CONCILIEPRAESES PROF J. SNIJDERS: ASTERIX ALS FILMHELD Vandaag is het 2000 VAN TIJD TOT TIJD Jaar zonder i* ng gegraaf? Scheve gezichten Profetische kerk Verontrusting BUITENLAND BIMEMAND DE TIJD ZATERDAG 30 DECEMBER 1967 De bisschoppen hebben de psy choloog prof. dr. J. Th. Snijders (57) gevraagd begin januari de eerste algemene vergadering van het pastoraal concilie voor te zit ten. PROF. DR. J. TH. SNIJDERS Astérix (midden) bij de Druïdenpriester Panoramix. HENK SUÈR CPN HET ENE JAAR is karakteristieker dan het andere. Misschien zou men 1967 wel een jaar „zonder ruggegraat" kunnen noemen. Het was rijk aan gebeurtenissen, maar het laat zich nauwelijks determineren. Het jaar van Vietnam? Dat was, helaas, 1966 ook al. Het jaar van een politieke aardverschuiving in Nederland? Een te beperkte karakteristiek. Was het het jaar van getwist over geluidshinder, LSD, geboorteregeling, radicalisme, doping voor wielrenners, de eenwording van Europa of vernieuwing in de katholieke kerk? Men kan nü kiezen, het zal later mis schien blijken. De Sjah kroont zijn vrouw tot keizerin van Perzië. De eerste foto van prins Willem Alexander. t. Vervolg op pagina 12 Conservatieven niet over één kam scheren Velen stemmen er mee in. Maar er zijn ook mensen voor wie dit hoogwaar dig verzoek zelfs 'n pikant tintje heeft; zij weten dat jaren geleden prof. Snijders een hoogleraarschap aan de katholieke universiteit te Nijmegen is ontgaan omdat hij zijn lidmaatschap van de Partij van de Arbeid niet wilde opgeven. Prof. dr. Snijders, rector magnificus van de rijksuniversiteit in Groningen en hoogleraar in de psychologie is gehuwd met de kinderpsychologedr N. Snijders-Oomen. Zij hebben drié kinderen. Hij is een tengere, kwieke man die snel en bevattelijk formuleert Ik mag hem vragen wat hij wil, zegt hij, maar hij zal wel zien of hii antwoord geeft. Zichzelf beschrijft hh als „helemaal niet zo'n extreme ion gen, maar wel iemand die vindt dat vernieuwingen broodnodig zijn." In de organisatie van het concilie in de leiding en de afvaardiging ziin nogal wat veranderingen aangebracht Heeft dat nog scheve gezichten tot gevolg gehad? „Laat ik het zo formuleren: het ligt zo goed als het in een grote organisatie kan liggen." Spreekt 'het Pastoraal Concilie de doorsnee katholiek wel aan? „Het leeft wel. Ga alleen die bijna 200.000 deelnemers aan de ge spreksgroepen maar na. Het lijkt aan de oppervlakte wat stil'te liggen. Maar de plenaire zitting brengt er wel weer vaart in." Men hoort klagen over het trage tempo en de onbegrijpelijke organisa tievorm. Sommigen zeggen: Er komt niks uit. Anderen roepen dat het een soort coup d'état wordt van woeste progressievelingen. „Afgezien van de eerste eeuwen van het christendom, toen een gelovig beraad van het christenvolk vrij vaak voorkwam, is zo'n grootscheepse sa menspraak nooit meer vertoond. Het is een geweldig experiment. Iets van historische betekenis. Het markeert duidelijk een vernieuwing van het godsdienstig leven." Maar de introductie, de uitnodiging tot deelname voor iedereen die geïnte resseerd is, heeft men dat psycholo gisch aangepakt „Men heeft aanvankelijk 'n vaag, of noem het toch maar visionair beeld voor ogen gehad. Het besef van hoe of wat is in de presentatie gegroeid. De idee krijgt nu vorm in de kerkgemeen schap. Neen, we weten werkelijk niet wat er uit komt. En dat is ook ai religieus: de geest die waait waarheen hij wil. Ja, en wat die organisatie betreft, we moeten bcrei, zijn met vloeiende structuren te werken. Men moet niet precies de staatkundige inrichting willen volgen. De bevroren structure., doen