Fusies nodig tussen
computerfabrikanten
UNIVERSITEIT
MILJOENEN IN
INVESTEERT
COMPUTERS
MAN ACHTER SCHERM
Geheugen in
kleuren
Trek
er eens uit
Telefoon op
zonnekracht
De New Yorkse Met: Rijen ioges versierd met Oostenrijkse kristallen lampen.
Het sierlijk spel van de statige trappen van de hal naar de zaal.
NEW YORK, november,
'n het hart van Lincoln Centre, geflankeerd door
nieuwe Philharmonic Hall rechts, en het New
Y°rk State Theatre links, spreekt de onlangs ge
iende Metropolitan Opera voorlopig het allerlaat-
ste woord in alle kwesties die bij de produktie van
®en repertoire-operahuls rijzen. Zij heeft vier tone-
®n van gelijke grootte, hoofd-, zijtonelen en achter
toneel, eigenlijk vijf: nl. nog een verplaatsbaar
draaitoneel. Er kunnen in ieder geval vier complete
scènes vooraf opgebouwd en In twee minuten op
hun plaats gerold worden. Er zijn ook nog drie repe
titietonelen van gelijke omvang als het hoofdtoneel
en verder bevat het gebouw alles aan werkplaatsen
en decormagazijnen wat nodig is om de produktie
van een heel seizoen voor te bereiden en op te slaan.
Een opera-theater van deze rang is er behalve
voor de kunst evenzeer voor zijn representatieve
functie. De Met moet in dit opzicht de Opéra te Pa
rijs naar de kroon steken. Zij doet het met een luis
ter van kristallen kronen en muurlampen die de
Oostenrijkse regering haar ter waarde van een half
miljoen gulden geschonken heeft. En met haar trap
penhuizen die met hun welvingen in ongebroken lij
nen het decor leveren voor het spel van de grote
society, het zesde toneel dat het eigenlijke hoofd
toneel is voor het stuk dat het New Yorkse gezel
schapsleven er opvoert. Maar boven en om alles
heen speelt de Met haar spel met licht, kleur, ruimten
en lijnen, het spel van het theater om het theater.
V*?11 recent onderzoek
W't uitgewezen dat het
V^l computers in 1974
^aal zo groot zal zijn
tip *>U; dat de stijging van
tiet1"aag naar administra-
*5) personeel teruggelopen
{ij. ?1Jn van drie naar twee
CCeht; maar dat tóch al
to0 hu beschikbare kan
dij,. Personeel nodig zal
lioC. kit meldt de Voor-
hgsdienst van de
l rd dnn van 3-3 mil-
at?3n en v.an de IBM-
Poor fusies
EUROPEES DIRECTEUR
ÈtleliSS9heeft- ict
Meer en meer gaan de
hogere onderwijsinstellin
gen en universiteiten in
Nederland er toe over elek
tronische' rekenapparatu-
ren aan te schaffen.
Uit de wir-war van draden steeds de juiste te kiezen,
dèt is de opgave voor de computervakman.
TELEFOONBOEKJE IN
SIGARETTENDOOS
ZATERDAG 12 NOVEMBER 1966
Er zijn nog stukken Middellandse Zeekust in Spanje, waar het
toerisme geen vat op heeft.
ALICANTE, november.
DE BOOT met bestemming
Alicante vertrekt 's avonds om zes
uur uit Palma en komt ongeveer
acht uur 's morgens aan. Vanaf
het schip kan men in volle zee de
zonsondergang waarnemen en
daarna 's morgens weer de zons
opgang.
Tegenwicht
Luchtgekoeld
TH. G. SINNIGE
tte:ggp^<'
;W.EPP™
jJ'rjipf® arbeidsintensieve on-
,en Juingen als banken zou-
*4 dJnder computers tegen
?'et Jj0r gebrek aan personeel
(Jen. i?er normaal kunnen wer-
- £i!*een 1970 zullen echter
s. °Pa 200.000 program-
V* «*manaltat«» nodig zijn
ar* 20.000 in Nederland.
het einde van dit jaar
hik i,ojlltslan<1 2132 en Frank-
en Engeland 1415
et>de bezitten. In de ko-
tTdrharUti Jaren zal de we-
»Kters k uWn omzet in com-
k.echt ^n en tussen de vijf
finest p lard dollar.
