Frans
str ij d
succes in
om goud
ln ieder geval binding van
nieuwe liquiditeit aan goud
OPNIEUW FRACTTONEEL LAGER
(fraü&'JRarnifr
Beleggingsmaatschappijen: 1967 overgangsjaar
ROBECO:
i
i
D.I.F.:
INTERUNIE;
VER. BEZIT:
EMS verhuui-t
Continental
aan PANAM
Veenendaalsche
verwacht gelijke
winst als in '64
Ontslagen bij
spinnerij in
Enschede
„Koek maken
„Beperking"
„Aanpassing"
„Saneringsproces"
Bezwaren tege#
PTT-tarieven
Toeleveringsbedrijf
mijnen krijgt
nieuwe basis
Nederlandse fondsen
Standard and
A
A
Beurs Montr?
VRIJMOED-SCHIEDAM
Goederen-markten
Monopolie-misbrui
VRIJDAG 30 DECEMBER 1966
Anton Hunink
LIQVOR
fai deux amours
L)ow JofleS
0
WAT ZIJN DE vooruitzichten voor
1967? Wij moeten een onderscheid
maken tussen de verwachtingen voor
het bedrijfsleven en de vooruitzichten
DE ENIGE ECHTE
SCHIEDAMSE MOUTJENEVER
Alleen Wittkampf jenever wordt
op de originele wijze nit MOUT
bereid. Proef nu hoe jenever hóórt
te smaken! Proef nu jonge of oude
Wittkampf!
VOOR HET EERST in de geschiedenis van Nederlandse beleggingsmaatschappijen
hebben de directeuren van „De Grote Vier" op verzoek van onze financiële redac
tie rond de tafel plaatsgenomen, ter beantwoording van die ene klemmende vraag,
die nagenoeg iedereen in Nederland op dit moment bezig houdt. Wat zal de toe
komst ons brengen? Voor één bepaalde groep die der kleine beleggers is
het antwoord op deze vraag wel bijzonder belangwekkend. Daarom hebben wij haar
voorgelegd aan de topleider van de beleggingsondermeningen :mr. E. A. Brouwer
van Robeco te Rotterdam, de heer G. Ch. Vrint van Interunie te Den Haag, Mr. J. W.
Tabbing- Suermondt van Verenigd Bezit van 1894 te Rotterdam en de heer Th. M.
Ram van Dutch Internationals Fund (DIF) te Amsterdam. Het zijn immers juist deze
vier geweest, die in de achter ons liggende jaren er in geslaagd zijn het vertrou
wen van de kleine beleggers te winnen. Wij achten een geruststellende gedachte,
dat uit de gezaghebbende kring van de bebeleggingsmaatschappijen, tussen de zor
gen en de moeilijkheden, die voor 1967 gesignaleerd worden, toch nog een duidelijk
vertrouwen spreekt.
OOK GEDURENDE 1966 hebben zich
zowel op overheidsgebied als in het be
drijfsleven een aantal inflatoire ontwik
kelingen voorgedaan die op den duur de
economische gezondheid van ons land
ernstig zouden kunnen ondermijnen.
WAT STAAT ONS in het nieuwe jaar
hier te lande in economisch opzicht te
wachten? De vraag stellen is eenvoudiger
dan een antwoord vinden. Men kan zich
ook afvragen, of het komende jaar beter
of slechter zal zijn dan het daaraan voor
afgaande.
ER KOMEN betrekkelijk zelden perio
den voor waarin het gemakkelijk lijkt de
toekomst van de beurs te voorspellen, al
zal de uitkomst vaak min of meer af
wijken van de werkelijkheid. Thans een
voorspelling voor een jaar te doen, lijkt
echter een hachelijke zaak.
m
M'
PARIJS, 30 dec. (AFP) Achter de
gesloten deuren van de verschillende
■ministeries van Financiën van de ge-
industrialiseerde westelijke wereld
speelt zich rond het goud een geheime
diplomatieke strijd af. De bezoeken
die de Britse minister van Financiën,
James Callaghan, en de Amerikaanse
minister van financiën, Herry Fow
ler, onlangs aan Parijs hebben ge
bracht, geven aanleiding tot de ge
dachte, dat de Franse regering de
eerste ronde van die strijd heeft ge
wonnen. De krachtmeting zal duren
tot de volgende jaarvergadering van
het Internationale Monetaire Fonds in
Rio de Janeiro in september 1067.
De Franse minister van Financien,
Michel Debré, is erin geslaagd het
volgende vraagstuk geplaatst te krij
gen op de agenda voor de vergadering
van de groep van tien" geïndustria
liseerde landen, die eind januari in
Londen wordt gehouden: vorming van
een studiegroep van deskundigen met
de opdracht een rapport op te stel
len over de voordelen en de nadelen
van het handhaven van de goudprijs
op 35 dollar per ounce, een prijs die
ln 1934 is vastgesteld.
