Gun U
Vandaag
Pax Christi
strijdt met
Den T oom
Risico's
Zoeken
Slechte zaak
Geen attractie
123e JAARCANC No. 39817
(Van onze speciale verslaggever)
DEN HAAG, woensdag
HET CATSHUIS in de winterzon, een rococo-idylle,
luchtig in het zachte hlauw van de hemel en het dunne groen
van het bos. In deze sfeer lijken de statige meubels van het
oud-Nederlandse interieur iets minder somber. Vanuit het
kleine vertrek van minister-president De Jong lopen vele
draden naar de buitenwereld, zoals een rechtstreekse telefoon
naar Soestdijk, een telefoonverbinding met de Staten-Gene-
raal, zodat de premier zoals alle overige ministers de ver
gaderingen van de kamers via een luidspreker kan volgen.
Hier zetelt, zo blijkt spoedig, een geduldig luisterend en een
even opgewekt als serieus peinzend staatsman, die openhartig
antwoordt op de vragen die hem gesteld worden.
ZATERDAG 23 DECEMBER 1967
ja, dat is inderdaad lastig.
mm
MINISTER-PRESIDENT P. DE JONG
EEN GOEDE VRAAG met
Kerstmis: hoeveel soorten vrede
zijn er op aarde?
Of toegespitst op een levens
groot conflict tussen de Neder
landse minister van defensie W.
den Toom .en de Nederlandse
afdeling van de katholieke vre
desbeweging Pax Christi: Is de
vrede die de NAVO dient dezelf
de vrede als die de Verenigde Na
ties nastreven?
Den Toom vindt van wel. Pax
Christi vindt van niet.
Dr. W. J. SCHUYT
HERINNERINGEN
OOSTERSE KUNST
DENKEN IN FILM
11
GROSSOUW
SCHAAK
GEDICHTEN
14
FILMER - SCHRIJVER
TONEEL
MOORD OP ZEEHONDEN
BALTHASAR w t...
JAN HEEMSKERK
PREMIER P. J. S. DE JONG
DE TIJD
De politiek
kent geen
rechte weg
5Men WIL NOG WEL EENS graag
Minneren aan uw verleden als zee-
rnan' U doet daar zelf ook wel aan
q ee- Ik heb u wel eens horen zeggen,
J, 1 u eigenlijk op geen enkel terrein
halve dat van defensie een deskun-
bent, maar dat u als minister-
eiident daardoor niet gehinderd
°rdt beslissingen te nemen en ver-
j tbJoordelijkheid te dragen. Zoiets
eer je op een schip, zei u.
"Ja, je leert het wel op een schip,
j/aar natuurlijk niet alleen daar. Kijk
r*aar naar'moeilijke chirurgische in-
j ePen, naar een brand of naar
aJere andere gelegenheid waarbij het
ankomt op snel teamwerk. In al die
*®Vallen is de hiërarchie zeer duidelijk
gegeven waar niet meer aan te
die verantwoordelijkheid wel. Dan
wordt het anders."
Er wordt van de politici duidelijk
heid geëist. Wat denkt u over die
duidelijkheid?
„Iedereen heeft natuurlijk behoefte
aan duidelijkheid, maar op het ogen
blik is het een begrip dat overal met
de haren wordt bijgesleept."
scherp uit te spelen. Kijk naar de wo-
ningbouwkwesties, daar wordt lang,
niet zo hard over gevochten als over
de werkgelegenheid.
^°Fnen valt. Eén moet er dan beslissen
van inspraak is dan geen sprake
Zo doen zich in een kabinet
hurlijk soms gevallen voor waar-
A' eenvoudig van je verwacht wordt,
-at je knopen doorhakt en verant-
°rdelijkheid neemt."
Ervaart u het nu als iets lastigs, dat
juist op een punt waar werkelijk
hU
- «wiot Kjp teil puilfl- ICUUil >*"-•1 -
^"°aar aanwezig kan zijn, namelijk bij
defensie-inspanning, de jeugd zoveel
,(s"raa?c vraagt en zulke zware eisen
(jIk denk aan Nieuw Links en aan
christen-radicalen, die op het gebied
bewapening, NAVO, Vietnam en
fheel andere punten precies de ande-
*ant uit willen als de regering?
vind, dat er over deze punten veel
^'6er voorlichting moet komen dan nu
geven wordt. Neem nu Griekenland.
