JONG
TALENT
JJIT PARIJS
IN STUDIO'S LORCA-PROGRAMMA „HET MEISJE EN DE STUDENT
Decorbouw voor zes-in-één
T
i
Coba Keiling halve eeuw
het toneel
aan
Tentoongesteld in Amsterdam, Den Haag en Eindhoven
BUITENLANDSE KUNST IN NEDERLAND
Beeld
en spiegelbeeld
t
BOEK
Instituut voor
diergeneeskunde
Cor Hezemans een heel Vernuftige ontwerper
Invaliden wachten
lang op pensioen
La Croix noemt
Sjaloom secte
Te weinig feest
voor de Delftse
studenten
Oriëntatie-cursus
in de oecumene
f
-°lis
Tijd voor een
Gertrud von le Fort
Nagy
Kylberg
Karei de Grote-prijs
voor prof. L. Rogier
WOENSDAG 18 JANUARI 1967
Öy.STAD, 18 jan. Minister
de «uyel heeft gisteren bij Lelystad
ling Paal geslagen van de afde-
Decorontwerper Cor Hezemans.
Elsje Scherjon op het balkonnetje en Wiesje Bouwmeester in Lorca's
„Het meisje en de student".
IN NIJMEGEN
DE UITWISSELING VANi
beeldende kunst op internationaal
niveau komt niet alleen via de!
officiële musea tot stand; het zijn
vooral de kleine exposities in de
verschillende kunstzalen en gale
ries, die deze uitwisseling op een
persoonlijke manier en daarom
ook vaak verrassend levend hou
den.
De Kermadec
Arp-herdenking
In Eindhoven
Een recente foto van Coba Kel-
ling, de actrice die volgende iceek
haar vijftigjarig toneeljubileum
viert.
ERIC MALTHOUSE
Gildewart
Zittende vroww, ccn schilderij
van Eugène de Kermadec.
Mishandeld wegens roken
en"
Ït Wy0.
rde
eds f. f,
V°°vO»!
>ntie V
t
>or-
Q0*
et'
cle>'
111 .„ad,
SP»]
,l?vc'
h,V?rnd von le Fort: Die Erzdh-
MruHU' Insel Verlag, Frankfurt am
Rn i Franz Ehrenwirth Verlag
München, 1966, 621 blz.
I« °ktober j.l. heeft Gertrud von
,,schriifo» theologe onder de Duitse
tijtj ers"> de eerbiedwaardige leef-
is ovgja n®gentig jaar bereikt. Dit feit
herdacht Lalgemeen 111 et op een wiize
met j. l dle in overeenstemming is
Des belangrijkheid van haar werk-
iel v® yerheugender is het dat de In
de j.® laS te Frankfurt am Main en
ljünrïanz Ehrenwirth Verlag KG te
bierena k" welke uitgeverijen het
•ehenl vaja haar vertellingen ver
santi cAt' gelegenheid van die ne-
*oroa veriaardag een keurig ver-
„Ji, toch niet te kostbare band
doen Erzühlungen" het licht hebben
#ch„ Zlen. Vooraan in de chronologi-
Letït v°l?°rde staat het bekende „Die
Veile j-am Schafott", van 1931, een no-
Verh i16 tevens de beste van de twaalf
«cWi is- ZÖ is door een goede
bekeij gave in Nederland algemener
1981 IIet laatst in de rij staat de in
de verschenen vertelling „Das frem-
jH-^hd". Men zal bij de lektuur be-
van dat de schrijfster in de loop
«er-.de drie decennia die tussen het
de en het laatste verhaal liggen
bolen üjkheid steeds meer in sym-
tienj 18 gaan benaderen. De wereld
be»,I® met de ogen van het geloof, pro-
de tiLze voor de mens in de drift van
kerk een vaste standplaats te vinden,
bij li vaderland en vrouw zijn daar-
hiee«aar beheersende motieven. De
onvergetelijke gestalte uit het
vre van Gertrud von le Fort is
ien wel het nonnetje Blanche
deii'd^16111 en zwak, uit geloof een zie-
Schaj0J^®reld overwon (Die Letzte am
d>?hien
Msn,
tl-aai y.0ord van het te bouwen een-
*litu,t?rgeneeskundig instituut. Dit in-
deeij 18 nu nog deels in Rotterdam
»terd„ h Amsterdam gevestigd. In Am
bet n,=xStaat het op het terrein van
^Sen-jJ1 etablissement, waar het
hen. e tunnelbouw moet verdwij
den aLafdeling Noord zal werk wor
V'ordt °aan dat nog in Amsterdam
'n varricht: produktie van mond-
laar r.auwzeer-vaccin en onderzoek
fen av,..Pd" en klauwzeer. Er komen
hg, die en een sterilisatie-inrich-
®tof if Jhoeten voorkomen dat smet-
®ehalve vA instituut kan ontsnappen
Zal er or£°nd" en klauwzeeronderzoek
Verricht °nderzoek kunnen worden
V"lere "aar exotische virussen die
hikaano veroorzaken, zoals
e varkenspest.