De Franse regering heeft niet offi
cieel de stellingen van Jacques Rueff
aangenomen, volgens welke de prijs
van het goud moet worden verdub
beld. De mogelijkheid bestaat even
wel, dat het rapport van de studie
groep voor het vraagstuk van de we
reldliquiditeit een oplossing geeft, wel
ke die van Rueff benadert. Hierbij
zou uitgegaan worden van het feit,
dat van de produktie van nieuw goud
een steeds kleiner deel monetair goud
wordt en dat de rest in speculatieve
handen verdwijnt.
Belangrijk is, dat men er van of
ficiële zijde aan herinnert dat de
Franse regering geen beslissing heeft
genomen ten gunste van een verdub
beling van de goudprijs. Eveneens be
langrijk is, dat men van Amerikaan
se zijde meedeelt, dat de Amerikaan
se minister van Financiën in de loop
van het onderhoud met zijn Franse
ambtgenoot tegenover minister Debre
een vriendschappelijk gebaar heeft ge
maakt en er grote nadruk op heeft
gelegd, dat ministers van Buitenland
se Zaken volkomen verschillende op
vattingen kunnen hebben, maar dat
voor ministers van Financiën tegenge
stelde posities niet lang kunnen worden
gehandhaafd, omdat zij door de nood
zaak van de kwesties zelf tot inter
nationale samenwerking worden geleid,
Dat alles speelt zich af alsof men
aan de diplomatieke en de financiële
horizon reeds een soort „gentlemen's
agreement" tussen Parijs en Washing
ton ziet. Volgens waarnemers zou
Frankrijk aan de ene kant afzien van
aandringen op een herwaardering van
het goud, welke een van de oplossingen
van de deskundigen zou kunnen zijn,
maar die stuit op onwrikbare tegen
stand van de Verenigde Staten. Aan
de andere kant zouden de Verenigde
met het edele metaal hebben, noen
wat hun schepping noch wat hun ver
deling betreft. Omdat het waarschijn
lijk is dat de nieuwe liquiditeiten uit
eindelijk het levenslicht zullen aan
schouwen, zou het resultaat van het
Frans-Amerikaanse compromis zijn,
dat de rol van het goud niet wordt
verminderd maar wordt uitgebreid.
Doordat die eventuele nieuwe liquidi
teiten zoals de Fransen van het
begin af aan hebben gevraagd aan
het goud gebonden zouden zijn, zowel
wat betreft hun schepping als wat hun
verdeling aangaat, zou de afwikkeling
van betalingsbalanstekorten voor een
groot deel in edel metaal geschieden.
DEVENTER, 29 dec. Per 1 ja
nuari 1967 is de heer B. Gravesteijn
benoemd tot directeur van Anton Hu
nink. Deze zal zich in deze functie
in hoofdzaak bezighouden met het mar
keting beleid. De heer A. A. A. Hu
nink blijft belast met de algemene lei
ding van het bedrijf.
VEENENDAAL, 30 dec. De Ko
ninklijke Veenendaalsche Stoomspinne
rij en Weverij deelt mee dat, naar
verwacht wordt, het winstsaldo van het
concern, hoewel achterblijvend bij dat
van 1965, slechts weinig zal verschil
len van het winstsaldo, behaald over
1964 410.000). Dit is vooral te dan
ken aan de resultaten van de deelne
mingen, die, ofschoon zij in hun on
derlinge verhoudingen vrij grote ver
schuivingen te zien gaven, de resulta
ten van het concern gunstig hebben
beïnvloed.
De bruto exploitatie-resultaten van
het eigen bedrijf echter zullen in niet
onaanzienlijke mate achterblijven bij
die van 1965. Dit vindt o.a. zijn oor
zaak in het feit, dat een belangrijk
deel van de activiteiten van het eigen
bedrijf vooralsnog bestaat uit de ver
vaardiging en verkoop van een weinig
gedifferentieerd textielpakket. De re
sultaten van de afzet van deze produk-
ten worden in sterke mate gekenmerkt
door het steeds scherper en minder be
heerste concurrentieverhoudingen en
een steeds minder doeltreffende be
scherming tegen marktverstorende in-
voerpraktijken.
Het beleid blijft daarom gericht op
het toevoegen van nieuwe activiteiten,
het ontsluiten van nieuwe afzetgebie
den en het realiseren van samenwer
kingen op velerlei terreinen met het
oogmerk om de kwetsbaarheid van het
concern te verminderen. De directie
noemt het verheugend dat dit beleid
ook in 1966 vruchtbaar is gebleken
(Van onze verslaggever)
SCHAESBERG, 30 dec. Een van
de toeleveringsbedrijven van de Lim
burgse mijnen, de Machinefabriek
Limburg N.V., is er in geslaagd om
de afhankelijkheid van de mijnindus
trie te doorbreken. De onderneming
is overgenomen door de Duitse fabriek
Beien en de Amerikaanse „Fisher In
dustries" uit Cleveland Ohio. Het be
drijf, dat tot nu toe uitsluitend kolen-
schaven en -brekers voor de onder
grondse mijnondernemingen produ
ceerde, gaat voortaan transport-instal
laties fabriceren, gericht op rationa
lisatie van het interne vervoer in di
verse fabrieken. Het betreft in hoofd
zaak transporteurs voor de afvoer
van spanen en staalschroot, alsmede
monorail-installaties, produkten, welke
tot nu toe door dochterondernemingen
van Fisher Industries, te weten May-
Fran en Monorail in Cleveland wer
den vervaardigd.
