HET NIEUWE DAGBLAD
NA WEIGERING PROF. ZIJLSTRA
Schmelzer spreekt met ministers
JAHIN
Vandaag
en
verder
VREDESPIJP IN HET MUSEUM
Regeringscrisis
in Bonn een feit
weekend-systeem
CHINESE STUDENTEN VERLATEN RUSLAND
Voor Tibet:
5,75 miljoen
Vrijmoedig commentaar
yn^iyAD
i
I
Lierenfabriek
moet sluiten
Johnson in
Thailand
li
1
nUrRAR
BOUQUET
Premierschap van
Zijlstra bijzaak
Samkalden mag
niet praten over
Van der Molen
I
1
COALITIE-ERHARD VERBROKEN
60 man zonder iverk
Ky wil doorvechten
EuropË^j
r
si
Iff
Donderdag 27 oktober i960
IETS KOUDER
Ui 8*
58ste JAARGANG No. 16502
Den HAAG, 27 okt. De for-
l^tiepoging van drs. Schmelzer
's in een nieuwe fase fc jland nu
Tet onmogelijk is gebleken een
Interim-kabinet te vormen onder
hiding van de anti-revolutionair
ï>rof. dr. J. E. Zijlstra. Vandaag
reeds is de formateur begonnen
^et nieuwe besprekingen, dit
maal met enige bewindslieden uit
demissionaire kabinet. Voor-
|°Pig staan de ministers De Jong,
Gins, Veldkamp en Biesheuvel op
2lln lijst.
advertentie
cakes
van
n'~et duur wel heerlijk
20 pagina's
Drs. SCHMELZER
op zoek naar een premier
Minister Biesheuvel
Watersnood in Frankrijk
Wie premier?
Korte termijn
O
Het zit goed met de Amerikaans-Nederlandse betrekkingen. Bij
zijn bezoek aan Amsterdam rookt de Amerikaanse ambassadeur
W. Tyler (rechts) de vredespijp in het Tabaksmuseum. In het gezel
schap van burgemeester Van Hall laat mister Tyler zich de
oud-Hollandse pijp best smaken.
BONN, 27 okt. (DPA) De
ministers van de Westduitse
Vrije Democratische Partij (libe
ralen) hebben besloten uit de
regering-Erhard te treden. De
coalitie tussen de CDU/CSU en
de FDP is daarmee verbroken.
De positie van de regering-
Erhard, die zonder de steun van
de liberalen niet over een meer
derheid in de Boindsdag beschikt,
is daarmee onhoudbaar gewor
den.
Van gronden tot glanzen
voor zessen klaar!
Kamerlid Geertsema
Financiën en economie
alle Hofnar produkten,
uitsluitend tabak!
Chinese studentendie Rusland moeten verlatenhebten gisteren, nadat zij drie uur hadden ge
redetwist met de Moskouse politie, een stille tocht over het Rode Plein gehouden en kransen gelegd
bij het Lenin-mausoleum, dat aanvankelijk gesloten vas. Eerder deze maand hebben de Russische
autoriteiten het bevel gegeven, dat iedere commuuisti&h-Chinese student vóór het eind van oktober
het land diende te verlaten, in antwoord op de ühirese uitwijzing van alle buitenlandse studenten.
De KVP -er Westerterp heeft er
spijt van voor de motie-Schmelzer te
hebben gestemd. Op een jongeren
bijeenkomst in Utrecht beeft bij dat
beleden en bij heeft zijn bekentenis
herhaald in een interview met De
Volkskrant. Bij bet interview is een
foto afgedrukt waarop men de heer
Westerterp via een witte telefoon
een gesprek ziet voeren, misschien
juist bezig ook Cals van zijn spijt in
kennis te stellen.
Het weer in
Se
NIEUWE DAG
Wolkenvelden afgewisseld door
enkele opklaringen, op de mees
te plaatsen droog weer, over
wegend matige noordoosteiyke
wind. Iets kouder.