f,.r is in Nederland toch vrijwel nie-
and, die niet zou willen, dat daar
g,otere vrijheid heerste. Maar het
v0at om de manier waarop je daar
jp01" moet werken. Sommigen zeggen:-
^Oet uit de NAVO gaan om landen
ahd,
Griekenland en Portugal tot een
ot)Qere politiek te dwingen. Ik vind dat
st Juist. Als wij op een zijspoor gaan
feaah heeft dat een degenererend ef-
cjj^' Je sluit alle kansen op een
V„ lo°g met die landen af; je wijst
v ^«woordelijkheid af. De Grieken
dat zelf ook zo aan, want het
juist de Griekse krachten, die
o?ar grotere democratie sturen, die
s verzocht hebben niet in te grij-
i?t ntussen heeft zich in Griekenland
kx. voorgedaan waarvan men zou
^h-hen vermoeden, dat het deze
dichten sterk verzwakt heeft. Kan op
)j0 foment nog gezegd worden, dat de
kl'flny tegenover Griekenland als
UinXP-partner niet gewijzigd moet
'«en?
is inderdaad sprake van een
tit e situatie, maar hoe het precies
b,n weten we niet. Ingrijpen in de
h^nlandse situatie van een ander
door zo'n land uit de NAVO te
StW1 is een zeer zware beslissing.
N ts doe je niet schielijk."
V)C[ dacht, dat dit nu juist de dingen
kljen> die er voor zorgen, dat er een
9e tussen de jongere en oudere
er«tte blijft bestaan. Eerst wordt
niet ingegrepen omdat Grieken
Zeif vragen. Later delven Grieken
°nderspit en dan wordt er iets ge-
J} omdat de regering niet precies
be hoe het zit. Op die manier ge-
I' er no°it iets.
IK GELOOF NIET zo sterk
„kloof" tussen de generaties.
tw?ise mensen zijn oud op hun
lev "8ste, andere zijn nog jong als ze
%,nti8 zijn. Maar het is natuurlijk
fint hrio miH r>f hno
ïi<,rg dan ook zijn snelle beslissin-
W Vragen. Ze willen een rechte weg
Woeien. Maar helaas bestaat die
We§ in de politiek niet altijd,
moet je een keuze maken tus-
eroenrt en heel
dat de jongeren hoe oud of hoe
ie niet populair van, maar als
tui Verantwoordelijkheid bewust bent
Al» l6 keuze toch moeten maken.
-roerd
beroerd. Daar
le
geen verantwoordelijkheid te
"Qo veraiitwuuiuciijiviiv-iu
hebt weet je meestal heel goed
moet, maar een kabinet heeft
Weet u hoe dat komt?
„Als je duidelijkheid wilt bedoel je
natuurlijk niet alleen, dat je duidelijk
wilt zien hoe iets in zijn werk gaat,
maar je wilt er dan meestal ook
persoonlijk bij betrokken zijn. Er zijn
een paar oorzaken van frustratie van
deze verlangens. Zo zijn de meeste
politieke partijen aan het bereiken van
hun na-oorlogse doelstellingen toe; het
stadium van het oorlogsherstel is
voorbij. Er wordt nog wel geklaagd
over sociale misstanden, maar als je
even je neus over de grens steekt
merk je al gauw dat het in Nederland
daarbij vergeleken wel meevalt.
De partijen zoeken daarom nu naar
vernieuwing en aanpassing. Zij hebben
hun doelstellingen overleefd. Dat is één
factor. Er is ook de invloed van de
betere scholing. De mensen weten
meer en dan willen ze vanzelfsprekend
ook als meer wetende mensen behan
deld worden. En de televisie heeft tot
gevolg dat er in belangstelling voor
politieke zaken geen blinde plekken
meer op de kaart zijn. Iedereen wordt
bij het gebeuren betrokken, zit er zelf
bij. Dat alles speelt zich dan af in een
democratie, die werkelijk perfect ge
regeld is, maar die et vanuit gaat, dat
de beslissingen uitsluitend door de
nationale overheden genomen worden.
Van één kant hebben de burgers
misschien te weinig te vertellen, maar
van de andere kant moeten ook de
overheden zich in hun beslissingen
weer schikken naar grotere eenheden.
