Italiaanse communisten
voorstanders van dialoog
Samenwerking met katholieken hun wens
i uk n
I y
I
Grootscheeps onderzoek
wapensmokkel Nigeria
NAVO-Raad naar Brussel
Vrijmoedig
commentaar
PARTIJ VIL UIT ISOLEMENT
MINI-CAPSULE
Amerika lanceert
communicatie
satelliet
Na ongeluk vanaf Zestienhoven
opgestegen Italiaans vliegtuig
Russen bewaren
het stilzwijgen
rond Loena-12
nieuwe dag
WESTAFRIKAANSE SAMENWERKING
DEFINITIEF BESLUIT GEVALLEN
DONDERDAG 27 OKTOBER 1966
7
Dit is een volledig ruimtelabora
torium in mini-formaat, dat zich
zelf helemaal alleen kan bedrui
pen als het geland is op een
andere planeet. De capsule is
ontwikkeld in samenwerking tus-
Sen Philco en Ford in Amerika en
heeft als naam gekregen Auto
matisch Biologisch Laboratorium.
^Ün taak is op de bodem van de
Planeet stoffen te onderzoeken en
de waarnemingen door te seinen
^aar de aarde. Men verwacht op
die manier te kunnen nagaan of
®r levende organismen zijn op de
betrokken planeet De proef-
aeming zal wel op Mars gaan ge
beuren. De foto's laten van boven
oaar onder zien: de landing, het
'tslaan van de poten, het oprich-
o van de antenne en het seinen
naar de aarde.
Discussie
Documentatie
Oud verlangen
PALMIRO TOGLIATTI
geen isolement
Paus ontvangt Monnet
Vingers aangezet
(Van een medewerker)
De hierbij afgedrukte foto's zijn genomen van een hoogte van enkele
honderden kilomters boven de aarde. Het was de bemanning van de
Gemini-11, die voor deze uiterste scherpe beelden zorgde. Wanneer
men de duidelijkheid van de weergegeven objecten bekijkt, kan men
nauwelijks geloven dat het hier opnamen vanuit een ruimtevaartuig
betreft. De Gemini-11 werd op 12 september, na twee maal uitstel,
gelanceerd. Aan boord bevonden zich toen de Amerikaanse astro
nauten Conrad en Richard F. Gordon. Op een hoogte van achthon
derd kilometer maakte Gordon een cerie opnamen, terwijl hij gedeelte
lijk buitenboord hing. De foto's zijn in werkelijkheid kleurenopnamen.
Alle ruimtevaarders hebben hun verrukking uitgesproken over het
kleurrijke beeld dat men vanuit een ruimtevaartuig heeft op de aarde.
Vooral het blauw van de zee en de okerkleur van de woestij
nen zijn zeer duidelijk te zien. Dit opent ook nieuwe perspectieven
voor de cartografie. Wellicht verschijnen er binnenkort atlassen, die
in plaats van getekende kaarten, foto's bevatten, genomen vanuit de
ruimte, waarop nog duidelijker de hele geografische Igiging van
bepaalde gebieden staat aangegeven. De getekende kaartjes maken
duidelijk waar de gefotografeerde gebieden precies liggen.
(Van onze correspondent)
ROME, oktober
DE OOSTENRIJKSE katholieke ver
eniging „Paulus-Gesellschaft", die in
Salzburg en in Beieren ontmoetingen
heeft georganiseerd tussen vooraan
staande theologen en communistische
filosofen, ook van achter het IJzeren
Gordijn, probeert thans dergelijke
dialogen ook in Italië tot stand te
brengen. Zij wil hiervoor belangstelling
wekken bij de vrienden van Giorgio La
Pira in Florence, die in de laatste ja
ren herhaaldelijk voor een dialoog tus
sen katholieken en communisten heb
ben gepleit.
Hiervoor interesseren zich in Italië
Inderdaad verschillende kleine groepen
van progressieve katholieken die rond
tijdschriften als „Testimonianze", ,,11
Gallo", „Dialogo", enzovoorts, 'n zekere
activiteit ontplooien. Van een werkelij
ke dialoog tussen katholieken en com
munisten in Italië kan echter nauwe
lijks gesproken worden. Wel streeft
de communistische partij hardnekkig
naar meer contact en nauwere samen
werking met de katholieke arbeiders
massa's en de linkse katholieke intel
lectuelen.