in de politiek ook al zoveel kwaad. Misschien is het be drijfsleven een beter voorbeeld: dat is pragmatisch en flexibel ingericht. Ik ben erg afkerig van regels als er geen speelruimte is voor ontwikkeling en overleg en verandering." En over een poging van progressie velingen om alles naar hun hand te zetten? „Onzin, wie een greep naar de macht wd doen, voorkomt juist dat de nieuwe vormen van onderaf groeien. En het groeit nu toch van onderaf met die vertegenwoordiging uit alle dioce. sen. Ik wil aannemen dat de vertegen woordiging van het kerkvolk nog on volmaakt is. Het is zo pril nog Maar de mogelijkheid om mee te doen is voor iedereen opengesteld Allemaal hebben we gelijke kansen on zeggenschap gekregen Maar we moe ten in een gelovig beraad niet een staatkundige democratie willen copië- ren- u In het begin nebben conservatief denkende katholieken opgemerkt dat het niet de aantallen stemmen mogen zijn, die bij beleidsbeslissingen de doorslag moeten geven, ik ben het daarmee eens. Ik voel in dit geval ook meer voor een kwalitatieve democra tie. Iedereen die de zaak werkelijk ter harte gaat, is gerechtigd mee te doen. Als nu naar de mening van sommigen toch de zaak verkeerd uitpakt en misschien de progressief denkende ka tholieken in de afvaardigingen de meerderheid hebben, dan is dat naar mijn idee niet oneerlijk. Het beeld mag en moet bepaald worden door degenen die zich geroepen voelen, door de geëngageerden. Dat kunnen progres sieven én conservatieven zijn." Maar stel dat je je als conservatief teleurgesteld afwendt, omdat je door allerlei omstandigheden je geloof in een goede gang van zaken hebt verlo ren? U weet dat de katholieken van Nederland lang niet allemaal als ge lijkgestemde koren van serafijnen en cherubijnen om het hoogaltaar ver enigd zitten? „Er is één ding waar we gelijkelijk ln kunnen geloven, en dat is in een profetische kerk. Maar profeten zijn over het algemeen verre van conser vatief. Denk maar aan Paulus, Augus- tinus, Thomas, Franciscus, allemaal zo radicaal als ik weet niet \tet. En allemaal zijn ze in hun tijd in botsing gekomen met het gevestigde, conser vatief denkende gezag." Is dit geen gegoochel met etiketjes? Zal elke geëngageerde christen, conser vatieven net zo goed, zich deze radicalen uit de kerkgeschiedenis graag tot voorbeeld aanvaarden? „Men mag niet alle conservatieven over één kam scheren. Maar ik wil eerst nog even terug naar die besluit vorming op het concilie. Het concilie lest ,ii„ fn Jblndende besluiten, het pen,?,? landpunten aan de bisschop- lomZ a M,eerderheidsstandpunten die stlle,r d.?°r kwantitatieve stemming tot beleid hl;|n Pko™en' m°gen nog geen cewMaf n,j 1S eens een enquête vaÜ d „naar culturele voorkeuren kf,nct?°i Pdam' met het °°S °P het kunstbeleid van De Doelen en de schouwburg. Er kwam zoiets uit dat de meeste Rotterdammers veel van accordeonmuziek houden en graag pa tronaatstoneel zien. Dan moet je nog niet concluderen dat je hieraan in je kunstbeleid ook de voorkeuiT moet geven." Prof. Snijders is van oordeel dat vroeger de conservatieven vaak niet zo erg veel moeite hebben gedaan om de progressieven bij de kerkgemeenschap te houden. Maar dat de progressieven nu moeten oppassen niet dezelfde fout ten opzichte van de conservatieven te maken. „Het is nu eenmaal zo dat in enkelejaren een brede kloof is ont- staan. Hij wijt het voor een belangrijk deel aan de onwil van het centrale kerkelijke bestuursapparaat om met een na het Tweede Vaticaans Concilie over te gaan tot uitvoering van de besluiten van het wereldepiscopaat. „Het schijnt min of meer duidelijk