De moeilijkheid ligt in het feit dat we
het internationaal met een ongelukkige
synchronisering te maken hebben: ter
wijl wij voor onze eigen Nederlandse
sfeer van democratische beslissingen
het systeem moeten bijwerken, worden
belangrijke beslissingen aan onze uit
sluitend nationale competentie ont
trokken. Er Zijn heel wat vraagstuk
ken, belangrijke vraagstukken nog wel,
•'waar wij in sterke mate van anderen
afhangen: defensie, landbouw, ver
keer, etc. Hier hebben we te maken
met Atlantische of Europese beslissin
gen, dus met een bredere regionale
structuur. We dreigen daardoor met
onze democratische aanpassing te laat
te komen. Eigenlijk zijn we nog niet
aan die verschijnselen gewend. We zien
nog niet zo duidelijk in, dat de oude
naties van structuur veranderen omdat
ze het alleen niet meer kunnen bolwer
ken. Dat brengt aanpassingsmoeilijk
heden met zich mee en ik veronder
stel, dat we daar nog tientallen jaren
mee zullen zitten."
Bij alle oorzaken van onduidelijk
heid, die u noemde komt waarschijn
lijk 'ook nog de moeilijkheid, dat het
regeren gecompliceerder wordt naar
mate de 'techniek en de economische
wetenschappen e.d. zich ontwikke
len. Het treft mij bij economische en
financiële debatten steeds meer, dat
het kabinet daar altijd de sterkste
troeven in handen heeft omdat het nu
eenmaal beschikt over de laatste ge
gevens van het Centraal Planbureau
en het Centraal Bureau voor de Statis
tiek. Het parlement is eigenlijk slecht
toegerust en is daardoor altijd de
zwakste partij.
„Dat is inderdaad een slechte zaak;
het parlement moest over meer gege
vens beschikken. Maar ik geloof toch
niet, dat in dat opzicht de. situatie
verslechtert. In de vroege na-oorlogse
jaren was het eigenlijk net zo, maar
omdat er toen nog echte aanwijsbare
nood was werd er in het parlement
veel harder over sociale kwesties en
economische problemen gevochten.
Naarmate de eerste behoeften op dat
punt minder nijpend worden heeft een
parlement natuurlijk ook minder zin
om da zaken erg hard te stellen en se
Er is misschien geen crisis in de
NAVO. Als we echter lezen wat de
Franse generaal Ailleret over de
Franse defensie-politiek vertelde en
kijken naar de procedure omtrent het
plan-Harmei, dan zijn we toch op zijn
minst, zo lijkt het, in een malaise
terecht gekomen. Ook hebben we soms
de indruk dat ook de publieke opinie
daardoor onzeker wordt ten aanzien
van de Atlantische samenwerking.
„WE MOETEN ER VAN UITGAAN,
dat we de NAVO nodig hebben om
twee fundamentele redenen die beide
niet van onze persoonlijke wil of
gevoelens afhangen: De Sovjet-Unie
heeft de laatste tien jaar haar Oosteu
ropees verdedigingssysteem op een
^wijze vervolmaakt waarvan men zich
in het westen in het algemeen niet
voldoende bewust is terwijl het
Atlantische systeem nu niet bepaald
efficiënter is geworden. Ten tweede,
een werkelijke ontspannings- en vre
despolitiek kan daarom alleen op de
basis van een verdedigingsevenwicht
gevoerd worden. Rusland is nu een
maal op het gebied van de wapens drie
keer sterker dan West-Europa. Eenzij
dige inkrimping van de conventionele
wapenen heeft dan twee grote, hoogst
gevaarlijke risico's: h'et evenwicht
wordt verstoord of beter nog méér
verstoord, zodat we veel sterker van
de kernwapèns afhangen. Wie wil dat
eigenlijk? En wie kan dit verantwoor
den?
En verder: iedere verzwakking van
onze kant sommigen spreken zelfs
van een offer voor de vrede over
tuigt helaas de andere niet om hetzelf
de te doen. We moeten er mee rekenen
dat hij -dit tot aanleiding neemt zijn
druk te verhogen. Is dit onze bedoe
ling? Is dit een bijdrage tot de vrede?
Ik geloof van niet. Het doet ons
denken aan de tragische situatie van
India: in een enkele generatie werd de
politiek van geweldloosheid van Gan
dhi omgebogen door zijn eerste volge
lingen tot een defensiepolitiek, eventu
eel zelfs mét nucleaire wapens.
JUIST OM DITTE VERMIJDEN
lijkt ons de enige politiek het handha
ven van onze veiligheidspolitiek binnen
de NAVO om van deze basis uit een
reële ontspanningspolitiek te voeren.
