grote behoefte aan kapitaalgoederen
Tactiek blijft gericht op groei van communisme
i
Linkse
zoekt
oppositie
eenheid
Tweehonderd Portugezen
eisen ontslag Salazar
Dit is helemaal geen gelukkig r
Britse artsen ontevreden
m
POLITIEK IN FRANKRIJK
Russische internationale handel
Samengaan met communisten
Londense brief
Exposities
Jacht op folders
China achteruit
Betalingsunie
MARKTEN
Graanmarkt A'dam
„Wereldvrede"
Cacao
r
ZATERDAG 12 NOVEMBER 1966
Eerste Nederlandse sneltreinlocomotief uit 1908.
PREMIER KOSYGIN
van de Sovjet-Unie.
«?SSR H
hoo'alI?t'sche
LISSABON, 12 nov. Twee
honderd tegenstanders van de
Portugese premier, dr. De Olivei-
ra Salazar, hebben (zoals ge
meld) aan president Tomas een
petitie gezonden, waarin zij hem
vragen Salazar van zijn functie
te ontheffen en het parlement te
ontbinden.
PREMIER SALAZAR
felle kritiek
jet-Unie opent haar markt
voor de westerse landen
^an onze speciale verslaggever)
T,., MOSKOU, november
?'nnof me* e^oel om na"
te economie te versterken oriën-
tio'
te
j
Sot;/ f internationale handel van de
Op iet"Onie zich in toenemende mate
ae kapitalistische landen. Vooral in
ges aankopen van kapitaalgoederen,
sie_ec'aliseerde fabrieken en preci-
en~aPPa-ratuur, licenties en patenten
kQn -fizondere gebruiksgoederen ste-
(je Oe Russen grote bedragen in har
vesters e valuta.
Vit ?^d.ercJeTl ondernemingen uit ,,ka-
eon tische" landen voeren een felle
cffrrentiestrijd om deze nieuwe
in t Moskou heeft zich bepaald niet
Op spannen om speciale produkten
te» wereldmarkt te vinden. De wes-
Do Se zakenlieden verdringen elkaar
1 °r het Russische ministerie van Bui-
ian Handel, het kanaal waar-
tf Ss alle handel met den vreemde
'gewikkeld wordt.
l!r.i gens westerse handelskringen in
T)p OU hebben de forse graanaanko-
het dollarbudget voor diit jaar da-
s aangevreten, hetgeen een zekere
erugsiag heeft op de handel in an-
®re goederen, in verband met het
•Venwicht tussen in- en uitvoer.
1"Japan ligt in de voorste gelederen
♦!j de strijd om de Russische markt,
jd Moskou hebben 23 Japanse onder-
ïdhungen een eigen kantoor geves-
'Sd. Zij zijn voortdurend in het offen»
ï'ef. Japan hoopt vooral mee te kun-
j!fn profiteren van de rijkdommen, die
J1 het aangrenzende Siberië zon bloot-
Ielegd. Geen land ter wereld is zo
p^®d in Moskou vertegenwoordigd. Ita-
West-Duitsland, Engeland, Frank-
5», Oostenrijk en onder meer Zwe
pen hebben de afgelopen jaren de
aanheisrelaties met de Sovjet-Unie
Veneens aanzienlijk strakker aange-
tokken. Met uitzondering van enkele
Rusland gespecialiseerde onderne-
ningen houdt Nederland zich nog op
Jf? achtergrond, al zijn ook van rege-
Jhgszijde de laatste tijd enkele stap-
n ondernomen.
Een duidelijke aanwijzing van de ge
raden, waarop de Sovjet-Unie nog
achterstand heeft, die zij snel wil
'nhalen, vormen de grote internatio-
industriële tentoonstellingen, die
ï?egeld in Moskou gehouden worden.
"Ue thema's van deze tentoonstellin-
worden bepaald door de behoefte
rtan onze markt", zei mij vice-presi-
"=ht Ju. K. Prikhodov van de Russi-
R, Kamer van Koophandel voor het
gphenland. Hij deelde mee, dat vol-
Ve? £°.oriaar een tentoonstelling van
p^Pnkkingsmateriaal en -apparatuur
Behn. ri laai tfi! -i
«i da?6" zaE worhen en dat voor later
laar een grote expositie van
Voert en apparaten die in de
ril-..?,?, ndustrie gebruikt worden, ge-
«01 1S' U september loopt in Mos-
hw een internationale tentoonstelling
'et als hoofdthema de automatisering
mn administraties. Rusland heeft de
ljuchten al geplukt van een tentoon-
j.®Uin.g van landbouwmachines eerder
jaar en van daarvoor gehouden
^Posities op het gebied van onder
neer chemie, wegtransport en com-
«•uctiebouw. Naast deze keten van
v'hvangrijke expo's loopt een serie
tari internationale congressen en ten-
*0r>stellingen op wat kleinere schaal,
a.s het kristallografie- en het mi-
jN-biologiecongres, die deze zomer in
s.°pkou plaatsvinden, en de tentoon-
V6"ing voor apparatuur voor pluim-
v&bedrijven in Kiev.
h an de Russische premier Alexei
tj'sygin persoonlijk is het idee uitge-
tf'an om deze tentoonstellingen op een
g^gelpk grote schaal te organiseren,
vj Worden -ook door de exposanten
k Uiterst belangrijk genoemd als ce-n-
k'om de internationale handel te sti-
VjJ'eren, vooral ook omdat hier de
Rlieden uit de Russische bedrijven
t.cu persoonlijk op de hoogte kunnen
v®'len van de economiscse verwor-
v Uheden in het buitenland. Voor de
^f'sterse verkopers zijn de exposities
hwn'»e mogelijkheid om rechtstreeks
h,®' hun afnemers in contact te ko-
v®11 en hun wensen te leren kennen.