?hsiiljJJTWlSSELlNGSCONCERT
Jln0en ond te Amsterdam door leer-
)ItEérip„an bet Conservatoire National
rlirioo de Musique te Parijs, «nor
f-eri)atüf,Tl van het Amsterdams
zski&twmm/m
DECOR- EN
KOSTUUMONT
WERPER Cor He
zemans heeft voor
zijn aandeel in het
Lorca-programma
van de toneelgroep
Studio een opmer
kelijke, eenslui
dende lovende pers
gekregen. Hij
maakte een geniaal
decortje dat voor
alle zes fragmen
ten van de mani
festatie gebruikt
kan worden. In
alle mogelijke stan
den en richtingen
is het op- en uit
klappend, in- en
uitschuif baar, een
schuivende en rij
dende speelwand
vormt er de basis
van.
Hij en de regis
seur Johan Greter
van dit „Kleine
Theater" van de
Spaanse dichter Fe-
derico Garcia Lor
ca kennen elkaar
al jaren. Dit kan
een verklaring zijn
voor de totstand
koming van zo'n
harmonisch geheel
als spel, toneel
beeld en aankle
ding in de voor
stelling van Studio
nu opleveren. In
het algemeen lukt
dit in Nederland
maar zelden omdat
de samenwerking f
hier meestal in een
wat vakmatige
sfeer verloopt. De
regisseur is God en
de decor-kostuum-
ontwerper hoog-
stens een heel
klein, aankomend, onderdanig engeltje,
dat beslist niet al te lastig mag wezen
„als de Heer aan het scheppen is".
Bij Greter, de regisseur, en Heze
mans liggen die zaken anders. De
eerste is een uitzonderlijk begaafd, ge
dreven, stijfkoppig man van achter in
de dertig die als zeer jeugdige knaap
bij toneelleider Van Dalsum binnen
stapte, zijn onbestemde diensten aan
bood en sindsdien niet meer van het
toneel los is kunnen komen. Hun ken
nismaking stamt uit de tüd dat de
Eindhovense jongeling Hezemans in
Amsterdam medicijnen studeerde, lid
van de studentenvereniging „Thomas"
was, waarvoor Elise Hoomans Kafka's
Het Proces regisseerde. Van dat mo
ment af is Hezemans incidenteel bij
het theater betrokken gebleven. De
medicijnen liet hij voor wat ze zijn,
bezocht een omscholingscursus, waar
na hu in-de-bouw ging, wat aanvanke
lijk onder meer inhield, dat hij het
edele ambacht van betontimmeren een
tijdje uitoefende. Later kreeg hij een
plaatsje op het bureau van de be
kende architect Hein Salomonson, die
hem tot in deze dagen altijd is blij
ven inspireren door zijn tastende, zoe
kende op het eerste gehoor vaak vage
houding over vormgeving en keuze van
materialen.
Hezemans is naast zijn uiterlijke
charmante omgangsvormen in zijn
werk een harde jongen van nu 35 jaar.
Hij houdt van hout als het hout moet
zijn van ijzer als dit er op het toneel
rrioèt staan. In Amerika heeft hij zich
in alle mogelijke theaters rot gesjouwd
en enorm veel gekeken. Hij heeft nog-
al eens moeilijkheden met de mannen
die zijn ontwerpen moeten uitvoeren.
Kort geleden kon hem dit nog wel
eens wanhopig maken, die bekende
kreet van techniekers „Meneer dat
kan echt niet, hoor. Dat decortje van
U kunnen we toch ook schilderen. Nu
pakt hij zelf ook hamer en spijkers en
timmert net zo lang tot het spul over-
eind staat
DE ONTWERPEN voor de zes on
derdelen van het Lorca-programma
zijn stuk voor stuk ontstaan. Het sa
menvloeien tot één geheel is eigenlijk
het resultaat van een van regisseur
Greters principes. „Je moet een spel
niet in stukken hakken." Het liefst zou
voor
Co Pr
ï™atövi net
mk Tni,- ]lrn' stond op een zo aanzien-
T8n kaal niveau, dat het te betreu-
ïhijioi,,dat zo weinig Amsterdamse
beid hm,rlingen door hun aanwezig-
jjtereoi1 hebben gegeven van hun
i'e „ff, eTl sympathie voor hun Pa-
collega":
o*ren fohijnlijk om de leegte te mar-
Sank d men tijdens het concert
waal in het donker en hiermee
ïltiey toch al starre en joodse
DEN HAAG, 18 jan. De minister
van Economische Zaken heeft, in ant
woord op vragen van het Eerste Ka
mer-lid Van de Vliet (VVD), meege
deeld, dat de lange tijd die verloopt
tussen een aanvraag om een invalidi
teitspensioen en de beslissing van de
directie van het algemeen burgerlijk
pensioenfonds onder meer veroorzaakt,
wordt doordat de meeste geneeskun
digen te zwaar belast zijn.