te worden dat zestig tot zeventig procent van de Nederlandse katholieken con servatief denkt. Maar er is verschil tussen de intellectuele conservatieven, om het zo maar eens te zeggen, en de veel grotere groep van gelovigen die vasthouden aan de dingen die ze altijd gewend zijn geweest, en wie de essen- Y,an het nieuwe ontgaan is. Met de intellectuele conservatieven kan men zeer wel praten, en men vindt ze ook onder de concilie-deelnemers. Ik mag misschien een welbekend voorbeeld nemen: ir. De Goey die in uw krant dat geruchtmakende artikel heeft geschreven, een intellectuele, conservatief denkende katholiek, die natuurlijk wel weet waarover hij piaat. Hij veroordeelt de progressie ven want: Ze gooien alle waarheden over boord. Maar ik vind dat mensen als hij historisch-godsdienstig besef missen. Ze verabsoluteren de halve eeuw tussen ongeveer 1890 en 1940, en vergeten wat er in alle eeuwen daar voor oók nog is gebeurd, en hoe de heilsgeschiedenis zich ontwikkeld heeft. Ze verheffen, althans velen van hen, het Thomisme boven alles, maar vergeten dat tussen ongeveer 1200 en het Thomisme altijd maar een zijlijntje in het theologisch-filosofisch denken is geweest. In de neo-gothiek komt het ineens volop tot zijn recht, en nu heeft het zijn tijd weer gehad. Ik vind het ouderwets rationalisme ajs je door dik en dun eraan wilt vasthouden. Die hardnekkigheid heeft niets met de blijde boodschap te maken. Het mis kent gewoon de mens en het algemene denken." Tegen uw verwijt dat conservatieven vaak historisch besef missen, stellen VOOR HET EERST in 15 jaar is er weer een Franse tekenfilm met een speelduur van ruim een uur op de markt. Sinds 20 december draait „Astérix de Galliër" in 70 biosco- pen in Frankrijk, België en Zwitser and. En gezien de grote aantallen ezoekers. tot nu toe lijkt succes verzekerd. De stripfiguur Astérix, die men wekelijks in „Gun u De Tijd" kan aantreffen, werd in 1959 geboren uit de samenwerking van René Goscinny, het brein, en de tekenaar Albert Uderzo. De film was oorspronkelijk be doeld als televisie-strip. Maar op het laatste filmfestival in Cannes waren de Franse bioscoopdirecties meteen zo wild-enthousiast, over ds eerste afleveringen, dat zijn schep pers besloten Astérix tot held van het witte doek te maken. In een race tegen de klok slaagden Gos cinny en Uderzo erin nog voor Kerstmis de film klaar te krijgen. zij zelf dat zij het erfgoed van de rijke traditie willen behouden? „Zoeken naar de waarheid wil niet zeggen dat je, zoals een gierigaard zijn oude sok met goudstukken vult, door alle tijden stellingen verzamelt en bij elkaar optelt. Het is geen opstapeling van alles wat geweest is. Het is een telkens wisselend perspectief, met din gen erbij en dingen eraf." Er is ook een type conservatieven dat meent dat ook de waardevolle vormen van vroeger overboord ge gooid worden. Men vindt er zeer erudiete mensen onder die bijvoor beeld voorstander zijn van het behoud van de vertrouwde latijnse liturgie. „Ik houd van gregoriaanse muziek. Ik ben er mee opgevoed. Maar ik vind het zinvol om er geestelijk afstand van te .doen als blijkt dat het gregoriaans voor de grote meerderheid van de kerkgemeenschap weinig meer bete kent. In ons gelovig denken is het immers een bijzaak, en ik meen echt dat al die ballast waarmee wij beladen zijn geweest, rampzalig is. Die kerk van een jaar of tien, twintig geleden, waaraan sommigen willen vasthouden, zou volgens mij door Christus als hij op aarde zou terugkeren nooit herkend zijn als zijn kerk. Het gevit om het gregoriaans vertoont ook weer dat typische gemis aan historisch