Via de handel zelf loopt uitsluitend
de staatshandelsoirganisaties.
hpUemier Kosygin laat geen geleden-
VfWr'Hnerapn nm nn pun nffiriplp
JS I
tr0v\ Gen hoed diep over de ogen ge-
C ^Ken een paar uur over een ten-
b^-jJ^ellingsterrein te zwerven. De
van Moskou toont eveneens
levendige belangstelling voor deze
internationale exposities waar zij wes
terse produkten kunnen bekijken. De
Moskovieten openen dan een jacht op
kleurige folders en prospectussen, zo
dat menig exposant halverwege de
tentoonstelling voor zijn werkelijke
klanten nieuw reclamemateriaal moet
laten overvliegen. „Heel Moskou"
sprak van de Britse industriële expo
sitie, die van de zomer daar gehouden
is. Mogen al deze kijkers voor de in
dividuele exposanten niet interessant
zijn, de invloed van deze Engeland-
promoties mag niet onderschat wor
den.
..Wij ontwikkelen onze handel niet
in een bepaalde richting, maar met
alle landen, waarbij dat winstgevend
is", aldus SHRDLUETAOINCSHRDLU
alle landen, waarbij dat winstgevend
is", aldus vice-president Prikhodov
van de Russische Kamer van Koop
handel. ,,Wij voeren niet de politiek
van bepaalde landen, die de handel
met een bepaald deel van de wereld
speciaal willen bevorderen", voegt hij
eraan toe. In goed ingevoerde han
delskringen in Moskou verluidt, dat
wanneer een „kapitalistische" onder
neming een aanbod doet eerst steeds
nagegaan wordt of het produkt in
kwestie niet in Rusland zelf of in een
van de satellietlanden wordt ge
maakt. Wanneer dit niet het geval is
worden concurrerende offertes aange
vraagd waarna de gunstigste „kapita
listische" aanbieding wordt uitgeko
zen.
Uit bygaande staat blijkt, dat de
Russische buitenlandse handel zich
vorig jaar nog voor 68,6 percent bin
nen de socialistische wereld afspeelde.
Ruim 12 percent van het handelsvo
lume vindt plaats met de ontwikke
lingslanden en bijna 20 percent met
hooggeïndustrialiseerde kapitalistische
landen.
Dat politieke motieven een sterke
rol spelen bij de handelsstromen van
en naar Rusland spreekt duidelijk uit
het geval Rood-China. Het ideologi
sche conflict tussen beide landen heeft
ae handel doen ineenschrompelen van
nog 21.5 percent van het totaal in 1955
tot 4,2 percent in 1963 en minder dan
drie percent in 1964. Omdat de Chi
nese industrie voor een deel met Rus
sische uitrustingen is opgezet is een
zekere uitwisseling van waren nood
zakelijk, alleen al op hel gebied van
nieuwe onderdelen.
Andere aanwijzingen vormen Cuba
en Noord-Vietnam. De handel met Cu
ba maakt circa vier percent uit van
de totale Russische handel en is
hiermee groter dan die met het buur
land Finland of met Rood-China. Op
Cuba en in NQord-Vietnam zullen Rus
land en andere Oostbloklanden elektri
sche centrales, waterkrachtstations en
verschillende andere bedrijven bou
wen. In Noord-Vietnam heeft Rusland
een superfosfaatfabriek gebouwd, het
grootste chemische bedrijf van Zuid-
oost-Azië. Roemenië bouwde in Noord-
Vietnam een cementfabriek. Ter on
dersteuning van de Noordvietnamese
economie nemen de Oosteuropese lan
den produkten van Noord-Vietnam af.
Zo lagen van de zomer in Tsjechoslo-
waakse winkels Noordvietnamese
rubberen strandslïppers te koop.
Ik constateerde, dat ze wellicht wat
zwaar van gewicht, maar goed van
kwaliteit waren.
De handel tussen Rusland en de so
cialistische landen is van 1958 tot 1965
met 74 percent toegenomen. Deze
groei blijft achter bij de totale toene
ming van de Russische internationa
le handel, die 88 percent bedroeg in
die periode. Het aandeel in de totale
omzet is gedaald van bijna 74 percent
in 1958 tot de genoemde 68,6 percent
in 1965. De landen, die zich verenigd
hebben in de Raad voor Wederzijdse
Ecónomische Hulp, zagen binnen het
socialistische raam hun handel met
Rusland aanzienlijk sneller toenemen.