Het gehele werk van paus Joannes
XXIII en het Concilie hebben ook in
Italië de Interesse voor de „dialoog"
verdiept. Zeker, kardinaal Ottaviani
heeft in augustus 1965 verklaard dat
het decreet van Paus Pius XII van
juli 1949 waarin het katholieken verbo
den werd het communisme te steunen,
nog steeds van kracht is. En ook heeft
Paus Paulus VI het communisme de
laatste jaren herhaaldelijk veroor
deeld. De kerkelijke autoriteiten in Ita
lië zijn echter voorzichtiger geworden
in hun rechtstreekse uitlatingen over
de politieke kwesties van Italië.
ER IS WELISWAAR geen dialoog tus
sen katholieken en communisten ont
staan, maar wel een diepgaande en
vermoedelijk zich steeds meer uitbrei
dende discussie over de vraag of een
dialoog mogelijk is. Het is een zeer
interessante gedachtenwisseling, die
Iaat zien dat ook in Italië iets in be
weging is gekomen. Dit raakt niet al
leen de katholieke wereld in het wes
ten: de katholieken in Oost-Europa vol
gen met de grootste Interesse de ver
klaringen over en weer, omdat een
veranderde positie van de Italiaanse
communisten ook uitwerking kan heb
ben op de houding van de Oosteurope-
se communisten tegenover de Kerk.
Dat hopen ze tenminste.
Het begon eigenlijk met de publika-
tle van „II dialogo alla prova" (Flo
rence 1964), uitgegeven door de katho
liek Mario Gozzini, waarin opstellen
van zowel katholieke als communisti
sche zijde zijn opgenomen. De zeer
lezenswaardige inleiding van Gozzini
stelt het probleem meteen helder,
maar op een onjuiste filosofische ba
sis. Gozzini maakt een scherpe schei
ding tussen de religieus-wijsgerige as
pecten en de politieke aspecten. Daar
mee weerspiegelt het boek de idea
listische en irreële geest van de vrien
denkring van La Pira, waaruit het
boek voortkwam.
Gozzini houdt zich niet met politiek
bezig. Hij acht een politieke samen
werking tussen katholieken en commu
nisten nu niet mogelijk. Voor de com
munistische auteurs van het boek,
waaronder zo bekende namen als Lom-
bardo-Radice, Gruppi en Di Marco, is
deze scheiding tussen wijsbegeerte en
politiek onmogelijk. Het marxisme-le-
ninisme is nu eenmaal ideologie èn
praktijk, wijsbegeerte èn politieke ac
tie.
Er kwam natuurlijk ook verzet van
de kant van de harde en onverzet
telijke anti-communisten. Zo acht de
oud-communist Giuseppe Quarta in zijn
boek „Per un dialogo senza equivoci"
(voor een dialoog die niet misleidt),
een dialoog praktisch uitgesloten, om
de bekende redenen. Alleen een apos
tolisch gesprek van man tot man lijkt
hem mogelijk.
BELANGRIJKER ZIJN twee zeer re
cente boeken van zeer competente au
teurs: Pater Giuseppe De Rosa S.J.
heeft zijn artikelen over deze proble
matiek uit de „Cilta cattolica" uit
gegeven onder de titel „Cattolici e
comunisti". Hierin vindt men niet al
leen een zeer waardevolle documenta
tie over de gehele discussie aan
beide kanten maar ook een intelligente
differentiatie. Dit maakt het begrijpe
lijk dat hij meteen zowel van rechts
als van links werd aangevallen.
De Rosa acht discussie en confronta
tie tussen katholieke en communisti
sche „gelovigen" mogelijk, een dialoog
niet, of nog niet, indien dialoog al
thans een existentiële ontmoeting be
treft. Voor hem is de communist nog
te zeer gebonden aan een collectief
systeem en geen vrije partner voor
een dialoog.
Dit is waar, maar het lijkt toch iets
abstracts. Kan de onvrije partner niet
in een gesprek geleidelijk vrij ge
maakt worden, zodat een dialoog ten
minste op gang gebracht kan worden?
Blijft De Rosa niet een beetje te veel
op het abstract-wijsgerige vlak staan?