besef. Eijn «r met betrekking tot het conci lie zaken waarover u zich zorgen maakt? „Wat mij verontrust is dat er een grote groep mensen is die geen besef heeft van de grote vernieuwende bete kenis van heel het religieuze gebeuren in onze dagen. En ook ben ik veront rust over een andere groep die uit reactie op de traagheid van de massa het gevaar loopt de band met de christelijke gemeenschap te verlie zen." Heeft u zorgen over een ernstige botsing met Rome? „Neen, werkelijk niet. Aan beide kanten is er genoeg wijsheid. Rome heeft genoeg geleerd, en wij hebben doodgewoon de opdracht alles in het werk te stellen voor het behoud van de eenheid. Het contact met de hele kerkgemeenschap mag niet ver broken worden." Hoeft men ook niet te vrezen voor verbrokkeling? Of moeten we ons straks tevreden stellen met halfslach tige compromissen? „Ik heb vertrouwen ln een goede ontwikkeling. Tenslotte zijn we het met elkaar eens dat we zoeken naar een goede presentatie van het evangelie in deze wereld. Het idee dat dit kan betekenen dat men afstand doet van bijzaken terwille van de hoofdzaak, is puur christelijk. We moeten werken aan een goede verstandhouding. Het is nodig dat we eikaars eerlijkheid en bewogenheid aanvaarden." ALLE VOORSPELLINGEN heb ben eqn marge van onnauwkeurig heid. Kleine bakfouten waaraan je kunt zien, dat het mensenwerk is. Voorspellers gebruiken deze on nauwkeurigheidsmarge voor een tweeledig doel. Als de voorspelling binnen de marge blijft zeggen ze: kijk ons eens even! Als de fout groter is dan de marge zeggen ze: ons vak is zo moeilijk, dat je niet eens met nauwkeurigheid kunt voorspellen hoe onnauwkeurig we zijn. Zo houdt men aan het bij voorbaat beklemtonen van de on nauwkeurigheid altijd wel iets leuks over; als het geen Ingebouwd alibi is is het een ingebouwde loftuiting aan eigen adres. Voorspellen is dus een mooi vak. Nu interesseert niemand zich zo heel heftig voor de fouten der voorspellers. Ze komen als regel Pas later aan het licht wanneer er een nieuwe voorspelling gedaan wordt en dan is de oude niet meer angrijk. Voorspellers produceren Piet alleen hun eigen fouten, ze gummen ze ook zelf weer uit. De nieuwe voorspelling vreet de oude P en er kraait geen haan naar. Als regel niet tenminste. Als je al e fouten bij elkaar zou optellen en ze in het jaar 2000 aan de directeuren van de voorspellingsfa- bneken zou aanbieden zou niemand dankbaar zijn voor die rancu neuze hoop ouwe koek. De betrok ken directeuren zouden het zich ook allerminst aantrekken, want als er al van schuld gesproken moet wor- den ligt die bij hun voorgangers die inmiddels met pensioen zijn of zelf aan fysieke onnauwkeurighe den overleden zijn, want ook zij waren maar mensenwerk. Kortom: voorspellers zijn ongrijpbaar; ze houden zich met onze toekomst bezig en als dank daarvoor mogen zij de eis stellen, dat wij ons niet met hun verleden bezig houden. We zitten nu midden in de vette jaren van de voorspellers want iedereen is verschrikkelijk nieuws gierig na— het jaar 2000. Waarom fascineert dat jaar ons zo? Het meest onbenullige antwoord op die vraag luidt, dat het jaar 2000 sinds moet worden. Daar kun je behalve tegen de fouten, die erbij gemaak* en verdonkeremaand wor- den maar één ding op tegen hebben: we voorspellen de techniek van 2000, de medische wetenschap, de groei van de economie, maar er zijn te weinig mensen die zich bezig houden met de vraag hoe de men sen van 2000 zullen zijn. Hoe zullen ze zich voelen? Beter dan wij of slechter? Wij voelen ons slecht. We tien eeuwen een jaar is dat het grootste aantal nullen bevat. Het is