Vele geneeskundigen hebben wegens
tijdgebrek als keurend arts bedankt,
terwijl anderen zich niet beschikbaar
hebben gesteld met het oog op de ver
goedingen die voor keuringen worden
gegeven.
hij hebben dat elke technische veran
dering onmerkbaar tot stand kwam.
En omdat dit niet zo maar een hobby
is, maar een echte behoefte de toe
schouwer niet te storen in zijn ®an~
dacht voor het gebodene, daarom heeft
zijn decormaker zich suf gepeinsd een
bouwsel zó vernuftig in elkaar te ste
ken, dat Greter zijn zin kreeg, Heze
mans zelf er zich mee kon verenigen
gen en het publiek daardoor bij uitzon
dering tot de ontdekking kwam dat er
een opmerkelijke stukje bouwwerk op
het toneel stond.
Het is uiteraard gefabriceerd voor
De Brakke Grond, het vaste theater
van de toneelgroep Studio in de Nes in
Amsterdam. Aangezien ook dit gezel
schap echter verplicht is door heel het
land zijn voorstellingen te geven, heeft
het Globe-Theater van Eindhoven het
bouwsel al binnen zijn muren gehad
en in De Harmonie van Leeuwarden
dreigde het een moment in al zijn ver
nuftigheid compleet de zaal in te schui
ven; alweer een aspect van de veel be
sproken toneelspreiding, zij het dan in
wat meer materiële zin.
Hezemans vindt het leuk dat zijn
werk is opgevallen. Uiteraard. Wat hij
nu verder gaat doen is ook voor hem
zelf nog in nevelen gehuld. Hij heeft
geen vaste verbintenissen, leeft van
losse opdrachten, die kunnen variëren
van de uitvoering van de decor-ontwer
pen voor de musical Anatevka tot het
bouwen van bungalows. In de nok van
het herenhuis aan de Amsterdamse
Weteringschans staat zijn tekentafel.
Daar zijn ook „Eh?" en „Obaldiade
mede onder het oog van Greter op pa
pier gekomen.
Samen vormen zij een getalenteera
theater-koppel, waarvan we nog wel
zullen horen. Wie intussen de zelf
doener Hezemans aan atelier-ruimte
zou kunnen helpen, bewijst begrip te
hebben voor het verschijnsel dat in ons
Nederlandse theater-wereldje decor-en
kostuum-ontwerpers in feite nog maar
tot de hulpvakarbeiders gerekend wor
den en niet zoals elders tot medewer
kers aan een produktie met een eigen
verantwoordelijkheid.
Fr. Sr.
PARIJS, 18 jan. (KNP) - Het Fran
se dagblad La Croix wijdt een hoofd
artikel aan de intercommunie, die de
Sjaloomgroep in Nederland via de li
turgie-vernieuwing poogt te verwezen
lijken. De hoofdredacteur, pater Wen-
ger, stelt in zijn artikel, dat het coh-
cilie de vernieuwing in de liturgie wel
degelijk heeft gewild. Die vernieuwing
behoeft ook geen halt te houden bij
de geldende voorschriften; toezicht op
verdere experimenten houden de bis
schoppen en bisschopsconferenties.
Wanneer de Sjaloomgroep in Neder
land verder gaat en de liturgievernieu
wing gebruikt als een middel tot inter
communie, dan is hier zoals kar
dinaal Lefebre stelde sprake van
een secte, niet van authentieke katho
lieken. La Croix legt uit, waarom de
kardinaal ondanks Sjalooms protest te
gen deze opvatting, gelijk heeft. „Is
het geen secte-geest, wanneer men
naar willekeur over de Goddelijke mys
teries beschikt, wanneer men tegen
het gezag van de kerk ingaat en wan
neer men geen rekening houdt met de
gevoelens die in de gemeenschap le
ven? De protestantse kerken, zijn, zo
dra het gaat over intercommunie, zeer
bedachtzaam en de katholieke en or
thodoxe kerken zijn zeer formeel, door
te verklaren, dat intercommunie op dit
ogenblik niet mogelijk is."