Het ligt 'in de bedoeling, dat het
Limburgse bedrijf de May-Fran en de
Monorail-produkten voor geheel Euro
pa gaat vervaardigen. Bij de verkoop
kan profijt worden getrokken van het
in Essen bestaande May-Fran-project-
bureau. Tot de vaste afnemers beho
ren de automobielfabrieken Ford
Volkswagen, Volvo en Austin.
De samenwerking met May-Fran
heeft tot gevolg dat het Limburgse be
drijf binnen de komende drie jaar
aanzienlijk zal worden uitgebreid. Het
aantal personeelsleden momenteel
tachtig, zal minstens worden verdub
beld. Voor de toekomstige uitbreidin
gen is in Schaesberg voldoende bouw
terrein beschikbaar. De naam van het
bedrijf is gewijzigd in „Machinefa
briek May-Fran-Limburg N.V.".
NEW YORK, 30 dec. Er was gis-
teren weinig nieuws, dat de kopers
kon bemoedigen. Integendeel; door
verscheidene ondernemingen werd de
verwachting uitgesproken, dat de re
sultaten over het vierde kwartaal la
ger zullen zijn dan vorig jaar, terwijl
American Motors een produktiebeper-
ADVERTENTIE
friöJtlirattr
LIQVOR
Omzet 7.900.000 (7.160.000) Shares
28/12 29/12
28/12 29/12
28/12 29/12
king in januari aankondigde. Dit en
de normale donderdag-stemming leidde
tot een zij het fractionele koers
daling. Van de 1475 verhandelde fond
sen noteerden er slechts 416 hoger;
815 fondsen sloten met verlies.
Alle automobielwaarden waren frac-
tioneel lager, evenals de koperaande
len. Verder verloor Westinghouse op
nieuw 1% dollar.
(Van onze correspondent)
ENSCHEDE, 30 dec. De spinne
rij Tubantia heeft besloten de twee
cylinderspinnerij te sluiten. In verband
hiermee zullen ongeveer vijftig perso
neelsleden van het bedrijf moeten af
vloeien. Daaronder bevindt zich een
aantal buitenlanders. Er werken bij
deze onderneming in totaal ongeveer
500 personen.
De laatste jaren valt in de sector
van de twee cylinderspinnerijen, waar
grove garens worden gemaakt, een
sterke teruggang te constateren. De
laatste jaren ondervond men de con
currentie van de Italiaanse en Spaan
se spinnerijen, die door overheidssteun
goedkoper kunnen werken. Tubantia
had gehoopt het personeelsbestand vol
doende te kunnen verminderen door
het niet vervullen van vacatures. Nu
het personeelsverloop door de neer
gaande conjunctuur sterk is vermin
derd is echter ontslag noodzakelijk ge
worden.
De gemiddelde leeftijd van de ont
slagenen ligt tussen de 30 en 35 jaar.
Men zal de oudere werknemers zo veel
mogelijk onderbrengen in de beide
overige (drie-cylinder-) spinnerijen,
waar de situatie gunstiger ligt. Een
aantal bazen zal met vervroegd pen
sioen gaan.
A.B.C. Con
ACF Ind.
Admiral C.
Air. Red.
Am. Enka
AUegh. P.
All. Chem.
Alcoa
Am. Can.
Am. Cyan.
A. El. Pow
Am. Fort I
Am. Met.
Am. Mot.
Am. Had.
Am. Smelt
Am. S. Afr.
Amsted
Am. T.T.
Am. Tob.
Ampex C.
Anaconda
A. Louis G.
Armco St.
Ashland O.
At. Top.
Atl. Richf.
Id. 4% pet.
BayukCig.
Bendix
Beth. Steel
16%
38%
30
65
28
33%
79%
46%
30%
52%
59%
75
Fruehaul 25% 25
Gen. Cig. 18% 18%
Gen. El.
Gen. Food
Gen. mot.
Gen P. Ut.
Gen. Tel.
Gilette
Gimbel
Goodyear
29% Grace
Gr. Nrth. h
17% Gulf OU.
43% fll. Centr.
6% I.B.R. 3%
18% I.B.M.
58% Int. Flav.
33% Int Harv.
39% Int. Nick.
54 Int. Pack.
30% 31 Trfi'Jf n?kf
24% 23% Wem "ret-
80% 80% I.T.T.
39% 39% Inv. Mut. 11.76 111.741
463'. 46% Japan Fnd. 10V4 10%
32% 32% JjKanv
9RR4 2R1/& Jones JL.
87% 87';. Kans. City
85'/. 85%b
17%
37%
30%
66
28%
33%
80%
47
31%
39
29%
17%
44%
7
18%
59%
33%
40%
53%
86%
71
66%
31%
45%
42%
42%
41%
49%
52 'It
59%
76%
86 %b 86%b
367 369
65% 64%
35'/.
86%
8%
25
78b
73%
Rayonier
Rep. Steel
88®/. RexalDr.
70% Reyn. Tob.