een hol en bol en zeer rond jaar, het rondste jaar binnen leefafstand. En eer jaar om te haten. Ronde getallen zijn luie getallen. Ze spre ken de verbeelding aan op geen enkele andere grond dan die van de administratieve fictie, het zijn ezelsbruggen voor paden die nog niet zijn aangelegd. Maar natuur lijk is dat geen doorslaggevend argument tegen het jaar 2000, want op deze manier kun je ook bezwaar aantekenen tegen „oud en nieuw". WE MOETEN er dus aan geloven want er zit niets anders op. Het jaar 2000 moet voorspeld worden. Niet omdat we een groep van permanente gelijkhebbers en voor- uitweters aan de kost moeten hel pen maar omdat het bestek gegist horen het althans te doen. We hebben niet geleerd hoe we de vrede moeten bewaren en hoe we de honger in arme landen moeten verhelpen. We weten niet hoe we met God moeten leven, maar we weten ook niet hoe we zonder hem moeten- sterven. We speuren naar luizen in de pels van een opgezet oorlogsmonster, maar de anti-gene- raal-generaal hebben we nog niet gevonden, zodat de meest gunstige voorspellirg op oorlogsgebied is, dat de ene helft van de wereld de andere vernielt en dat ze het niet allebei tegelijkertijd doen. En zo wrrdt het jaar 2000 een vlucht uit de werkelijkheid, een uit cijfers opgebouwde totempaal ver sierd met de verlangens, die we vandaag nog niet vervuld kregen. En daar ligt een reden tot wan trouwen want iedereen praat over 2000, schrijft over SOOO omdat er een goede reden is over 1968 te zwijgen. Maar als we vandaag ons fatsoen niet kunnen bewaren in een auto waarom zouden we het in 2000 dan in een privé-helikopter wel kunnen? En als we vandaag laaien van drift over iedere TV-uitzending die tegen ons zere been gaat, zullen we over dertig jaar ook geen genoegen nemen met satirische programma's die tot ons komen via een stelsel van satellieten die de Amerikanen voor ons ln de atmos feer gehangen hebben. En als we vandaag onze oudere landgenoten niet meer geven dan de AOW waarvan we de premiebetaling zo mooi verdoezeld hebben, dat we met eens meer weten dat we er voor betalen, wat hebben we dan in 2000 te bieden aan al de mensen, die zich nu nog druk maken met fantasieën over dat wonderjaar, maar die dan met weemoed terug zullen denken aan wat zij hun „goeds oude tijd" zullen noemen? DIT IS een afschuwelijke preek van een kifterig oud mannetje, dat zich vast heeft voorgenomen de voorspellers, de planners, de orde naars en alle andere profeten die nu al brood eten van 2000 verser kón het niet! in dat jaar van de waarheid met een moralistisch vin gertje op te wachten. Geen plezie rig mannetje. Maar waarom zou hij plezierig zijn als hij er van over tuigd is, dat teveel fouten van vandaag met het koffiedik van 2000 bedekt worden? Want vandaag is het 2000 en 3000 en de eeuwen der eeuwen der eeuwen. Amen. Gebeurtenissen die er uitsprongen. In januari worden wij geconfronteerd met en verontrust door de activiteiten van de rode gardisten in China. In Peking beheersten zij het straatbeeld en lazen zij grimmig voor uit het rode boekje, de tfoor Mao zelf verzonnen bijbel. De 31ste brengt Podgorny, president van de Sovjet-Unie, een bezoek aan Rome en wordt door paus Paulus in particuliere audiëntie ontvangen. Aan het einde van dit jaar wordt gespeculeerd over een bezoek van de paus 'aan Moskou. De ondergang van Soekarno kunnen wij dank zij de televisie bijna van minuut tot minuut volgen. Op 22 februari treedt hij af. In maart werden in Frankrijk algemene verkiezingen gehouden. De Gaulle blijft, zijn obstruc tie in EEG-verband ook. Svetlana Stalin verzoekt o-m politiek asyl in de