We willen zeker nieuwe contacten met
het Oosten, we zoeken ontmoetingen en
samenwerking, om de psychologische
condities voor latere algemene en
gecontroleerde ontwapening te schep
pen. Dit alles moet echter aan onze
kant gemeenschappelijk, gecoördineerd
en niet geïsoleerd gebeuren. Alleen
dan kunnen we ook de evolutie bevor
deren die in de Oosteuropese volkeren
gaande is, waar men ook naar meer
vrede, meer contact en meer vrijheid
hunkert."
I
Wmmm
Er zijn recentelijk pogingen gedaan
de defensie-uitgaven ten gunste van de
ontwikkelingspolitiek te verminderen.
„ER IS AL IN DE KAMER GE
ZEGD, dat het onjuist is deze dingen
zo naast elkaar te plaatsen: ontwikke
lingspolitiek is nodig en we hopen in
1971 van het nationale inkomen één
percent af te staan voor dit doel.
Hiermee zijn we het eerste Westelijke
land dat dit ook door de Paus aanbevo
len offer brengt. De verantwoordelijk
heid voor de veiligheid van ons land en
voor een reële vredespolitiek is een
tweede, een aspect van onze buiten
landse politiek dat evenmin verwaar
loosd mag worden. Er is natuurlijk een
oude slogan: bouw ziekenhuizen, in
plaats van kazernes. In onze samenle
ving moet men nu eenmaal beide
bouwen. De verhouding hangt van de
omstandigheden af en ook van de
vredeskansen. Ik ben er diep van
overtuigd dat tegenover een hoog op
gevoerd defensie-apparaat in de Sovjet-
Unie een gelijkwaardig apparaat aan
onze kant onmisbaar is en dat alleen
van deze evenwichtspositie uit naar
gesprek, contact, ontspanning, meer
begrip en meer vertrouwen gezocht kan
worden. Dit is de enige praktische en
begaanbare weg naar de vrede, die
niet eensklaps tot stand komt, maar
zorgvuldig moet worden opgebouwd.
Dit lijkt ons de enige weg naar de
vrede."
V verschijnt niet erg veel op televi
sie. Heeft dat een reden?
„IK HEB ONLANÖS GEHOORD, dat
ik als minister van defensie een record
aantal weigeringen op mijn naam heb
staan. Ook als minister-president kom
ik niet vaak op het scherm. Ik vind dat
je het alleen moet doen als je werke
lijk iets te vertellen hebt en niet als
een soort van attractie Dat zou trou
wens toch tegenvallen, want gelegenhe
den om met „iets leuks" te komen zijn
er nauwelijks. Ik zei al, dat je keuze
mogelijkheden meestal liggen tussen
iets beroerds en iets' heel beroerds.
Dat stelt de mensen maar teleur. Niet
dat ik daar tegen opzie, want gebeuren
moet het toch. En als u zou willen
vragen of ik op populariteit gesteld
ben zeg ik daar geen nee op, maar ik
ben van mening dat de mensen zich
toch pas op de lange termijn een ge
gronde mening over je vormen en dat
ligt dan meer aan je daden dan aan
je optreden voor de televisie."
Het optreden van politici voor de
televisie heeft tot gevolg dat de men
sen niet alleen oordelen over wat
iemand zegt, maar ook over de manier
waarop hij het zegt. Het uiterlijk gaat
meespelen. Dat kan ertoe leiden dat
politici, die het voor de televisie goed
doen voortaan een grotere kans ma
ken. Vindt u dat een voordeel of een
nadeel?
„Ik vind het geen voordeel en ook
geen nadeel. Het is vanouds zo, dat je
nooit maar alléén politicus bent en niets
meer dan dat. Er wordt altijd iets
bijgevraagd. Als je politiek inzicht hebt
en je kunt niet praten kun je geen
politicus worden. Als je in de raad van
ministers van de EEG marathon-verga
deringen bij moet wonen en je gezond-
hei 1 is daar niet tegen opgewassen,
dan ben je er niet geschikt voor. Er
zijn altijd spelregels geweest en de
televisie brengt nu weer nieuwe eisen
met zich mee. Daar moet je dan de
mensen voor hebben. Wie dat zijn is
niet belangrijk als het land maar goed
bestuurd wordt."
Kan televisie tot gevolg hebben, dat
meningen en discussies te simpel of
verwrongen naar de mensen overko
men? Is dat bij de versnellènde wer
king, die het medium op de menings
vorming heeft niet gevaarlijk?