Hoewel Giulio Girardi in wezen tot
hetzelfde resultaat komt, pakt hij de
kwestie met een grotere „bewogen
heid" aan in zijn boek „Marxismo en
christianisimo (Assisi 1966). Girardi
geldt als een van de beste kenners
van de materie in Italië. Zijn boek
wordt speciaal aanbevolen (in een in
leiding) door kardinaal König, de voor
zitter van het Vaticaanse secretariaat
voor de ongelovigen dat tijdens het Con
cilie werd opgericht.
Girardi komt na een scherpe verge
lijking van het marxistische en het
christelijke humanisme tot de conclu
sie, dat de marxisten het oorspronkelij.
ke humanisme van Marx in een tota
liter systeem hebben doen verstarren.
„Er is een marxisme, open voor de
dialoog, het marxisme van de mensen,
en er is een marxisme, dat zich af
sluit tegen een dialoog, het marxisme
van de instellingen. Het is onze hoop
en de hoop van de wereld dat in deze
dramatische spanning tussen de mens
en de instelling de uiteindelijke over
winning wordt behaald door de mens."
De Italiaanse katholieken worstelen
dus intensief met deze vraag. Niet
.m nder de communisten, die een groot
politiek belang hebben bij de dialoog
omdat zij door de samenwerking van
katholieken en socialisten geïsoleerd
dreigen te worden. Hun oproepen aan
het adres van de katholieken nemen
voortdurend toe. Zij zijn er vast van
overtuigd, zo zeggen zij, dat een goede
samenwerking tussen communisten en
„progressieve" katholieken voor de
toekomst van Italië uiterst nuttig zou
zijn.
HET ITALIAANSE communisme heeft
reeds veel vroeger dan andere commu
nistische partijen erkend, dat het tot
een compromis met de katholieken
moest zien te komen. De stichter van
de Italiaanse communistische partij en
haar grootste denker, Gramsci, zei
reeds in 1920 dat de „arbeidersstaat"
in Italië tot een „systeem van even
wicht" met de Kerk moest komen. To-
gliatti zag deze noodzaak na 1945 nog
veel sterker. Hij stemde in 1947 vóór
de grondwet waarin de Lateraanse
verdragen met het Vatikaan werden er
kend wat de socialisten hem van
daag nog niet kunnen vergeven en
steeds meer werd deze lijn uitgewerkt.
Niet toevallig publiceerde de commu
nistische partij juist nu twee redevoe-
ri"gen van Togliatti uit de jaren 1954
en 1963, onder de titel „Comunsti e
cattolici". De eerste rede behandelt het
thema: „Vóór een akkoord tussen ka
tholieken en communisten om de men
selijke cultuur te redden"; de tweede
heet: „Hei lot van de mens."
Op zichzelf achten de Italiaanse com
munisten zo-is uit deze teksten blijkt,
een di loog over de wereldbeschouwéüj -
ke fundamenten onmogelijk. Wel me
nen zij dat katholieken en communis
ten praktisch gemeenschappelijk poli
tiek kunnen bedrijven.
Togliatti gaat in zijn memorandum
van Jalta uit het jaar 1964, geschreven
vlak voor zijn dood, nog verder. De
sindsdien veel en meestal onvolledig
geciteerde passage uit zijn politieke
testament luidt als volgt: „De oude
atheïstische propaganda is zinloos. Het
eigenlijke probleem van het godsdien
stige bewustzijn, van zijn inhoud en
zijn wortels in de massa's, de wijze
hoe het moet worden overwonnen,
moet op een andere wijze worden ge
steld dan vroeger als wij de katholieke
massa's willen bereiken en door hen
begrepen willen worden. Anders zou
de hand, die wij de katholieken toeste
ken, slechts als een tactische zet en
bijna als huichelarij opgevat kunnen
worden."
Togliatti wil de katholieken nu eerlijk
en oprecht de hand toesteken en hen
niet vanuit een oud atheïsme bestrijden
alleen zó kan het godsdienstige be
wustzijn overwonnen worden! Er ont
staat op deze wijze een innerlijke te
genstrijdigheid, die echter, tezamen
met een reeks andere revisionistische
gedachten, een zekere dynamiek in de
partij doet ontstaan, zodat velen in
Italië spreken van een ideologische cri
sis in de communistische partij. En
waar het heen gaat is op dit moment
moeilijk te voorspellen.
KAAP KENNEDY. 27 okt. (Reuter)
Van Kaap Kennedy is gisteravond
de communicatiesatelliet „Early Bird-
2" gelanceerd. De satelliet moet het
gebied van de Stille Zuidzee betrekken
in een wereldomspannend commercieel
verbindingsnet.