(Van onze correspondent)
DELFT, IS jan. Een groot aan
tal Delftse studenten is teleurgesteld
en verontwaardigd, omdat zij zich. te
weinig betrokken voelen bij de lus
trumfestiviteiten van de Technische
Hogeschool. De Progressieve Studen
ten Organisatie diende een motie in
bij de Delftse Studenten Raad, die
gisteren in buitengewone zitting bijeen
kwam. In die motie werd de centrale
commissie, als representant van de
studenten, afgeraden deel te nemen
aan de feestelijkheden.
De motie heeft het echter niet ge
haald. In de Delftse Studenten Raad
is er uitvoerig over gediscussieerd,
maar tot een stemming is het niet
gekomen. Tevoren bleek namelijk dat
de motie slechts de steun zou krijgen
van veertien leden en dat is te wei
nig. De DSR telt dertig leden. Over
het algemeen vond men de motie te
scherp gesteld. Het merendeel van de
DSR-leden was het er wel mee eens
dat de teleurstelling bij de studenten
is ontstaan, omdat zij te weinig bij
de festiviteiten zijn betrokken.
Dat blijkt evenwel een gevolg te zijn
van de te geringe publiciteit in de
studentengelederen over de feestelijk
heden. Dat hebben twee leden van de
lustrumcommissie gisteren tijdens de
bijeenkomst toegelicht.
DANK ZIJ de activiteiten van het
Vormingscentrum: „Pro mundi vita"
groeit de stad Nijmegen uit tot een
brandpunt van oecumenische belang
stelling. Men start dit jaar met een
gewijzigde aanpak van de Gebedsween
voor de eenheid der Christenen van
18 tot 25 januari. De dagelijkse inter
kerkelijke gebedsdienst van vorige ja
ren, die in gezamenlijk overleg geor
ganiseerd werd, is nu overgelaten aan
het eigen initiatief van de verschil
lende godsdienstige gemeenschappen.
Ook nu weer worden in katholieke en
protestantse kerken enkele diensten
gehouden, waarbij een predikant en
een priester als voorgangers fungeren.
In het Kolpinghuis vindt een Oecu
menische Gespreksavond plaats, ge
wijd aan de Oosterse kerken; bisschop
Dionysi van Rotterdam zal daar een
inleiding houden.
Van begin februari tot half mei or
ganiseert de „Oecumenische Oriëntatie
cursus" zes bijeenkomsten over „De
Oecumene der godsdiensten." Prof.
dr. A. Camps o.f.m. opent de reeks
met een uiteenzetting over het nieuwe
perspectief in de verhouding van het
Christendom tot de niet-christelijke
wereldgodsdiensten. De Mohamme
daan G. A. Bashir, en rev. P. van
der Beek, lid van een Tibetaanse orde,
spreken respectievelijk over de gods
dienstige wereldbeschouwing van de
Tslam en het Boeddhisme. De profes
soren S. Mulder en E. Cornèlis spre
ken vanuit christelijk standpunt over
beide godsdiensten. Pater K. Douven
s.j. geeft tot slot een christelijke be
zinning op de confrontatie met het le
vend geloven van Islam en het verre
Oosten.
Het Nijmeegse „Oecumenische Jon
gerencentrum" houdt elke week bijeen
komsten, waar ieder welkom is, onge
acht zijn wereldbeschouwing. Het motto
is: „De Oecumene leven." Bijbelstu
die wisselt af met het behandelen van
thema's van de Oecumenische Leer
gang en actuele onderwerpen. Door
ziekenbezoek in het verpleeghuis Kalo-
rama is een begin gemaakt met prak
tisch werk, dat men nog verder hoopt
uit te breiden.
(Van een verslaggever)
COBA KELL1NG viert volgende
week dinsdag in de Rotterdamse
Schouwburg haar vijftigjarig toneelju
bileum. Maar haar toneelherinneringen
gaan veel verder dan 1917. De Amster
damse regisseur L. Henri Chrispijn sr
liet haar al als twaalfjarig meisje een
rolletje van een zesjarige jongen spe
len in De Beverpels van Hauptmann.
„Ik moest eerst in de loge het stuk
zien en de avond daarop het rolletje
spelen. Ik hoor nog mevrouw Theo
Mann-Bouwmeester zeggen: ,,Kind,
doe je dat zo maar?"
Toen was ze niet meer te houden.
.Tegen de wil van mijn ouders ging ik
naar het toneel. Chrispyn leidde me
op. Het zat er in en ze zouden het er
met geen tien politiemannen meer uit
krijgen. Bij ons thuis we zijn van de
Friese afkomst, maar ik ben in Am
sterdam geboren waren we al met
acht kinderen. Allemaal zongen en
speelden we."
