1 A Vandaag Ladder naar wereldkatastrofe Speelplaats Een genie Ruilen Verandering 123é JAARGANG No. 39821 ZATERDAG 30 DECEMBER 1967 door ADRIAN BERRY ALLEEN AL DE NAAM Her man Kahn, die gedachten oproept aan zowel Genghis Khan als Her mann Goering, is voor sommige mensen een symbool van een in koelen bloede beraamde mega- slachting, een nodeloos grote ver spilling van mensenlevens en van verdelgingsmachines, van moord dadige „krijgsspelen" en van zorgvuldig beraamde internatio nale geweldpleging. Kahn speelt het Japanse spel go met zijn vrouw en zijn kinderen Debbie (13) en Davie (9). Go is een spel van tactiek en strategie, zonder geluksfactoren. De geniale denker, die de theorie ontwikkelde van de escalatie. Hij is nu directeur van het Hudson-instituut. kavanaugh „Ik ben priester, ik wil trouwen", schreef dr. James Kavanaugh anoniem in een Amerikaans weekblad. Spoedig volgde zijn verwenst én toegejuicht boek „Een modern priester kijkt naar zijn verouderde kerk". Inmiddels is Kava naugh uit het ambt en in het huwelijk getreden. MANSHOLTS VISIE Dr. Sicco Mansholt ziet in de toe komst: de wereld zal moeten kiezen tussen overvloed en catastrofe. Met de huidige techniek kan men een wereldbe volking van 50 tot 80 miljard mensen voeden. Adrian Berry is specialist van de Daily Telegraph voor Inter nationale strategische pro blemen. ANTON KOOLHAAS HELLEKIJKERS GOED AUTOJAAR Alle pessimistische voorspellingen ten spijt is 1967 een gunstig jaar voor de autohandel geweest. Er werden 260.000 personenauto's verkocht, 37.000 meer dan in 1966. DIKKERDAK Bij iedere kalender wordt gesmok keld, want het jaar klopt niet. In jullie Eigen Tijd. Vera Witte viert er oudejaar bij de familie Dikkerdak. Rijmend uiter aard. WILLEM DE RIDDER JOHNNY KRAAYKAMP 14 Vervolg op pagina 12 Centrale burger oorlogen Centrale militaire oorlogen Centrale wraak- aanvallen Vreemde crises Intense crises Intense crises Traditionele crises voor crises NASLEEP 44. Stuiptrekking of zinloze oorlog. 43. Andere soorten van georganiseerde algemene oorlogen. 42. Civiele vernielingsaanval. 41. Opgevoerde ontwapeningsaanval. 40. Vergeldingssalvo. 39. Vertraagde oorlog van stad tegen stad. Stad tegen stad 38. Ongewijzigde tegenaanval. 37. Behoedzame tegenaanval. 36. Beperkte ontwapeningsaanval. 35. Beperkt Salvo voor weermachtsver mindering. 34. Vertraagde tegenwichtsoorlog. 33. Vertraagde tegenaanval. „Eigen- doms"-oorlog. 32. Formele algemene oorlogsverklaring. Centrale oorlog 34. Wederzijdse represailles. 30. Volledige bevolkingsontruiming (Ong. 95 29. Strafaanval op bevolking. 28. Strafaanval op eigendom. 27. Strafaanval op militairen. 26. Waarschuwingsoorlog op binnen landse zone. Centraal bolwerk 25. Bevolkingsontruiming. (Ong. 70 24. Ongewone, uitdagende en beteke nisvolle tegenmaatregelen. 23. Plaatselijke kernwapenoorlog militair. 22. Beperkte kernwapenoorlogsverkla- ring. 21. Plaatselijke kernwapenoorlog als waarschuwing. Geen gebruik van kernwapens 20. „Vreedzaam" wereldomvattend em bargo of blokkade. 19. „Gerechtvaardigde" tegenaanval. 18. Opzienbarend krachtsvertoon. 17. Beperkte bevolkingsontruiminq. (Ong. 20 16. Kernwapenultimatums. 15. Nauwelijks kernwapenoorlog. 14. Verklaring van beperkte conventio nele oorlog. 13. Uitgebreide meervoudige escalatie. 12. Grote conventionele oorlog (of krijgshandelingen). 11. Staat van uiterste paraatheid. 10. Uitdagende verbreking van diploma tieke betrekkingen. Manoeuvres Kernoorlog ondenkbaar 9. Dramatische militaire confrontatie. 8. Treiterende gewelddaden. 7. „Wettig" treiteren Represailles. 6. Mobilisatie op belangrijke schaal. 5. Machtsvertoon. 4. Standpuntverharding wilsconfron- ttatie. Vermijdt uitdagende houding 3. Plechtige en formele verklaringen. 2. Politieke, economische en diploma tieke gebaren. 