„In de beginperiode van de televisie
is dat wel zo geweest, dacht ik. Maar
we bereiken nu een stadium, dat de
kijkers door de veelheid van uitzendin
gen langzamerhand wat critischer ge
worden zijn".
Hoeveel vredes
kent de aarde?
In juni schreef Pax Christi de minis
ter een brief waarin zij vroeg enkele
militaire eenheden uitsluitend voor VN-
taken te trainen. Zij stelde'voor de VN-
dienst als tweede mogelijkheid open te
laten voor de principiële dienstweige
raars. In' september schreef de minis
ter terug, dat „de volstrekte overeen
stemming in doeleinden tussen de
NAVO-taak en de VN-taak een onaan
tastbaar fundamenteel beginsel" voor
hem was. Dat betekende afwijzing van
de verzoeken.
PAX CHRISTI bereidt nu met zorg
een tweede brief voor, een antwoord
van het hele landelijke bestuur, inclu
sief de president, kardinaal Alfrink.
Dr. Schuijt' geeft in zijn Schevening-
se woning met de portretten van
Kennedy en paus Joannes XXIII vlak
bij elkaar enige hoofdlijnen van de
brief die minister Den Toom om
streeks januari zal krijgen.
„Bij die briefwisseling gaat het om
de visie op het vredesvraagstuk. Als
Den Toom-zegt dat de Navo de vrede
dient en dat de VN de vrede dienen,
dan gaat het niet om dezelfde vrede."
„Vrede zoals wij het zien is een
dynamisch stelsel binnen de staten,
waarin d^ betrekkingen onderling wor
den geregeld zonder geweld. Die vrede
is pas mogelijk als er een veiligheids
structuur bestaat die berust op het
beginsel van de collectieve veiligheid,
geldend voor en namens de hele
wereld."
Machtsevenwicht heeft hier en daar
een geruststellende uitwerking. Niet
bij Pax Christi.
DR. SCHUIJT: „Zo'n situatie moet
wel leiden tot een permanente bewa
peningsuitbreiding, zoals altijd. En het
is nog nooit gebeurd dat bewape
ningswedloop plaatsvond zonder dat er
een oorlog uit kwam."
Weer een verschil van mening. In de
ogen van de minister is veiligheid
indentiek aan wapenbezit. Pax Christi
ziet het precies andersom: wapenbezit
Herinneringen van Leo Hanekroot aan
het muziekfeestend Amsterdam: „Men
gelberg was er altijd en zou er altijd
blijven. Zo gedroegen zich althans de
scharen van zijn vereerders".
Voorbije Oostersekunst, verzameld in
een indrukwekkend kijk- en leesboek,
voor de moderne westerse mens. Een af
stand van meer dan alleen eeuwen
wordt overbrugd.
Anton Koolhaas, directeur van de Ne
derlandse Filmacademie: „Wij geven ge
woon jonge mensen opleiding in het
denken in film."
Het werk van W. Grossouw „een
overledende uit de voortijd" heeft niets
van dat mismoedig modellen van het
oude in hedendaagse vormen, hetgeen
de schrift tot een nieuwsblad voor
slechte predikanten maakt.
De Amsterdamse schaakclub Parckwijk
heeft een oud schaakspel voor vier spe
lers van stal gehaald. In Gun u De Tijd
vinden de schakende lezers het bord. Er
zijn vier spelers en twee spelen nodig. De
regels zijn eenvoudig, de variaties onein
dig.
Honderden verzen uit Nederland en
Vlaanderen kwamen binnen, als ant
woord op de suggestie in de kerstkrant
gedichten van jongeren te publiceren.
Het is een pagina geworden met veel
liefde en gebrek eraan, veel eenzaamheid
en Vietnam.
Hugo Claus is met „De Vijanden" fil
mer geworden: „Ik wilde de snelste en
goedkoopste filmer van Europa wor
den."
Paul Steenbergen, directeur van de
Haagsche Comedie: „Je zou me geblind
doekt naar welke schouwburg kunnen
brengen. Binnen de vijf minuten weet ik
waar ik ben."
Moord op zeehonden in Schotland, keu
rig netjes in bepalingen vastgelegd om
geen heibel met de dierenbescherming te
krijgen.
Balthasar, de Moor van Venetie werd
ongetwijfeld snel en moeiteloos geschil
derd door Giovanni Tiepolo. Want zo
ging alles bij hem, snel, virtuoos, goed
geluimd en rijk gehonoreerd.
bedreigt de veiligheid. Voor Pax Chris
ti ligt" het heil bij het VN-systeem.