Zon op: 0725; onder: 1722
Maan op: 17.00; onder: 04.58
Formatie kabinet
naar nieuwe fase
(Van onze parlementaire redactie)
Prof. Zijlstra heeft de heer Schmel-
z6r gisteren meegedeeld, dat htf na
v°rgvuldige overweging en na peiling
an de gevoelens en standpunten in
'gen politieke kring niet kon voldoen
^an het verzoek van de formateur,
at verzoek luidde volgens een thans
®ltend geworden officiële tekst al-
jjUs: ,,het op zich nemen van het mi
nister-presidentschap van een extra
Parlementair overbruggingskabinet,
at zich ten doel stelt vervroegde ver-
ezingen uit te schrijven alsmede te
eist" 31 hetgeen het landsbelang ver-
Na vanmiddag om kwart over een
ae demissionaire minister van Defen
sie, de heer De Jong, te hebben ont
vangen, zou drs. Schmelzer om half
Vgf een gesprek hebben met minister
Luns de demissionaire bewindsman
van Buitenlandse Zaken. Morgen zal
hU de manisters Veldkamp (Sociale
Zaken) en Biesheuvel (Landbouw)
ontvangen, onderscheidenlijk om tien
tlr en om half een. De volgorde kon
Seen andere zijn wegens buitenlandse
Verplichtingen van drie van de geno
digden. Luns moet uit Brussel ko-
\>nVeldkamp houdt zich met Euro-
itse' zaken bezig in Parijs en komt
ha Luxemburg terug; Biesheuvel
's heden naar Parijs vertrokken voor
OESO-vergadering die al lang op
^®t programma staat.
Het is aannemelijk, dat de forma-
De nieuwe party d. '66 van mr
Van Mierlo is een volksparty, anders
Jliet. De pas ontdekte komeet aan
Nederlands rijke politieke sterren
hemel wil graag stemmen winnen
■net 'n programma dat als *n breek
ijzer het politieke stelsel van van
daag te lijf moet gaan. Belangstel
lenden kunnen meer lezen op pag. 5.
Annie M. G. Schmidt heeft gister
avond in Amsterdam de Kinderboe-
kenweetc geopend. Onze verslag
geefster heeft van haar vernomen
?ftt de kinderliteratuur geen potte-
yjkers nodig heeft, welke gedachte
lÖ verder uitwerkt op pagina 9.
Pagina 3;
egionaal nieuws.
Pagina 4:
David Berglas, mentalist
°P Pagina 5:
Ziekenfondsen contra artsen.
°P Pagina 7:
Italiaanse communisten voor-
^nder van dialoog.
Ruimtefoto's in plaats van kaarten.
0p Pagina 9;
stj^ndrca Chenier" by Ned. Opera-
°P Pagina 11:
OoSJtinese leiders uiten
'"gszuchtige taal.
°p Pagina 13:
Vo>ae°l toont zich 's werelds beste
el"alciub (en ander sportnieuws).
S*P Pagina 17:
te u,.?enindustrie probeert gezond
pPi'tven.
nanciën en economie.
4mP Pagina 19:
■'terdamse effectenbeurs.
teur, nu zijn eerste opzet is mislukt
(vorming var een extra parlementair
kabinet met voornamelijk KVP- en
AR-figuren), een uiterste poging wil
doen een noodkabinet te vormen met
een overwegend KVP-stempel. Dat
Biesheuvel tot de genodigden voor
een gesprek behoort is niet onver
klaarbaar. De formateur zal formeel
van hem willen vernemen of er op
SCHIPHOL, 27 okt. Gepolst over
de stand van zaken bij de kabinets
formatie heeft vice-premier Biesheu
vel vanochtend voor zijn vertrek naar
Parjjs op Schiphol verklaard: „Ik ben
van oordeel dat een demissionaire mi
nister er verstandig aan doet om te
zwijgen".
Gevraagd of het juist is, dat de top
van de AR-partij zelf prof. Zijlstra
niet als premier van het overgangs
kabinet wenste te zien, antwoordde
hij na enige aarzeling: „Al dit soort
berichten leidt de aandacht af van de
hoofdzaak waarom het bij deze cri
sis gaat. Het is niet het punt dat prof.
Zijlstra geen premier kan zijn, dat is
naar mijn oordeel slechts een bijzaak.
Het gaat om andere zaken".