De handel tussen deze Comecon
met een dosis goede wil vergelijk
baar met de Westeuropese Euro-
markt en de Sovjet-Unie nam in
de afgelopen 7 jaar met omstreeks
108 percent toe. Binnen het Comecon-
raam is de positie van Oost-Duitsland,
Ruslands belangrijkste afzonderlij
ke handelspartner, relatief verzwakt
1958
31,1
15.5
15.6
Totaal;
fxPort
IJbPort
Socialistische
Cnm Janden 23
£v. 1»°» 16.8
°ntwikkelings-
Ranitau».- Janden 3,2
Jisefrl n,dustl"Ja-
U'est.-jr de landen 48
JaPan)0pa' ltalië
in pet. van
totaal
100
73,9)
54)
18.6)
11,25)
10,3)
15,8)
1965
58,4
29,6
28,8
40
35
9,6
7,04
7,1
11,2
in pet van
totaal
100
(68.6)
(59,9)
(16,2)
(12)
(12,2)
(19,2)
groei van
1958-1965
in pereenten
88
91
85
74
108,3
65,5
101,1
121,8
133
baarbij
1 roebel 4 gulden.
van 18,6 percent van het totaal in
1958 tot 16,2 percent in 1965. De han-
delsgroei met de DDR bedroeg slechts
65,5 percent, aanzienlijk minder dan
de totale groei binnen de Comecon-,
waartoe ook nog Roemenië, Honga
rije, Tsjecho-Slowakije, Polen en Bul
garije behoren. Binnen de Comecon
zijn dit jaar voor het eerst langlopen
de overeenkomsten over een perio
de van vijf jaar afgesloten voor
goederenleveranties.
Een groot project, dat in Comecon-
verband gerealiseerd wordt, is onder
meer de tweede thermo-elektrische
centrale Maritssa Vostock II in Bul
garije, die een capaciteit krijgt van
600.000 kilowatt. Daarvoor zal Rus
land de uitrustingen leveren. Daar
naast helpt de Sovjet-Unie met de
constructie van een reeks andere be
drijven in Bulgarije. Roemenië en Joe-
go-Slavië bouwen aan de Donau bij
de IJzeren Poort een groot water
kracht-systeem, waaraan Rusland ook
meewerkt. Dit nieuwe station, waar
van de bouw pas begonnen is, zal in
1970 gaan draaien op een capaciteit
van 2 miljoen kilowatt, die gelijkelijk
tussen beide landen verdeeld wordt.
Daarnaast hebben beidé landen nog
omvangrijke andere elektrificatie-
plannen op stapel staan. Dat is geen
overbodige luxe, wanneer bijvoorbeeld
in aanmerking genomen wordt, dat in
Roemenië nog circa 30 percent van de
huizen geen elektriciteit heeft. In Hon
garije is een begin gemaakt met de
bouw van een olieraffinaderij en daar
zullen met „wederzijdse hulp" vijf fa
brieken worden gebouwd voor de con
structie van huizen met grote panelen.
In de afgelopen jaren heeft de Sov
jet-Unie voor een kleine 10 miljard
gulden aan kapitaalgoederen zoals ma
chines en elektronische uitrustingen
gekocht, waarvan voor ongeveer
miljard gulden in de Comecon-landen
gespendeerd werd en voor meer dan
2 miljard gulden in „kapitalistische"
landen, vooral in West-Europa en Ja
pan. De financiële afwikkeling van
dergelijke transacties in Oost-Europa
loopt via de Internationale Bank voor
Economische Samenwerking. Via deze
bank bestaat er tussen de Comecon-
landen een multilateraal betalingsver
keer, dat gelijkenis vertoont met de
Westeuropese samenwerking inder
tijd in de Europese Betalings-Unie
Via deze bank moet elk Comecon-lid
een evenwicht in zijn handelsbalans
hebben met de totaliteit van de an
dere partners, terwijl tijdelijke on
evenwichtigheden met kredieten wor
den opgevangen.
Volgens officiële bronnen verkrijgen
de socialistische landen momenteel
meer dan 95 percent van hun gehele
benodigde uitrustingen en machines
uit eigen produktie en onderlinge ruil.
De invoer in de Sovjet-Unie uit de zo
geheten „broederlanden" bestaat voor
meer dan de helft uit machines en
uitrustingen. Met leveranties uit die
landen zal Moskou in de komende vijf
jaar 48 percent kunnen dekken van de
behoefte aan zeeschepen, 40 percent
van de behoefte aan elektrische loko-
motieven en 36 percent van de beno
digde spoorwegwagons. Daarnaast
koopt Rusland grote partijen gebruiks
goederen zoals confectiekleding,
tricotages en schoenen en produkten
van de chemische en de voedingsmid
delenindustrie in de Comeconlanden,
Anderzijds kopen deze landen van Rus
land naast machines en uitrustingen
vooral brandstoffen en een reeks an
dere grondstoffen.