VS. Zij krijgt het en publiceert prompt haar mémoires. Populorum Progressio heet de encycliek van de paus. Zij verschijnt in april. Konrad Adenauer, de bondskanselier van West-Duitsland, overlijdt op 19 april, en in Athene neemt de junta de macht in handen, die door een spectaculaire coup van koning Konstantijn zelve in december zal worden bestreden. Met succes? Op 11 mei verzoekt Wilson dat Engeland fee zal worden gelaten tot de EEG. Zonder succes, zoals aan het einde van dit jaar bleek. De 22ste was de dag van de infernale brand in het warenhuis Innovation in Brussel. Er zijn 315 doden te betreuren. Diezelfde maand het voorteken van een nieuwe oorlog. Cairo sluit de Golf van Akaba voor Israëlische schepen. Op 5 juni ontbrandt de strijd, die door Mosje Dayan in een paar dagen wordt beslist. Drie weken later zien Lyndon Johnson en Alexei Kosygin elkaar tijdens een persoonlijk onderhoud te Glassboro (Pennsyl vania) diep in de ogen. Een topgesprek. De wereld ligt aan hun voeten. Da wereld, die in juli met afgrijzen woedende rassenonlusten in Newark en Detroit aanziet. De paus bezoekt Fatima en Istanbul. De Gaulle Canada, dat hij ongeveer tot Frans grondgebied verklaart, waarna hij tegen alle protocollen in overhaast naar Parijs terugkeert. Op 30 september wordt in Rome de bisschopssynode geopend en in oktober kroont de sjah van Perzië zichzelf in Teheran met barre praaj tot keizer en zijn echtgenote Farah Diba tot keizerin. De kleine stamhouder kijkt nauwlettend toe. De Sovjet-Unie herdenkt in november haar oktober-revolutie (1917 was wél karakteristiek) en de Duitse generaal Schnez ziet in dat hij toch maar beter geen opperhoofd van de NAVO-strijdkrachten kan worden. Dezelfde maand neemt McNamara ontslag als minister van defensie in Amerika. Uit zelfbehoud? Op 20 november devalueert het Britse pond sterling. De eventuele gevolgen worden door iedereen besproken, maar niemand spreekt het beslissende woord; Op 3 december overlijdt kardinaal Speliman. WAT HEEFT ONS dit jaar beziggehouden in de kleine wereld van 33.000 vierkante kilometer Nederland? Op 10 januari traden prime» Margriet en Pieter van Vollenhoven in het huwelijk. In Den Haag. De Kamer aanvaardde de omroepwet, het nieuwe bestel en de AVRO en de RTN sluiten een fusie. Wij beseffen pijnlijk dat honderdduizend mensen werkloos zijn. Er zijn vervroegde Tweede Kamer-verkiezingen op 16 februari. Voor ons doen leveren zij een schokkend resultaat op. D'66 wint opzienbarend van het niets uit: zeven zetels. KVP en PvdA verliezen meer dan werd gedacht. In maart, de 27ste, overlijdt mgr. G. M. de Vet, bisschop van Breda. Op I 17 december wordt mgr. Ernst tot bisschop gewijd. Wij hebben een nieuw kabinet op 3 april. Het kabinet-De Jong D« regeringsverklaring, vijftien dagen later, legt het accent op de bezuini ging. Het nieuwe Schiphol gaat open. De 27ste april gaat voortaan als nationale feestdag de vaderlandse geschiedenis in: te Soestdijk wordt geboren prins Willem-Alexander. De vlaggen gaan royaal uit. /=^SÏ?r?an?, is en bli;ift een ^stige stad. Er breken rellen los die (g ukkig) alleen maar de allure van een oproer hebben. Commissaris Van der Molen wordt ontslagen, burgemeester G. van Hall wordt Lu^hfim burgemeester Samkalden. Een andere heer. Minister 7™ 7aarschl]nlljk de meest besproken man van het vaderlandse iu/errtkt Dar0m u *7" °P 5 mei in Aken de Karel dp Grote-prijs eraden Cel?, 7 a allesz™ mee- °P 18 W meet De Bilt zelfs 32 houden ricHaim hete 20rnerMaar de JBBE jfc. 5-:; iiJWEOIf.:-: '-.„y j- i-

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1967 | | pagina 17