Minister Biesheuvel, die in Parijs
anderhalve dag een conferentie wilde
gaan bijwonen van de OESO, de Or
ganisatie voor Economische Samen
werking en Ontwikkeling, zal morgen
ochtend vervroegd naar ons land te
rugkeren, omdat hij om half een 's
middags bij formateur Schmelzer is
geroepen.
RjENNES, 27 okt. (UPI) Als ge
volg van hevige regenval is het peil
van de rivieren in geheel West-Frank
rijk gestegen. Hierdoor zijn grote de
len van Rennes en van andere ste
den onder water komen te staan en
is voor vele duizenden guldens scha
de aangericht.
demissionaire AR-bewindslieden te
rekenen vait. He! antwoord zal zeker
ontkennend luiden, gezien de motive
ring van Zijlstra's weigering en gezien
het feit dat het de KVP, niet de ARP
was, die het kabinet heeft doen val
len.
Het staat vast, dat de demissionaire
bewindslieden niet voor een informa
tief gesprek zijn uitgenodigd maar dat
de formateur van hen wil horen of
zij bereid zijn in een tussentijds ka
binet te gaan zitten. Waarom de keu
ze voorlopig op de vier genoemden
is gevallen is niet duidelijk. Men mist
met name Bogaers in het rijtje, die niet
in het buitenland is maar op zijn par
lement. Evenmin is duidelijk of de vier
zullen worden gepolst voor de posten
die zij nu bezetten.
Zeker De Jong komt in aanmerking,
zo neemt men in Den Haag aan,
voor het minister-presidentschap. De
formateur zelf heeft van meet af aan
te kennen gegeven zelf niet voor die
post te voelen. Veldkamp zou de be
langrijke figuur kunnen blijven bij de
komende loonbesprekingen, één van
de urgentste zaken welke het interim
kabinet op zijn tafel zal vinden.
Naast speculaties over een door mi
nister De Jong te bekleden minister
presidentschap, denkt men in Den
Haag voor die post ook aan dr. De
Quay De heer De Quay heeft kort na
prof. Zijlstra een gesprek met de for
mateur gehad. In tegenstelling tot het
negatieve bericht over prof. Zijlstra
wordt over een rol van dr. De Quay
bij de voortgaande formatiepogingen
geheel gezwegen. Fungeert hij mis
schien achter de schermen als een
naaste helper van de formateur?
Er gaan geruchten, dat er op dit
ogenblik reeds dermate ijverig wordt
gespeurd naar kandidaten voor de be
langrijkste ministerszetels, dat, indien
er voor de heer Schmelzer een kans
van slagen in zit, er op onverwacht
korte termijn een kabinet kan zfjn.
De bezoeken die gisteren door drie
fractieleiders aan de formateur zijn
gebracht, passen nog steeds in het to
taalbeeld. Schmelzer zal, na het ,,be-
beleefdheidsbezoek" van drs. Neder-
horst, aan de heren Toxopeus en
Beernink hebben gevraagd of op een
welwillende houding van hun fracties
kan worden gerekend óók jegens een
extra parlementair overbruggingskabi
net van KVP-signatuur.
Bij dat alles blijft het mogelijk, dat
ook Schmelzers nieuwe poging schip
breuk lijdt, waarna hij zijn opdracht
wellicht zal teruggeven. In dat geval
resten nog minstens twee mogelijkhe
den: een „reddend" optreden van de
ARP of een herleving van het kabi-
net-Cals. Het reddende optreden van
de ARP moet men bij voorbaat wei
nig kans van slagen geven, omdat het
dan de KVP-ers zullen zijn die op hun
beurt medewerking zullen weigeren.
Een herrijzing van het kabinet-Cals
zou een politiek pijnlijke zaak zijn
voor de heer Schmelzer, die met fijn
motie het kabinet ten val bracht,
maar er niet in slaagde te betalen
wat hij brak.
Oorzaak van het conflict tussen de
christendemocraten en hun liberale
partners is een confiict over de be-
groting-1967. De liberalen verzetten zich
tegen belastingverhoging om het tekort
op de begroting te dekken. Er is een
tekort van 3600 miljoen gulden, dat de
CDU/CSU wil opvangen door de belas
ting op tabaksartikelen en drank te ver
hogen. De liberalen weigeren daarmee
akkoord te gaan.