«Oo0 cn^Ur°Pa heeft momenteel
!antal ï)P«ters, in 1970 zal dit
1, h W'aarrfle^en zi;in tot 18-000,
N aUe ,5:. Tachtig procent
iï^fikaanlo *es is van A"
ki 'hen met makeHj- m Europa
dl8 «iet al °Ve,ral even geluk
te Vereriid 7e hegemonie van
¥es® com ten' De Eu-
T Pet. S°mputermarkt is voor
C 2eh ïoali ?f i Amerikaanse
eheral Univac. Honeywell,
tien en NCR nog
Oirig h Procent voor hun re-
8 nemen.
f* nirfTn slechts tien Europe-
?Qhden chaPPi)en die niet in
ï?ni hn van de Amerikanen
ifttcinaoe'"el er bindingen be
vuil 'oals tussen het Franse
Oeneral Electric, dat
P0rnputerafdeling van
rs« cnJ?ezit' zodat de Euro
's. °tnputermarkt niet sterk
RdrnPuterontwikkeling zal
>nt it, jjwbaleffect hebben,
Oost-Europa, Zuid-A-
Australië liggen nog
t»l?ankpHuf^'Ukheden en een on-
V» hdusfi. e Europese compu-
Sef? he ait 2au ala concurrent
hebbet6 nen grote kan-
*ni Eu rok °P he wereldmarkt.
•S1* «SïïK 8 Engeland het
vtt eigen nhelijke land met
enig cornputerindustrie
«h h elÜk ,?.aak zo onaf-
regeftlt te houden
strie riaf ^sidleert deze
V Toe? 1 alle mogelij k-
he ,.cT-conr. bijvoorbeeld
tSSST0., niat sterk in
b»hVan de Enot IBM die de
Engelse markt wil
u
zich tot
met een „buy English" actie.
Men heeft voor 40 miljoen dol
lar verkocht in 1965, maar men
wil meer. Een fusie tussen ICT
en English Electric zou de po
sitie enorm versterken. Elliot
Automation maakt alle soorten
computers. Ferrant en Marconi
maken vooral wetenschappelij
ke machines van bijzondere
kwaliteit. Frankrijk heeft geen
computerindustrie meer sinds
Buil opgekocht werd door Ge
neral Electric. Buil heeft ove
rigens nog steeds een groot
succes met zijn Europese Gam
ma 10. Andere ondernemingen
onderhandelen nu met de re
gering om te redden wat er
nog te redden valt. De Franse
onderneming Citec heeft thans
afspraken lopen met de Engel
se ICT en English Electric op
gebied van research. De Fran
se Sea heeft afspraken met de
Duitse Schneidergroep. De
Franse regering ziet het liefst
fusie van de drie computer
ondernemingen.
In Duitsland werken AEG en
Telefunken aan een gezamen
lijke computermarkt. Siemens
en Halske werken op zeer gro
te schaal met Amerikaanse li
centies van het Amerikaanse
RCA. In Nederland werkt E-
lectrologica op het gebied van
computers, een zeer gespecia
liseerde onderneming die thans
is opgenomen in het Philips-
concern dat voornemens is een
begin te maken met de com-
puterproduktie.
De elektronische afdeling van
Olivetti in Italië is weliswaar
overgenomen door General
Electric maar op 't gebied van
speciale toepassingen heeft
men nog zelfstandige kansen.
Om de gunst van de Oost-
Europese staten wordt hard
gevochten door Engeland en
Amerika. In Tsjecho-Slowakije
gelden de bepalingen dat de
helft van de ingevoerde com
puters uit Rusland betrokken
moet worden, de Minsk 22 en
23, maar de overige helft is
vrij.
Op de drukke verkeersweg
tussen Accra en Tema in Ghana
heeft de AT E Ltd telefoon
installaties geplaatst waarbij de
zon voor de nodige energie
zorgt. Het systeem dat bekend
is onder de naam „Suncall" is
in beduidende mate goedkoper
dan de traditionele aanleg en
installatie. Het is de eersta
zonnekracht-telefoon die be
schikbaar is gesteld voor weg
gebruikers die pech hebben ge
kregen.
Tot directeur van de Euro
pese sectie van de NCR (NV
Nationaal Kasregisters) is be
noemd de heer A. Hogendoorn.
