
pelijk. Zo belangrijk is de enkele
stemkwaliteit. Zo spontaan geven
mensen daar respons op.
LEO HANEKROOT
(Van onze correspondent)
HILVERSUM, 26 okt. Op zeven
tig-jarige leeftijd is in Hilversum over
leden de acteur Jan van Ees, die voor
al bekendheid heeft verworven als ver
tolker van de Paul Vlaanderenfiguur.
Jan van Ees begon zjjn toneelcar
rière in 1914 bü het Rotterdams toneel.
Vorig jaar nam hü afscheid als lid
van de Haagse Comedie. Voordien
werkte hij bü de gezelschappen van
Verkade, Cees Laseur en van zijn
zwager Cor van der Lugt Melsert.
Reeds in 1923 trad hü in vaste dienst
bü de radio. Als lid van de NRU-
hoorspelkern bracht hü op onnavolg
bare wüze de Paul Vlaanderen-figuur
voor de microfoon. Op zün eigen wens
zal deze bekende acteur in alle stilte
ter aarde worden besteld.
DAT DE AMERIKAANSE PIANIST
Agustin Anievas, die dinsdagavond in
de Kleine Zaal te Amsterdam een pu
bliek van ruim 130 mensen aantrof,
een grote concertervaring bezit, was
bijna terstond te merken. Zün atta
queren van de noten verraadt routine,
durf en technisch zelfvertrouwen. Er
hoeft hem niets te mislukken, want
zün repertoire is hem door en door
vertrouwd en hü kent het effect van
alles wat hü doet. Hü houdt van het
grote gebaar en de luide klank, mis
schien wel het meest van de flitsende
vingersnelheid. Hij verrükt elk num
mer van zijn programma met een
schitterend romantisch kleed; waar
die romantiek al aanwezig is, zo
als in Schumanns Carnaval worden
alle accenten nog sterk aangedikt.
Maar onder deze bravoure gaat koel
heid schuil, en een tekort aan sensi
tiviteit. Van de treurnis die spreekt
uit de aubade van de nar (Alborada)
van Ravel was niets te horen; het
sublieme stuk werd uiterst virtuoos en
luid en wild gespeeld. Waar Anievas
maar een aanleiding ziet om te gaan
hollen zal hü het niet laten; het mid
dendeel van de Etude in E gr. van
Chopin werd door de sterke versnei-
line geheel uit het verband gerukt.
Toch heeft dit optreden veel formaat
ën °-etuigt het van een briljante be
gaafdheid. Naar mün inzicht kan een
talent als het züne zich het best ma
nifesteren in de grote romantische
pianoconcerten, waar hü door de par
tituur gedwongen wordt zich bepaalde
beperkingen op te leggen. In solo
composities kan hü aan zün onstuimig
maar wat oppervlakkig temperament
te veel de teugel vieren en zal dan
door het applaus verleid worden om
te denken dat hjj de roos getroffen
heeft. Zoiets gebeurde op dit recital.
V. E.
