Oost van toen
Het verhaal achter de
Lorentzlaan en het
Lorentzplein
Tijd voor station Schiedam Rotterdam-West
Snelle tijd
Uitbreiding
Lorentzkracht
Krachtig persoon
Bevrijding
Tijdloos
jaargang 1 nummer 1
Oost Reporter
2
Door: Erik Vellinga en Hannah Wattel
Het volgende station is Schiedam Rotterdam-WestVoor de bewoners van Oost die
regelmatig met de trein 'thuiskomen, klinkt dit vertrouwd in de oren. EIke Schiedammer
is met hetfenomeen trein opgegroeid; al sinds 31 mei 1847 is Schiedam in het bezit
van een treinstation. In dat jaar werd het traject Rotterdam - Den Haag doorgetrokken
en stopten de eerste treinen in de weilcmden rondom Schiedam. Schiedam was toentertijd
nog niet zo groot dat het station in de stad lag. Na het verlaten van het station moest
nog een kwartiertje gelopen worden voor de bewoonde wereld werd bereikt.
Het eerste station was niet meer dan een
houten gebouwtje met een primitieve
wachtkamer, een loket en een perron. Op
de enkele bestaande afbeeldingen ziet het
er heel romantisch uit. Het doet een beetje
denken aan een treinstation in een degelijk
ouderwetse cowboy-film. Op zich niet zo
verwonderlijk want die spelen zich af in
ongeveer hetzelfde tijdvak. Alleen ging het
er ten westen van Rotterdam waarschijnlijk
niet zo wild aan toe als in het echte Wilde
Westen.
De eerste treinen raasden door de
weilanden met een snelheid van maar
liefst 38 kilometer per uur. In slechts twee
uur en drie kwartier reisde men van
Amsterdam naar Rotterdam. In die tijd
maakte dat indruk op de mens. Tegenwoordig
vindt men een uur reizen zelfs te lang. Er
worden miljoenen uitgetrokken om de reis
vijf minuten te bekorten.
Het tweede station, dat het houten
gebouwtje heeft vervangen, zal een deel
van de lezers zich nog wel kunnen
herinneren. Het was een mooi gebouw in
een stijl die momenteel nog terug te vinden
is bij station Den Haag Holland Spoor.
Vooral foto's genomen aan de binnenzijde
doen sterk herinneren aan het statige
station in Den Haag. Al in 1947 werd er
echter gesproken over een nieuw, derde
station. De Spoorwegen hadden grootse
uitbreidingsplannen voor de trajecten
tussen Rotterdam en Delft en Rotterdam
en Vlaardingen. De bestaande twee banen
moesten worden uitgebreid naar zeven.
Door: Hans Krul
Waarom zijn straten vaak naar personen of gebeurtenissen vernoemd? En welke
per soon ofgebeurtenis schuilt er eigenlijk achter zo 'n naam Soms is de achtergrond
duidelijk, bij het bordje 'Rembrandtstraatbijvoorbeeld, denkt iedereen aan de
befaamde schilder. De Oost Reporter brengt u verhalen die achter het straatnaam-
bordje schuilen. Vandaag lopen we door de Lorentzlaan en over het Lorentzplein.
Deze straatnamen zijn in het raadsbesluit
van 13 april 1928 aangenomen door de
gemeente Schiedam en verwijzen naar
professor Hendrik Antoon Lorentz. Hij
werd op 8 juli 1853 geboren te Arnhem
en stierf op 4 februari 1928 te Haarlem.
Lorentz studeerde in Leiden natuurkunde
en promoveerde in december 1875 met
de dissertatie (proefschrift) 'Over de
theorie der terugkaatsing en breking van
het licht'. Uit die theorie werd een formule
afgeleid die nu nog steeds wordt gebruikt
en zijn naam draagt.
In 1878 aanvaarde Lorentz het hoogleraar-
schap in natuurkunde aan de universiteit
van Leiden. Vele jaren doceerde hij er zowel
theoretische als experimentele fysica.
Als onderzoeker heeft Lorentz aan de
ontwikkeling van vele gebieden van de
natuurkunde een groot aandeel gehad.
Begrippen als lorentzcontratie, lorentz
kracht en lorentztransformatie hebben
betrekking op zijn tvetenschappelijke
onderzoeken. Lorentz trok de conclusie
dat de lichtsnelheid de bovenste grens is
voor alle materiele snelheden. De lorentz
contratie werd door Lorentz als een
hypothese ad hoc gegeven, maar kon in
1905 door A. Einstein met de door hem
ontwikkelde relativiteitstheorie worden
verklaard. Hij was een natuurkundige
van grote verdiensten en ontving samen
met professor P. Zeeman in 1902 de
Het tweede station, dat het houten gebouwtje heeft vervangen, zal een deel van de
lezers zich nog wel kunnen herinneren
Nobelprijs voor natuurkunde. Als docent
schreef hij het leerboek 'Beginselen der
Natuurkunde' dat in vele herdrukken
verscheen. Zijn colleges zijn na 1919
door zijn talrijke leerlingen samengebracht
in het boek 'Lessen over theoretische
Natuurkunde'. Lorentz gaf ook veel
populair- wetenschappelijke voordrachten.
