Vele predikanten en gering aantal priesters
kiezen partij tegen politiek van Johnson
KUNSTWERKEN IN DEMONSTRATIE
PREDIKANTEN MET PRIESTER VOOROP
PROTEST TEGEN OVERVLOED EN ARMOEDE
LERAAR DEMONSTREERT MET GEZIN OP BINNENHOF
V'R£DL$7 D*
KAMPEREN OP HET BINNENHOF
1
pPj
SOLO-DEMONSTRATIE
DINSDAG 27 DECEMBER 1966
5
ofd
na
AMSTERDAM, 27 dec. Met
meer dan gewone ernst is tijdens
de kerstdagen geprotesteerd tegen
het oorlogsgeweld in Vietnam en
de honger in de wereld. In de
grote steden van ons land hebben
verscheidene demonstraties uiting
gegeven aan een felle afkeer van
de Amerikaanse acties tegen het
Vietnamese bevrijdingsfront.
c
Wmm
Dicht bij het Hilton-hotel, op het
Hofplein in Rotterdam, konden
voorbijgangers getuige zijn van
deze hardnekkige eenmans-
demonstratie.
m.
'~~s\
Ook deze tekening stelt twee bekende versjes
voor. En ook deze opgave is nog niet moeilijk. Wilt
u de titels zorgvuldig noteren en bewaren bij de
twee titels van deze eerste opgave (zie de krant
van zaterdag 24 december).
Om even het geheugen op te frissen: dit is de
tweede van een serie van twaalf tekeningen, welke
alle twee bekende versjes voorstellen. De tien
overige zullen in de komende weken worden af
gedrukt.
Denkt u nog eens aan de prijzen? In totaal 4000
gulden, waaronder een eerste prijs van 1000 gulden.
Beter vrijen
Lange draak
Kunstwerken vol ontzetting in de zwijgende kunstenaarsdemonstratie, zoals die op de Eerste Kerst
dag met roffelende trom door Amsterdam trok.
O PHOIJWPM
De hervormde studentenpredikant dr. K. Strijd, de gereformeerde predikant E. H. Nagel en de studen
tenpastoor pater J. van Kilsdonk gaan voorop in een protestdemonstratie tegen de Amerikaanse Viet-
nam-po litiek.
Zes Haarlemse jongeren hebben op de Dreef de kerstdagen hongerend doorgebracht om te protesteren
tegen enerzijds de overvloed en anderzijds de armoede in de wereld. Hun initiatief heeft elders na
volging gevonden.
a
De geschiedenisleraar Karst Bouman uit Goes viert met zijn gezin
een geïmproviseerd kerstfeest voor de deur van de Tweede Kamer in
Den Haag. Zijn verblijf daar moet zijn petitie over de kwestie-V iet-
nam ondersteunen,
de
Draak van protest tegen
Vietnam-verschrikkingen
(Van onze verslaggevers)
Het meest beklemmende beeld heb
ben duizenden Amsterdammers zon
dagmiddag kunnen aanschouwen, toen
een vijftig meter lange, groene draak,
met de woorden „2 miljoen doden in
Vietnam" over het asfalt van de bin
nenstad kronkelde. Het was een stille
demonstratie van anonieme kunste
naars, in het zwart gehuld met pleis
ters over hun monden geplakt. Hier
liep, op de roffels van zwart omfloerste
trommels, ,,de zwarte dood", een sym
bolische verwijzing naar de middel
eeuwse pestepidemieën.
Maar niet alleen Amsterdammers,
ook Hagenaars en Rotterdammers' za
gen hun vredige, huiselijke kerstviering
voor enige tijd onderbroken door de
monstranten die van hun onvrede met
de wereldsituatie getuigden. Zaterdag
middag was het bij neerstortende re
gen in de hoofdstad begonnen.
Talrijke predikanten (vooral hervorm
de) en zeer weinig katholieke priesters,
een kleine honderd in getal, verzamel
den zich op het Amsterdamse Jonas
Daniël Meyerplein voor een vredes
mars door de binnenstad. Het doel
stond omschreven op een spandoek
dat o.m. door pater Van Kilsdonk, Je
zuïet, aan het hoofd van de stoet werd
gedragen en waarop stond te lezen:
„In Christus naam ophouden in Viet
nam".
Andere teksten, die meegevoerd wer
den luidden: „Geen Kerstbestand maar
kerstvrede", „Laat het westen de eer
ste stap doen", „Geen Nederlandse
steun aan VS-oorlog in Vietnam" en
Solidair met het andere Amerika".
Pater Veelenturf, eveneens Jezuïet,
gaf in een korte inleiding bij het beeld
van de Dokwerker, vanwaar de stoet
vertrok, een toelichting op laatstge
noemde tekst. Daarmee zijn enige
kerkgenootschappen in Amerika
bedoeld die reeds geruime tijd zich
verzetten tegen de oorlogshandelingen
in Vietnam.