66'/. R. Dutch
32 Sears R.
45% SheU
42% Sincl. OU
41% South Co.
lil? South. Pac
49 South. Rail
Sperry Rd.
Stand Br.
St. OU. Cal
3t.Oil.lnd.
St oil. N.J
Steadman
Sterl. Dr.
32%
40%
25%
34%
33%
46
60%
62 V2
28%
28%
42'%
29%
34%
60'/.
49%
63
28/12 tOl^
Texaco 73% ILj
Texas Inst lOOd .„yk
Tidewater 72%
32
39%
26%
34% Transam.
33% Unilever
Un. Carb.
Un. Elec.
45%
59%
62%
28%
28'/.
42%
29%
34%
60%
48%
63%
34%
87%
7%
24%
79%
72%
9%
34%
30
34%
30%
Blue Ridge 13.64 113.62 1
Boeing 65% 65%
9%d
28%
88%
9%
28%
86%
Llbby
Litton Ind.
Lockheed
49%
47%
35%
Kans. Pow 22%
Kennecot 39%
K.L.M. 96
Krijger 21%
Lanv. ch. 35%
Lehmann 30
9%
79%
65%
143%'
22%
213%
32%
35%
26%
77
77%
47%
41%
20%
46%
23%
68%
343%
38%
28
30%
403%
N.Y. Centr 70
37% 'd 4% 68
42% Morf. West. 98%
15ya N.A.Avlat 473%
70 North. Pa< 47%
Corn. Prod 47'/»d 47% CUn. Math 59%
173% l73/4 Pac. Gas 36
32% 32%b Pac. Light 26»%
47 47% Penn. R. 53%
145% 144% Peoples G. 35
127% 126% Pepsicola 75%
17% 17% Phelps D. 67%
8y» 7% Phil. Morr 34%
15'/. 15% Phil. Petr. 49%
Fidelity F. 19.68 119.521 Proct.Gam 72%
First NCB 56% 56 Publ. Serv. 36
Ford M. 39% 39% Rad. C. 42%
Braz. L&P
Burlingt.
Burroughs
Cal. Pack. 27 26%
Can. GenF. 9.411 9.38 1
Can. Brew. 6% 6%
Can. Pac. 50 50%
Celanese 48% 48%
Cerro 37% 37%
Chadb. G. 3% 3%
Chase M. 623,i 62
Chem. Fndl6.93116.801 Mobil. OU.
Ch. Ohio 61 61 Mons-Ch-
Chic. Milw. 36% 35%
Chrysler 31% 31%
Cit service 47% 47%
Colgate 27% 28% Nat. Cash
Colon Fd. 16.64116.551 nat. Dairy
Colt. Ind. 18% 18% 4at. Dist.
26% 25% Nat. Fuel.
28% 28% Nat Gyps
51% 51% Nat Steel
Lonestar
Mad. Fnd.
Martin M.
May Dep.
M.C.A.
Id. c. pr.
Merck&Co
Minnesota
Montg. W.
Nat. Blsc.
Nat. Can.
Columb G.
Comtngo
Comm. Ed
Cons. Ed.
Cons. El.
Cont. Can.
Cont. Mot.
Cont. OU.
Curt Wr.
Idem A.
Doug. Air.
Du Pont
Eastman
El paso
Erie Lack
Fed. Pac.
31%
39
42'/i
15%
71
31%
49
47
35'/»
22%
38%
95%
21%
36%
30%
9%
79%
66%
14%
22%
21%
32%
35%
27
78%
77%
41
20%
47%
23%
68%
34
38%
28
30%
40%
68%
67%
98%
48%
46%
58%
36
26%
523%
35
72%
66%
34
49%
72%
36%
43%
6.22 1 6.17 1
40% 39%
Studeb. P. 387» 38
Sunray 27% 27%
Tandy O. 15 14%
Television 9.54 1 9.49 1
a nieuwe aandelen
d a ex dividend
Un. Pac.
Un. Aircr.
Un Corp.
Un. Fruit
Un. Gas
U.S. Lines
U.S. Ruhb.
U.S. Steel
West. Ban.
West. Un.
W'house
Wilson Co.
Woolworth
Yng Sheet
23%
48%
26
37%
81%
8%
27%
19%
23!'»
48
26!»
37!'»
S0
27
199
29%
39 ijtj
OO •J
3O5»
3'
47!'»
30%
37%
48%
61
19%
27%
1
(Opgave firma Hentz Co.)
NEW YORK, 29 dec. Kon. Olie f 'i),
33% (33%—33%), Unilever 23%
A.K.U. 40%43y£ (40%43%), Philips fa,
—21% (2134—22%), K.L.M. 95% (96),
ovens 77%b (72%). 8»
Op basis van de laatste koers van j
effectendollar ad 3,61% 3,61%), er
bovenstaande notering voor Koh. Olie o
een met een Amsterdamse koers
I 120,20—121,10 121,10— 122,00),
Unilever van: 84,10 85,90), voor
van: 58,60—62,90 58,60—62,90), y.
Philips van: 77,70—78,70 78,60-/ 8°.^
voor K.L.M. van: ƒ345,40 347,00) en v
Hoogovens van: 280% 262
Industrials
Sporen
Bonds
Utilities
23/12
799.10
207.92
80.60
136 72
20/1!