In de daardoor ontstane vaca
ture van algemeen directeur
NCR Nederland is benoemd
diens broer, de heer J. Hogen
doorn.
lÖlOOOIOIOIOrOOOIIIIIOOdVoilllllOOÓ'l'DIOIOOOIIItllOIOOO.IUIOpOIQIQP'b.ltHP.QOIOI
1010 0 010101010 0 0111110 0 010II11110 0 101010 0 0111111010 0 011II0 0 01010 0 0IOIO O O l OI
industrie gericht
De universiteit van Leiden
heelt momenteel voor een be
drag van ƒ1.184.000 aan Elek-
trologlca-computerg tn gebruik
waarvoor jaarlijks een bedrag
van 184.000 aan onderhoud
wordt uitgegeven. Men heeft
thans oen computer ln bestel
ling van IBM, die een jaar-
huur zal vergen van 777.000.
bovendien zal men nog 2 pro-
cess-besturlngsmachlnes aan
schaffen voor een bedrag van
1 miljoen gulden.
De universiteit van Utrecht
heeft de Eiektroiogica X8 in
gebruik die 925.000 heeft ge
kost. Men gaat een Data Re
trieval Computer aanschaffen
voor de medische faculteit, de
Eiektroiogica wordt uitgebreid,
evenals de IBM 1401 voor een
totaalbedrag van anderhalf
miljoen gulden. In Utrecht
staat een IBM 1401 die
ƒ667.000 heeft gekost en een
jaarlijks onderhoud van
94.000 vergt.
In Groningen heeft men
reeds een bedrag van
8.950.000 aan Telefunken-
computers uitgegeven: aan
deze installatie is een gehuur
de 1-aarten.leZer van de IBM
gekoppeld.
De gemeentelijke universi
teit van Amsterdam heeft een
Control Data in gebruik waar
voor jaarlijks 500,000
huur betaald wordt, terwijl
veel rekenwerk aan het Ma
thematisch Centrum wordt
uitbesteed. De Vrije Universi
teit heeft geen eigen rekenap-
paratuur en maakt van de
diensten van het Mathe
matisch Centrum gebruik.
In Delft staat de grootste re-
kenapparatuur, bij elkaar voor
bijna zes miljoen gulden. Er
is een Telefunken TR 4 welke
3.800.000 kost en nog eens
300.000 vergde voor verbou
wing. Overwogen wordt de
aanschaffing van 2 digitale en
3 analoge rekenmachines die
3 miljoen gulden zullen kosten:
men zal nog twee digitale com
puters huren voor het bedrag
van twee miljoen gulden per
jaar.
Eindhoven heeft voor vier
miljoen aan rekenapparaturen.
Men werkt daar met de ELX
8 en de IBM. Men heeft nog
een bestelling lopen voor een
EA 1 en wenst uitbreiding van
de IBM. Met de nieuwe inves
tering is een bedrag van
ƒ850.000 gemoeid.
De Economische Hogeschool te
Rotterdam huurt jaarlijks voor
70.000 Bull-GE Gamma-ap-
paratuur. In 1968 zal men ech
ter overgaan tot een groot
scheepse uitbreiding die een
jaarlijkse exploitatie-uitgave
zal vergen van 300.000.
De katholieke hogeschool in
Tilburg heeft een IBM 1620 tot
zijn beschikking waarvoor
78.000 huur per jaar betaaia
wordt. Eind 1966 zal dit model
worden vervangen.
De Technische Hogeschool
te Enschede werkt met Friden
en de IBM. Het type 360/30
vraagt 31.000 huur per
maand, terwijl aan invoerrech
ten en omzetbelasting een be
drag van een kwart miljoen
werd betaald.
De universiteit van Nij
megen heeft ƒ1.029.000 geïn
vesteerd in een IBM/360. On
derhoud en huur zullen per
jaar ƒ292.000 vergen.
In verband met het boven-
staande is het van betekenis te
weten dat de economische le
vensduur van een computer
installatie op ongeveer vijf jaar
wordt geschat.
In de laboratoria van de IBM
tn Amerika is men er in ge
slaagd het kleurengamma van
de zogenaamde Laser-straal in
recordtijd te doen wisselen door
middel van elektronica.
Deskundigen zijn thans van
mening, dat deze ontwikkeling
en de toepassing er van, kunnen
leiden tot computergeheugens
die reageren op een kleuren
code. Een dergelijk geheugen
zou honderd miljoen informa
tiekarakters (bits) kunnen op
slaan op sen fotografisch film
pje van nauwelijks een centi
meter in het vierkant.
Het telefoonboek van
Manhattan, met 80.000
adressen, is groot als
een sigarettendoosje. In dit
doosje zitten 32 film chips
waarop kleine zwarte stip
jes voorkomen. Indien dit
doosje ln een computer
wordt geplaatst worden bin
nen enkele seconden al
le gegevens op de film
strookjes weergegeven.