Uiterst populair is in de Oosteuro
pese socialistische landen handeldrij-
van met Westeuropese landen. Direct
economische motieven gaan in som
mige gevallen de politieke bindingen
overvleugelen. Met name in Roemenië
uit dit zich momenteel in steeds toe
nemende mate. Actueel bij het leggen
van commerciële contacten tussen
Oostbloklanden en Westeuropese lan
den is de industriële samenwerking in
de vorm van bijvoorbeeld coöperaties
Onlangs heeft een Poolse scheeps-
bouwmissie Nederlandse werven be
zocht met het doel om wegen te vin
den voor gezamenlijke produktie ten
behoeve van export naar derde lan
den. In vele vormen is deze industri
ële samenwerking mogelijk en wordt
zij toegepast. Hiertoe hoort zeK de
stichting van naamloze vennootschap
pen op aandelen.
De Sovjet-Unie heeft ook de irijke
mogelijkheden van de internationa e
markt voor licenties en octrooien ont
dekt en is onlangs lid geworden van
de Internationale Octrooien conventie
van Parijs. Deze handel is op het jong
ste partijcongres speciaal aan fle orae
gekomen. Nadat werd vastgesteld dat
„Rusland al een waardige Plaats„ °P
deze markt kan en moet
officieel vastgelegd, dat het „in een
aantal gevallen voordelig'er kian zijn
om een licensie te kopen dan om rns
zelf bezig te houden met Ihet uitwer
ken van een of ander probleem
In de afgelopen zeven ja ar zijn de
Russische aankopen in het buitenland
r
bijna verdubbeld tot 28,8 miljard gul
den. Ongeveer een derde deel hiervan
bestond uit machines en uitrustingen,
terwijl de aankopen van gebruiksgoe
deren en voedingsmiddelen, vooral uit
de socialistische landen, ongeveer 35
percent van de totale invoer uitmaak
ten. Circa 20 percent van de Russi
sche export die in zijn geheel snel
ler is gestegen dan de invoer be
sloeg machines en andere bedrijfsuit-
rustingen.
Dat de Russische internationale han
del zich in toenemende mate op kapi
talistische hoog-geïndustrialiseerde
landen richt blijkt wel uit het groei
tempo van 133 percent in de afge
lopen zeven jaren, dat aanzienlijk ho
ger is dan de totale groei van 88 per
cent. Hierbij spelen handelsovereen
komsten op langere termijn, directe
contacten met buitenlandse industrie-
en en coöperatieve samenwerking op
het gebied van de produktie een
steeds grotere rol. Deze percentages
steken aanzienlijk uit boven de toene
ming van de totale wereldhandel, die
tegen de vijf percent aanligt.
Dit hoeft bepaald niet te betekenen,
dat het zakendoen met Rusland aan
zienlijk vrijer en gemakkelijker is ge
worden en doet dat ook niet. Het kost
westerse zakenlieden langdurige en
kostbare inspanningen om een positie
op de Russische markt te veroveren.
Een dergelijke positie kan elk mo
ment weer verloren gaan, wanneer
zich binnen het socialisme voor de
Russen betere mogelijkheden voor
doen. Bovendien heeft Rusland zich in
de afgelopen jaren economisch veel
sneller ontwikkeld dan de wereld als
geheel en het overgrote deel van de
Russische buitenlandse handel vol
trekt zich tussen de andere Europese
communistische landen, die ook een
snelle groei doormaken en de hoogge
ïndustrialiseerde .kapitalistische'
landen. Om velerlei onder meer
politieke redenen worden de aan
wezige kansen om de handel uit te
breiden momenteel vermoedelijk lang
niet alle benut.
De Russische premier Kosygin heeft
onlangs weer benadrukt, dat het nieu
we offensief, dat Rusland ingezet heeft
op het gebied van de buitenlandse
handel, mee kan helpen om de inter
nationale spanningen te verminderen.
Dergelijke uitlatingen gaan er bij wes
terse zakenlieden vaak in als zoete
koek. De toenemende bereidheid van
westerse ondernemingsleiders en
regeringen om zaken te doen met
Rusland is dan ook zeker mede toe
te schrijven aan het feit, dat de hui
dige ontspanningspolitiek van de Sov
jet-Unie meer en meer aanvaard
wordt als een politiek uitgangspunt
met een langere geldigheidsduur dan
als tijdelijke manoeuvre. In gesprek
ken met een reeks Nederlandse zaken
lieden, die achter het IJzeren Gordijn
opereren, is het mij opgevallen, dat
zij op hun handel graag een flink eti
ket „in het belang van de wereld
vrede" plakken. Dat is meer dan lich
telijk overdreven. De Russische bui
tenlandse handel ook met de „kapi
talistische" landen is in de eerste
plaats een van de middelen naar
steeds hetzelfde doel: de opbouw van
het communisme, of, om met premier
Kosygin te spreken: „Een succesvol
le ontwikkeling van de economische
betrekkingen van de USSR met het
buitenland en de stijging van de doel
treffendheid daarvan zullen bijdragen
tot een verdere groei en bloei van
de nationale economie der Sovjet-Unie
en een vaste verwerkelijking van de
leninistische koers van de buitenland
se politiek der USSR."