Tegen degenen („zogenaamde realis
ten", zegt Schuijt) die als gevolg van
VN-teleurstellingen zeggen: „zie je
wel, dat is ook niks", stelt de Pax
Christi vice-prësident: „Wat in 1945
begonnen is, is het begin van een
nieuwe structuur. Wie deze wereld
leefbaar wil maken moet daarheen. De
VN-opzet is wel mislukt bij Korea,
maar we moeten proberen die situatie
van vóór Korea weer terug te krijgen.
Dan zijn de VN de hoeksteen van de
veiligheid en niet, zoals de Nederland
se regering bij monde van Luns en de
militairen, sinds jaar en dag zegt:
„De NAVO is de hoeksteen van een
oorlogsloze situatie."
Terug tiaar de briefwisseling tussen
minister en vredesbeweging. Den
Toom ziet geen verschil in functie
tussen VN-soldaat en NAVO-soldaat.
Dat verschil is er natuurlijk wel.
SCHUIJT: „De NAVO-functie is de
potentiële vijand te elimineren. De
NAVO is partij, eigen rechter op een
bepaald gebied van de wereld. De VN
handelt namens de hele wereld, kent
geen vijand, is geen partij maar stelt
zich tussen de partijen in om te
proberen gebruik van geweld te voor
komen. De methode is zuiver politio
neel: scheiden van de vechtenden en
wachten op een politieke beslissing
van hogerhand. De minister haalt de
VN-operaties in Kongo aan. Dat is niet
eerlijk, die zaak is daar uit de hand
gelopen."
De minister ziet militaire hoedanig
heden als vereisten voor de VN-solda-
ten. Hij ziet dan ook geen aanleiding
om de opleidingen voor beide taken te
splitsen.
SCHUIJT: „Als Den Toom vindt, dat
de opleidingen niet te scheiden zijn,
waarom komt de opleiding van de
politiemannen dan niet bij de militaire
macht. De politie krijgt ook training in
wapengebruik, voor tijden van nood."
Een andere militaire commentator,
majoor A. W. T. Gijsbers, in het kath.
officierenblad ,,Centurio", zag niet hoe
een principiële dienstweigeraar leger-
geweld zou kunnen afwijzen en toch
VN-dienst zou willen doen, waarbij ge
weld ook nodig kan zijn.
SCHUIJT: „De ouderwetse dienst
weigeraar is tegen elke vorm van
geweld, dat is de groep van de
eenzijdige ontwapenaars. In dit atoom
tijdperk is er een ander soort veront
rusten, die wel bereid zijn geweld te
gebruiken als onderdeel van een poli
tioneel ingrijpen tegen rebellie tegen
de vrede."
Als een keuzemogelijkheid voor
dienstplichtigen zou bestaan, en niet
alleen een tweede keus voor weige
raars van de eerste, zou het voor de
NAVO bestemde leger wellicht weinig
mensen over houden.
SCHUIJT: „Dan moet bezien wor
den op welke wijze men een beroeps
leger en met technische aanpassing
toch aan de verplichtingen voldaan
kan worden. Dan komt meteen het
probleem van de algemene dienst
plicht in een ander daglicht."
Is er kans dat een wetswijziging,
zoals Pax Christi voorstelt, binnenkort
gerealiseerd wordt?
SCHUIJT: „Gezien het feit dat Van
Hengel (een dienstplichtige) bij de
commissie voor dienstweigeraars ge
hoor vond voor zijn opvattingen hij
wees geweld af, tenzij in VN-verband
bestaat er een zekere bereidheid om
deze nieuwe benaderingswijze te accep
teren. Het is in de Kamer gebracht,
onze brief aan de minister heeft veel
reacties teweeggebracht. Het gaat
langzamerhand leven. De minister
heeft hierover een nota toegezegd aan
de Kamer."
Er is een diepgaand meningsverschil
tussen degenen met de gepatenteerde
NAVO-mentalitait en degenen die de
weg op willen van een constructieve
concrete, op kleine daden gerichte
politiek, die uiteindelijk tot ontwape
ning leidt. Dit conflict is overal, ook
bij defensie. Er zijn ongetwijfeld een
aantal leidende officieren die dezelfde
gedachte hebben als Pax Christi. Ik
heb reden om aan te nemen dat ze
nog in de minderheid zijn."
„Ik verwacht, dat er binnen vijf jaar
een wetswijziging is. Het zou me ver
bazen als dat niet zo was."