27/12
792.20
207.18
80.60
136.82
28/12
788.58
205.76
80.74
136.82
786-^
Industrials
Sporen
Utilities
Sameng. gem.
23/12
86.59
41.69
69.39
81 47
27/12
86.05
41.56
69.25
81.00
28/12
85.57
41.43
69.38
80.61
28/12 29/12
Can. Fund 50.40 150.60 1
Cons. Pap. 38 38
Dom. Tar. 16 15%d
Inl. Nat. Gi 8% 8%
Mc. M. Bl.
Mass. Feri
SheU Can.
ShetlCanW
28/12 1
22%
22%
7.00
liquiditeiten,
Staten afzien van het voorstellen van I VOOr de beurs,
de schepping van nieuwe monetaire
die geen enkele binding Vele jaren heeft het Nederlandse bedrijfs
leven in de internationale concurrentie een vrij
sterke positie ingenomen. Daar het gemiddel
de loonpeil hier lager was dan in de ons om
ringende landen, produceerden wij goedkoop.
De export liep bevredigend, iedereen had werk
en de betalingsbalans vertoonde een overschot.
In de laatste tijd zijn de lonen hier echter ster
ker gestegen dan in de meeste andere landen.
Geleidelijk werd onze voorsprong kleiner en
[thans is deze vrijwel geheel verdwenen. In het
yè,I vervolg zullen wij dan ook meer aandacht moe-
dan aan ,,koek
ADVERTENTIE
Proef het sublieme verschil!
Y
Alleenvetkoop:
27/12 28/12
KOFFIE (New York ln ets per lb.)
Santos B dec. 38.91n 38.91n
Santos D mrt 54.00n
CACAO (Londen in sh. per cwt.)
Slotnotering dec. 204%-5
Bahia N.Y. loco 27% 26%
SUIKER (New York ln 6 ets per lb.)
No. 4 contr. loco 1.37 1.34
Idem jan. 1.30n 1.30n
WOL (Londen. Merino)
Wooltop mrt. 104-5
Idem rnei 104-4.70
Wooltop N.Y loco 164.50n 164.50n
Idem mrt 165.5-.7.1 165.2-6.9
Vette wol loco ll9.0On 119.00n
Idem mrt 121.30-70 121.2-5
29/12
38.91n
54.00n
208-%
27%
1.34
1.25n
104.2-50
103.8-90
164.00n
164.7-6.3
118.50n
120.7-90
HUIDEN (New York ln ets per lb.)
Slotnotering 1 an. 15.75-6.15 16.30-55 16.45-75
KATOEN (New York ln ets per lb.)
Bahia N.Y. loco 23.90 23.90 23.90
Idem dec. 22.00b 21.80b 21.80b
TARWE (Chicago in ets per busbei)
Slotnotering dec. 1773% 17334 176%
MAIS (Chicago in t ets per bushel)
Slotnotering dec. 142% 143% 142%
GERST (Winnipeg in Can. cts per bushel)
Slotnotering dec 137 13T
COPRA (Londen tn per long ton)
Phillppllnse dec 188% 1 186% 1
GROND NOTEN O Lift (Londen in p.i t
Id. ruw 1an./febr 85 1 851
PALMOLIE (Londen in pet long ton)
Congok. nov./dec. 107% 1 107% 1
LIJNOLIE (New York ln cts per lb.)
10-d. verscheping 13.98 i 13.981 13.981
KATOENOLIE (New York in cts per lb
Prima YeU loco 14.35-48 14.35-48 14.10
TALK (New York in cts pei lb.)
Prime extra loco 7 1 7 1 7 1
RUBBER (Londen in pence per lb)
R.S.S. T )an. - 17U-Ü
"eex"N.Y. Tan 22.10-70 22 10-80
METALEN (Londen in pei long
ten besteden aan „koek maken"
verdelen". Het scheppen van een gunstig kli
maat voor investeringen is hierbij van groot
belang. De resultaten van het bedrijfsleven in
1967 zullen afhangen van de mate waarin wij
de arbeidskosten weten te beheersen en onze
produktiviteit te vergroten.
Wat de vooruitzichten voor de beurs betreft
zijn meerdere factoren van belang. Voorop
staat hierbij de rentabiliteit van de onderne
mingen. Daar de kosten de laatste jaren ster
ker zijn gestegen dan de produktiviteit, is het
winvermogen in het algemeen gedaald. Een
eerste vereiste is dan ook de rentabiliteit te
herstellen. Sommige bedrijven zullen hierin sla
gen, andere niet.
Behalve de rentabiliteit is ook de rentestand
van groot belang voor de koersvorming. Een
stijgende rente leidt niet alleen tot lagere koer
sen van obligaties, maar drukt eveneens het
peil van de aandelenkoersen. Daar het niet
waarschijnlijk is dat de rentestand in het ko
mende jaar veel verder zal stijgen behoeven
wij de invloed van deze factor niet meer te
vrezen. Tenslotte heeft ook het internationale ka
pitaalverkeer een grote invloed op het koers-
niveau. Wanneer zoals in het jongste verleden
grote posten aandelen uit Amerika terugvloeien,
komen de koersen onder druk te staan. Veel is
teruggevloeid, niet alles; van het ene fonds meer
dan van het andere. De markttechnische po
sitie van het ene aandeel is dan ook veel sterker
dan van het andere.