Granen. Op de graanmarkt in Chicago een
dag gesloten door de verkiezingen, waren
de prijzen voor N. Amerikaanse mais wel
aan enige schommelingen onderhevig- en
was de tendens uiteindelijk beslist wat la
ger. Ook het oogstrapjport van de USA re
gering dat donderdagavond na het slot van
Chicago verschenen is, zal zeker een de
primerend effect op 'de prijzen hebben. In
stomende posities N. Amerikaanse mais kon
den hier nog vrij regelmatig wat zaken wor
den afgesloten tegen teruglopende prijzen.
Ook op de afladingen november, december,
en januari werden regelmatig kleine om
zetten bereikt, waarbij na een daling de
prijzen op het lagere niveau bleven schom
melen.
Roemeense mais werd eveneens geof
freerd, maar door het vastliggen der hef
fingen konden in Nederland geen zaken
worden gedaan, wel in België en Duits
land. Wel konden hier tegen geschikte prij
zen redelijke omzetten tot stand komen in
Mexicaanse mais. Platamais in aangeko
men posities werd voldoende aangeboden,
maar de omzetten in deze posities waren
van geen betekenis. De afladingen trokken
geen belangstelling, terwijl de prijzen zich
niet konden handhaven. De offertes van
grain sorghums op de eerdere afladingen
kwamen dagelijks wat lager af, terwijl van
omzetten in Nederland eigenlijk niet gespro
ken kan worden.
Plata sorghums in aangekomen en ver
wachte posities waren eveneens dagelijks
wat lager in prijs. Slechts enkele postjes
zowel N. Amerikaanse als Plata sorghums
konden in het buitenland kopers vinden. En
gelse gerst ondervond in Nederland geen
kooplust, maar door wat vraag in het bui
tenland liep deze gerstsoort in prijs omhoog.
Voor de buitenlandse offertes van haver
en rogge toonden Nederlandse kopers geen
belangstelling. De heffingen op milletzaad,
rogge en mals waren hoger, op gerst en
haver lager, terwijl die op grain sorghums
onveranderd bleven.
Fijne zaden. Karwijzaad werd 1,- hoger
in prijs gehouden, terwijl er iets omging.
Blauw maanzaad had een onregelmatig
prijsverloop. met tegen het slot ca. f 1,-
hogere noteringen vergeleken met die van
vorig slot. De handel bleef stil. Geel mos
terdzaad en kanariezaad met stille handel
op onveranderd prijsniveau.
(Medegedeeld door de firma
C.W.M. Heslenfeld)
Tegen veler verwachting in manipuleer
de zich de cacaomarkt ln de afgelopen week
naar hoger niveau.
De vastere tendens hield o.a. verband
met het aankoopcijfer van Ghana over de
5e week met 22.571 ton, dat lager lag dan
verwacht.
In feite was dit aankoopcijfer echter
hoger dan verleden jaar toen het 18.534
ton bedroeg. De totale aankopen over 5
weken zijn thans 97.846 ton tegen 69.287 ton
ln hetzelfde tijdvak van het vorige seizoen.
In haar november markt-overzicht raam
de de firma Gill Duffus te Londen de
wereldproduktie van cacaobonen op 1.314.000
long tons en de wereldvermalingscttfers in
1967 op 1.47.000 long tons. Rekening hou
dend met gewichtsverlies wordt een deficit
van 146.000 long tons geraamd. In een vroe
gere raming was dit tekort op 200.000 ton
gesteld.
De Nigerian Produce Marketing Compa
ny mocht biedingen voor cacao maart-mei
tot mel-juli verscheping. De overige Afri
kaanse cacaoproducenten namen als verko
pers een afwachtende houding aan.
(Van een correspondent)
PARIJS, 12 nov. Een van de on
betwistbare verdiensten van het Gaul-
lisme is, dat het de Franse politieke
legkaart belangrijk heeft vereenvou
digd. Al acht jaar is er ih Frankrijk
sprake van een meerderheidspartij en
een oppositie, .bestaande uit vier of
vijf groeperingen, die ons en elkaar
bestrijden" zoals generaal De Gaulle
vorige maand heeft gezegd: De rege
ring buit de onderlinge Verdeeldheid
van deze groeperingen" met graag
te uit door ze te vergelijken met het
onderlinge partijgekrakeel in de Vier
de Republiek. Door dit spookbeeld op
te roepen hoopt men de kiezers ervan
af te schrikken zich achter een van
de oppositionele .groeperingen te scha
ren."
Maar er zijn tekenen, dat althans
de linkse oppositie (die zich duidelijk
onderscheidt van de ultra-rechtsen on
der leiding van maitre Tixier-Vignan-
cour en het Democratischsche Cen
trum van Jean Lecandel) nu ook
naar een vereenvoudiging streeft.
Mitterrand leidt zijn linkse federatie
langzaam in de richting van een ver
bond of op zijn minst een werkover-
eenkomst met de communisten. Hij
begrijpt heel goed, dat de andere link
se krachten geen hoop kunnen koeste
ren ooit alleen een meerderheid te
veroveren. Hij moet echter uiterst be
hoedzaam manoeuvreren, omdat hij
anders het risico loopt de „bourgeois"-
elementen in de socialistische en de ra
dicale partij van zich te vervreemden.