Gisteravond laat zag het ernaar uit dat
Erhard er in was geslaagd het verschil
van mening op te lossen. De liberalen,
zo werd meegedeeld, hadden hun verzet
opgegeven. Vandaag omstreeks het mid
daguur bleek echter dat daarvan geen
sprake is.
De onenigheid berustte op het feit
dat de Vrjje Democraten het tekort
van 3600 miljoen gulden op de begro
ting wilden stoppen door de uitgaven,
ADVERTENTIE
voor de defensie inbegrepen, verdei
wilden beperken en sommige sociale
voorzieningen wilden besnoeien, ter
wijl de Christen-Democraten voorstel
den de belastingen op drank en ta
baksartikelen te verhogen. De libera
len konden zich hiermee niet vereni
gen omdat zjj op hun partijcongres in
juni hadden verklaard niet akkoord te
gaan met hogere belastingen. Hier
over hebben de twee regeringspartij n
deze week uitgebreid gediscussieerd,
met als verrassend slot de vergade
ring van gisteren.
Hoe diep overigens het prestige van
de regering-Erhard is gezonken blijkt
uit het feit, dat de functie van staats
secretaris op de bondskanselarij, die
reeds vijf weken vakant is, in de afge
lopen weken is aangeboden aan acht
tien verschillende personen, die allen
hebben geweigerd.
DEN HAAG, 27 okt. Het Tweede
-Kamerlid Geertsema (WD) meent,
indien het waar is dat minister Sam
kalden van Justitie op 24 oktober in
Nijmegen uitvoerig heeft gesproken
over het regeringsbeleid ten aanzien
van het ontslag, verleend aan hoofd
commissaris Van der Molen, dat het
onjuist moet worden geacht, althans
ongewenst en minder verstandig, dat
hij op dit ogenblik zich publiekelijk uit
laat over een zaak, waarvan hij mede
het onderzoek in handen heeft gesteld
van de commissie-Enscsede.
Het Kamerlid wijst er daarbij op dat
de commissie Enschede o.m. tot taak
heeft het beleid van de betrokken be
windsman aan een nauwgezet onder
zoek te onderwerpen.
AMSTERDAM, 27 okt. De huis-
aan-huis-inzameling voor de Tibetaanse
vluchtelingen in India heeft volgens
voorlopige cüfers 5.750.000 gulden op
gebracht.
Omgerekend per inwoner spande
de Zeeuwse gemeente Oud-Vossemeer
De kans op een kabinet van KVP
met ARP is nu geheel verkeken.
Prof. Zijlstra was de man, die naar
wetenschappelijke en bestuurlijke
kwaliteiten gemeten een pasklare
premier voor een dergelijk kabinet
geweest zou zijn. Maar bij mag niet
van zijn politieke vrienden. Iets
anders valt moeilijk op te maken uit
bet negatieve resultaat waartoe de
„oriëntering met betrekking tot ge
voelens en standpunten in zijn eigen
politieke kring' heeft geleid. Te
genstand uit de eigen partij zal
niet de enige oorzaak van de weige
ring zijn. Een minister-president
tegen wie het personeel van de Ne
derlandse Bank eigenlijk al „baas
moet zeggen is ook niet zo ideaal.
Maar de tegenstand in eigen fractie
lijkt ons wel de belangrijkste reden.
Als bet niet zo was bad dit motiel
niet genoemd hoeven te worden. Nu
dat met instemming van prof. Zijl
stra wel gedaan wordt proeft men
de ergernis waarmee de buiten
staander dit blikje achter de scher
men gegund wordt.
De ARP heeft het volste recht en
ook de plicht de heer Schmelzer
medewerking te weigeren, wanneer
zij meent dat het landsbelang zoiets
vraagt. De zaak wordt echter anders
wanneer met die weigering een
wraak wordt voltrokken aan de
KVP, die het kabinet liet vallen
Ons oordeel zou nog minder gunstig
uitvallen als bleek, dat ook onder
linge persoonlijke rivaliteit binnen
de ARP mede een oorzaak van dit
besluit is geweest. Er is helaas wel
aanleiding iets dergelijks te vrezen.