Hij had de gave de klassieke theorieen uit
de natuur kunde op een originele en
eenvoudige manier te brengen.
Lorentz werd op vele fronten gewaardeerd.
Hij had veel bestuurlijke functies. Zo was
de natuurkundige voorzitter van de
Zuiderzee-commissie. Die commissie had
de taak waterstromingen te berekenen
welke na de totstandkoming van de
Afsluitdijk zouden optreden. Lorentz
leverde hierbij belangrijk werk door
technisch hydrostatische en hydro- dyna-
mische problemen op te iossen.
Hij werd in 1912 benoemd tot curator
van het natuurkundig kabinet van Teylers
Museum en tot secretaris van de Hollandsche
Maatschappij der Wetenschappen te
Haarlem. Voor veel intemationale congressen
was hij door zijn uitmuntende talenkennis
en grote diplomatieke vaardigheden de
aangewezen voorzitter.
Kortom een krachtig persoon.
Hiervoor was een nieuwe brug over de
Schie noodzakelijk. Tevens kon de
spoorwegovergang, die zich bevond tussen
het station en de Schie, vervangen worden
door een tunnel.
In 1959 werd de komst van een nieuw
station beschreven als een 'bevrijding' voor
Schiedam: 'Door dit alles wordt Schiedam
bevrijd uit de ijzeren spoorweg- ring rond
een groot deel van de stad, krijgt het een
vloeiend contact met Rijksweg 20 tussen
Hoek van Holland en Rotterdam en wint de
Maasstad een vlotte toegang tot de Spaanse
Polder, waar zich een grote industriele bedrij-
vigheid aan het ontplooien is.' Er waren dus
tal van redenen om het station te vervangen
voor een die voldeed aan de modeme eisen
uit de jaren vijftig en zestig. Uiteindelijk is
het huidige station in 1963 gereed gekomen.
Voor de genoemde 'bevrijding' heeft de
bevoIking van Schiedam een grote prijs
moeten betalen. Een monument heeft plaats
moeten maken voor een modem gedrocht,
waarvan het uiterlijk moeilijk te beschrijven
is. Het ontwerp heeft duidelijk te lijden
gehad van de wet van de remmende voor-
sprong; het lijkt een aaneenschakeling van
alle lelijke en mislukte aspecten die de
'modeme' architectuur heeft voortgebracht.
Schiedam was echter zeer trots op haar
nieuwe station dat 'revolutionair van
opzet' is volgens Het Vrije Volk van 3 juli
1963. Vandaag de dag is het station nog
steeds revolutionair. Zo revolutionair dat
het geen duidelijk zichtbare klok heeft
voor de gebruikers van het openbaarver-
voer. Tijd is geld wordt wel gezegd. Dat
heeft de NS blijkbaar letterlijk genomen want
ze hebben de klok, die boven de ingang
van de toegangstunnel hing, verwijderd.
In andere opzichten is het huidige station
Schiedam Rotterdam-West helaas niet
tijdloos te noemen.
Binnen afzienbare tijd wordt er op het
gebied van openbaar vervoer nogal het een
en ander veranderd. Wat de consequenties
daarvan zijn voor het station en de
Oostbewoners, leest u op de voor pagina
van deze krant deze krant.
Ruimte voor uw advertentie
Hier had uw advertentie
kunnen staan
Colofon
Redactie
Eindredactie
Fotografie Vormgeving
Herman Moor, Jan Baars en Gerard Spruit
Produktie
Drukkerij De Zaak
Bronnen: Grote Winkler Prins/Biografisch woordenboek
van Nederland/ Zoek-licht encyclopedic vraagbaak voor
Noord- en Zuid-Nederland.
Oost Reporter is een krant waarin u informatie vindt
over de wijk Oost. Oost Reporter is een uitgave van
de Stichting Wijkkrant Schiedam en verschijnt tien
keer per jaar.
De krant wordt in een oplage van 5.500 exemplaren
huis-aan-huis verspreid in Schiedam-Oost.
Ronald Jansen, Ronald Loch, Marina Monte,
Bobby Scheepe, Erik Vellinga,
Rob Wark en Hannah Wattel
Nathalie Lans/ FreeLans Tekstschrijvers
Ingezonden brieven en persberichten kunt u naar
de redactie van de Oost Reporter sturen:
Oost Reporter
Oost Reporter
Franklinstraat I la
3112 SB Schiedam
Tel.: 426 92 47 Fax: 273 01 54