De „Conventie van Republikeinse
Instellingen", waartoe de politieke ver
enigingen van linkse intellectuelen be
horen, waarop Mitterand steunt, zijn on
langs bijeengekomen om het document
te bespreken dat op 18 oktober werd op
gesteld door de federatie. Daarin is de
bij de verkiezingen te volgen taktiek
vastgelegd. De „Conventie" is het der
de onderdeel van Mitterrands federa
tie. De twee andere zijn de socialisten,
die hun houding al op 30 oktober heb
ben bepaald, en de radicaal-socialisten,
die van 18 tot 20 november in Mar
seille zullen vergaderen.
Het belangrijkste punt voor alle drie
de groepen is hun houding tegenover
de communisten. De socialisten lieten
de vorige maand de deur op een kier
voor een overeenkomst, waarin zou
worden bepaald, dat een kandidaat
van de linkse federatie zich in de twee
de ronde van de verkiezingen zou te
rugtrekken ten gunste van een „repu
blikeinse" tegenstander van de rege
ring. Ook verklaarden de socialisten
zich akkoord met besprekingen op be
perkte schaal met de communisten
over het verkiezingsprogramma.
Het was vanzelfsprekend, dat de
„Conventie", waarin de jongere, po
litiek actieve linkse krachten domine
ren, wat stoutmoediger zou zijn en wat
meer ongeduld zou betrachten dan de
oudere socialistische en radicale par
tijen, die het zoeken in tactische ver
tragingsmanoeuvres en dubbelzinnig
heden.
De resolutie, die de Conventie een-
stemming aannam, dreef de zaken
wat verder dan de socialisten hebben
gedaan, hoewel niet zo ver als haar
leden hadden gewenst. Duidelijk met
de zegen van Mitterrand werd ver
klaard, dat kandidaten van de fede
ratie hun .kandidatuur ten gunste van
andere kandidaten, met name de com
munisten, in de tweede ronde van de
verkiezingen zouden intrekken"Daar
mee werden de communisten voor de
eerste maal met name genoemd.
Wat de radicalen betreft, zij zijn ho
peloos verdeeld over de vraag of er
met de communisten of met het cen
trum van Lecanuet electorale afspra
ken gemaakt moeten worden. Sommi
gen zijn voorstanders van een akkoord
met de Gaullistische meerderheid, al
was het alleen maar, omdat macht zo
aanlokkelijk is. Mitterrand schijnt ver
zoend te zijn met de gedachte dat zijn
sprong naar links moeilijkheden bij
hen zal veroorzaken.
Lecanuet heeft van zijn kant de il
lusie opgegeven zo hij die ooit ge
koesterd heeft dat zijn Democra
tische Centrum komend voorjaar ge
noeg zetels in de wacht zal slepen om
de meerderheid van de Gaullisten over
te nemen. Hij helt echter naar de me
ning, dat er in het nieuwe parlement
waarschijnlijk zonder de stemmen van
zijn partij geen meerderheid gevormd
kan worden en dat hij daardoor in
staat zal zijn de regering van binnen
uit te beïnvloeden.
Lecanuet wil de huidige meerder
heid in het parlement niet vervangen,
maar haar in een meer „Atlantische"
richting stuwen. Hierbij schijnt hij
nauwelijks rekening te houden met de
persoonlijkheid en het karakter van ge
neraal De Gaulle, nog afgezien van
de vraag of Lecanuet bij de verkie
zingen een kans zou krijgen zijn plan
nen te volvoeren.
(Van een correspondent)
De ondertekenaars, die zeggen te
spreken namens miljoenen Portuge
zen, die tegenstanders zijn van het
huidige regime", eisen voorts de sa
menstelling van een regering van de
Nationale Unie, waarin vertegenwoor
digers van de strijdkrachten zitting
hebben, vrije verkiezingen binnen een
jaar, politieke amnestie en opheffing
van de censuur.
In de uit zevenduizend woorden be
staande petitie geven de tweehonderd
een analyse van de geschiedenis van
het huidige regime sinds de staats
greep van veertig jaar geleden. Zij
zeggen, dat de huidige regering steunt
op het „systematische gebruik van
geweld, onderdrukking en beïnvloeding
van de publieke opinie" door de poli
tieke politie (PIDE), het paramilitai
re „Legioen" en andere officiële or-
dictatuur, die stoelt op een ideologlsch-
politieke reactie in een sociologisch
achterlijke maatschappij."
In het manifest wordt felle kritiek
geleverd op wat wordt genoemd de
(Van onze correspondent)
LONDEN, 12 november
DEZE WEEK moet een rapport uit
komen over de staat van ae zieken
huisdiensten in Groot-Brittanje. Wij
hebben de laatste maanden talrijke
gesprekken gevoerd met zowel jonge
als ervaren artsen, werkzaam in zie
kenhuizen of in de huispraktijk, en
hebben de indruk gevormd dat er een
ontploffing op komst is, die het voort
bestaan van de Nationale Gezondheids
dienst in het land bedreigt.