De eerste rol die zy als officieel be
gin van haar carrière van een halve
eeuw noemt, is een elfje in de Midzo-
mernachtsdroom onder Royaards.
Sinds 1920 woont ze in Den Haag. Van
daaruit reist ze elke dag naar Rotter
dam waar ze onder Sharoff in Oom
Wanja de huishoudsterrol repeteert,
f Als ze in haar herinneringen graaft,
voor haar een onuitputtelijke bron,
wordt vooral de tyd voor de oorlog als
het ware herboren. Dat was de perio
de waarin ze 750 keer Mooie Juultje
van Volendam speelde van haar colle
ga van Nieuw Rotterdams Toneel, Jan
Lemaire.
„Telkens als we geld nodig hadden,
speelden we het weer."
Zes jaar lang had mevrouw Keiling
in Den Haag haar eigen gezelschap
„Het speeltoneel" waarvan ze het
kantoor in haar eigen woning onder
bracht. Ook in revues bij Louis Da
vids stond ze. Toen ze van haar eer
ste tournee door Indië terugkwam,
stond deze haar eens op te wachten
I
in hir ^verschijning in zacht rose, die
jMtt® podiumlicht wat kleurnu
haa bracht, en met de charme var
Ni? ffVoplig spel de beklemde stem-
Jhke "atelend deed oplichten. Bekoor-
(|racieuze muziek deed zij horen
,r'>iWiPerin (Soeur Monique en Le»
des>> en geheel en al trof zij
NoK" en tintelende klanksfeer van
ah n en La Sérenade interrompue
k -uebussy.
**n vT^bijse oogst van dit jaar bracht
ba^eerderheid van vrouweiyk talent
ïe8eitovren en stelde drie mustciennes
musicus, de cellist Serge
Het optreden van Marylène
heeft mij bijzonder gefrap-
Lgp. ea deed vermoeden, dat P*®11!1
als vak in Parijs speciale
der y,ht krijgt. Zij begeleidde bijzon-
LerenaUzikaal, zowel attent als mspi-
haar voor haar partner en bewees
gevorderde techniek in ver-
fitt, 7i?de stijlen met smaakvolle kunst-
6 Gaii begeleidde de zangeres Daruel-
*1 T=. nd in een aria uit Iphigenie
J"an van Gluck en in liedkunst
at>irL°Un°di Schubert en Fauré. Haar
>erurend spel vond schitterend
h»l „iank in een zich rijk ontplooiend
Lau^to van de SOpraan Danielle
en éi 'n de opera-aria van Gluck.
J°bra nke boeiende verschijning deze
haayan. met grote podiumzekerheid in
hw °Ptreden. Prachtig stemmateriaal
?HMWarme resonans, goed geculti-
he(3 op het moment meer gedispo-
«Uh,? v°or de opera dan voor de lied-
batjtl daarvan zij de subtiele nuan-
ha T?en nog niet voldoende beheerst
aardYaPse liedkunst ligt haaruiter-
Va(1 beter dan de poëzie van Schubert,
dte 56 tedere ontroering van Du bist
«Ver uh, bracht zij nauwelijks iets
kan -.ondanks de sublieme begeleiding
parylène Mouquet.
„Veelzijdig program en het mu-
„I1 °P veelbelovend niveau kreeg
kan ohtige impuls met het optreden
Beet?® cellist Serge le Norcy. Coupenn,
e«n .Oken, Florent Schmitt en Messi-
^ete? 0orden tot de belangrijke ob-
8ederLVan "j11 repertoire. Zijn brede
streek, zangerige toon,
"telt16 .yoordracht en gerijpte muzi-
In deze maand exposeren er nogal
veel buitenlanders ln particuliere ten
toonstellingen. In de Bolstaverne te
Amsterdam zijn het er zelfs elf, zij
presenteren zich als grafici uit Wales,
wat niet zeggen wil dat zij alleen gra
fici zijn. Onder de naam „The 56
Group" roeren zij zich al meer dan
tien jaar naar een idee van Eric
Malthouse met het doel samen te ex
poseren. Dat idee houdt verder in dat
zij voornamelijk abstracte werken wil
len tonen. Het neo-romantische werk,
dat in Engeland na de oorlog als een
Guadeloupe geëmigreerde ouders.
Door zijn vriend Picasso leert hij de
grote kunstkenner en inspirator
Kahnweiler kennen, en is vanaf 1927
aan diens galerie verbonden. Men zou
hieruit kunnen afleiden dat hij tot die
exquise bent van geroemd geworden
revolutionairen behoort, die om hun
werk zeer bewonderd worden maar
die voor de rest zich gedragen als
schattenverkwistende paradepaard-
jes van de beeldende kunst. Ik ge
loof dat dit een onjuist beeld geeft
van De Kermadec. Hij werkte welis-
kielen nadrukkelijk onder de
aaijd.