Tijdens de tocht door de beregende en
vrij rustige binnenstad trok de stoet,
die door de politie te paard werd be
geleid, wel belangstelling maar weinig
commentaar. Jongeren deelden aan
voorbijgangers vlugschriften uit, die
zelden werden geweigerd en aandach
tig werden gelezen. In het vlugschrift
stond te lezen dat, naar de mening
van de initiatiefnemers, de predikanten
K. Strijd, A. A. Spijkerboer en E. H.
Nagel, en pater J. van Kilsdonk, de
oorlog in Vietnam aan alle kanten in
strijd is met wat het Kerst-Evange
lie zegt.
,,Dat zeggen wij niet alleen tot John
son en de zijnen, maar ook tot het Ne
derlandse volk, dat via zijn regering
doorgaat Amerika te steunen in de oor
log in Vietnam." Het vlugschrift con
stateert dat er reeds 25 jaar oorlog
is in Vietnam en dat Zuid-Vietnam
geen vrij land was maar dat de Ver
enigde Staten daar hun handlangers
aan de regering wisten te krijgen. „De
opstand voor hun vrijheid moeten de
Vietnamezen nu bekopen met afschuw
wekkende Amerikaanse bombardemen
ten, napalmbommen, chemische ontbla-
deringsmiddelen, martelingen, enz.",
zegt het vlugschrift.
„Velen in Zuid-Vietnam zien het
communisme als middel tot het vin
den van hun nationale waardigheid.
Wij weten heel goed dat het Nationale
Bevrijdingsfront ook geweld gebruikt.
Ze zijn daarmee begonnen, nadat dui
delijk was, dat Amerika hun geen vrij
heid wilde geven."
Het vlugschrift roept op tot het brie
ven schrijven aan of het opbellen van
volksvertegenwoordigers om er bij hen
op aan te dringen niet langer mee te
werken aan de Nederlandse politiek
van steun aan Amerika.
De demonstratieve vredestocht werd
besloten met een bijeenkomst in de
Noorderkerk, waar men na gebed
rustig uiteen ging. Op een tekst die on
gevraagd door enige jongeren werd
ontrold stond te lezen: Volgende week
de ouderlingen en misdienaars.
De vastenactie van de zes jonge
Haarlemmers tijdens de Kerst op de
Dreef bij de Haarlemmer Hout heeft
honderden zeer positieve reacties op
geroepen bij het publiek. De zes jonge
lui, die in een marktkraam in slaap
zakken en winterjassen 48 uur lang
slechts van koffie zonder suiker
leefden, hebben de honger goed door
staan.
Ze waren laaiend enthousiast over
de sympathiebetuigingen toen zij zich
bij de hospita van de initiatiefnemer
Harrie van der Meulen, na afloop van
de actie tegoed deden aan een nach
telijke maaltijd van boterhammen en
soep.
Overdag tijdens de beide kerstdagen
bleef het onafgebroken druk voor de
kraam, die tegen de sterke wind be
schut werd door een schaftwagen van
openbare werken, die de gemeente in
de eerste kerstnacht liet aanrukken
toen de storm de kraam omver dreig
de te beuken.
Onder de bezoekers bevond zich ook
burgemeester mr. O. Cremers, die de
actie aanvankelijk had willen verbieden
omdat hij relletjes vreesde. Die zijn
niet gekomen. De enige negatieve re
acties kwamen van een stelletje aan
geschoten jongelui en van een huisva
der die zijn zoontje op luide toon voor
hield dat het hier om antikoningsge-
zinde provo's ging.
Velen brachten wat mee voor het
hongerende zestal. Etenswaren voor
na afloop, boeken om de tijd door te
komen, bloemen en geld. Dat laatste,
een bedrag van ruim tweehonderd gul
den, is bestemd voor de Unesco. Onder
de sympathisanten bevonden zich de
Tweede Kamerleden drs. J. Voogd en
mevr. Singer, de schrijver Harry Mu-
lisch en een anoniem gebleven bejaar
de heer die midden in de eerste kerst
nacht uit Den Haag kwam fietsen om
de jongelui geld te brengen en een
uurtje gezelschap te houden.
In Rotterdam was zaterdagavond
de Aktiegroep Vietnam tot demon
stratie overgegaan. Een groep trok
met spandoeken langs tal van Rotter
damse kerken, terwijl kerkgangers
zich naar de dienst of de nachtmis
spoedden. De leuzen kantten zich te
gen de Amerikaanse Vietnam-poli-
tiek. Het ging er ordelijk aan toe.