De satelliet werd de ruimte in ge
schoten met behulp van een drietraps
Delta-raket. Een half uur na de lan
cering bevond Early Bird 2 zich in een
voorlopige baan om de aarde, waarvan
het verst verwijderde punt op 36.800
km van de aarde lag. Officieel zal de
satelliet in januari in bedrijf worden
gesteld.
De nieuwe satelliet en zijn voorgan
ger Early Bird-1 zijn eigendom van het
internationale consortium voor telever-
bindingen per satelliet (Comsat), waar
bij 54 landen zijn aangesloten. Early
Bird-1, die op 6 april 1965 werd ge
lanceerd, heeft sindsdien als relaissta
tion gefungeerd voor televisieuitzendin
gen en telfoongesprekken tussen Noord-
Amerika en Europa. Early Bird-2 (ook
wel Pacific Star genoemd), heeft een
kracht en reikwijdte, die tweemaal zo
froot is als die van zijn voorganger.
ijn capaciteit 240 telefoongesprek
ken is echter gelijk aan die van
Bird-1. De nieuwe satelliet weegt 87
kg.
VATICAANSTAD, 27 okt. (AFP)
De Paus heeft Jean Monnet, voorzit
ter van het actiecomité voor de Ver
enigde Staten van Europa, in audiën
tie ontvangen.
LAGOS (Nigeria), 27 okt. (UPI)
De veiligheidspolitie van drie West-
afrikaanse staten is vandaag begon
nen met het uiteenrafelen van een
groot wapensmokkelcomplot waarbij
volgens officiële woordvoerders hoog
geplaatste Nigeriaanse ambtenaren en
een bekende Nigeriaanse dichter zijn
betrokken.
De wapens zeven ton machinege
weren van Amerikaanse en Britse ma
kelij werden elf dagen geleden ge
vonden in het wrak van een neerge
storte Italiaanse DC-4, in het noorden
van de Kameroen. Het vliegtuig, dat
vanaf het vliegveld Zestienhoven in Ne
derland opsteeg met als doel Engeland,
zette kort na de start koers naar Pal-
ma de Mallorca. De piloot deelde dit
mee aan de radiotoren. Dit was het
laatste wat van het vliegtuig werd ge-
hoord'of gezien voordat het als wrakE
werd gevonden.
De onderzoekingen die daarna zijn
ingesteld en waarbij ook Nederland
was betrokken, wezen uit dat de wa
pens door Nigerianen in Europa wa
ren verkregen. Men gaat nu na of dit
in genève gebeurd kan zijn. De Nige
riaanse politie wil momenteel de na
men van de ambtenaren en van de
dichter, die bij de zaak betrokken zijn,
nog niet bekend maken. Wel werd
meegedeeld, dat een van de verdach
ten kort geleden een bezoek aan de
Zwitserse stad Genève heeft gebracht
en aan Fort Lamy in de Afrikaanse
staat Tsjaad. Dit in verband met de
wapensmokkel.
Leden van de Nigeriaanse veilig
heidsdienst bestuderen op het ogen
blik de wrakstukken van het vliegtuig
in samenwerking met de politie van
de Kameroen, aldus officiële woord
voerders. Bovendien gaan zij berich
ten na, dat een verbannen Nigeriaan
in het bezit zou zijn van een koffertje
met veel, zo niet alle gegevens over
het complot.
Intussen is in Lagos bekendgewor-
den dat de Amerikaanse bemanning
van de DC-4 in staat van beschuldi
ging is gesteld voor het overtreden va,n
verscheidene luchtvaartwetten en vrij
dag voor de rechtbank zal verschijnen.
HONGKONG, 27 okt. (Reuter)
China maakt aanspraak op een me
dische topprestatie door chirurgen in
Sjanghai. Deze zouden erin geslaagd
zijn volkomen van de hand geschei
den vingers weer aan de hand te
hechten, en ook de ragfüne bloedva
ten in de vingers met elfcaar te ver
binden.