^chnische foutjes als het
aPkei eyyn wegglijden van de toon, een
y°Ur .b'1 geluid en ook hi
het tikje bra-
Ï6P t„„ Z1]n °Ptreden, zijn enkele pun-
Jjet f correctie voor zijn toekomst.
°Plbe Cert werd gesloten met Le
Arijj. ?yu de Couperin van Ravel door
*U e y*uefellec nog niet helemaal gaaf
taient Uyichtig gerealiseerd. Voor jong
{iaa' blijkbaar iets te hoog gegrepen.
liteit__I'eeds genoemde positieve kwa-
driftiff Wepden echter met een geest-
f applaus ook hier gehonoreerd
v00r Unpen in vele kleuren werd het
avo de drie Francaises voor deze
daisgT,ook nog „printemps a la hollan-
T. Vr,
soort verdoving nogal in de smaak en
mode kwam, hebben zij door deze
groep te stichten weten in te dammen.
Nu krijgen zij de beste plaatsen op de
officiële tentoonstellingen en al mag
de oorspronkelijke aanleiding tot het
vormen van de groep dan ook ver
dwenen zijn, ze bleven bij elkaar. De
leden zijn: Arthur Giardelli, Robert
Hunter, Heinz Koppel, Eric Malthou
se Eric Rowan, John £elway, Jeffrey
Steel Anthony Stevens, David Tinker,
John'Wright en Ernest Zobole (Tot 27
jan.)
EVENEENS in AMSTERDAM, in
Galerie D'Eendt, tonen twee interna
tionaal befaamde kunstenaars hun
schilderijen en scuIpturen. Het zijn
Eugène de Kermadec en Antoine Pon-
cet. In samenwerking ™et,Paffl~
Henry Kahnweiler van de Galerie Lou
ise Leiris te Parijs heeft men de «i-
positie van de iCermadec l7}9e™c
Het werk van de Kermadec is moei
lijk los te weken voor een buitenland
se tentoonstelling. Dit is zijn eerste
in Nederland. Eindelijk.
Eugène de Kermadec werd in iöa»
te Parijs geboren als kind van uit
waar in de onmiddellijke schaduw van
de meester, Picasso, maar hij heeft
een authentieke ontwikkeling in zijn
werk en een zelfstandigheid die op
een sterk karakter wijzen. Wie zijn
werken in Amsterdam ziet, uit de pe
riode van 1927 tot heden, kan die zelf
standigheid volgen en ontdekt dat De
Kermadec zich niet door modes heeft
laten beïnvloeden. Hij is eigenlijk ner
gens onder te brengen en dat is tege
lijk zijn kr.acht. Zijn konsekwente gang
door een periode van revolutie boeit
om te beginnen; de oorsprong kan
misschien nog niet zo eigen genoemd
worden; de groten als Picasso, Bra-
que en Léger waren te uitgesproken
beeldend om de revolutie in kleine
duigen te laten vallen. Wat De Ker
madec wel gedaan heeft Is zijn zuiver
talent in grote zelfstandigheid ontwik
kelen, precies wetend waar zijn kracht
ligt. Hij zoekt altijd naar het vangen
van het vluchtige, naar het dooreen-
schuiven van plans om de ruimte vast
te houden, op de rand van het her
kenbare, dynamisch. Het resultaat is
geen baaierd van vormen en kleuren,
wel een harmonie die telkens door de
geïnspireerdheid opvalt.
Gelijktijdig met deze expositie wor
den sculpturen en beelden getoond
van Antoine Poncet. Hij werd gebo-
ren in 1928 te Parijs, waar hij de
Ecole des beaux arts bezocht. Later
gaat hij naar Lausanne en werkt daar
onder leiding van zijn vader, Marcel
Poncet, en van Casimir Reymond. Na
zijn studie wordt hij leerling van Ger-
maine Richier. In 1951 komt hij in
kontakt met Laurens en Brancusi en
vestigt hij zich in het atelier van zijn
grootvader, de schilder Maurice De-
nis. In 1952 vindt de voor zijn artis
tieke ontwikkeling zeer belangrijke
ontmoeting plaats met Jean Arp. Ze
worden vrienden en werken samen
hetgeen bepalend is voor het werk van
Poncet. Jean Arp overleed verleden
jaar.
VOLGENDE MAAND ZAL men de
ze kunstenaar herdenken met een gro
te overzichtstentoonstelling in het
Haags Gemeentemuseum. De exposl
sie zal 135 werken omvatten van Jean
Arp, reliëfs, beeldhouwwerk, schilde
rijen, aquarellen, tekeningen en colla
ges alsmede boeken, gedichtenbundels
en diverse documenten van en over Arp.