De strijd, die zich tussen de heren
Biesheuvel en Roolvink afspeelt is
bekend. Een afwijzing aan Schmel
zer door de ARP betekent tevens
een nederlaag voor de fractieleider
Roolvink, die door de hele voorge
schiedenis van de crisis been en ook
daarna nog een nauwelijks verhulde
toenaderingstactiek tot de KVP
heefl beoefend. Nu de ARP de
KVP uiteindelijk Iaat vallen als een
hete aardappel gebeurt datzelfde
eigenlijk ook met de heer Roolvink.
Het is nauwelijks denkbaar, dat hij
na die nederlaag lijsttrekker voor de
ARP wordt. De ansen van de heer
Biesheuvel moeten dus hoog worden
ADVERTENTIE
910.000; Gelderland 600.000; Nrd
Brabant 550.000; Utrecht 410.000'
Overijssel 380.000; Limburg 25.000-
Friesland 220.000; Groningen 210.000':
Zeeland 150.000; en Drenthe 140.000.
(Van onze correspondent)
GRONINGEN, 27 okt. Aandeel
houders en directie van H. E. Bodewes
Lierenfabriek te Hooge/.and hebben be
sloten de bedrijfsuitoefening, bestaan
de uit de vervaardiging van scheeps-
lieren te staken. De bedrijfssluiting
zal tot gevolg hebben dat het 60 man
tellend personeel zal worden ontslagen.
Met de werknemersorganisaties is
overleg gepleegd waarbij volledige o-
vereenstemrning is bereikt over een
afvloeiingsregeling voor het personeel.
De sluiting van het bedrijf houdt ver
band met het wegvallen van belang
rijke buitenlandse opdrachten en is
mede een gevolg van de slechte si
tuatie en vooruitzichten in de Neder
landse scheepsbouw. De lopende op
drachten zullen worden afgewerkt.
Maatregelen zijn getroffen om de on-
derhoudservice en reparaties aan ge
leverde produkten voor de toekomst
veilig te stellen.
BONG SAEN (Thailand), 27 okt
(UPI) President Johnson van de
Verenigde Staten is vandaag vanuit
Manilla aangekomen in Thailand.
Het vierde land dat Johnson op zijn
Aziatische reis bezoekt het bliksem
bezoek aan Vietnam niet meegerekend.
De president en zijn vrouw blijven
drie dagen in Thailand alvorens hun
reis door Azië af te sluiten met bezoe
ken aan Maleisië en Zuid-Korea.
Het presidentiële vliegtuig landde op
de door Amerikanen aangelegde vlieg
basis Utapao, waarna de president
per helikopter naar de badplaats Bong
Saen werd vervoerd voor besprekin
gen met de Thailandse premier Tha-
nom Kittikachorn en leden van diens
kabinet.
Premier Nguyen Cao Ky, gisteren van
de Manilla-conferentie teruggekeerd,
liet er op een vandaag gehouden pers
conferentie geen twüfel over bestaan
dat hij meer dan ooit vastberaden is,
om niet met de Vietcong te onderhan
delen, maar „tot het einde toe door
te vechten."
Iedere stap tot toenadering zou van
de communisten moeten komen
In antwoord op een vraag of er ooit
een mogelijkheid zou zijn, dat de Viet
cong na onderhandelingen tot de re
gering zou kunnen toetreden zei de
premier van Zuid-Vietnam: „Wij heb
ben herhaaldelijk laten weten, dat de
communisten voor ons onaanvaard
baar zijn. Een coalitie aangaan met
de communisten, betekent politieke
zelfmoord."
aangeslagen. Mocht de heer Schmel
zer mislukken, dan zal de demissio
naire minister van Landbouw onge
twijfeld gaan optreden als redder in
de nood.
Niet ten onrechte zullen velen
zeggen en daar hebben ze dan geen
ongelijk in. Maar die visie is het
fraaist voor degenen die de gevechten
van persoonlijke aard in de ARP
over het hoofd kunnen zien. Dat ligt
de een makkelijker dan de ander.
Ons lukt het niet zo goed.