(Van onze correspondent)
PARIJS, 27 okt. In een gister
middag gehouden zitting van de
Noord-Atlantische Raad is dan einde
lijk het definitieve besluit gevallen:
de raad, die daar sinds 1952 geves
tigd is, zal Parijs verlaten en zich
gaan vestigen te Brussel, daarbij
dankbaar ingaand op een door de Bel
gische regering gedaan aanbod. In de
desbetreffende resolutie motiveert de
raad haar beslissing met de overwe
ging dat het goed functioneren van
het Verbond vereist dat de Raad in
de nabijheid van de hoofdkwartieren
gevestigd is.
Over het tot stand komen van de
beslissing vernamen wij o.a. de vol
gende bijzonderheden: Canada en De
nemarken hadden zich bereid ver
klaard hun aanvankelijke bezwaren te-
fen het weghalen van de Raad uit
'arijs, indien eventuele Franse gevoe
ligheden moesten ontzien worden, on
dergeschikt te maken aan de bondge
nootschappelijke saamhorigheid. Por
tugal verklaarde dat indien Frankrijk
met de verhuizing akkoord ging Por
tugal dat eveneens deed.
Van Frankrijk was er al sinds de
ministersbijeenkomst van Brussel,
jongstleden zomer, een officiële ver
klaring, die erop neerkwam dat Frank
rijk zich zonder bezwaren te maken
zou aansluiten bij hetgeen de overige
bondgenoten zouden beslissen. Giste
ren herinnerde de Franse vertegen
woordiger in de Raad er nogmaals
aan dat Frankrijk zich weliswaar had
teruggetrokken uit de militaire orga
nen van het bondgenootschap, maai
niet uit het bondgenootschap zelf en
dat het dus ook in de Raad bleef.
Frankrijk zou derhalve met de Raad
mee naar Brussel gaan.
Met nuances en op verschillende
toonaarden hebben de woordvoerders
van de onderscheiden permanente ver
tegenwoordigingen nog eens betoogd
dat de beslissing genomen was onder
betreurde dwang van de omstandighe
den en vooral niet uitgelegd moest
worden als een onheus gebaar jegens
Frankrijk. Vooral de Amerikaanse en
Turkse woordvoerders brachten uit
voerig dank voor de zo lange jaren
door Frankrijk
I. En
geboden hartelijke
gastvrijheid. En algemeen ook toonde
men, zoals het hoort, grote ingeno
menheid met de nu door België aan
geboden gastvrijheid.
Wanneer de ministers van de bond
genootschappelijke landen op 15, 16 en
eventueel nog 17 december a.s., waar
schijnlijk voor de laatste maal, in Pa
rijs hun jaarlijkse grote bijeenkomst
houden, zullen zij tot de nodige uit
voeringsmaatregelen moeten besluiten
voor ae gisteren genomen beslissing.
De secretaris-generaal van de Raad
zal daartoe plannen en voorstellen ont
werpen. Tot dusverre is echter van
Belgische zijde, naar men ons verze
kerde, voor de huisvesting van de
Raad te Brussel nog geen serieus con
creet voorstel gedaan. Ook is er nog
geen ernstig onderzoek ingesteld naar
ae diverse te Brussel bestaande m>r
gelijkheden. Men hoeft echter in het
geval van de Raadsverhuizing niet
overhaast te werk te gaan, omdat
men anders dan met SHAPE of AF-
CENT het geval was, niet door Frank
rijk aan een termijn is gebonden.
Ruimtefoto in plaats van kaart
President Johnson heeft gisteren
tijdens zijn bliksembezoek aan Zuid-
Vietnam geen belangrijke verklaring
afgelegd en de zevenlandenconferen-
tie in Manilla beeft geen opzienba
rend nieuw initiatief opgeleverd voor
de vrede in Vietnam. De slotverkla
ring van Manilla vertoont grote over
eenkomst met de verklaring van de
Amerikaanse ambassadeur bij de
Verenigde Naties, Arthur J. Gold
berg van 22 september voor de Alge
mene Vergadering. Dat was de jong
ste officiële uiteenzetting van bet
Amerikaanse standpunt in de Viet
namese kwestie. Nieuw is nu alleen,
dat de Amerikanen en hup bondge
noten een tijdslimiet van zes maan
den stellen voor terugtrekking van
bun strijdkrachten als de communis
ten bun agressie sterk verminderen
en de infiltranten teruggetrokken
worden naar Noord-Vietnam.
Dinsdag schreef de New York
Times nog in een hoofdartikel, dat
de conferentie van Manilla niets
opgeleverd zou hebben als de deel
nemers zich zouden beperken tot
een herhaling van bet bekende
standpunt. Het was een herhaling
van bet bekende standpunt, behou
dens de termijn van een half jaar.