Een herdenkingstentoonstelling
werd reeds gehouden in Hamburg,
Stuttgart en Mulhouse. Voor Den
Haag wordt zij uitgebreid met meer
werken uit de Dada-tijd. De tentoon
stelling tracht een indruk te geven van
de veelzijdigheid van de dichter-schil-
der-beeldhouwer, die algemeen wordt
beschouwd als een yan de begaafdste
kunstenaars van zijn generatie en
wiens werk van grote betekenis is ge
weest voor de ontwikkeling van de
moderne kunst.
Juist voor zijn dood heeft Arp de
vier meter hoge abstrakte plastiek
voor de gemeente Den Haag voltooid,
dat het afgelopen jaar aan de Bezui-
denhoutseweg in de residentie werd
geplaatst. De laatste Arp-tentoonstel-
ling in ons land was in 1960 in het
Stedelijk Museum in Amsterdam. De
herdenkingsexpositie is de vierde in
ternationale manifestatie in het Haag
se gemeentemuseum binnen een jaar,
na „Mondriaan", „Historische Kunst
schatten van de Sovjet-Unie" en World
Press Photo.
IN DE KOMENDE WEKEN brengt
het Stedelijk van Abbemuseum te
Eindhoven drie tentoonstellingen van
buitenlandse kunstenaars. Van 21 ja
nuari tot 6 maart wordt werk geëxpo
seerd van de Hongaar Lazlo Moholy
Nagy en van de Duitser Friednch
Vordemberge Gildewart; van 4 febru
ari tot 13 maart zal men er middels
een expositie kennis kunnen nemen
van het werk van de Zweed Carl Nyl-
berg. De. Zwitserse kunstcriticus dr.
Hans Curjel zal bij de opening van
de eerste twee tentoonstellingen op de
avond van 20 januari een inleiding
houden.
■Au
Laszlo Moholy Nagy werd in 1895
in Borsod (Hongarije) geboren. Zijn
studie in de rechten werd onderbro
ken door zijn diensttijd. Tijdens een
verblijf in het veldhospitaal begon hij
te tekenen. Daarna wijdde hij zich,
na de beëindiging van zijn rechtenstu
die, geheel aan de schilderkunst. Aan
vankelijk waren de grote meesters van
de renaissance hem tot voorbeeld,
maar al gauw ging hU abstrakt schil
deren onder sterke invloed van het
werk van Malevich en Lissitzky. Zqn
belangstelling was zeer veelzijdig. Zijn
werk omvatte schilderijen, kollages,
foto's, fotogrammen, films, industriële
en architektonische vormgeving van
tentoonstellingen, decorontwerpen,
plastieken in plexiglas en metaal. Hij
onderzoekt en gebruikt de mogelijk
heden van nieuwe materialen. Hij gaf
les, eerst aan het „Bauhaus", later
in Amerika direkteur van het „New
Bauhaus" en richtte in Chicago een
„School of Design" op. Zijn publika-
ties hebben een grote invloed uitge
oefend. De tentoonstelling omvat schil-
derijan, reliëfs, ontwerpen voor thea
ter en typografie.
op het station. Ze moest direct inval
len.
„Paul Steenbergen speelde als ze
ventienjarige met mensen van mij een
oud mannetje dat avances bij mij als
vrouw van de wereld maakte. Ik
vroeg me toen af of ik hem wel al die
pikante dingen kon zeggen die ik moest
zeggen
WIE COBA KELLING GEVOLGD
HEEFT als actrice en haar meemaakt
als 'n altijd vriendelijke gastvrouw, be
seft dat er eigenlijk maar één Coba
Kelling op en achter het toneel is. Zij
heeft een scherp, eigen oordeel, maar
weet dit altijd in te passen in het en
semble. Zonder tegenspel is de eerste
acteur nergens." Zij ziet met enige
angst de toekomst van jeugdige to
neelsterren die na enkele successen
geen kleine rollen meer accepteren.
„En die zijn zo belangrijk." In haar
toneelleven heeft zij beide kanten ge
kend. Zij heeft grote en kleine rollen
met evenveel plezier gespeeld. Daar
om is zij zo'n voorbeeldige collega van
wie een sterk bindende kracht uitgaat.
Een halve eeuw toneel heeft zij van
binnen uit beleefd. Zij kent de talrijke
conflicten in de wereld van schmink
en decor, maar zij oordeelt er met een
zekere mildheid over. In haar woning
staan veel snuisterijen. Het is er vol
met planten. Toen wij haar opzochten
belden er andere collega's op om af
spraken te maken voor een interview.