Een dergelijk geheugen
maar dan van nog veel gro
tere omvang wordt thans
gebouwd door de IBM voor
de atoomenergie-commissie
van de Verenigde Staten
Dit reuzengeheugen krijgt
een capaciteit van een mil
joen bits, dat is gelijk aan
een stapel telefoonboeken
zo hoog als de televislemast
bij Lopik.
het spel van een theater
Een trein in
Spanje is net
'n schouwburg
De toerist die in Alicante aankomt
uit Mallorca voelt zich verdwaald in
een verzameling druk langs elkaar
heen bewegende vakantiegangers. Het
strand wordt door een duizendkoppige
menigte bevolkt, en het is er lekker
heet. In de menigte overheersen ver
uit de Spanjaarden. Er zwerven enkele
Arabische typen tussendoor en nogal
wat Franse fr.milies, hier en daar ook
een Nederlander of Belg. Het rijkere
slag toeristen, welvarender in taal en
gebaar, zal wel elders verblijven, mis
schien in het hoge Carlton Hotel, dat
zich luxueus posteert tegenover de bre
de explanada. Alicante ligt aan de gro
te weg, die van Barcelona tot bij Gi
braltar de kust volgt, en jaarlijks ver
uit de grootste stroom vreemdelingen
verwerkt. Bij traditie is Alicante voor
de Spanjaarden van de middenklassen
het oord bij uitstek om er de zomer
vakantie door te brengen. De stad ver
werkt per zomerseizoen twee en een
half miljoen bezoekers. Langs de grote
heirbaan uit het noorden komt in de
zomer zich nog allerlei slag mensen in
het gewemel mengen: vreedzame toe
risten, begerig naar zon op hun huid,
rijke lieden uit de gebieden van het
economische wonder, speculanten in
grond en hotelbouw, avonturiers zon
der papieren, en gevluchte politici. Een
enkele immigrant uit de lage landen
loopt er verdwaald tussen de Spaanse
ren in de zestiende eeuw uit Spanje
waren verdreven en die een Spaanse
familienaam hadden behouden. Dit
was voldoende voor het verlenen van
een Spaans paspoort, ook indien de
drager van het paspoort geen Spaans
verstond. De maatregel moet van ge
neraal Franco persoonlijk afkomstig
geweest zijn. Generaal Franco is ook
het eerste Spaanse staatshoofd geweest
dat het bestaan van een Joodse ge
meenschap officieel erkende, en de
opening van een synagoge in Madrid
en in Barcelona toestond.
menigte; ln zijn illusies over het zonni
ge Spanje vond hij aanleiding een wo
ning te betrekken in een stukje nieuw
bouw, na een jaar of na twee jaar
wordt hij zich ervan bewust, hoe een
zaam hij is in het provinciale Spanje.
Op de zondagmorgen is de toerist
naar de hoogmis in de kathedraal van
Alicante gegaan. De hervormde litur
gie bleek hier niet in staat, de oude
geest te herbergen. De kerkbezoekers
waren er, maar zij lieten het aan koor
en orgel over, te antwoorden op de
voorbeden. Tijdens canon en consecra
tie werden wierookdampen en senti
mentele tremolo's van het orgel door
de gewijde ruimte geslingerd. Een paar
oude vrouwen kwamen met collecte-
bakken rond. Onmiddellijk na het einde
van de hoogmis sloeg het orgel brullend
over naar marsmuziek van Wagner,
en een bruidspaar kwam naar voren
lopen. De preek tijdens de hoogmis
was een triest exempel. Zondigt niet,
zegt Sint Paulus, zoals onze vaderen
dat deden en zij kwamen om door de
verderfengel. Tegenwoordig, beminde
gelovigen, wordt alles historisch gezien
en verklaard. Welnu, onze vaderen in
de godsdienst zijn de Joden. De Joden
hebber gezondigd en zijn hun roeping
ontrouw geweest, en daarom zijn zij
nu niet meer het Uitverkoren Volk, al
blijven zij dan als reëel volk voortbe
staan. Gods Uitverkoren Volk, dat zijn
wij, beminde gelovigen en wij hebben
dan ook de Eucharistie in ons midden.
Weest u bewust, dat gij voor deze gave
zelfs met uw leven moet instaan.
He* latente anti-semitisme van de
preek moet, daar ben ik van overtuigd,
zowel de prelaten ais het kerkvolk
zijn ontgaan. De rassendiscriminatie,
waaraan de katholieke koningen en
Philips II zich schuldig maakten, toen
zij Joden en Moren uit het rijk ver
joegen valt in Spanje niet meer op,
omdat er geen rassenprobleem meer
bestaat.