De New York Times had gepleit
voor de aankondiging van een
nieuwe pauze in de bombardemen
ten als een dramatisch vredesgebaar.
Maar Johnson ging deze week, in
een verklaring bij zijn vertrek uit
Australië, niet verder dan de ver
zekering dat Amerika de bombar
dementen zou staken en met de
terugtrekking van zijn troepen zou
beginnen „als de andere partij ons
vertelt, wat zij bereid is te doen
als een stap naar de vrede in Viet
nam' Onder de deelnemers aan de
conferentie van Manilla waren
„havikenof onverzoenfijken, afs
Thailand en Zuid-Korea. en
„duiven", als Nieuw-Zeeland en de
Philippijnen. Amerika nam een tus
senpositie in. De „haviken" hebben
kennelijk de meeste invloed gehad
op de formulering van de slotverkla
ring.
Johnson beeft met zijn deelname
aan de zevenlandenconferentie de
internationalisering van de strijd
tegen de communisten in Vietnam
willen accentueren. Maar na en
naast de noodzakelijke oorlogsinspan
ning moet vooral ook het vredes-
streven geïnternationaliseerd worden
en dat is in Manilla onvoldoende
gebleken. Er zijn aanwijzingen dat
Moskou op bet ogenblik wellicht
druk zou willen uitoefenen op Hanoi
als de Amerikanen de bombarde
menten zouden staken. Een pauze
zou nu meer effect kunnen hebben
dan de vorige maal. Het Pentagon
betoogt, dat de bombardementen
noodzakelijk zijn voor het afremmen
van de bevoorrading met wapens
en munitie voor de Vietcong. Maar
de diplomatieke overwegingen moet
men toch zwaarder laten wegen dan
de militaire. In Manilla is nu ook
de oproep genegeerd de bombarde
menten te staken die maandag in
New Delhi gelanceerd was door de
regeringsleiders van India, Joegosla
vië en Egypte, die men de Grote
Drie van de Derde Wereld zou
kunnen noemen. Toch zouden deze
niet-gebonden staten misschien nog
eens kunnen bemiddelen.
(Van onze ruimtemedewerker)
AMSTERDAM, 27 okt. Nog steeds
bewaren de Russen het stilzwijgen over
de aard van de onderzoekingen die
worden verricht door de ongeveer 250
kilogram wegende instrumentencapsu
le van hun Loena-12. Aangenomen
wordt echter dat het toestel gedurende
zes tot acht weken allerlei gegevens
over de maan en zijn naaste omgeving
naar de aarde overseint en dat er
t.v.-opnamen zullen worden gemaakt.
Ruslands eerste maansatelliet, de
Loena-10, had vrijwel zeker geen came
ra s aan boord, maar zijn opvolger de
Loena-li beschikte daarentegen wel
over apparatuur voor het maken en
overseinen van t.v.-opnamen. De beel
den waren waarschijnlijk zoveel slech
ter dan die van de kort tevoren ge
lanceerde Amerikaanse Lunar Orbiter-
L dat Moskou het maar beter oordeel
de ze niet (ter vergelijking) vrij to
geven.
De Amerikanen zijn er inmiddels in
geslaagd de twee op vloeibare water
stof werkende motoren in de bovenste
trap van een Atlas-Centaur-raket
de eigenlijke Centaur dus voor een
tweede maal in bedrijf te stellen. Dat
gebeurde in een zogenaamde „par-
keer-baan" om de aarde, op een hoog
te van circa 180 km. Tot dusver had
den Atlas-Centaur lanceringen al
tijd recht toe recht aan plaats gevon
den.
In de wintermaanden zullen dergelij
ke rechtstreekse lanceringen echter
minder wenselijk zijn, omdat de Sur
veyors gedurende die periode op het
maanoppervlak zuilen worden gecon
fronteerd met omstandigheden die on
gunstig zijn voor het nemen van goede
foto's (lichtcondities). Dit euvel kan
alleen maar worden voorkomen door
de Surveyor in de neus van een Cen
taur-raket eerst in een lage baan om
de aarde te brengen en de raketmo
toren pas na ongeveer een half uur
te herstarten als de onderlinge posi
tie van maan en aarde gunstig is.