Voor ieder dezelfde onverstoorbare
opgewektheid. Ze noteert niets, behal
ve in haar geheugen.
Volgende week vrijdag gaat ze de
rol van waarzegster spelen in Zuster
George moet sterven. Het is niet de
rol die zij het liefst zou willen doen.
Het wordt ook niet het stuk waarin zij
een jubileumtournee zöu kunnen ma
ken Indien ze had kunnen kiezen, dan
was het als modern stuk „Bruid in de
morgen" van Hugo Claus geworden
zoals tien jaar geleden bij haar veertig
jarig jubileum.
Als regisseuse van amateurgroepen,
als televisie-actrice recent zijn De
laatste trein van Jan Staal en De illu
sionist van Leo Derksen als toneel
actrice die klaar blijft staan „als men
haar nog wil hebben", zoals ze zelf
zegt, blijft ze aan en van het toneel.
Niemand zal haar aanzien dat ze als
73-jarige tot de groep der oudste to
neelkunstenaars behoort. Ze is alleen
wat slecht ter been. Toneel houdt jcfng.
Samen met Jan Retèl moest ze
eens een duetje spelen in Vrouwen-
Van 1938 tot 1954 woonde hij in Am
sterdam, waar hij in 1940 een gedich
tenbundel „millimeter und gesaden
uitgaf, die verluchtte met reproduc
ties van zijn werk en waarvan hq
zelf de typografie verzorgde. In 1950
maakte hij ontwerpen voor de ruim
telijke vormgeving van het warenhuis
„De Bijenkorf" in Amsterdam, Den
Haag en Rotterdam. Vanaf 1954 was
hij docent aan de Hogeschool J0°r
vormgeving te Ulm. Enkele jaren ia- zand onder regie van Johan de Mees
ter stierf hq. De tentoonstelling^ ïsi^zo jer_ #jj wilde van mij een mannen-
haatster maken, maar dat kon niet
ingericht, dat het thematisch gebon
den karakter van Vordemberge's werk
in een helder daglicht treedt. Tentoon
gesteld worden schilderijen, reliefs,
kollages en tekeningen.
Friedrich Vordemberge Gildewart
werd in 1899 in Osnabrück geboren.
Hii volgde een meubelmakersoplei-
dine ging daarna beeldhouwkunst en
binnenhuisarchitektuur studeren in
Hannover. Daar kwam hq in kontakt
met de nieuwe richtingen in de kunst
van zijn tijd. Toen hij ging schilderen
werd zijn werk al zeer gauw abstrakt.
Hij leerde Kurt Schwitters kennen, El
Lissitzky en later Theo van Doesburg
Hij werd lid van „De Stijl".
Carl Kylberg werd in 1878 in Zwe-I
den geboren. Hij studeerde bouwkun
de aan de technische hogeschool te
Berlijn, begon te schilderen en ging
studeren aan de kunstakademie in
Göteborg. Hij maakte reizen naar
Frankrijk en Italië. In 1921 trouwde
Carl Kylberg met Ruth Liljeblad in
Göteborg. Zij konden een zomerhuisje
aan de Deense kust bouwen. Het ver
blijf daar had grote invloed op de ont
wikkeling van zijn kunst. In 1926 had
Kylberg een grote eenmanstentoon-
stelling in de kunsthandel Gummeson
te Stockholm. Deze tentoonstelling en
die van vijf jaar later in de Svensk
Franska-Konstgalleriet te Stock
holm vestigden zijn nationale roem, of
schoon zijn kunst ook veel weerstand
opriep. Steeds meer concentreerde
Kylberg's schilderkunst zich op het
probleem van de kleur en de weer
gave van het licht. In 1952 overleed
Kylberg op 74-jarige leeftijd.
X* .DU
volgens de tekst, vond ik. Ik zei: ga,
weg. Dit is een soubretterol. Ik kon m
niet anders spelen. Toen ik het had
voorgespeeld zei Jan: „Fijn, fijn Ko bus
je".
Dat is ook Coba Kelling.
(Van een correspondent)
NIJMEGEN, 18 jan. Prof. dr. L. J.
Rogier zal knsdag 24 januari a.s. de
Karei d eGrote-prijs worden aangebo
den. Dit gebeurt door de gemeente
Nijmegen. Prof-Rogier is de prijs toe
gekend voor zijn literaire werk. De on
derscheiding wordt gevormd door een
oorkonde en een geldsom van tweedui
zend gulden.
CHARLEROI, 18 jan. (ANP) De
politie van Charleroi heeft een 36-ja-
rige man opgesloten, omdat hij zijn
vrouw had mishandeld, die hij betrapt
had toen zij stiekum rookte.