De politie bleef van enige afstand de
betoging volgen. Op een terrein aan
de IJsselmondselaan merkten voor
bijgangers in de loop van de avond
een aantal leuzen op, die met gele
verf geschilderd waren op buizen.
De kreten waren meer zonderling
dan interessant: „Amerika voor de
Indianen, Vietnam voor de Vietname
zen, Nederland neutraal, Johnson
sterven, gelukkig Nieuwjaar".
Op een tochtige hoek van het Bin
nenhof in Den Haag had zich inmid
dels de veertigjarige geschiedenisle
raar Karst Bouman, uit Goes geïnstal
leerd, samen met zijn kinderen en en
kele aanhangers. Zijn tijdelijke ver
blijfplaats was onder de galerij, vlak
bij de ingang van de Tweede Kamer.
De politie legde hem geen strobreed in
de weg.
„De politie is allerliefst, maar je
kan aan de vooravond van Kerstmis
ook moeilijk de gummilat er over ha
len", zegt de heer Bouman lakoniek.
Hij wilde de aandacht vestigen op de
petitie met zestigduizend handtekenin
gen die hij in oktober de Tweede Ka
mer heeft aangeboden, met als kern
punt: „Nederlandse politici, doe een
duidelijke uitspraak over de kwestie
Vietnam".
Om vijf uur had hij zich achter een
knipperlichtje op het Binnenhof neer
gezet met vrouw Jenny en zijn kinde
ren Titus (4), Ole (6), Machteld (10)
en Mischa i 1De heer Bouman is
tegen het optreden van de Amerikanen
in Vietnam, maar zijn stille protest
laat nu dit aspect buiten beschouwing.
Het gaat meer om de oorlog in het
algemeen in Vietnam. Toen men bij de
Tweede Kamer eerder in de week van
zijn actie hoorde werd de heer Bou
man door de griffier opgebeld met de
mededeling dat er wel degelijk iets
gedaan zou worden met zijn petitie en
dat deze ter sprake zal komen bij de
volgende beschouwingen over het bui-
•KE'
Prijsvraag „Zing mee
W*Sl
tenlandse beleid. „Komt u nu toch
nog?", werd er met een enigszins be
nepen stem gevraagd en drs. Bouman
zei dat hij de mededeling in dank aan
vaardde, maar dat hij toch maar zou
komen.
Om negen uur gingen zijn vrouw en
twee jongste kinderen terug naar huis,
de leraar en zijn twee oudsten bleven
nog tot twee uur 's nachts. „Ik heb
het Kerstfeest gevierd zoals ik dat
thuis zou hebben gedaan. We hebben
kerstliedjes gezongen, ik heb uit de
bijbel voorgelezen, en het sprookje van
het meisje met de zwavelstokjes ver
teld."
Hij heeft menig Vietnam-gesprek
moeten voeren al die uren. „Even
was het vervelend toen er een Ame
rikaan kwam wiens vader tijdens de
tweede wereldoorlog hier gesneuveld
was. Hij was nogal verbitterd over
wat we hier deden. Hij ging ten slotte
kwaad weg want hij werd vanwege de
politiek van Amerika nogal uitgeve-
terd door verschillende mensen hier.
Ik ben hem achterna gegaan en we
zijn toch nog in vriendschap geschei
den. Ik ben dan ook niet hierheen ge
komen om ruzie te maken".
De heer Bouman, omringd door
kaarsstompjes, kreeg nogal wat mo
rele steun. Mensen kwamen koffie
brengen, een borreltje en banket-
staaf. Laat op de avond kwam een
man voorzichtig vragen of ze trek
hadden in soep: het P.S.P.-kamerlid
Slotemaker de Bruine. Uit zijn auto
bracht hij daarna een in een rood-wit-
te theedoek geknoopte pan soep te
voorschijn. „Amerika moet weg uit
Vietnam. Ze moeten erkennen dat ook
China er zijn belangen heeft", zegt de
heer Bouman. Hij heeft lange tijd ge
zelschap gehad van de jonge Rotter
damse gemeente-ontvanger J.W. Hoo-
geboom, en het Goese echtpaar Susan.
Tezelfdertijd werd op het Korte
Voorhout in Den Haag, vlak voor de
Amerikaanse ambassade, een jongen
die in een slaapzak op het schelpen
pad lag zorgzaam toegedekt door een
meisje in mini-rok. Hier protesteer
den zeven jongelui van de pacifistisch
Socialistische Jongerenwerkgroep te
gen het Amerikaanse optreden in
Vietnam. „Je kunt beter vrijen dan
vechten" zei er een, en hij wees op
een van de borden die omhoog wer
den gehouden. Make love, no war'L
Tussen twee bomen was een waslijn
gespannen, waaraan een vuurrode
vlag en enkele paraplu's hingen. Er
stond een kerstboompje onder met al
leen een olielampje erin.