De koersen van de Nederlandse aandelen
zijn in het afgelopen jaar aanmerkelijk ge
daald. Veel slecht nieuws is hierin reeds
verdisconteerd. Thans is stellig een niveau
bereikt waarop belegging in aandelen ver
antwoord is. Toch is het niet zo dat elke
„lage koers" een garantie is voor een profijte
lijke aankoop. Meer dan ooit is nodig een des
kundige beoordeling van de rentabiliteit van
de verschillende ondernemingen en van de
markttechnische positie van hun aandelen.
MR. E. A. BROUWER
Robeco
G. CH. VRINT
Interunie
MR. J. W. TABBING-
SUERMONDT
TH. M. RAM
Dutch Internationals Fund
Verenigd Bezit
(Van onze financiële redactie)
loco
loco
loco
loco
Tin
Koper
Lood
Zink
DOW JON (term)
Idem (ioco's)
MOODY
aaUTSB (U.K.)
137.75
139.60
374.1
1208-10
464-5
78-%
102%-3
137.57
139.71
375.0
424.1
17%-8
18iV%
22.10-70
ton
1205-6
453-4
79-%
102-3/4
137.06
139.59
374.5
424.9
Een van de eerste taken van de in 1967
nieuw te formeren regering zal dan ook zijn
alles te doen wat in haar vermogen ligt om
haar eigen aandeel in deze ongewenste ont
wikkelingen zo beperkt mogelijk te houden.
Daarna zullen werknemers en werkgevers
moeten trachten om met begrip voor eikaars
belangen in wezen immers een identieke zaak
tot een loonbeleid te komen dat beter binnen
de perken der produktiviteits-toename blijft
dan de laatste jaren het geval geweest is. Al
leen onder deze omstandigheden zal het mogelijk
zijn tot herstel te komen van het vertrouwen,
dat één der onmisbare voorwaarden is voor een
expansieve economische ontwikkeling.
In dit opzicht zou 1967 wel eens een overgangs
jaar kunnen blijken, waarover echter op dit
tijdstip weinig valt te voorspellen; dit temeer,
waar zich in de ons omringende landen soort
gelijke problemen voordoen, waarvan de oplos
sing direct of indirect van invloed kan zijn op
de conjuncturele ontwikkeling in ons eigen land.
Vle ondernemingen hebben blijkens hun tus
sentijdse berichten in 1966 met stijgende kosten
en krimpende winstmarges te kampen gehad.
Aangenomen moet worden dat deze factoren
zich in 1967 verder zullen laten gelden, mede
omdat compensatie van onkostenstijging door
omzetvergroting tengevolge van verscherpte
buitenlandse concurrentie en afnemende bin
nenlandse bestedings-bereidheid op toenemende
moeilijkheden stuit.
Op de aandelenmarkt hebben de aarzelende
conjunctuur in het algemeen en diverse teleur
stellende ondernemings-resultaten in het bijzon
der hun uitwerking niet gemist. Maar ook het
hoge rentepeil, dat zich overigens de laatste
tijd enigszins lijkt te stabiliseren, heeft hierop
grote invloed gehad.
Terugkeer van het vertrouwen van binnen-
en buitenlandse beleggers in de ontwikkeling
van de Nederlandse economie op langere ter
mijn gepaard gaande met enige verlaging van
het rentepeil zou wel eens een verrassende
opleving tot gevolg kunnen hebben in een
markt, waar vele aandelen door de langdurige
beursmalaise in een „oversold" positie ge
raakt lijken.
Stelt men de zaak aldus, .dan kan er van
worden uitgegaan, dat 1966 ongetwijfeld teleur
stelling heeft gebracht. De ervaringen zijn voor
de een onaangenamer geweest dan voor de an
der, maar er zullen weinigen zijn die met
genoegen op het verstreken jaar zullen terug
zien. Aan een lange tijd durende vooruitgang
is een einde gekomen en een overspannen eco
nomie heeft zich aan de harde werkelijkheid
moeten aanpassen. Een dergelijk, proces is
pijnlijkzeker wanneer niet tijdig wordt inge
grepen, zoals ditmaal bij ons te lande jammer
genoeg het geval is geweest.
Er bestaat vrij grote eenstemmigheid, dat
de oorzaak van de overspanning allereerst te zoe
ken was in bovenmatige regeringsuitgaven. Wat
dit betreft mag men vertrouwen, dat 1967 in
ieder geval een vertraging van de stijging
zal brengen, aannemende althans dat de uit
slag van de in februari te houden verkiezingen
voortzetting van de politiek van het tegenwoor
dig kabinet mogelijk zal maken.