Op de ziekenhuizen komen wij la
ter terug, als de reacties op het te
verschijnen rapport bekend zijn. Maar
enkele feiten verdienen vermelding
Eén hiervan is dat de ziekenhuizen
zo onderbemand zijn dat patiënten,
die operaties moeten ondergaan, dik
wijls jaren moeten wachten voordat
zij kunnen worden opgenomen. Drin
gende gevallen worden geweigerd om
dat de ziekenhuizen ofwel propvol zijn
of omdat ziekenzalen gesloten moeten
worden wegens gebrek aan verpleeg
sters en artsen.
Indien Brittanje het zou moeten stel
len zonder verpleegsters uit het bui
tenland, zou de helft van de Britse
ziekenhuizen gesloten moeten worden.
Britse artsen emigreren bij honder
den, omdat zij ontevreden zijn over
de stand van zaken in eigen land.
Amerika organiseert speciale examens
voor jonge Britse artsen in Engeland
die willen emigreren naar de Verenig
de Staten.
Tegelijkertijd bestaat de dwaze toe-
stand dat buitenlandse artsen, die hun
opleiding hebben genoten in Brittanje,
waaronder vele Pakistani's en In-
diers, ?r de voorkeur aan geven in
Brittanje te blijven, ofschoon er in
hun eigen landen dringend behoefte
bestaat aan geschoolde medische krach
ten. Engeland moge slecht betalen,
maar India en Pakistan betalen nog
slechter.
Onder de huisartsen heerst grote
verontwaardiging. De regering had
en, een aanzienlijke salarisverhoging
vooruitzicht gesteld. Doch deze
verhoging gaat voorlopig niet door
wegens de loonstop. De ergste slacht
offers van de huidige toestand zijn de
assistenten in de ziekenhuizen, die een
verplichte periode door moeten brengen
m de hospitalen nadat zij hun medische
opleiding aan de universiteit hebben
voltooid. Zij moeten in vele gevallen
zeven dagen per week ter permanente
beschikking staan, maken weken van
soms honderd uren en ontvangen een
salaris van slechts vijfduizend gulden
per jaar waarvan' de kosten voor on
derdak en maaltijden worden afgetrok
ken. Dikwijls, zijn deze assistenten ge
trouwd en veroorloven zjj zich de weel
de een kamer te huren in de stad om
hun huwelijksleven te redden. Velen
hunner leven in armoede, zoals reeds
hun kleding verraadt.
HET VOORAFGAANDE diene als in
leiding op een schrijven dat op maan
dag van deze week verscheen in het
dagblad The Guardian van een arts,
geheten dr. P. J. Hobson. De brief
luidde als volgt: „Alle artsen begrij
pen de noodzaak inwonend assistent
te moeten zijn gedurende de jaren on
middellijk volgend op het voltooien
van hun studies. Zonder inwonend me
disch personeel zou de ziekenhuisdienst
niet kunnen bestaan... en vanzelfspre
kend is een assistentschap van een
jaar verplicht, indien een arts wenst
te worden ingeschreven in het regis
ter van de Algemene Medische Raad.
De arts die pas zijn opleiding heeft
voltooid beseft eveneens dat in de
grote meerderheid van assistenten-
posten de vrouw van de arts niet met
hem samen kan wonen. Wat voor hem
evenwel moeilijk is te begrijpen en te
aanvaarden is de druk welke op hem
wordt uitgeoefend door de administra
tieve autoriteiten om te voorkomen
dat hij bij zijn vrouw slaapt in de
kamer waarvoor hij betaalt. Twee ja
ren geleden was ik een van de jongere
assistenten in een groot algemeen zie
kenhuis met dertig inwonende artsen.
Het werd aan onze echtgenotes toe
gestaan om tijdens het weekeinde de
nacht bij ons 'door te brengen mits
wij nederig verlof vroegen maar
niet gedurende de week, als wy ze
naar binnen en naar buiten smokkel
den. Na enige weken begonnen de auto
riteiten verdenking te koesteren en ze
stelden nu en dan plotseling een on
derzoek in in onze kamers, de deuren
openend met lopers en zonder aan
kloppen, en een aantal echtgenotes
werd gesnapt. Dit leidde tot nieuwe
druk. Men verleende aan onze vrou
wen toestemming, om na het aanvra
gen van toestemming, tegen betaling
van zes gulden per keer de nacht bj
ons door te brengen. Indien zij zonder
voorafgaande vergunning de nacht bij
ons doorbrachten werd, indien ze
gesnapt werden, een som van twintig
gulden berekend. (Nadat ik ln het zie
kenhuis voor kost en inwoning had be
taald en betaald had voor onderdak
voor mijn vrouw hield ik Per maand
honderdtien gulden over.) En wat nog
erger Is, men waarschuwde ons dat
echtgenotes van artsen aangetroffen in
het ziekenhuis werden beschouwd als
overtreedsters. Gelukkig werd deze
regel niet nageleefd. De ergste bele
diging was evenwel dat onze ongehuw
de collega's de nacht konden doorbren
gen met hun vriendinnen zonder de
verontwaardiging te wekken van de
autoriteiten omdat en hier citeer
ik de secretaresse van het ziekenhuis
het hier niet gaat om een perma
nente staat van zaken".