Het heeft in onze eeuw een tegen
wicht gevonden, dat veel van de boze
herinnering goedmaakt. Nu het verhaal
er toch op komt, mag het wel eens
vermeld worden. Toen de rassenmdat-
regelen van de nazi's afkwamen, kre
gen alle Spaanse consulaten order, aan
elke Jood die een Spaanse naam droeg,
op aanvraag de Spaanse nationaliteit
te verlenen. In de bezette gebieden
leefden talrijke Joden wier voorvade-
EEN TEGENWICHT voor de oud
bakken atmosfeer var preek en hoog
mis was er ook gelukkig. Mannen
van de Katholieke Actie deelden aan
het eind een soort parochieblad uit,
waarin voor Spaanse katholieken in niet
mis te verstane termen werd uitge
legd, wat vrijheid van godsdienst be
tekent. De auteur van het artikel was
niemand mindgr dan Joaquin Ruiz
Jiminez, oud-minister van onderwijs en
waarnemer bij het concilie. Er stond
verder een kort verslag in van een be
zoek aan het protestantse klooster te
Taizé in Frankrijk.
De gemiddelde Spanjaard is intelli
gent genoeg om oog te hebben voor de
werkelijke levenswaarden. Hij ver
dient een beter lot, dan met dit soort
dampige godsdienstoefeningen versuft
te worden. Wat de toerist meemaakte,
illustreerde opnieuw met alle duide
lijkheid, hoe groot het verschil is tus
sen het oude en het jonge Spaanse ka
tholicisme. Van binnenuit komt in de
Spaanse kerk vernieuwing omhoog.
Alicante heeft twee bezienswaardig
heden, die het bezoek lonen. Op een
hoge rots ligt het fort Sint Barbara,
sinds de middeleeuwen telkens uitge
breider ommuurd en van fortificaties
en mijngangen voorzien. In 1962 is in
de voet van deze rots een tunnel uitge
graven, waardoorheen men naar een
lift kan wandelen. Deze lift schiet mid
den door de rots de bezoekers met gro
te snelheid omhoog naar het fort, dat
220 meter boven de zeespiegel ligt.
Vanaf de tinnen ligt het prachtigste
uitzicht over baai en haven open. De
stipjes mens die op het strand als mie
ren heen en weer bewegen, zijn scherp
te onderscheiden, en het veelsoortige
gedruis komt zo helder naar boven, dat
bijna de afzonderlijke stemmen er uit
te halen zijn.
TIJDIG BESPREKEN is strikt
noodzakelijk voor wie uit Spanje wil
vertrekken en daartoe een spoorkaar
tje gaat kopen. Een spoorwegkantoor
in de stad verkoopt plaatsen tot daags
tevoren. Het stationskantoor verkoopt
op de dag zelf nog alleen zoveel kaar
ten als er plaatsen over zijn. Als de
trein vol is, houdt de verkoop op. Een
volle trein is als bij ons een volle
schouwburg: wie het stuk dan nog wil
zien, moet de volgende dag maar gaan.
De treinreis van Alicante naar Barce
lona duurt per TER, een soort expres-
trein, van 8.35 uur tot 16.40 uur: 570
spoorwegkilometers. De wagons zijn
luchtgekoeld en wie wil, kan dineren
zonder zijn plaats te hoeven verlaten.
Tijdens de rit ontdekte ik, dat vanuit
de bagageruimte een doorzicht naar vo
ren over de spoorbaan mogelijk was.
De hoofdconducteur zag mij achter de
glazen deur staan. Ik kreeg een plaata
in de cabine aangeboden en de be
stuurder begon een geanimeerd ge
sprek. Het leek alsof hij tijdens het ge
sprek min of meer voor de gezellig
heid knoppen en handels en signalen
hanteerde. Op zijn routeboekje kon ik
Intussen aflezen hoe bijzonder nauw
keurig hij de snelheden en de andere
instructies opvolgde. „In Nederland is
zoiets strikt verboden, reizigers in de
cabine van de bestuurder", merkte ik
op. „Hier in Spanje", antwoordde hij,
„is ook zeer veel dat verboden is;
maar we zijn wat gemoedelijker, u
doet geen kwaad".
Toen Valencia in het zicht kwam,
nam ik afscheid. Ik zocht naar de
vorm waarin. Hij voorkwam me, reik
te me de hand, en:
„Un amigo!"
„Y tin amigo! Y muchas gracias".
Adios!"
„Adios!"
(Vrij vertaald: „Een vriend, en wat
voor een! Hartelijk dank! Daag! Daag!).