Wat verdere verschijnselen aangaat valt te
constateren, dat er enige ontspanning op de
arbeidsmarkt is ontstaan. Het laat zich aanzien,
dat loonsverhogingen binnen redelijke perken
zullen blijven en de arbeidsproduktiviteit enigs
zins zal toenemen. De indruk bestaat voorts
dat de kapitaalrente, die in 1966 scherp steeg,
thans wel het hoogtepunt heeft bereikt en dat
enige daling waarschijnlijker is dan een verdere
stijging. Beide ontwikkelingen kunnen onze
concurrentiepositie ten aanzien van andere lan
den verbeteren.
De verhouding tussen in- en uitvoer heeft in
het afgelopen jaar veel zorg gebaard en de be
talingsbalans is door de verslechtering met
ruim een miljard gulden extra belast. De
cijfers over november waren echter plotseling
gunstiger, al moet men hierbij bedenken, dat
één zwaluw geen zomer maakt.
Er zijn overigens voldoende feiten, die geen
reden geven tot opgewektheid of althans onze
kerheid veroorzaken. Jarenlang is Nederland
in West-Europa een goedkoopte eiland geweest.
Thans is dit niet meer het geval en wij moe
ten ons realiseren, dat de daaruit voortsprui
tende voordelen zijn verdwenen, waarschijnlijk
voor goed. Een grote opbloei, zoals de naoor
logse jaren hebben gebracht, is niet of nauwe
lijks meer te verwachten.
Ook kan niet over het hoofd worden gezien,
dat wij nog verkeren in de moeilijke periode
van aanpassing, In vergelijkbare omstandighe
den heeft deze in 1957 een half jaar geduurd
en het is mogelijk, dat thans meer tijd zal
worden gevergd. Ten slotte is een huishouding
als de onze in zo grote mate afhankelijk van
hetgeen in de omringende landen en v®r'
dere wereld gebeurt, dat tal van omstandighe
den, waarop wij in het geheel geen Invloed kun
nen uitoefenen, voor ons welvaren van grote be
tekenis kunnen zijn.
Weegt men intussen alle factoren zo goed
mogelijk tegen elkaar af, dan behoeft een
gematigd optimisme toch niet lichtzinnig te
zijn. 1966 was niet goed, maar voor de toe
komst mogen wij met de Vlaamse dichter
wellicht zeggen: „een slecht jaar en is geen
slechte eeuw".
Immers:
ten aanzien van de politiek heeft men te
maken met de onzekerheid inzake Vietnam
en in Nederland met de verkiezingen
begin 196 7;
ten aanzien van de economische otitwikke-
ling bevinden verschillende ons omringende
landen zich in een andere conjunctuurfase
dan Nederland;
ten aanzien van de rentevoet bestaat geen
absolute zekerheid.
Als tegen de achtergrond van deze onzeker
heden een uitspraak moet worden gedaan, dan
lijkt mij een periode van een vol jaar wel iets
te lang. Gewezen kan worden op de wereld
handel die nog steeds toeneemt, op grond waar
van behoudens de onzekerheid inzake Viet
nam men zou mogen verwachten dat de eco
nomische situatie in West-duitsland en Enge
land een redelijke kans heeft zich te herstellen
In ons eigen land lijkt het moment voor her
stel nog niet te zijn aangebroken en zal veel
afhangen van het programma waarmee de
nieuwe regering zich midden februari na de
verkiezingen aan het Nederlandse volk zal pre
senteren. Al met al moet men zich echter toch
afvragen of na het in het algemeen nog wel
meevallende jaar 1966 het komende jaar
voor de overwegend locaal werkende onderne.
mingen niet zeer moeilijk zal worden. De meer
internationaal werkzame bedrijven zullen het
vermoedelijk relatief gemakkelijker hebben.
Na het succes van de 7 pet. Staatslening ziet
het er naar uit, dat op de kapitaalmarkt enige
ontspanning zal optreden. Een scherpe daling
van de rentevoet wordt, gezien de latente vraag
niet verwacht, maar als het publiek de indruk
zou hebben dat de rentestand over zijn hoogste
punt heen is, dan zou het aanbod van kapitaal
voor belegging wel eens kunnen meevallen en
zou de daling van de rentevoet een grotere om
vang kunnen aannemen dan men uit anderen
hoofde zou mogen verwachten. Veel zal hierbij
verder afhangen van het tempo waarin nieuwe
leningen aan de markt komen. Met name valt
te denken aan de consolidatie van de te grote
vlottende schuld van de gemeenten. Zou men
willen trachten deze schuld op een zo kort mo
gelijke termijn te consolideren, dan zal daardoor
de daling van de rentevoet tot een gezonder
peil worden afgeremd.
Het rendement van vele aandelen heeft zich
aan de hoogte van de rentevoet aangepast. De
slogan „groei" is, behoudens enkele uitzonderin
gen, vervangen door de slogan „rendement'
Van een daling van de rentevoet zou derhalve
een stimulerende werking op de koersen van de
aandelen kunnen uitgaan. Daartegenover kun.
nen dan echte) de moeilijkheden worden ge
steld, waarmee vele bedrijven geconfronteerd
zullen worden als gevolg van de noodzakelijk te
achten bestedingsbeperking, ook al is er reeds
sprake van een gunstige ontwikkeling in de cij
fers van ziekteverzuim en personeelsverloop.