De heer Schmelzer is nog niet
uitgepraat. Het pad dat hij nu is
ingeslagen is wel erg smal en een
mogelijkheid tot keren biedt het niet.
De enige mogelijkheid is de formatie
van een noodkabinet. dat vrijwel uit
sluitend uit KVP-bewindslieden be
staat. De heer Biesheuvel wordt wel
geraadpleegd, maar na alles wat er
gebeurd is, lijkt dat een tamelijk
zinledig eerbetoon aan de schijn van
solidariteit, die tot voor kort tussen
ARP en KVP bestond. Indien het
inderdaad mocht lukken een KVP-
noodkabinet te vormen waarin KVP-
ministers uit het kabinet-Cals op
treden, betekent dat een doorbreking
van de solidariteit van de pioeg-Cals
en tevens een demonstratie van
saamhorigheid van de KVP Die
saamhorigheid is dan wel duur ge
kocht. Het program-Cals zou moeten
worden uitgevoerd op basis van
slechts één partij en vermoedelijk
ook nog met een verzwaarde fiscale
last in de sfeer van de omzetbelas
ting. Dat is een piramide op zijn
kop. De constructie van deze figuur
is uitermate wankel en waarschijn
lijk biedt all een de gedachte, dat het
in de pa-lementaire geschiedenis nog
niet is voorgekomen, dat een interim
kabinet de laan werd uitgestuurd,
enige garantie. Helaas is zulk een
speculatie* op de rolvastheid van het
parlement niet erg betrouwbaar. Het
is evenwel de enige oplossing die de
heer Schmelzer nog overblijft. Hij
is dus nog niet aan bet eind van zijn
latijn. De vraag is alleen wat „men"
in de volkstaal van een dergelijk
politiek avontuur denkt.
De heer Westerterp zegt in het
interview, niet te hebben begrepen,
dat de motie van Schmelzer tot de
val van het kabinet zou leiden. Na
tuurlijk. politici kunnen niet alles
begrijpen. Maar heeft hij dan niet
deelgenomen aan het fractieberaad.
waarin vier van zijn collegae ver
klaarden te zullen tegenstemmen als
Cals de motie zou beschouwen als
een uiting van gebrek aan ver
trouwen? Jawel, het fractieberaad
heeft hij bijgewoond. Was hij er dan
misschien niet hij toen Cals in de
Kamer de motie als een struikelblok
aanmerkte? Ook daar was bij bij.
Joop van Tijn schreef in Vrij
Nederland de heer Westerterp een
opportunist te achten. Op dat mo
ment een voorbarig oordeel. Want
Van Tijn wist toen nog niets van de
spijtbetuigingen en had het inter
view in De Volkskrant nog niet
kunnen lezen.
Statical
Q,
c
a
Den Helder
zwaar
bewolkt
13
7
0
Ypenburg
zwaar
bewolkt
11
6
0.3
Vlissingen
zwaar
bewolkt
12
8
1
Eelde
mist
10
5
0
De Bilt
geheei
bewolkt
11
5
0.1
Twente
zwaar
bewolkt
12
-0
0
Eindhoven
geheel
bewolkt
12
5
0
Beek
geheeJ
bewolkt
10
4
0
Stockholm
zwaar
bewolkt
6
-3
0
Oslo
regen
4
2
0
Kopenhagen half bewolkt
X
7
1
Londen
geheel
bewolkt
11
6
0
Amsterdam
zwaar
bewolkt
12
5
0
Brussel
geheel
bewolkt
13
6
0
Luxemburg
zwaar
bewolkt
7
4
0.2
Parijs
zwaar
bewolkt
12
4
0.1
Nice
licht bewolkt
19
10
0
Berlijn
geheel
bewolki
10
7
0.1
Frankfort
regen
9
8
0.7
München
regen
12
6
26
Zürich
regen
13
5
8
Gtenève
regen
13
6
37
Locarno
zwaar
bewolkt
14
8
34
Wenen
mist
16
9
3
Innsbruck
regen
18
7
23
Rome
zwaar
bewolkt
23
17
3
Madrid
onbewolkt
14
2
0
Mallorca
zwaar
bewolkt
22
14
0