1. Schijnbare crisis. MENINGSVERSCHIL KOUDE OORLOG. IN DEZE 44 moedwillige escalatiefazen zou de wereld, volgens Kahn, van een toestand van koude oorlog gebracht kunnen worden tot thermonucleaire vernietiging. Trap naar de oorlog Nieuw strategisch denken na het tijdperk-Foster Dulles De onlangs overleden rekenkundige James Newman veroordeelde Kahn's in 1961 verschenen grondige verhande ling „Over de kernwapenoorlog" als „een satanisch, godslasterlijk werk", en voegde hier aan toe: „Het is een morele verhandeling over massa moord; hoe de moord dient te worden voorbereid en uitgevoerd, en hoe men haar ongestraft kan uitvoeren om haar vervolgens goed te praten." De vijfenveertigjarige Kahn, die nu algemeen erkend wordt als deskundige op het terrein van oorlog in de eeuw van het kernwapen, is de directeur van zijn eigen Hudson Instituut, een complex van grote herenhuizen omge ven door bossen, zestig kilometer ten noorden van New York, dat zich aandient als een centrum voor weten schappelijk onderzoek zonder winst oogmerk, en dat wijd en zijd bekend stèat als een van Amerika's meest invloedrijke strategische ideeënbron- nen. In het Hudson Instituut doen groe pen hoogbegaafde personen niet an ders dan, op regeringscontracten, te werken aan talloze „scenario's" voor weigerde met mij voor de televisie te verschijnen. Ik neem aan dat hij niet aan wilde zitten met de Duivel. Toen zijn artikel pas verschenen was, las ik het een keer door en lachte. Maar toen ik het de tweede keer las, werd ik erg kwaad. Ik liet het aan mijn vrouw zien. Zij barstte uit in lachen en ik gaf haar een mep." Kahn staat vooral kritisch tegenover. Groot-Brittannië. Hij zegt half schert send: „Het beste da* Brittannië zou kunnen overkomen zou zijn, als het omringd zou zijn door tweehonderd miljoen vijandige Arabieren." Wat hij wil zeggen is dat Brittannië een prikkel nodig heeft, vergelijkbaar met de uitdaging waarvoor zich' Ame rika geplaatst zag, toen de 'eerste Spoetnik werd gelanceerd. „Wij waren ook traag en gemakzuchtig in onze methoden totdat de Russen deze uit daging tot ons richtten," zegt Kahn. „Toen zijn wij werkelijk wakker ge schrokken." Hij heeft een demonstratiekaart ont worpen waarop het Brittannië van heden wordt gekenschetst als „in eco nomische zin onbestendig", „op poli tiek terrein vreesachtig", „en op ideo logisch gebied besluiteloos", met on derkoppen zoals: Lijdt aan inferiori teitsgevoel; Wenst zijn status als grote mogendheid kwijt te raken; Voelt zich hulpeloos tegenover Rusland en China; Heeft geen geïnspireerd leiderschap. HIJ VOORZIET voor Brittannië een bescheiden plaats in de wereld. Hij zegt; „Ik denk wel eens, dat Brittan nië tenslotte niet meer zal zijn dan de speelplaats van Europa, alleen maar het centrum voor commercieel ver maak en alle commerciële ondeugden. De Britten strompelen verder met hun kwesties zoals Vietnam, het voorko- gemakzuchtige bestuurs- en verkoops- men van een kernwapenoorlog, inter- gewoontes, met een toename van het nationale crises, het verschaffen van voedsel voor *s werelds armen, en de sociologie van de toekomst. Van Kahn's uitdagende boeken zijn honderdduizenden exemplaren ver kocht, en zijn ideeën worden ijverig bestudeerd in Washington en Moskou, Er wordt zelfs aangenomen dat geen Russisch of Amerikaans leider betrok- ker zou willen raken in een internatio- bruto nationaal produkt van niet meer dan twee procent per jaar, en een vastgetimmerde traditie die aan de experts alle status ontzegt. Frankrijk en West-Duitsland tonen grote eerbied en achting voor hun technologen en beroepsexperts. Maar in Engeland verleent men aan alle individuele ex perts de status van „heren die niets om handen hebben", en hun werk nale crisis zonder eën tabel van ..0p ontoelaatbare wijze onder- Kahn's theoretische .Vierenveertig s' trappen van escalatie" bij de hand te hebben om te kunnen zien hoe