SOMS GEBEURT HET in Birming
ham, soms in Londen, soms in Man
chester, soms elders in het land, ruzie
om de tulbanden. De vele tienduizen
den kleurlingen, die hun heil zoeken
in Engeland, komen veelal terecht in
de nederigste beroepen. Zij worden
straatveger of buschauffeur of conduc
teur. Onder Sikhs, mohammedanen af
komstig uit de meest krijgshaftige
stam in Noord-India, bestaat een uit
gesproken voorkeur banen te zoeken bij
de gemeentelijke autobusdiensten, en
telkens weer wordt er door de vak
bonden geprotesteerd tegen hun te
werkstelling. De reden voor de steeds
terugkerende twist is dat Sikhs uit ge-
loofsoverwegingen een tulband dragen.
Volgens de blanke vakverenigingsle
den mag dit niet worden toegestaan,
omdat het dragen van iets anders dan
de officiële uniformpet beschouwd dient
te worden als een speciaal privilege.
En indien aan Sikhs toestemming zou
worden verleend hun eigen hoofddek
sel te dragen, zouden andere employees
van de busdiensten eveneens op de ge
dachte kunnen komen eendere privile
ges op te eisen.
Dit klinkt even kinderachtig als het
in werkelijkheid is, maar het is ernsh
De tulbandenruzie woedt deze keer in
Manchester en als de vakvereniging
niet toegeeft aan het verlangen van de
Sikhs om volgens de voorschriften van
hun geloof hun tulbanden te mogen
blijven dragen, bestaat er ernstig ge
vaar dat het gehele openbaar vervoer
in Manchester lam gelegd zal worden
door de anti-tulbandieten. Vertegen
woordigers van de blanke vakvereni
gingsleden hebben een bezoek gebracht
aan de transportcommissie van de ge
meenteraad en de commissie op de
hoogte gesteld van het feit dat leden
van de bond niet willen werken in ge
zelschap van Sikhs die tulbanden dra
gen. De betrokken wethouder in Man
chester verklaarde dat hij gedurende
de laatste negen maanden bijna zeven
honderd brieven had ontvangen over
de tulbanden uit de gehele wereld en
dat geen van de briefschrijvers het had
opgenomen voor de Sikhs. Manchester
is een heel vreemde stad.
DAAN VAN DER VAT.
politiek van de staat, die is gericl*
op „uitbuiting van de arbeidende klas
se en de handhaving van lage salaris
sen en algemene armoede om het kapi
taal te steunen". Het manifest noemt
dit „immoreel".
Het manifest gaat verder: „Dit is
in werkelijkheid helemaal geen geluk
kig land. Integendeel, het is een land,
waarin de mens zich niet normaal kan
ontplooien en ontwikkelen"
In 1965 emigreerden 130.000 Portu
gezen. De oorzaak van die vlucht uit
het land is, dat „veertig jaar totali
taire dictatuur er voor hebben ge
zorgd dat Portugal de laagste levens
standaard van Europa heeft". Hierbij
wordt gewezen op cijfers van de Or
ganisatie voor Europese Samenwerking
en Ontwikkeling, die als jaarlijks in
komen in Portugal per hoofd van de
bevolking ongeveer 1200 gulden noemt.
Nog feller is het manifest in zijn
kritiek op de koloniale politiek van
de regering. Het schrijft de golf van
terreur, die in 1961 over Angola spoel
de, toe aan ,,de onverantwoordelijk
heid van de regering en aan de ge
volgen van een kolonialisme op land
bouwgebied, in het wrede aspect
waarvan de regering geen bezwaar
zag". En voorts: ,,De regering zal
voor altijd verantwoordelijk blijven
voor elke vermoorde Portugees, elk
verminkt kind en elke verkrachte
vrouw".
De Portugese regering wordt beschul
digd van politieke onderdrukking in de
overzeese gebieden, dwangarbeid en
rassendiscriminatie ten bate van het
kapitaal. „De regering van Salazar
heeft niet de capaciteiten, het morele
recht, het prestige en het intellect om
het historische probleem van de deko-
lonisatie van de overzeese gebieden op
te lossen".
Onder de ondertekenaars zijn zeer
bekende advocaten, schrijvers, zaken
lieden, studenten en andere intellectu
elen.
Jeugdbeweging
De Portugese jeugdbeweging (Mo-
cidade) zal krachtens een door het mi
nisterie van onderwijs gepubliceerd de
creet voortaan alle activiteiten op
scholen en colleges controleren.
De Portugese jeugdbeweging voor
zowel jongens als meisjes werd in
1936 bij decreet opgericht. Kinderen
tussen de zeven en twaalf jaar moeten
hiervan lid worden. Zij dragen een
uniform, dat gelijk is aan dat van het
para-militaire Legioen: grijze shorts,
groene blouses en militaire petjes. De
meisjes dragen baretten.