Er ging een fles rond en een meis-
je sprak haar verlangen uit naar wod
ka ook de alcoholische voorkeur is
politiek getint. Af en toe werd in de
ambassade de schim van de marinier
zichtbaar, die wachtdienst had. Voor
het gebouw postte een agent. Om acht
uur verbood hij verder grammofoon
plaatjes te draaien. Het was een pot
pourri geweest van kerstliedjes1 en
protestsongs. Soms flitste er een fo
tolampje op van opzij. „We worden
weer gefotografeerd door de politie of
de B.V.D. Ze willen onze gezichten
hebben in verband met 10 januari,
het huwelijk", zegt er een ter verkla
ring. Alle slagzinnen waren door de
politie goedgekeurd. Ook die welke zei:
,kL. B. J., how many kids did you
kill to day?" Hier kunnen ze
ons niets voor maken" zei iemand ju
ridisch. „Het is alleen maar een
vraag". Een omstander merkte geme
lijk op dat het toch knap tendentieus
is. Anderen uitten zich duidelijker.
„Ze moesten heel Noord-Vietnam
plat gooien" werd er geroepen. „We
laten ons heus niet op stang jagen",
zei een jongen met een geruite pet
vol speldjes met politieke teksten. Op
het schelpenpad ging er maar weer
een jongen onder zeil. Het is droog
maar hij gaat toch maar onder een
zwarte paraplu liggen. Het protest
moet twee etmalen duren.
De voorzitter van de Pacifistisch So
cialistische Jongerenwerkgroep uit Den
Haag, Wim de Jong, had om niet erg
duidelijke redenen enige tijd op het po
litiebureau moeten doorbrengen. Er
was een proces-verbaal tegen hem op
gemaakt wegens samenscholing. In de
kerstnacht had hij over een nabijko
mende politie-agent gezegd: „Die agent
heeft mij eens geslagen." De agent had
hem gelast mee te gaan, wat Wim de
Jong had geweigerd. Hij werd naar
een auto gesleept en weggebracht.
De Haagse politie greep eveneens in
toen een onderwijzer uit Haarlem op
de eerste kerstdag bij de Amerikaanse
ambassade opdaagde met sandwich-
borden. „Kerstfeest op Soestdijk, maar
prins Bernhard ontving U.S.A.-piloten
uit Vietnam", stond er op een, en op
een ander: „Geen christendom zonder
het gezag van Christus." Volgens de
politie had de onderwijzer geen vergun
ning voor de demonstratie.
Die was er wel voor de kunstenaars,
die door de Sigma-groep waren opge
roepen tot een protestmars op de eer
ste Kerstdag door de Amsterdamse bin
nenstad. Honderden mensen, vooral
ook jongeren, liepen mee en droegen
kunstwerken die de oorlogsverschrik
kingen moesten uitbeelden. Spandoeken
en yells ontbraken deze keer, maar
des te opvallender was de lange
draak, die een huid had van groen
camouflagedoek. De deelnemende kun
stenaars, voor een aanmerkelijk deel
uit de beeldende kunst, wilden anoniem
blijuen.
De pleisters op hun mond moesten
de onmenselijkheid van hun machteloos
zwijgen uitbeelden. Een aantal van de
demonstranten torstte de afzichtelijke
drakekop op de schouders. Men volgde
de langzamerhand bekende route van
af het standbeeld van de Dokwerker op
het J. D. Meyerplein naar de Noorder-
markt. Velen kwamen af op het indruk
wekkende tafereel en het beklemmende
tromgeroffel. Met ernstige gezichten
sloten zich tgl van Amsterdammers
aan, onder meer priesters en predikan
ten die men een dag eerder ook had zien
demonstreren, jongelui en ouders met
hun (vaak heel kleine) kinderen. Op
verscheidene punten hield de politie
overvalwagens in reserve. Ze konden
daar gelukkig actieloos blijven staan
totdat de stoet in alle rust ontbonden
was.
In Arnhem hebben zelfs 21 jonge
mensen een 48-urige. vastenactie op de
Grote Markt gehouden. Slechts twee
zijn gedurende de actie afgevallen.
Een zestienjarig meisje moest van
haar ouders thuiskomen. De jongelui
vonden de koude en de natte sneeuw
erger dan de honger. Overigens heb
ben ze in die 48 uur heel wat aanloop
gehad, vooral op de Eerste Kerstdag-
Tientallen welmenende ouderen be
gonnen discussies die nogal eens hoog
opliepen. Met zelfbeheersing lieten de
jongelui beledigingen over zich heen
gaan. De discussie-onderwerpen waren
God, geloof, Kerk, oorlog en militai
risme. De ouderen poneerden de nood
zaak van bewapening tegenover de
vijand, de jongeren wilden niet van
vijandschap uitgaan.