In hoeverre een minder gunstige ontwikkeling
bij de bedrijven reeds in de koersen van de
betrokken aandelen verdisconteerd mag worden
geacht, laat zich moeilijk bepalen. Enige twijfel
daarover ontstaat als men ziet hoe de koersen
reageren op tegenvallende tussentijdse mede
delingen.
Gesteld moet dan ook worden dat het meer
dan ooit nuttig is selectief te werk te gaan,
met name wat de locaal werkende bedrijven
betreft. De laatste maanden is het reeds dui
delijk 'geworden dat „het dorre hout wordt
uitgeschud". Dit saneringsproces is vermoede
lijk nog niet tot stilstand gekomen. De kwa
liteit van de leiding, de mate waarin research
plaats vindt, een sterke vermogenspositie
en een internationale spreiding van de actvi-
teiten, het zijn alia factoren die in dit tijds
bestek grote aandacht verdienen. Het zijn
nu eenmaal de sterkste bedrijven die het best
de stormen kunnen doorstaan.
DEN HAAG, 29 dec. De
R. Zwolsman heeft in de jaarver® jj
dering van de cultuurmaatschap^
Wonolongan meegedeeld, dat de A
met de PANAM in principe °verver'
stemming heeft bereikt over ^eh0te1
huur op lange termijn van gBp
Continental te Parijs. Binnen ur-
maand verwacht hij dat de
overeenkomst getekend is. rhOiF
Tevoren zal een grondige v® ^il'
wing plaats hebben van 20 tot 3« W
joen francs. Het te investeren a ,c:
kan geheel gefinancierd worden F»
een staatshypotheek en een vernoe^
van de bestaande hypotheek v"ni(]jê®
na 10 miljoen francs. De huis
waarde werd enige tijd geleden "Pjjg'
50 miljoen geschat. De huurprijs
boven de 1,2 miljoen dollar. Op eet
duur verwacht de heer Zwolsma"
rendement van 10 tot 15 proc®"^"
De huur bestaat uit een basis"
die in de loop van de tijd stijgt' ai
wijl bovendien een winstdelings'
wordt verkregen. jF
In de jaarvergaderingen 1964 I
van Wonolongan, een belegs' jt;
maatschappij waarin de heer „fi
Zwolsman een meerderheidsb®
heeft, is voorgesteld een primaU
vidend van 5 procent in contante"
te keren uit de winst van
beleggingsportefeuille per 31 dei
ber 1965 bleek uitsluitend te be> J
uit aandelen EMS en een rentedr"'
de vordering op de Zwolsmangr" jt
De heer Zwolsman deelde v® pF
mee dat hij niet vooruit kon 1 ffi
op een voorstel van de Central®
minlstratie Maatschappij tot ruil F
aandelen EMS in obligaties. Wa" j/
de outside-aandeelhouders WoP^o".
gan onverhoopt de dupe zouden „fe>
den van een verplichting, die de >1
R. Zwolsman op zich zou neme",/'
grootaandeelhouder EMS bij het
n
aanbod van de CAM, zal naar e®"^c!,
zachting van die schade gestreefd
den, zo liet hij daarop volgen, ^jfj
1966 wilde de heer Zwolsman V
meer zeggen dan dat er weer Je'
een extraatje rekening mag v/°
gehouden.
j
ROTTERDAM, 30 dec. De V®J t[
ging van Kamers van Koophande J
Fabrieken in Nederland heeft de
nister van Verkeer en Waterstad
vraagd om de verhoging van de
tarieven op te schorten om de c
quenties van die verhogingen nad
bezien. De tegen 1 januari en 1
ri aangekondigde tariefsverhog' jf-
betekenen in 1967 een zwaarder®
van 193 miljoen. In een percentag
gedrukt meer dan 12,5 pct„ ald"g/Z
vereniging, die ernstig bezwaar
te moeten maken.
De vereniging verzoekt de
geen verdere verhoging van
rieven te overwgen, die niet g® f,
zijn aan dezelfde regels, die hei);:
ticuliere bedrijfsleven krijgen
legd. De minister zou er van a
ten zien de tariefsverhogingen
baar te maken aan de financierid t
litiek van de regering en wel 1ja
zin, dat het PTT-bedrijf zijn i" M
ringen zoals thans gebeurt voo'^t
belangrijk deel uit de te maken
moet putten. e h
„Op deze wijze moet de huidig' f
neratie in korte tijd in de ta% i
het geld opbrengen, dat grotende ft'it
goede komt aan de volgende g p
tie." Dit Is naar het oordeel
vereniging economisch onveram^ n
en, zeker voor een bedrijf met
nopoliepositie, onredelijk. De <'f
van Koophandel zijn en blijv® y
mening, dat het zelfstandig mak y
het bedrijf de mogelijkheid op®' d%i
de investeringen te financier®" U
leningen op de kapitaalmarkt. Mg V
zo kunnen komen tot een matig
de tariefsverhogingen en een
inhalen van de achterstand blLet
lefoonaansluitingen, die tegen f"
de van 1967 naar schatti"*
200.000 zal bedragen.