ver hij kan gaan voordat alle knoppen worden ingedrukt. het „STRANGELOVE"-BEELD van Kahn is onjuist Hij js een enorm zwaarlijvige, uiterst opge^^jg man, die precies lijkt op de dikke monnik Tuck in de Robin Hood-legende. Hij maakt graag grapjes en vertelt amu^ santé anecdotes, terwijl hij college geeft over zijn verschrikkelijke onder werpen, en niemand lijkt minder in aanmerking te komen voor de satani sche reputatie welke zijn meer vijan- schat.' „Engeland heeft zijn interdeparte mentale comité's en organisaties zoals het Koninklijk Instituut voor Interna tionale Zaken, waarvan de leden alleen maar met elkaar praten. Maar het heeft niet een groep van denkers, zoals het Hudson Instituut of de Rand Corporation, die niet anders doen dan de regering van advies te dienen. Dit zou Brittannië in ernstige moeilijkhe den kunnen brengen, als het land betrokken zou raken in een ernstige internationale crisis. Brittannië be hoort te beschikken over mensen wier uitsluitende taak bestaat in het uit werken van hypothetische crises voor dat ze gebeuren, en niet als ze al bezig zijn te gebeuren." ,,Ik weet dat de Britten een tegenzin hebben voor militaire zaken. Maar de wereldsituatie zou plotseling en onaan- schoven in West-Europa, of zich mees ter maakten van West-Berlijn, of de Amerikaanse ambassadeur in Laos beledigder, (dit laatste een sarcasti sche toevoeging van Kahn), zouden alle knoppen ingedrukt worden en de poorten der hel zouden zich openen. Er was geen ruimte voor beperkte vergelding; het was de hel of niets. TOEN STELDE KAHN de eenvoudi ge vraag: „Meent u werkelijk dat u New York zou willen ruilen voor Kopenhagen?" De reactie bij de theo- dige tegenstanders hem hebben nrobe- genaarn kunnen veranderen, en er zou afschuw' U^moogT'die "vraae-1 nUrt ren op te dringen. Zijn intelligentie- in Brittannië iemand moeten zijn die Sn Dit'is spXederan - quotient is 200 - ongeveer vijftig hieraan zijn gedachten wijdt." SThn S quotient - - punten boven het peil van een genie. Sprekend in snel tempo met langzame gebaren, welke niet stroken met het spreektempo, analyseert hij graag de problemen waarvoor zich bijna elk land van enige wereldbetekenis ge- Kahn deed voor het eerst zijn in vloed gelden op het strategisch denken van Amerika in de dagen van John Foster Dulles en diens politiek van .massale vergelding". Waar de hou- van Dulles op neer kwam was het plaatst ziet, en zijn kennis is groten- vaststellen van een „strafrecht" voor deels uit de eerste hand, Hij ergert zich in het bijzonder over tegenstanders die hem ervan beschul digen dat hij in koelen bloede „mense lijke bewogenheid terugbrengt tot een punt in een diagram". „Ik geloof dat Newman mij letterlijk beschouwde als de Antichrist," «ei hij triest. „Hij de Russen. Als zij een divisie vooruit- Maar Kahn ging door met spelbe derver,. De politiek van Dulles kon evengoed uitgevoerd worden door een machine, verklaarde hij bij wijze van grap een ondergangsmachine welke de wereld in de lucht zou doen sprin gen, indien de Russen inbreuk maak ten op de straf code. Je kon een dergelijke machine bouwen voor tien miljard dollar „een tiende van wat het zou kosten als Amerika een vloot van strategische bommenwerpers zou bouwen". Het zou heel eenvoudig zijn; een stelsel van H-bommen, diep ver borgen in de aarde, welke zouden ontploffen als een zorgvuldig gepro grammeerde computer het bevel gaf. Er zouden hieraan natuurlijk enige nadelen verbonden zijn: niemand zou de machine tot andere gedachten kunnen brengen. Ze zou noodzakelij kerwijze niet onderworpen zijn aan menselii' toezicht (want anders zou de machine haar effect missen), en de mensheid zou voor altijd slaaf zijn van de machine. Maar als je nu eenmaal massale vergelding wilt hebben op de basis van ondergang-of-zegepraal, heb je het hier bij de hand in de vorm van een goedkoop, gemakkelijk te behande len, krankzinnig pakket. Het gevolg van deze kritiek van Kahn en anderen was dat de Kennedy- administratie overging op een strate gie van variabele reactie" (flexible response) waarin vergelding op agres sie planmatig kon worden overwogen en beperkt, en waarin de wereld niet langer slechts één Russische stap verwijderd was van het grote vuur werk. Kahn was op dit ogenblik een van de leidende theoretici bij de RAND Cor poration, van Santa Monica in Califor- nië, een betrekkelijk voorzichtige en publiciteitsgevoelige „ideeënfabriek". Hij was kort na de oorlog bij de RAND Corporation in dienst getreden als wiskundige. Zonder acht te slaan op het advies van vele van zijn publici teitsgevoelige collega's bij de RAND, haalde hij zijn grafiekpapier en zijn logaritmentafels te voorschijn, onder- De dieren van Anton Koolhaas zijn teruggeyolueerd. Op een wijze die overi gens interessanter is V00r bibliologen dan voor biologen. Yellowstone Park bekijken toeristen de hel vanaf een plankier. Geisers stu wen duizenden liters water en stoom de lucht in. Steamboot is de geweldigste. Dit jaar heeft hij vier maal „gesneeld" Velen zitten dagen op dat spel te wach ten. Een luxe die beroepsfotografen »irh nog niet hebben kunnen permitteren Van het Reve kent hij niet, poëzie leest hij niet, zichzelf kent hij niet en over het jaar 2000 heeft hij geen mening. Dat is Willem, de Ridder van Hitweek. In Zeg maar jij. Johnny Kraaykamp: „We zijn bekend als het clownsduo met slapstick. Maar je verandert een jeetje, je gaat mee met de mensen die toch door de tevee ook een bepaald niveau hebben gekregen". HET IS NIET OVERDREVEN te zeggen dat dit boek een drastische verandering teweeg bracht bij denken de mensen in hun benadering van het probleem van de H-bommen. Met behulp van grafieken en diagrammen weerlegde hij het wijdverbreid geloof dat een kernwapenoorlog van onze planeet niets anders over zou laten dan een onbewoonbare woestenij. Met zelfs slechts de meest eenvoudige voorzorgen tegen radioactieve neer slag, zou het aantal Amerikaanse do den in een totale oorlog teruggebracht kunnen worden tot 65 miljoen, hetgeen een bevolking van 135 miljoen over zou laten voor de wederopbouw. In zijn tabellen probeerde hij aan te tonen dat de verhouding van de tijd, benodigd om de Amerikaanse samen leving weder op te bouwen no een kernwapenaanval, precies evenredig zou zijn aan de hevigheid van de aanval. In verband met elk van deze gevallen stelde hij de vraag: „Zullen de overlevenden de doden benijden?" en in elk van de gevallen luidde het antwoord: „Neen." Ofschoon hij ei niet aan twijfelde dat „een oorlog met H-bommen een kata- strofe zou betekenen van ongeëve naarde afmetingen", betoogde Kahn dat een doelbewust doorgevoerd pro gram voor burgerbescherming met inbegrip van een massaverkoop van goedkope radioactiviteitsmeters het aantal slachtoffers met een enorm percentage zou verminderen. De RAND Corporation was niet blij met de publiciteit welke het boek van Kahn verwierf. Ze was enigszins ver ontrust over de grove openhartigheid van Kahn's denken. Er werden be sprekingen onder vier ogen gehouden tussen Kahn en zijn collega's, tijdens welke „persoonlijke meningsverschil len" bleken te bestaan, en Kahn verliet RAND om zijn eigen instituut voor wetenschappelijk onderzoek te vormen aan de rivier de Hudson. t vroeg artsen, genetici, burgerbe schermingsdeskundigen en economen om vast te stellen wa* de werkelijke gevolgen van een thermonucleaire oor log zouden zijn. Het resultaat was zijn briljante, uitvoerige, vernuftige, lo gisch beredeneerde, vérziende en ge zaghebbende bestseller, een studie van 672 bladzijden gepubliceerd met de Clausewitziaanse titel „Over de Thermonucleaire Oorlog". 1

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1967 | | pagina 15